Φωτό: Ελεύθεροι Φωτογράφοι
Χρόνια μαθητικά, εικόνες ζωηρές από τη Βαλύρα Μεσσηνίας· εκεί όπου η φύση μάς καλωσόριζε με τη χαρά των καρπών της. Ανάμεσα στα πεύκα και τις ελιές, η κουμαριά στεκόταν περήφανη, στολισμένη με χρυσοκόκκινα κούμαρα. Ήταν το σημάδι ότι έφτασε το φθινόπωρο – εποχή χαράς και νοσταλγίας. Από τότε ως σήμερα, κάθε φορά που βλέπουμε κουμαριές, η ψυχή μας ανασταίνεται· γευόμαστε τη γλυκιά γεύση της νιότης.
1. Το δέντρο και η καρποφορία του
Η κουμαριά (Arbutus unedo) είναι αειθαλές δέντρο που ανήκει στην οικογένεια των Ερεικοειδών. Ευδοκιμεί σε πετρώδη εδάφη, σε πλαγιές και λόφους με ήλιο και καθαρό αέρα. Φτάνει τα 3–5 μέτρα και ξεχωρίζει για τον καφεκόκκινο, λείο κορμό της.
Ανθίζει το φθινόπωρο, την ίδια εποχή που ωριμάζουν και οι καρποί της — κάτι μοναδικό στη φύση. Έτσι, πάνω στα ίδια κλαδιά συνυπάρχουν άνθη και ώριμα κούμαρα: σύμβολο χαράς και πληρότητας, γιατί το δέντρο δίνει ταυτόχρονα ζωή και καρπό.
2. Ο καρπός και οι ωφέλειές του
Ο καρπός της κουμαριάς, το κούμαρο, έχει χρυσοκόκκινο χρώμα και ήπια γλυκόξινη γεύση. Περιέχει βιταμίνες C και Ε, αντιοξειδωτικά, πολυφαινόλες και φλαβονοειδή που ενισχύουν το ανοσοποιητικό και προστατεύουν από την πρόωρη γήρανση.
Οι παλαιότεροι εκμεταλλεύονταν τον καρπό για πολλές χρήσεις: από μαρμελάδες και λικέρ, έως κουμαρίσιο τσίπουρο. Οι γεύσεις αυτές δεν ήταν μόνο τροφή· ήταν και τελετουργία χαράς – σύμβολα φιλοξενίας και γιορτής.
3. Παραδοσιακές συνταγές από κουμαριά
🍯 Μαρμελάδα κουμαριού
Υλικά:
1 κιλό ώριμα κούμαρα
800 γρ. ζάχαρη
Χυμός 1 λεμονιού
1 ποτήρι νερό
Εκτέλεση:
Πλένουμε καλά τα κούμαρα και τα βράζουμε με το νερό για 10 λεπτά, ώσπου να μαλακώσουν. Τα περνάμε από σουρωτήρι ή μύλο για να κρατήσουμε τον πολτό. Προσθέτουμε τη ζάχαρη και ξαναβράζουμε σε χαμηλή φωτιά, ανακατεύοντας συνεχώς μέχρι να δέσει. Ρίχνουμε τον χυμό λεμονιού στο τέλος.
Αποθηκεύουμε σε αποστειρωμένα βάζα. Η μαρμελάδα έχει έντονο κόκκινο χρώμα και γλυκόξινη γεύση που θυμίζει παιδική χαρά!
🍷 Λικέρ κουμαριάς
Υλικά:
1 κιλό ώριμα κούμαρα
1 λίτρο τσίπουρο ή ρακί
500 γρ. ζάχαρη
1 ξυλάκι κανέλα
3–4 γαρύφαλλα
Εκτέλεση:
Βάζουμε τα κούμαρα σε γυάλινο βάζο, προσθέτουμε τη ζάχαρη και τα μπαχαρικά. Περιχύνουμε με το τσίπουρο, κλείνουμε καλά και αφήνουμε το βάζο σε ηλιόλουστο μέρος για 30–40 ημέρες.
Ανακινούμε κάθε λίγες μέρες ώστε να διαλυθεί η ζάχαρη. Στο τέλος σουρώνουμε το λικέρ και το φυλάμε σε μπουκάλια.
Το αποτέλεσμα είναι ένα αρωματικό, κεχριμπαρένιο ποτό – η χαρά του χειμώνα!
🥃 Κουμαρίσιο τσίπουρο
Παραδοσιακά, στις περιοχές της Μεσσηνίας και της Ηπείρου, οι ντόπιοι πρόσθεταν ώριμα κούμαρα μέσα στον πολτό των σταφυλιών πριν την απόσταξη.
Αυτό χάριζε στο τσίπουρο πλούσιο άρωμα, απαλή γεύση και κόκκινη απόχρωση. Το απόσταγμα αυτό σερβίρεται συνήθως στις γιορτές του φθινοπώρου, μαζί με καρύδια και μέλι, για να ευχηθούν όλοι «Χρόνια και Χαρές!»
Συμπεράσματα
Η κουμαριά δεν είναι απλώς ένα δέντρο. Είναι Χαρά , Ανάμνηση, Ρίζες, Αγάπη. Κάθε φθινόπωρο, όταν στολίζεται με τους καρπούς της, μας θυμίζει ότι η ομορφιά βρίσκεται στα απλά πράγματα: στη γεύση ενός φρούτου, στη μυρωδιά της φύσης, στη γιορτή της ζωής.
Είναι ο σύνδεσμός μας με τη γη και την παράδοση, ένα δώρο που αξίζει να το φυλάξουμε και να το μοιραζόμαστε.
Βιβλιογραφία
Αρβανίτης, Δ. (2015). Τα αυτοφυή δέντρα και θάμνοι της ελληνικής υπαίθρου. Αθήνα: Εκδόσεις Μέλισσα.
Κουτσούκος, Ι. (2019). Φυτά της Μεσογείου: Ιδιότητες και χρήση. Πάτρα: Εκδόσεις Τοπία.
Φραγκούλης, Σ. (2020). Η κουμαριά και οι ευεργεσίες της φύσης. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Αλκίνοος.
Ελληνικό Γεωργικό Πανεπιστήμιο. (2022). Arbutus unedo – Κουμαριά: Ανθοφορία, καρποφορία και χρήσεις. Ανακτήθηκε από https://www.aua.gr
Φωτό: Ελεύθεροι Φωτογράφοι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου