«Ὡς ἔαρ» φθινοπωρινό «ἐπέλαμψεν ἡμῖν» ἡ μεγάλη Θεομητορικὴ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου. Πράγματι, ἀντικρύζοντας τὴν εἰκόνα τῆς ἑορτῆς καὶ παρατηρῶντας τὴν εὐλάβεια μὲ τὴν ὁποία οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας καὶ ὁ χορὸς τῶν νεανίδων τὴν ὁδηγοῦν στὸν ἱερέα τοῦ ναοῦ, Ζαχαρία, ὁδηγούμαστε καὶ ἐμεῖς σταδιακὰ στὴν κατανόηση τοῦ μυστηρίου τῆς «προόδου» τῆς εὐλογημένης κόρης, Μαριάμ.
«Πρὸ συλλήψεως, Ἁγνή, καθηγιάσθης τῷ Θὲῷ﮲ καὶ τεχθεῖσα ἐπὶ γῆς δῶρον προσηνέχθης νῦν αὐτῷ.» συνεχίζει ὁ ὑμνογράφος στὸ ἴδιο Κάθισμα. Συνεπῶς, ἡ πρόοδος τῆς Θεοτόκου ξεκίνησε «πρὸ συλλήψεως». Μὰ πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ συμβαίνῃ αὐτό, θὰ ἀναρωτηθῇ εὔλογα κανείς, ἀκόμη καὶ πιστός. Πῶς εἶναι δυνατόν, προτοῦ ἀκόμη συλληφθῇ κανεὶς στὴν κοιλία τῆς μητρός του νὰ προοδεύῃ κιόλας; Ἀδιανόητο, θὰ ἔσπευδε νὰ τονίσῃ κάποιος ἄπιστος, ποὺ ἡ λογική του δὲν τοῦ ἐπιτρέπει νὰ προσεγγίσῃ τό «ἄλογο» μυστήριο.
Καὶ ὅμως! Πέρα ἀπὸ τὶς ὀρθόδοξες πατερικὲς ἑρμηνεῖες ἡ ἐπιστήμη δέχεται ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξη εἶναι προϊὸν κληρονομικῶν καταβολῶν καὶ περιβαλλοντικῶν ἐπιδράσεων, σὲ ὅποιο βαθμό, ἔστω, θεωρεῖ ὅτι συμβάλλει ὁ κάθε παράγοντας στὴν διαμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου.
Ἡ ἴδια αὐτὴ ἐπιστήμη δέχεται, ἐπίσης, ὅτι ἡ πνευματική, ψυχικὴ καὶ σωματικὴ ἰσορροπία τῆς μέλλουσας μητέρας ἐπηρεάζει τὴν ψυχολογία τοῦ κυοφορούμενου ἐμβρύου. Καὶ γενικῶς, ἐὰν τὸ τέκνο ποὺ κυοφορεῖ εἶναι ἀποδεκτὸ ἀπὸ τὴν ἴδια καὶ τὸν σύζυγό της, αὐτὸ ἀντανακλᾶται στὴν ψυχολογία του, καθὼς εἰσπράττει τὴν ἀποδοχὴ ἢ τὴν ἀπόρριψη. Πῶς θὰ μποροῦσε, ἐξ ἄλλου, νὰ μὴν δεχθῇ ἡ ἐπιστήμη τὸ αὐτονόητο, ἀφοῦ ὁ ὀργανισμὸς τῆς μητέρας εἶναι ὁ καθολικὸς τροφοδότης τοῦ παιδιοῦ!
Καὶ ἔρχονται τώρα οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, παλαιοὶ καὶ νέοι, νὰ τονίσουν τὸ ἄλλο αὐτονόητο. Ἐὰν οἱ γονεῖς ἐκκλησιάζονται τακτικὰ καὶ ἔχουν ὑγιῆ πνευματικὴ ζωή, μὲ προσευχή, ἄσκηση καὶ ἔργα ἐλέους, τότε τὸ τέκνο των προοδεύει καὶ αὐτὸ πνευματικά, διότι εἰσπράττει τὴν εὐωδία τὴν πνευματικὴ ποὺ ἀναπέμπεται στὸν οἶκο τῶν γονέων των καὶ στὸ οἴκημα τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἐκεῖνοι ἐπισκέπτονται ἀπὸ κοινοῦ, μὲ προθυμία καὶ ἀγάπη.
«Πότε εἶναι ὁ καλύτερος χρόνος νὰ ὁδηγήσω τὸ παιδί μου στὴν ἐξομολόγηση;» ῥωτοῦν κάποιοι ἀδαεῖς τὸν πνευματικό τους. Καὶ οἱ Πατέρες ἀπαντοῦν: «πρὶν ἀκόμη γεννηθῇ τὸ παιδί». Διότι ἐὰν ὁ ἴδιος ὁ γονιὸς ἔχει συνηθίσει νὰ ἐκκλησιάζεται καὶ νὰ ἐξομολογῆται, τότε τὸ ἔχει μάθει καὶ τὸ παιδί του,ὁποὺ δὲν γεννήθηκε ἀκόμα!
Σύμφωνα λοιπὸν μὲ τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας, Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα, ὑπῆρξαν ἄνθρωποι εὐλαβεῖς καὶ προσευχητικοί. Καρπὸς τῆς κοινῆς των προσευχῆς καὶ τῆς ἀπόλυτης ἐμπιστοσύνης των στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ὑπῆρξε ἡ θεόπαις Μαριάμ, ποὺ τοὺς προσφέρθηκε κυριολεκτικά, σὲ μεγάλη ἡλικία, ὡς δῶρο Θεοῦ, καὶ τὴν ὁποία, ἀφοῦ ἀνέθρεψαν «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου», τὴν προσέφεραν μὲ τὴν σειρά των ὡς ἀντί-δωρο στὸν Θεὸ ποὺ τοὺς τὴν χάρισε! Ὁποία εὐλογία γιὰ ὅλη τὴν εὐσεβῆ οἰκογένεια!
Συνεπῶς, ἡ πρόοδος τῆς Παναγίας, μὲ βάση τὸ παραπάνω τροπάριο, συντελεῖται σὲ τρία στάδια: πρὶν ἀπὸ τὴν σύλληψή της, ὡς ἔργο τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς θείας χάριτος, «πρὸ συλλήψεως, Ἁγνή, καθηγιάσθης τῷ Θεῷ», κατὰ τὴν γέννηση, «τεχθεῖσα», καὶ τώρα, «νῦν», κατὰ τὰ Εἰσόδια, ποὺ «τὸ δῶρο τοῦ Θεοῦ», ἡ Παναγία, ἀντιδωρίζεται καὶ πάλι στὸν Θεό! Τὰ Εἰσόδια, λοιπόν, εἶναι ἡ πρώτη κορύφωση τῆς προόδου της, ποὺ ἔχει ἀσφαλῶς ὅλες τὶς προϋποθέσεις νὰ συνεχιστῇ. Καὶ αὐτό, διότι ἡ πρόοδος τῆς Παναγίας δὲν εἶναι μόνον ἔργο τῆς θείας χάριτος, ἀλλὰ καὶ συμβολὴ τῶν γονέων της καὶ ἀσφαλῶς τῆς ἰδίας.
Πράγματι! Ὅπως διαπιστώνουμε καὶ ἀπὸ τὴν εἰκονογραφία τῆς ἑορτῆς, «ἡ τριετίζουσα τῷ σώματι καὶ πολυετὴς τῷ Πνεύματι» νεάνιδα Μαριάμ ἁπλώνει μὲ ἐμπιστοσύνη ἀλλὰ καὶ προσμονὴ τὰ χέρια της στὴν ἐπίσης ἀνοικτὴ ἀγκάλη τοῦ προφήτου Ζαχαρίου, ποὺ τὴν ὑποδέχεται «χαίρων». Ὅλοι ὅσοι συμμετέχουν στὴν ἁγία αὐτὴν πρό-οδο βιώνουν μεγάλη χαρὰ καὶ συμμετέχουν στὸ γεγονὸς μὲ μεγάλη σοβαρότητα καὶ συνείδηση τῆς προσφορᾶς των: ὁ Ζαχαρίας, ὡς προφήτης, γνωρίζει ὅτι παραλαμβάνει στὶς ἀγκάλες του «τὴν προεκλεχθεῖσαν ἐκ πασῶν τῶν γενεῶν», οἱ γονεῖς της, γηραιοὶ πλέον οἱ ἴδιοι, ἐκπληρώνουν τὸ τάμα των, μὲ τὴν ἀπόλυτη βεβαιότητα ὅτι τὴν παραδίδουν «εἰς χεῖρας Κυρίου», γεγονός ποὺ θὰ τῆς ἐξασφαλίσῃ ἀκόμη μεγαλύτερη πρόοδο! Οἱ δὲ νεάνιδες ποὺ συνοδεύουν τὴν Μαρία μὲ τὶς λαμπάδες των συμβολίζουν «τὴν αἴγλην τὴν μέλλουσαν ἐξ αὐτῆς ἀναλάμψειν», ἀφ’ οὗ ἀπὸ ἐκείνην, τὴν «νοητήν λαμπάδα», θὰ ἀνατείλη τὸ «οὐράνιο φῶς», ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης. Ἐξ ἄλλου, ἀπὸ τὴν ἡμέρα τῶν Εἰσοδίων, ποὺ πρωτακοῦμε στὶς Καταβασίες τό «Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε», βιώνουμε ἤδη ὡς γεγονὸς τὴν Γέννηση τοῦ Σωτῆρος μας!
Ἂς ξαναγυρίσουμε ὅμως στὴν πρόοδο τῆς Παναγίας. Ἡ συνέργεια ὅλων, πρὶν καὶ κατὰ τὰ Εἰσόδια, ἐξασφαλίζει καὶ τὴν πορεία της στὴν συνέχεια. Εἶναι γεγονὸς ὅτι ἡ Παναγία, ποὺ εἶχε ἤδη προετοιμαστῆ καταλλήλως ἀπὸ τοὺς γονεῖς της γιὰ τὴν εἴσοδό της στὸν ναό, σὰν νὰ ἦταν ὁ δικός της οἶκος, λένε οἱ Πατέρες, γιὰ ὅσο διάστημα παραμένει σὲ αὐτόν, μέχρι νὰ παραδοθῇ στὸν ἑπόμενο προστάτη της, Ἰωσήφ, αὐξάνεται καὶ κραταιοῦται ἐν πνεύματι Ἁγίῳ, προοδεύοντας συνεχῶς!
Ἡ δεύτερη κορύφωση τῆς προόδου της συντελεῖται κατὰ τὸν Εὐαγγελισμό. Τότε ἡ Παναγία, μὲ τὴν περίφημη φράση της, «ἰδοὺ ἡ δούλη κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμα σου», ἐπισφραγίζει τὴν ὑπάρχουσα πρόοδό της, δίνοντας τὴν ἐλεύθερη συγκατάθεσή της στὸ σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ τρίτη κορύφωση τῆς προόδου της θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ἐπῆθλε κατὰ τὴν Σταύρωση τοῦ Υἱοῦ της, ὁπότε ἡ Παναγία μητέρα, μὲ τὴν στάση της κάτω ἀπὸ τὸν Σταυρό, ἔγινε πρότυπο καρτερικῆς ὑπομονῆς καὶ ἀφάνταστης συγχωρητικότητος πρὸς τοὺς σταυρωτὲς τοῦ Υἱοῦ της.
Ἔκτοτε, καὶ μέχρι τὸ πέρας τῆς ἐπιγείου ζωῆς της, μέσα ἀπὸ τὴν παράδοση πάντοτε τῆς Ἐκκλησίας, ἡ Παναγία πάντοτε προώδευε καὶ συμμετεῖχε καὶ στὴν πρόοδο τῆς ὑπολοίπου ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας, τὴν ὁποία στήριζε συνεχῶς μὲ τὴν ἐργασία καὶ μάλιστα μὲ τὶς ἀγαθοεργίες της. Ὡς ἐπισφράγιση ἀλλὰ καὶ ἐπιβράβευση αὐτῆς τῆς προόδου, κατὰ τὴν Κοίμησή της «μετέστη πρὸς τὴν ζωήν, μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς» ποὺ δέχθηκε μέσα της.
Ὕστερα ἀπὸ ὅλα αὐτά, ποιός δὲν θὰ ζήλευε μιὰ τέτοια πρόοδο; Ποιός δὲν θὰ ἤθελε νὰ προοδεύη διαρκῶς καὶ ἀδιαλείπτως, μιμούμενος τὴν Παναγία μητέρα μας; Ποιός δὲν θὰ ἤθελε νὰ ἀντιμετωπίζῃ, ὅπως ἐκείνη τὶς δυσκολίες, χωρὶς νὰ μένῃ πίσω στὴν πρόοδο, τοὐναντίον μάλιστα;
Γιὰ νὰ μιμηθοῦμε, ἀσφαλῶς, τὴν πρόοδο τῆς Παναγίας μας, χρειάζεται νὰ διαθέτουμε καὶ τὶς ἀνάλογες προϋποθέσεις: ἕνα συνετὸ καὶ συνεργατικὸ οἰκογενειακὸ περιβάλλον, ὅπως ἐκεῖνο τῶν γονέων τῆς Θεοτόκου, καί, συγχρόνως, τὴν δική μας σταθερὴ καὶ ξεκάθαρη ἐπιθυμία γιὰ πρόοδο, ὅπως ἐκείνη τῆς Θεοτόκου. Καὶ τὰ δύο, βεβαίως, χρειάζεται νὰ ἐπευλογοῦνται ἀπὸ τὴν θεία χάρη, διότι ἀλλοιῶς δὲν νοεῖται πρόοδος!
Ἀντιστοίχως! Ἐὰν θέλουμε νὰ ἀναζητήσουμε τὰ αἴτια τῆς γενικῆς κακοδαιμονίας τῶν ἡμερῶν μας, δὲν ἔχομε παρὰ νὰ ἐρευνήσουμε τὸ περιβάλλον, κυρίως τὴν οἰκογένεια καὶ τὸ σχολεῖο, καί, συνολικά, τὴν συμπεριφορὰ τῶν μεγάλων, γονέων, διδασκάλων, πνευματικῶν ὁδηγῶν καὶ ποιμένων. Ἐὰν ὑποφέρουν οἱ νεώτεροι καὶ στενάζουν, ἐὰν ἐκτρέπονται σὲ κάθε εἴδους παρεκκλίνουσες συμπεριφορὲς καὶ ἀξιόποινες πράξεις, εἶναι διότι ἐμεῖς οἱ μεγάλοι δὲν καταφέραμε ἢ δὲν καταφέρνουμε νὰ προοδεύσουμε καὶ καταδικάζουμε καὶ ἐκείνους στὴν ὀπισθοδρόμηση καὶ στὴν πτώση, γιὰ τὸ ὁποῖο χρειάζεται ἐπειγόντως νὰ μετανοήσουμε.
Βεβαίως, σὲ τελικὴ ἀνάλυση, ὅλοι μας, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ἔχομε τὴν εὐθύνη τῶν ἐπιλογῶν μας: Ἡ νεαρὴ Μαριάμ, ἐπέλεξε νὰ ζήσῃ, μέσα στὴν κακόφημη Ναζαρέτ, ὡς καθαρὸ καὶ εὔοσμο ἄνθος καὶ νὰ ἐξελιχθῇ στὴν συνετὴ καὶ ὑπάκουη στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ Μητέρα τοῦ Κυρίου καὶ Παναγία μητέρα μας.
Γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς ἡ Παναγία, τὴν πρόοδο τῆς ὁποίας τιμᾶμε κατὰ τὴν ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων, εἶναι ἡ πλέον κατάλληλη νὰ μᾶς δείξῃ τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἀληθινὴ πρόοδο, ποὺ καὶ ἡ ἴδια ἀκολούθησε μὲ ἐπιτυχία. Δὲν ἔχομε, ἑπομένως, παρὰ νὰ τὴν ἐμπιστευτοῦμε καὶ νὰ ἀναθέσουμε σὲ Ἐκείνην καὶ στὸν Σωτῆρα Υἱό της καὶ τὴν δική μας πρόοδο, ποὺ θὰ μᾶς χαρίσῃ μὲ ἀσφάλεια τὴν σωτηρία καὶ τὴν αἰώνια ζωή. Ἀμήν! Γένοιτο!
Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος
Ορθόδοξος πολιτιστικός Σύλλογος 'Επάλξεις"
Πηγὴ γιὰ τὴν παρατιθέμενη ὑμνογραφία: Μηναῖον Νοεμβρίου, Ἀποστολικὴ Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἐν Ἀθήναις, Ἔκδοσις Δ’, Σεπτέμβριος 2022.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου