ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Αν η ανθρωπότητα γνώριζε το βάθος του «Κύ-ρι-ε-ε-λέ-η-σον» σε τεσσεράκοντα επαναλήψεις… τότε θα άνοιγαν τα παράθυρα της χάριτος μέσα στην καρδιά κάθε ανθρώπου. Η προσευχή αυτή δεν είναι απλή έκφραση θρησκευτικού συναισθήματος, αλλά θεολογική πνοή που ενώνει τον άνθρωπο με τον ζωντανό Θεό.
Το «Κύριε ελέησον» ενεργοποιείται ψαλτικά στο δακτυλικό μέτρο της ελληνικής γλώσσας, όμως αν η καρδιά του ανθρώπου δεν βρίσκεται σε συμφωνία με την πίστη και την αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον, τότε τίποτα δεν εισακούεται στα Παλάτια των Ουρανών.
Αυτό το γνώριζε βαθιά ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός, ο οποίος φρόντισε ο θόλος της Αγίας Σοφίας να έχει ακριβώς 40 παράθυρα. Ο δάκτυλος του ανθρώπου αποτελείται από τρία μέρη, ένα μακρό και δύο βραχέα, ο δάκτυλος (δείκτης ) των Αρχαγγέλων τεταμένος "Κύριε Ελέησον" ψάλλει στον αιώνα.
Ο ιερός ναός της Αγίας Σοφίας αποτελεί τομή στην παγκόσμια ιστορία της αρχιτεκτονικής. Ο θόλος του στηρίζεται σε τέσσερα τεράστια τόξα που πατούν σε ισάριθμους πεσσούς, οι οποίοι απέχουν περίπου 30 μέτρα μεταξύ τους. Με διάμετρο 31 μέτρα και ύψος που φθάνει τα 55 μέτρα από το δάπεδο, ο θόλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται, επειδή στη βάση του ανοίγονται 40 παράθυρα, από τα οποία εισέρχεται φως σε ορατό και αόρατο επίπεδο-Φως Ιλαρόν.
Αυτό σημαίνει ότι οι σαράντα φωτεινές ακτίνες που εισέρχονται εντός του θόλου έχουν θείες μορφές. Παρίσταται ζωντανά ο ουράνιος κόσμος στον θόλο του οίκου του Θεού. Γι’ αυτό η Αγία Σοφία δεν είναι προϊόν μόνο τεχνικής δεινότητας, αλλά και λειτουργικής θεολογίας σε πέτρα και φως.
Αριθμητική και Πνευματική Ερμηνεία του “Κύριε Ελέησον”
Το «Κύ-ρι-ε-ε-λέ-η-σον» αναλύεται στο δακτυλικό μέτρο ως εξής:
2 – 1 – 1 – 1 – 2 – 1 – 1 = 9
Αγιογραφία και Θόλος – Ο Παντοκράτορας στο Φως
Η προσευχή «Κύριε Ελέησον» γεννά φως εσωτερικό, και έτσι ο θόλος δεν είναι απλώς η στέγη του ναού — είναι ο ουρανός της προσευχής.
η προσευχή είναι ορθοστασία της ψυχής·
ΤΟ ΚΥΡΙΕ ΕΛΕΗΣΟΝ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ
1. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
2. Μέγας Βασίλειος
Δίνει στο «έλεος» θεολογικό βάθος: δεν είναι απλή συγχώρηση, αλλά ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, που ανακαινίζει τον άνθρωπο. Γράφει ότι χωρίς το θείο έλεος ο άνθρωπος «δεν μπορεί να σταθεί ούτε στιγμή».
3. Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος
Ονομάζει την προσευχή «Κύριε Ελέησον» ως «ανάσα της ψυχής». Όπως το σώμα δεν ζει χωρίς αναπνοή, έτσι και η ψυχή χωρίς έλεος Θεού νεκρώνεται.
4. Άγιος Εφραίμ ο Σύρος
5. Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος
Στο έργο Κλίμαξ προβάλλει το «Κύριε Ελέησον» ως πνευματική μάχαιρα κατά των λογισμών, και ως ασπίδα απέναντι στις δυνάμεις του σκότους.
6. Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης
Λέει ότι η προσευχή αυτή είναι σαν την ταπεινή χτύπη του στη θύρα του Θεού. Δεν τον εξαναγκάζουμε, αλλά του αφήνουμε χώρο να ενεργήσει.
7. Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης
Τόνιζε ότι το «Κύριε Ελέησον» προκαλεί “εσωτερική ειρήνη και φωτισμό του νου”. Όταν ειπωθεί με αγάπη, ο άνθρωπος «αισθάνεται το φως του Χριστού να περνά από μέσα του».
Λειτουργικά Χωρία – Η Καρδιά της Προσευχής «Κύριε Ελέησον»
1. Θεία Λειτουργία
Στη Θεία Λειτουργία ακούμε διαρκώς το «Κύριε Ελέησον», ιδίως στα ειρηνικά:
«Εἰρήνην ἄνωθεν, καὶ τὴν σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.Κύριε ἐλέησον.»
Το έλεος εδώ δεν είναι μόνο συγχώρηση, αλλά ενέργεια του Θεού, που χαρίζει ειρήνη, φωτισμό και σωτηρία.
2. Ακάθιστος Ύμνος
Στον Ακάθιστο Ύμνο, η επίκληση «Κύριε Ελέησον» ακούγεται 40 φορές. Το σύνολο αυτό θεωρείται πνευματικός κύκλος προστασίας, όπως ο θόλος του ναού:
«Ὑπὲρ ἄνωθεν εἰρήνης…Κύριε ἐλέησον (40).»
Εδώ το έλεος είναι ασπίδα και καταφυγή για τον λαό του Θεού.
3. Εσπερινός
Σε κάθε Εσπερινό ψάλλεται το «Κύριε Ελέησον»
«Κύριε, ἐκέκραξα πρός Σε…Κύριε ἐλέησον .»
4. Απόλυση Ιερέως
Στο τέλος κάθε ακολουθίας:
«Χάριτι και ευσπλάγχνιᾳ και φιλανθρωπίᾳ…Κύριε ελέησον, Κύριε ελέησον, Κύριε ελέησον.»
Ώστε ο πιστός να μην φύγει ποτέ από τον ναό χωρίς να ακούσει τριπλά το έλεος του Θεού.
5. Ευχή του Ιησού (Νηπτική Παράδοση)
«Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού,ἐλέησόν με.»
Η ευχή αυτή έγινε μονολόγιστη προσευχή, καρδιακή και σωτηριώδης. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς διδάσκει ότι η επίκληση αυτή φέρει τον άνθρωπο στη θέωση, μέσω της χάριτος.
6. Προσευχή πριν τον Ύπνο
«Κύριε ελέησον (40)…»
Συμπέρασμα Λειτουργικής Παράδοσης
Το «Κύριε Ελέησον»:
δεν είναι φόρμουλα ή απλή παράκληση,
είναι ρυθμός της ψυχής,
αρχιτεκτονική της προσευχής,
αναπνοή της Εκκλησίας,
και ακτίνα φωτός στην καρδιά του ανθρώπου.
Επίλογος
Το Κύριε Ελέησον δεν είναι μόνο λόγος – είναι κλειδί αρχιτεκτονικό, βατήρας πνευματικός . Το «Κύριε Ελέησον» είναι η αναπνοή της Εκκλησίας και η φωνή της καρδιάς του ανθρώπου. Δεν είναι μια φράση, αλλά μυστήριο ζωής. Όπως τα 40 παράθυρα του θόλου της Αγίας Σοφίας ανοίγουν προς το φως, έτσι και οι 40 επικλήσεις της προσευχής ανοίγουν τον νου και την ψυχή στον Θεό.
Η Αγία Σοφία δεν είναι απλώς κτίσμα — είναι εξομολόγηση πίστεως. Και το Κύριε Ελέησον είναι κλειδί σωτηρίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αβραμίδου, Α. (2020). Η Θεολογία της Προσευχής και το «Κύριε Ελέησον». Αθήνα: Εκδόσεις Εν πλω.
Βασιλειάδης, Π. (2018). Λειτουργική Θεολογία και Πατερική Παράδοση. Θεσσαλονίκη: Π.Β. Εκδόσεις.
Γρηγορόπουλος, Ν. (2015). Η Αρχιτεκτονική της Αγίας Σοφίας: Συμβολισμός και Θεολογία του Τρούλου. Κωνσταντινούπολη: Εκδ. Φως.
Διονυσιάτης, Ιερομόναχος. (1996). Ευχή του Ιησού και Νηπτική Παράδοση. Άγιον Όρος: Ι.Μ. Αγίου Παύλου.
Ευσέβιος, Άγιος. (μτφρ. 2010). Πατερικά Κείμενα περί Ελέους & Προσευχής. Αθήνα: Αποστολική Διακονία.
Procopius (Προκόπιος). (1983). De Aedificiis – Περί Κτισμάτων. (μτφρ. Σ. Λάμπρου). Θεσσαλονίκη: Βυζαντινό Ινστιτούτο.
Talbot Rice, D. (1996). Hagia Sophia: The Architecture, the History and the Mystery. London: Thames & Hudson.
-Λόγος Θείου Φωτός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου