Το Σαρανταλείτουργο στο Διαβολίτσι Μεσσηνίας: Παράδοση, Ιστορία και Πνευματική Ωφέλεια

 

                                 Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος του Ιαματικού στο Διαβολίτσι.

                                              Φωτογραφίες κα Μαρία Φωτεινού-Χρηστάκη

Πρόλογος

Στα παραδοσιακά χωριά της Ελλάδας, η θρησκευτική ζωή συνδέεται στενά με την καθημερινότητα των κατοίκων. Ένα από τα πιο σημαντικά έθιμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι το σαρανταλείτουργο (15 Νοεμβρίου-24 Δεκεμβρίου), που τελείται υπέρ των κεκοιμημένων και υπέρ υγείας των ζώντων. Στο χωριό Διαβολίτσι Μεσσηνίας, η  ενορία του Αγίου Παντελεημόνος όπου χοροστατεί ο  π. Κωνσταντίνος διατηρεί με ευλάβεια και σεβασμό αυτή την παράδοση, η οποία αποτελεί σημείο πνευματικής ενότητας και κοινωνικής συνοχής.

Το Έθιμο

Στο χωριό, οι ευσεβείς κυρίες της ενορίας γράφουν τα ονόματα των κεκοιμημένων τους αγαπημένων, καθώς και τα ονόματα υπέρ υγείας ζώντων προσώπων, και τα παραδίδουν στον ιερέα μαζί με:

• πρόσφορα

• κεριά

• λάδι για το καντήλι της εκκλησίας

• νάμα (κρασί) που προορίζεται για τη Θεία Κοινωνία

• οικονομική προσφορά της αγάπης τους

Η τελετή ξεκινά την επόμενη ημέρα -15 Νοεμβρίου- και ο ιερέας κατά την Πρόθεση (προσκομιδή) μνημονεύει τα ονόματα όλων των συμμετεχόντων, προσφέροντας προσευχή υπέρ των ζώντων και των κεκοιμημένων. Η συμμετοχή των κυριών με τις προσφορές τους αποδεικνύει τη ζωντάνια της λαϊκής ευσέβειας στην κοινότητα.

                              Φωτό: Ι. Ν. Αγίου Παντελεήμονος-Διαβολίτσι

Ιστορική Αναφορά

Το έθιμο του σαρανταλείτουργου βασίζεται στην παράδοση της Εκκλησίας για μνημόνευση των κεκοιμημένων έως την 40η ημέρα μετά την κοίμησή τους, η οποία είχε καθιερωθεί ήδη από την αρχαιότητα. Στην περίοδο της νηστείας πριν από την εορτή των Χριστουγέννων (συνήθως από 15 Νοεμβρίου έως 24 Δεκεμβρίου) πολλές ενορίες και μοναστήρια τελούν καθημερινές Θείες Λειτουργίες επί σαράντα ημέρες, ως προετοιμασία και ως πνευματική ενίσχυση του λαού. Η εκτέλεση του σαρανταλείτουργου στην ύπαιθρο και στα χωριά — όπως στο Διαβολίτσι — αποτελεί συνέχεια της λαϊκής εκκλησιαστικής ζωής, που διατηρεί ζωντανές τις παραδόσεις, ενισχύει την κοινότητα και διαμορφώνει μια αίσθηση συνέχειας με τις παλαιότερες γενιές.

Πνευματική Ωφέλεια

Η συμμετοχή στο σαρανταλείτουργο δεν περιορίζεται στην τυπική εκτέλεση της λειτουργίας· προσφέρει βαθιά πνευματική ωφέλεια σε όσους συμμετέχουν:

• Ενίσχυση της σχέσης με το Θεό: Η τακτική προσευχή και η συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία ενδυναμώνουν την πίστη και τη σύνδεση με την εκκλησιαστική κοινότητα.

• Μνήμη και σεβασμός στους κεκοιμημένους: Η αναφορά στα ονόματα των αγαπημένων προσφέρει παρηγοριά, θυμίζει τη σημασία της αιώνιας ψυχής και διδάσκει την ταπεινοφροσύνη.

• Προστασία και ευλογία για τους ζώντες: Η προσευχή υπέρ υγείας προσφέρει ψυχική γαλήνη και αίσθημα προστασίας για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.

• Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής: Το έθιμο φέρνει κοντά τις γενιές, δημιουργώντας ένα πνευματικό δίκτυο αλληλεγγύης και ευγνωμοσύνης μέσα στην κοινότητα.

• Προετοιμασία για την εορτή των Χριστουγέννων: Η πρακτική αυτή εντάσσεται στην ημερολογιακή και πνευματική πορεία προς τη μεγάλη εορτή της Γεννήσεως του Χριστού.

• Ενεργός συμμετοχή και μετάνοια: Η συμμετοχή πρέπει να είναι συνειδητή, με μετάνοια, ευσέβεια και αλλαγή ζωής — διαφορετικά η ωφέλεια μειώνεται.

Στο χωριό Διαβολίτσι, το έθιμο αυτό ενώνει γενιές, η εκκλησία φωτίζεται από τα κεριά των πιστών, και η ατμόσφαιρα γεμίζει προσευχή, μνήμη και αγάπη. Είναι μια ευκαιρία να σταθούμε  με πίστη αληθή και να θυμηθούμε όσους έχουν φύγει, να ευχηθούμε για όσους ζουν, και να ανανεώσουμε την προσφορά μας προς το Θεό και τους συνανθρώπους μας.

Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος Διαβολιτσίου – Ιστορία και Περιγραφή

Το καταπράσινο Διαβολίτσι, που έλαβε το όνομά του από βυζαντινό αξιωματούχο, βρίσκεται στον Δήμο Οιχαλίας, στην άνω Μεσσηνιακή πεδιάδα, στην περιοχή της αρχαίας Ανδανίας. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 100 μέτρων, με πληθυσμό περίπου 850 κατοίκων, και απέχει 39 χιλιόμετρα από την πόλη της Καλαμάτας. Το χωριό χαρακτηρίζεται από πετρόχτιστα σπίτια, γραφική πλατεία, πανέμορφα αιωνόβια πλατάνια στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό και παραδοσιακά καφενεία.

(Σημ.: Οι πληροφορίες που ακολουθούν προέρχονται από το επίσημο φυλλάδιο της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας, το οποίο διανέμεται στους προσκυνητές του ιερού ναού. Έτος έκδοσης: 2018.)

Ίδρυση και Εγκαίνια του Ναού

Ο περικαλλής Ιερός Ναός του Αγίου Παντελεήμονος, πολιούχου του Διαβολιτσίου, θεμελιώθηκε το 1940 και εγκαινιάστηκε στις 12 Μαΐου 1963 από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ. Ευστάθιο. Έκτοτε αποτελεί το κεντρικό πνευματικό σημείο αναφοράς της ενορίας.

Αρχιτεκτονική και Εξωτερική Όψη

Ο ναός είναι τρισυπόστατος, τρίκλιτος, βασιλικού ρυθμού, και εξωτερικά επενδυμένος με επίχρισμα σοβά. Η κεραμοσκεπή του καλύπτεται με βυζαντινά κεραμίδια, ενώ δύο κωδωνοστάσια υψώνονται επιβλητικά στη βόρεια και νότια πλευρά.

Εσωτερικό – Αγιογράφηση και Διάταξη

                          

Το εσωτερικό του ναού, με τις δύο κοιονοστοιχίες και τον ευρύ γυναικωνίτη, κοσμείται από πλούσια αγιογράφηση.

Ιδιαίτερα εκτίθενται δύο σπάνιες εικόνες του 1886:

• της Παναγίας «Πάντων Χαρά»,

• και του Δεσπότου Χριστού.

Άγιες Τράπεζες και Τέμπλο

Στο κέντρο του ιερού βρίσκεται η μαρμάρινη Αγία Τράπεζα αφιερωμένη στον Άγιο Παντελεήμονα.

Πλαισιώνεται από:

• Νότια Αγία Τράπεζα: Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου,

• Βόρεια Αγία Τράπεζα: αφιερωμένη επίσης στον Άγιο Παντελεήμονα.

Οι ιερές εικόνες του τέμπλου και των προσκυνηταρίων φιλοτεχνήθηκαν από την αδελφότητα των Ιωσαφαίων (Καυσοκαλύβια Αγίου Όρους) την περίοδο 1959–1961. Εντός του ναού φυλάσσεται και πιστό αντίγραφο της Παναγίας του Ακαθίστου, της Μυροβλύτισσας.

 

   

Ιερά Λείψανα και Κειμήλια

Ο ναός φυλάσσει πολύτιμους θησαυρούς:

• Ιερό τεμάχιο του Αγίου Παντελεήμονος,

• Την αμνάδα (παντόφλα) του Αγίου Διονυσίου,

• Ξύλινο σταυρό του Αγίου Παϊσίου, φιλοτεχνημένο από τον ίδιο.

Τα ιερά κειμήλια φυλάσσονται σε αργυρή λειψανοθήκη και τιμώνται ιδιαιτέρως από τους πιστούς.

                            

Πανηγύρεις

Ο ναός πανηγυρίζει:

1. 27 Ιουλίου – Άγιος Παντελεήμων

2. 31 Αυγούστου – Κατάθεση Τιμίας Ζώνης

3. 1 Φεβρουαρίου – Άγιος Τρύφων

Στο υπόγειο βρίσκεται το παρεκκλήσιο του Αγίου Φανουρίου, που πανηγυρίζει στις 27 Αυγούστου.

Ποιμαντική και Λειτουργική Ζωή

Στον ναό τελούνται:

• το μυστήριο της εξομολόγησης, ποιμαντική προετοιμασία μελλονύμφων και υποψηφίων για βάπτισμα, Αγρυπνίες, Ευχέλαια, Κυριακάτικο κήρυγμα, Συναυλία Βυζαντινής Μουσικής τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή  και διανομή αντιαιρετικών εντύπων.

Ενοριακή Στέγη και Δραστηριότητες

Η ενοριακή στέγη προσφέρει:

• Κατηχητικό, Αγιογραφία, Βυζαντινή μουσική, Εικαστικά, Χορό, Προβολές ταινιών, Ομιλίες, Φιλανθρωπικές δράσεις και αιμοδοσία. 

Το σύνολο αυτού του πολυποίκιλου και θεάρεστου έργου συντονίζεται με αφοσίωση, ψυχή και σώμα από τον δραστήριο εφημέριο του ναού, π. Κωνσταντίνο, ο οποίος αποτελεί πνευματικό στήριγμα και σημείο ενότητας για ολόκληρη την ενορία.

                  

                                     Φωτό: Ι. Ν. Αγίου Παντελεήμονος-Διαβολίτσι

Ευχές 

Να χαρίζει ο Κύριος υγεία και δύναμη σε όλους μας, ζώντες και κεκοιμημένους·

να φωτίζει τις ψυχές μας με ελπίδα και αγάπη·

να ενισχύει τις ευχές και τις προσευχές μας, ώστε να βιώνουμε με ειρήνη και ενότητα την κοινότητα της Εκκλησίας·

και στο χωριό Διαβολίτσι, η συμμετοχή στο σαρανταλείτουργο να γίνει πηγή χαράς, ενίσχυσης και πνευματικής αναζήτησης για όλους τους πιστούς.

Με θερμές ευχές υπέρ υγείας για τις οικογένειές σας και για όλο το ποίμνιο της ενορίας — Χρόνια Πολλά, ειρήνη και ευλογία!

Θερμές ευχαριστίες στην κα Μαρία Φωτεινού-Χρηστάκη, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Γυναικών Βαλύρας, για το πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Ο Θεός μεθ΄ημών,

-Λόγος Θείου Φωτός