Το Σύμπαν και η Πραγματικότητα: Έντεκα Διαστάσεις, Πολυσύμπαντα, Αόρατος Κόσμος και Τάξη στο Χάος
Αφιέρωση
Στους αείμνηστους Θόδωρο και Μπάρμπαρα Ευσταθίου — εκείνον, ερευνητή στη ΝΑΣΑ, και εκείνη, πιστή και ευφυή γραμματέα του — που με τη ζωή τους απέδειξαν πως η αγάπη, η πίστη και η γνώση μπορούν να συναντηθούν και να φωτίσουν κάθε διάσταση της ύπαρξης.
Η ιστορία τους, σαν το διήγημα που ακολουθεί, υπενθυμίζει ότι πίσω από κάθε θεωρία, κάθε εξίσωση και κάθε μυστήριο, υπάρχει η ανθρώπινη καρδιά που αγαπά και δημιουργεί.
Πρόλογος
Η αναζήτηση της αλήθειας υπήρξε πάντοτε το μεγαλύτερο ταξίδι του ανθρώπου — τόσο μέσα στον απέραντο ουρανό όσο και μέσα στην καρδιά του. Το έργο αυτό γεννήθηκε από την επιθυμία να γεφυρωθούν δύο κόσμοι που συχνά μοιάζουν ασυμβίβαστοι: η επιστήμη, με τις εξισώσεις, τις διαστάσεις και τα πολυσύμπαντα της φυσικής, και η θεολογία, με το Πνεύμα, τη σοφία των Πατέρων και τη ζωντανή πίστη στον Δημιουργό.
Μέρος Α: Όταν ο Θόδωρος συνάντησε την Μπάρμπαρα
Ο Θόδωρος καθόταν μόνος στο εργαστήριο της ΝΑΣΑ. Στην τεράστια αίθουσα, τα μηχανήματα εξέπεμπαν έναν σταθερό βόμβο, σαν μια φωνή του σύμπαντος που μιλούσε σε γλώσσα άγνωστη στους ανθρώπους. Ήταν πενήντα ετών, με βλέμμα καθαρό, πειθαρχημένο, αλλά βαθιά κουρασμένο. Είχε αφιερώσει τη ζωή του στις εξισώσεις των υπερχορδών και στις θεωρίες των πολλαπλών διαστάσεων· όμως μέσα του ένιωθε ένα κενό, μια απουσία που ούτε τα νομπέλ ούτε τα άστρα μπορούσαν να γεμίσουν.
Η Μπάρμπαρα μπήκε στη ζωή του σαν ακτίνα φωτός. Τη γνώρισε σε ένα ταξίδι στο Τορόντο, όταν εκείνος είχε κληθεί να μιλήσει για τη θεωρία των 11 διαστάσεων. Εκείνη ήταν τότε μια νεαρή Ελληνίδα δεύτερης γενιάς, όμορφη με ήρεμη δύναμη στα μάτια, άνεργη και γεμάτη όνειρα. Την προσέλαβε αρχικά ως γραμματέα — μα πολύ σύντομα κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να μείνει στο περιθώριο της ζωής του.
Η παρουσία της ήταν γαλήνη και πρόκληση μαζί. Εκείνος, μαθημένος σε κόσμους αριθμών και θεωριών, αναγκάστηκε να μάθει να μιλά με την καρδιά. Η Μπάρμπαρα, με την απλότητα της πίστης που είχε κληρονομήσει από τους γονείς της, τον ρωτούσε για πράγματα που δεν μπορούσε να αποδείξει καμία εξίσωση:
— Θόδωρε, οι φυσικοί λένε ότι το σύμπαν έχει έντεκα διαστάσεις. Πώς μπορεί να υπάρχουν τόσες;
— Είναι σαν να λέμε, Μπάρμπαρα, ότι η πραγματικότητα έχει στρώματα. Εμείς βλέπουμε μόνο τα τρία (μήκος,πλάτος ύψος) μα υπάρχουν άλλα οκτώ, αόρατα στα μάτια μας.
— Και ο Θεός; Σε ποια διάσταση κατοικεί;
— Ίσως... σε όλες, και σε καμία.
Εκείνη χαμογέλασε:
— Ο Θεός δεν χρειάζεται διάσταση, Θόδωρε. Εμείς χρειαζόμαστε.
Τα δύο χρόνια που συνεργάστηκαν, ο Θόδωρος τη μύησε στις έννοιες του χρόνου, των παραλλήλων κόσμων, της καμπύλωσης του χωροχρόνου· εκείνη, με τη σειρά της, τον δίδαξε τη γλώσσα της προσευχής. Η γνώση τους ενώθηκε στο συνέδριο της Καλιφόρνιας, όπου ο Θόδωρος παρουσίασε την εργασία του «Το Αόρατο Θεμελιώνει το Ορατό». Μετά την ομιλία, της ζήτησε να τον παντρευτεί.
Κατά τη διάρκεια του μυστηρίου του γάμου τους, όταν άκουσε ο Θόδωρος το «και έσονται οι δύο εις σάρκαν μίαν», τα μάτια του πλημμύρισαν δάκρυα. Έπειτα από χρόνια απομόνωσης, η αγάπη τον έκανε να καταλάβει κάτι που η φυσική δεν μπορούσε να εξηγήσει: ότι δύο άνθρωποι μπορούν να γίνουν ένα — όχι μόνο στη σάρκα, αλλά στο πνεύμα, στον χρόνο, στην ύπαρξη.
Τη νύχτα εκείνη, η Μπάρμπαρα γύρισε και του ψιθύρισε:
— Η ένωσή μας, σε ποια διάσταση ανήκει;
Εκείνος χαμογέλασε:
— Σ’ εκείνη που δεν μετριέται.
— Δηλαδή στη δική Του;
— Ναι… στην αιώνια.
Φωτό: Enfo.gr
Μέρος Β: Επιστημονική και Θεολογική Ανάλυση
1. Εισαγωγή
Το ερώτημα του Θόδωρου και της Μπάρμπαρας είναι το αρχαιότερο της ανθρώπινης σκέψης: τι είναι αληθινό; Η επιστήμη μιλά για ύλη, ενέργεια και διαστάσεις. Η Θεολογία μιλά για Πνεύμα, Δημιουργό και νόημα. Μα στο βάθος και οι δύο αναζητούν την ίδια Αρχή — την Ενότητα που συνέχει τα πάντα.
1.1 Οι Έντεκα Διαστάσεις της Πραγματικότητας κατά τους Φυσικούς Επιστήμονες
1η Διάσταση: Μήκος Η θεμελιώδης διάσταση του χώρου· γραμμική επέκταση χωρίς πλάτος ή ύψος. Μια γραμμή ή ακτίνα φωτός σε απόλυτη ευθεία. Συμβολίζει την πρωταρχική εκπομπή του Θείου Λόγου: η αρχή της δημιουργίας που διαπερνά το μηδέν.
2η Διάσταση: Επίπεδο Προστίθεται το πλάτος· ο χώρος αποκτά επιφάνεια. Επιφάνεια χαρτιού, φωτογραφία, κυματισμός. Αντιπροσωπεύει την πρώτη ορατή εκδήλωση της δημιουργίας — τη δυνατότητα μορφής.
3η Διάσταση: Όγκος Η διάσταση της στερεότητας· μήκος, πλάτος, ύψος. Όλα τα αντικείμενα του κόσμου. Ο κόσμος της ύλης και της αισθητής εμπειρίας· το πεδίο της ενσάρκωσης.
4η Διάσταση: Χρόνος Ο παράγοντας μεταβολής και ακολουθίας γεγονότων. Η εμπειρία του “πριν” και “μετά”. Η Θεολογική “οικονομία του χρόνου” — όπου το αιώνιο ( το άχρονο είναι) εισέρχεται στο πρόσκαιρο (Ενσάρκωση).
5η Διάσταση: Πιθανές πραγματικότητες ενός κόσμου. Συμπεριλαμβάνει όλες τις εναλλακτικές εκβάσεις ενός σύμπαντος με τους ίδιους νόμους φυσικής. Παράλληλες γραμμές εξέλιξης, “εναλλακτικές ζωές”. Συμβολίζει την ελευθερία του ανθρώπινου αυτεξουσίου· τα “αν” και “εάν” της βούλησης.
6η Διάσταση: Πολλαπλά σύμπαντα με ίδιους νόμους Κάθε πιθανή εκδοχή ενός κόσμου με ίδιες φυσικές αρχές αλλά διαφορετικές καταστάσεις. Εναλλακτικά σύμπαντα της ίδιας φυσικής σταθεράς. Θεολογικά, τα “πιθανώς όντα” που ο Θεός γνωρίζει αλλά δεν δημιούργησε.
7η Διάσταση: Σύμπαντα με διαφορετικούς φυσικούς νόμους Απεριόριστα σύμπαντα με θεμελιωδώς άλλες αρχές. Ένα σύμπαν χωρίς ηλεκτρομαγνητισμό ή με άλλες σταθερές. Εκφράζει την απέραντη δυνατότητα της Θείας Δημιουργίας — “ανέκφραστα νοητά”.
8η Διάσταση: Όλες οι δυνατές φυσικές σταθερές και αρχές Το επίπεδο όλων των πιθανών συνδυασμών φυσικών νόμων. “Χάρτης όλων των πιθανών πραγματικοτήτων”. Η σοφία του Θεού που περιλαμβάνει κάθε δυνατόν, αλλά πραγματοποιεί το άριστο.
9η Διάσταση: Όλες οι δυνατές δομές των νόμων Ενοποιεί τις αρχές των προηγουμένων διαστάσεων. “Πεδίο όλων των δυνατών μαθηματικών μορφών.” Θεολογικά: η κοσμική διάνοια ή Λόγος — το αρχέτυπο όλων των όντων.
10η Διάσταση: Το πλήρες Πολυσύμπαν Όλες οι πιθανές εκδηλώσεις όλων των νόμων, όλων των χρόνων. Απόλυτη συνύπαρξη όλων των πιθανών συμπάντων. Το σύνολο όλων των πραγματικοτήτων. Αντιστοιχεί στη Θεία Πανσοφία — “Ὁ Πάντα πληρῶν καὶ πάντα συνέχων” (Κολ. 1,17).
11η Διάσταση: Το Υπερπεδίο της Ενότητας (Θεωρία Μ) Το θεμέλιο όλων των διαστάσεων· εκεί όπου οι χορδές γίνονται “μεμβράνες” (branes). Η Μ-διάσταση ενώνει τα πάντα σε ένα πεδίο χωρίς χρονικό ή χωρικό όριο. Η Θεία Ουσία — υπέρλογη, άναρχη, αμέθεκτη· το “Εν” του Πλωτίνου, ο “ὢν” του Μωυσή, το “Εγώ Ειμί” του Χριστού.
Η θεολογία μιλά για ένα σύμπαν — δημιούργημα του ενός Θεού. Η φυσική μιλά για πολλά σύμπαντα — εκφράσεις απείρων πιθανοτήτων. Και οι δύο περιγράφουν την πολυμορφία της ενότητας: το πώς η ίδια Αρχή φανερώνεται με διαφορετικούς τρόπους.
1.2 Ο Τριαδικός Θεός και η Δημιουργία
Ο Πατήρ, ο Λόγος και το Άγιο Πνεύμα ενεργούν αρμονικά στη δημιουργία. Ο Πατήρ θέλει, ο Λόγος διατάσσει, το Πνεύμα ζωοποιεί. Η φυσική μιλά για πεδία ενέργειας· η θεολογία μιλά για άκτιστη Ενέργεια. Στην πραγματικότητα, είναι η ίδια δυναμική: η συνέχιση της ύπαρξης μέσω αγάπης.
Φωτό: Ορθόδοξη Θεολογία
1.3 Το Αόρατο Θεμελιώνει το Ορατό
Το ορατό σύμπαν είναι μόνο η σκιά του αοράτου. Οι νόμοι, οι μορφές και οι δυνάμεις που βλέπουμε στη φύση προϋποθέτουν αόρατα πεδία — είτε φυσικά είτε πνευματικά. Η πίστη και η φυσική, στο ανώτατο επίπεδο, συναντώνται: ό,τι φαίνεται, στηρίζεται σε αυτό που δεν φαίνεται.
1.4 Συμπέρασμα
Η Μπάρμπαρα πίστευε· ο Θόδωρος γνώριζε· και οι δύο όμως αναζητούσαν το ίδιο φως. Η επιστήμη βλέπει το πώς του κόσμου· η θεολογία το γιατί. Μα όταν ο άνθρωπος αγαπά, ο νους και η καρδιά συμφιλιώνονται — και τότε καταλαβαίνει ότι η αλήθεια είναι μία: ότι το Σύμπαν δεν είναι ψυχρή μηχανή, αλλά λειτουργία αγάπης.
1.5 Βιβλιογραφία
Greene, B. (2003). The Elegant Universe: Superstrings, Hidden Dimensions, and the Quest for the Ultimate Theory. Vintage Books.
Kaku, M. (1994). Hyperspace: A Scientific Odyssey through Parallel Universes, Time Warps, and the 10th Dimension. Oxford University Press.
Maximus the Confessor. (n.d.). Ambigua. Patrologia Graeca 91.
Palamas, G. (n.d.). Triads in Defense of the Holy Hesychasts.
Penrose, R. (2005). The Road to Reality: A Complete Guide to the Laws of the Universe. Vintage.
Prigogine, I. (1997). The End of Certainty: Time, Chaos, and the New Laws of Nature. Free Press.
Holy Bible. (n.d.). Epistle to the Hebrews 11:3.
Ευχή
«Όπως οι έντεκα διαστάσεις φανερώνουν την απεραντοσύνη του σύμπαντος και η πίστη φωτίζει την καρδιά, έτσι ας αγγίξει το έργο αυτό κάθε αναγνώστη με φως, γνώση και αγάπη. Ας θυμηθούμε ότι πίσω από κάθε μυστήριο υπάρχει η δύναμη της αγάπης του Θεού-Δημιουργού που ενώνει όλα τα πράγματα.»
-Λόγος Θείου Φωτός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου