Έως πότε θα κάθεσαι πάνω στην πέτρα; Φωτό: Pinterest
Στον σύγχρονο κόσμο, πολλοί αναζητούν την ευτυχία μέσα από την ηδονή, την αποφυγή του πόνου και την αυτάρκεια, όπως δίδαξε ο Επίκουρος.
Η ανθρώπινη αναζήτηση για το νόημα της ζωής έχει εκφραστεί με πολλούς τρόπους: φιλοσοφικούς, πνευματικούς και ψυχολογικούς. Ένας διάλογος ανάμεσα σε έναν Επικούρειο φιλόσοφο, έναν Ορθόδοξο άγιο πατέρα και έναν ποιμαντικό ψυχολόγο αναδεικνύει τις θεμελιώδεις αντιθέσεις ανάμεσα σε δύο αντίληψεις για τη ζωή, την ψυχή και την ευτυχία, και προσφέρει ένα τρίτο πρίσμα ανάλυσης, που συνδέει τη λογική, την πνευματικότητα και την ψυχολογική πραγματικότητα του ανθρώπου.
Σκηνικό: Ένας ήσυχος κήπος, ηλιοβασίλεμα. Ο Επικούρειος φιλόσοφος κάθεται σε πέτρα, ο Άγιος Πατέρας δίπλα του κρατά Ευαγγέλιο και ο Ψυχολόγος στέκεται κοντά, κρατώντας σημειώσεις.
Επικούρειος Φιλόσοφος (ΕΦ):
«Πατέρα, ο άνθρωπος είναι σώμα και ψυχή, λέμε εμείς· αλλά η ψυχή δεν επιζεί του θανάτου. Ό,τι βλέπουμε και αισθανόμαστε, είναι η πραγματικότητα· το αόρατο και αιώνιο είναι για εμάς άδειος μύθος. Η ζωή είναι δώρο της φύσης· η ευτυχία έρχεται όταν σώμα και ψυχή ζουν χωρίς πόνο και φόβο στο εδώ και τώρα. Μετά δεν υπάρχει τίποτα.»
Άγιος Πατέρας (ΑΠ):
«Η ψυχή που επιζητεί τον Θεό δεν γνωρίζει αληθινή γαλήνη εκτός Εκείνου, γιατί ο Κύριος είναι το φως που φωτίζει κάθε καρδιά. Ο θάνατος είναι παρών σε κάθε στιγμή· η θνητότητα μας υπενθυμίζει τη φθορά, αλλά και τη θαυμαστή θεία παρέμβαση. Η αληθινή γαλήνη δεν έρχεται με άρνηση της πραγματικότητας, αλλά με συνείδηση της υπέρτατης αλήθειας και καρδιά που αγαπά τον Θεό αληθινά καθώς και τον πλησίον. Χωρίς αυτό, η ψυχή παραμένει ανισόρροπη και ο φόβος που την διακατέχει ουδέποτε απομακρύνεται.»
Ψυχολόγος (Ψ):
«Η “απελευθέρωση από τον φόβο του θανάτου” που περιγράφετε, κύριε Επικούρειε, μοιάζει με αμυντικό μηχανισμό της προσωπικότητας· ο άνθρωπος αρνείται τον θάνατο, και αυτό μπορεί να δημιουργεί ψυχική ένταση και αστάθεια. Πώς μπορεί να αρνηθεί τον θάνατο όταν είναι παρών ανά πάσα στιγμή της ζωής του; Όταν συνοδεύουν τον άνθρωπο άπειρες ασθένειες και συχνά χρειάζεται για σειρά ετών να είναι καθηλωμένος, ως φθαρτό σώμα, στο κρεβάτι του πόνου;Η εσωτερική γαλήνη και ψυχική ισορροπία απαιτεί πρωτίστως αναγνώριση της αλήθειας, όχι παραποίηση.»
ΕΦ:
«Η φιλία, η αυτάρκεια και η απλότητα δίνουν πλήρωση· είναι οι θησαυροί μας.»
ΑΠ:
«Όποιος αγάπη δεν καλλιεργεί, ζει όπως ο Επίκουρος λέει, “χωρίς πόνο”, αλλά χωρίς φως. Η φιλία χωρίς θεϊκή αγάπη και σε έναν ατελή κόσμο με ιδιοτέλεια δεν μπορεί να είναι σταθερή βάση ευτυχίας ή ασφάλειας. Η αληθινή χαρά πηγάζει από την ένωση με τον Δημιουργό και την αγάπη που υπερβαίνει τον εαυτό και εστιάζει στην προσφορά προς τον πλησίον.Αληθινή φιλία υπάρχει μεταξύ ανθρώπων που έχουν, όπως ο Χριστός στον σταυρό, θυσιάσει σταυρικά τον εαυτόν τους. Με κάθετη σχέση προς τον Θεό και οριζόντια προς τον συνάνθρωπο. Η απλότητα και η αυτάρκεια είναι δύο από τις πολλές αρετές ενός αληθινού χριστιανού.»
Ψ:
«Η ανθρώπινη ψυχολογία επιβεβαιώνει ότι η εξάρτηση από κοινωνικές σχέσεις σε έναν κόσμο γεμάτο ιδιοτέλεια συχνά προκαλεί απογοήτευση. Χρειάζεται εσωτερικό στήριγμα ο άνθρωπος, πέρα από τον κοινωνικό περίγυρο, χωρίς αυτό να σημαίνει αντικοινωνικότητα , εσωστρέφεια και έλλειψη κοινωνικής προσφοράς. Η απαλλαγή από περιττούς υλικούς θησαυρούς είναι ψυχολογικός στόχος για βελτίωση της ψυχικής υγείας.»»
ΕΦ:
«Η λιτή ζωή και η γνώση της φύσης αρκούν για να ζούμε ήρεμα· η σοφία έρχεται από την παρατήρηση των φυσικών αιτίων."
ΑΠ:
«Η λιτή ζωή μπορεί να βοηθά στην εγκράτεια, αλλά δεν είναι η βάση της ενδοσκόπησης και του γνώθι σαυτόν, της επίτευξης του καθ΄ομοίωσιν με τον Θεό. Η ζωή είναι μαθητεία· το σώμα είναι όχημα και το πνεύμα μαθητής της αγάπης και της αλήθειας. Χωρίς αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον, η ζωή μοιάζει με ποτάμι που δεν βρίσκει τη θάλασσα.Όσο για τη γνώση της φθαρτής φύσης υπάρχουν άπειρες εξαιρέσεις. Συνήθως εκλείπει η αντικειμενική αλήθεια χωρίς θεία διάκριση. Αλλά ακόμη και η απλή παρατήρηση της φύσης ,χωρίς το γάλα της θείας γνώσης, κάθε άλλο παρά την αποφυγή του πόνου και την αναζήτηση της ηδονής μας διδάσκει, όταν η μάνα γη θυσιάζεται αδιάκοπα, σταυρωμένη αιώνια.Το ζωικό και το φυτικό βασίλειο καλύτερα τα καταφέρνουν μπροστά στην ανθρώπινη πνευματική διάβρωση.»
Ψ:
« Η γνώση της φύσης είναι πολυδιάστατη· η επιστήμη μιλά για πολλές διαστάσεις της ορατής και μη ορατής πραγματικότητας, όχι μόνο για ό,τι φαίνεται αισθητά.Ο άνθρωπος χρειάζεται αληθινό, πέρα από την καθημερινή φθορά, νόημα ζωής, επίσης έγκυρο και αξιόπιστο εσωτερικό προσανατολισμό για να βρει πληρότητα.»
ΕΦ (σκεπτικός):
«Ίσως οι δρόμοι μας διαφέρουν: εγώ βλέπω σώμα και ψυχή ως υλικά στοιχεία· εσείς βλέπετε μαθητεία, πνευματικότητα και αιωνιότητα. Αλλά όλοι αναζητούμε το νόημα της ζωής.»
ΑΠ:
«Πώς η ψυχή βιώνει συναισθήματα; Ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι; Χωρίς αγάπη η ζωή παραμένει κενή· η μαθητεία προς τον Δημιουργό δίνει στο σώμα και το πνεύμα πλήρωση. Η σοφία είναι η ένωση του υλικού με το πνευματικό μέσα στην αγάπη εν Κυρίω.Χωρίς την Τρισυπόστατη Θεότητα, τον Θεό-Πατέρα, τον Υιό και Λόγο του Θεού και την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος ζωή δεν υπάρχει.Η αποδοχή της θνητότητας της ανθρώπινης ψυχής είναι βλασφημία προς τον ίδιο τον Δημιουργό μας.»
Ψ:
«Και η ψυχολογία επιβεβαιώνει ότι η ολοκλήρωση και υγεία της ανθρώπινης προσωπικότητας δεν εξαρτάται από την αναζήτηση της ηδονής και της αποφυγής του πόνου. Αντίθετα, αυτοί οι δύο δρόμοι είναι άκρως επικίνδυνοι, γιατί αποδυναμώνουν την κρίση του ανθρώπου, παραποιούν την πραγματικότητα και οδηγούν σε ψυχωσικές καταστάσεις. Ο άνθρωπος, μάχεται άλλοτε νευρωσικά με τα "πρέπει" του και άλλοτε ψυχωσικά με τα "θέλω"του . Η ζυγαριά της κρίσης του χρειάζεται ευσυνειδησία, ηθική κρίση και πνευματική ανάπτυξη. Οι ψυχολόγοι σήμερα ερευνούν την Πνευματική Νοημοσύνη, ως αναπόσπαστο μέρος της ανάπτυξης του ανθρώπου.Η αποφυγή του πόνου δεν συσχετίζεται θετικά ούτε με τη σωματική ούτε και την πνευματική άθληση. Είναι ντροπή ακόμη και για την ίδια μας τη μητέρα που πόνεσε με χαρά για να μας φέρει στη ζωή, να υποστηρίζουμε την αποφυγή και όχι θαρραλέα αντιμετώπιση του πόνου. Η αποδοχή του πόνου και η συγκράτηση της ηδονής είναι στόχοι μίας δυνατής προσωπικότητας που επιζητεί ψυχοπνευματική άνοδο, επίσης είναι χαρακτηριστικό της ιστορικής και ουσιαστικής προόδου της ανθρωπότητας.
ΑΠ:
«Η ζωή δεν μετριέται με την απουσία πόνου και αναζήτηση της ηδονής, αλλά με την αγάπη που καλλιεργούμε, την ψυχή που μορφώνουμε και το Φως της Αλήθειας του Θεού που αφήνουμε να μας καθοδηγεί και να μας περιβάλλει.»
ΕΦ:
Δυστυχώς δεν συνάδουμε!
Ψ:
Κύριε Επικούρειε, έως πότε θα κάθεστε πάνω στην πέτρα;
ΕΦ:
Γιατί, εσύ πού κάθεσαι;
Ψ:
Στο στασίδι της εκκλησίας!
ΑΠ:
Η επικούρεια φιλοσοφία προσφέρει μέθοδο για προσωρινή γαλήνη, αλλά η χριστιανική σοφία οδηγεί σε πνευματική πληρότητα και αιώνια ζωή. Το σώμα και το πνεύμα συνδέονται μέσα στη ζωή-μαθητεία, και η αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον είναι το θεμέλιο της ύπαρξης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου