Ρωσία και Δύση: ίδιες λέξεις, διαφορετικές πράξεις σε έναν πολυπολικό κόσμο

      

                                                            Φωτό: CNN Greece

Ορισμένοι αναγνώστες μας , εντός και εκτός Ελλάδας, ζήτησαν μία αντικειμενική ανάλυση  ενός συγκεκριμένου λόγου του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, κ. Βλαντιμίρ Πούτιν. Παραθέτουμε πρωτίστως τον λόγο του κ.   Πούτιν για την "Δύση και την Πολυπολικότητα" και  μία όσον το δυνατόν αντικειμενική-επιστημονική ανάλυση:

 «Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, πιστεύαμε ότι θα εντασσόμασταν γρήγορα στον πολιτισμένο δυτικό κόσμο. Σήμερα, φαίνεται ότι δεν έχει απομείνει κανένα ίχνος πολιτισμού, μόνο διαφθορά. Θέλω οι απλοί πολίτες των δυτικών χωρών να με ακούσουν. Η αλήθεια είναι ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε τώρα είναι αποτέλεσμα χρόνιων ενεργειών των κυρίαρχων ελίτ των δικών σας χωρών. 

Κυρίες και κύριοι, άκουσα προσεκτικά την ομιλία του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος τόνισε το τέλος της δυτικής ηγεμονίας και την ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου. Έχει δίκιο στο καίριο σημείο: ο κόσμος βιώνει βαθιές αλλαγές, αλλά ξεχνά να εξηγήσει γιατί και πάνω απ' όλα, ξεχνά να αναγνωρίσει ότι η Γαλλία και η Δύση μάχονται αυτή τη στιγμή εναντίον της Ρωσίας ακριβώς επειδή αρνούνται να αποδεχτούν αυτήν την πραγματικότητα. 

 Σήμερα, η Ρωσία αποτελεί στόχο κυρώσεων, διπλωματικών, οικονομικών, ενημερωτικών, ακόμη και στρατιωτικών επιθέσεων, όπως στην Ουκρανία. Γιατί; Επειδή η Δύση αρνείται ν' αποδεχτεί ότι η εποχή της αδιαμφισβήτητης ηγεμονίας της έχει τελειώσει. Επειδή η Δύση αρνείται να δει πώς άλλα έθνη υπερασπίζονται τα συμφέροντα, τις αξίες και την κυριαρχία τους. 

Η Δύση μιλάει για ελευθερία και δημοκρατία, αλλά τι έχει κάνει εδώ και αιώνες; Γαλλία, Αγγλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Βέλγιο, Ολλανδία: αποίκισαν σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη. Πείτε μου πού, σε ποιο μέρος του κόσμου, η Δύση δεν καταπάτησε και δεν επέβαλε τον δικό της νόμο; Η Γαλλία χάραξε αυθαίρετα σύνορα στην Αφρική, εκμεταλλεύτηκε τους πόρους και ανάγκασε εκατομμύρια ανθρώπους σε δουλεία. Οι Βρετανοί υποδούλωσαν ολόκληρους πληθυσμούς από την Ινδία μέχρι την Κίνα και την Ασία. Στην Αμερική, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις έσφαξαν ολόκληρους πολιτισμούς. Και σήμερα, μέσω του ΝΑΤΟ, θέλουν να επιβάλουν το μοντέλο τους παντού.

 Ο κ. Μακρόν μιλάει για την πολιτική έμπνευση της Ευρώπης. Αλλά πού είναι αυτή η έμπνευση; Η Ευρώπη ακολουθεί τις ΗΠΑ σε όλους τους πολέμους τους, χωρίς δισταγμό: Ιράκ, Λιβύη, Συρία. Κάθε φορά, εκατοντάδες χιλιάδες θάνατοι. Είναι αυτό έμπνευση; Και μην μου πείτε ότι η Ρωσία αποτελεί κίνδυνο για τον κόσμο.

 Για πάνω από διακόσια χρόνια, η Δύση προσπαθεί να καταστρέψει τη Ρωσία. Ο Ναπολέων ήρθε στη Μόσχα, σίγουρος ότι μπορούσε να παραμείνει σε Ρωσικό έδαφος. Περπάτησε στο χιόνι. Η Γερμανία εξαπέλυσε τον μεγαλύτερο πόλεμο εισβολής εναντίον μας. Ηττήθηκαν στο Στάλινγκραντ, στο Κουρσκ, ακόμη και στους δρόμους του Βερολίνου.

 Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να στραγγαλίσουν την οικονομία μας, να μας περικυκλώσουν, να προκαλέσουν συγκρούσεις μεταξύ των γειτόνων μας κι εμείς είμαστε ακόμα εδώ. Η Ρωσία έχει περάσει δύσκολες στιγμές, δοκιμασίες, αλλά κανείς δεν μπόρεσε να μας νικήσει. Γιατί αγωνιζόμαστε όχι μόνο για τη γη μας, αλλά και για τον πολιτισμό μας, τις αξίες μας και την αξιοπρέπειά μας! 

Σήμερα, δεν είναι μόνο η Ρωσία που αμφισβητεί την δυτική ηγεμονία. Η Κίνα κάνει ένα βήμα μπροστά. Η Ινδία δείχνει την άποψή της για τον κόσμο. Η Αφρική σταδιακά απελευθερώνεται από την ξένη προστασία. Ακόμα και η Λατινική Αμερική βρίσκει τη φωνή της. Δεν πρόκειται πλέον για έναν κόσμο που κυριαρχείται από μία μόνο δύναμη ή ένα μόνο μπλοκ: έχουμε εισέλθει στην πολυπολική εποχή και κανείς δεν μπορεί να την σταματήσει. Γι' αυτό η Γαλλία, η Ευρώπη και η Δύση υποστηρίζουν την Ουκρανία εναντίον της Ρωσίας. Όχι από αγάπη για τον Ουκρανικό λαό, αλλά επειδή θέλουν να εκμεταλλευτούν αυτή τη γη ως σκαλοπάτι για να προσπαθήσουν να αποδυναμώσουν τη Ρωσία, να περιορίσουν την ανάπτυξή μας και να αποτρέψουν τη διαμόρφωση αυτού του πολυπολικού κόσμου.

 Νομίζω ότι σε αυτούς, λέω στον Πρόεδρο Μακρόν και στους Ευρωπαίους συναδέλφους του: δεν μπορείτε να κολυμπάτε αντίθετα στο ρεύμα για πάντα. Μιλάτε για αξίες, αλλά αρνείστε να σεβαστείτε τις επιλογές του λαού. Μιλάτε για διεθνές δίκαιο, αλλά το παραβιάζετε όποτε δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντά σας. Μιλάτε για ειρήνη, αλλά σπέρνετε πόλεμο όπου κι αν παρεμβαίνετε. Η Ρωσία δεν είναι εχθρός κανενός, αλλά δεν θα επιτρέψουμε ποτέ σε κανέναν να αποφασίσει για το μέλλον μας. Θέλουμε συνεργασία, αλλά με ίσους όρους. Θέλουμε ειρήνη, αλλά όχι εις βάρος της ελευθερίας μας, της ταυτότητάς μας. 

Και ας είμαστε σαφείς: Η Ρωσία δεν θα ηττηθεί ποτέ. Έχουμε αντέξει αιώνες δυσκολιών, έχουμε δει αυτοκρατορίες να ανεβαίνουν και να πέφτουν και είμαστε ακόμα εδώ. Και αύριο, θα είμαστε εκεί, σε αυτόν τον νέο πολυπολικό κόσμο που ήδη αναδύεται... ~Sprinter Press~

 Η τρέλα του Μπάϊντεν, του Ζελένσκι και των αποτυχημένων ηγετών στην Ευρώπη πρέπει να τελειώσει... Ο Ζελένσκι κι αυτά τα πολιτικά «γεράκια» έχουν κλέψει από τους πολίτες των ΗΠΑ και της ΕΕ δισεκατομμύρια, μεγάλο μέρος των οποίων έχει κλαπεί και ξεπλυθεί ενώ οι πολίτες υποφέρουν... Η διαφθορά και η κλοπή χρημάτων των πολιτών από τους πολιτικούς που επωφελούνται απ' αυτό, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά είναι συγκλονιστική... Φανταστείτε πόσο καλύτερα θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί αυτά τα κλεμμένα δις μόνο για τους άστεγους πολίτες και όχι μόνο σ' αυτές τις χώρες... και πόσοι από τους συμπολίτες μας που ζουν στους δρόμους θα μπορούσαν να είχαν βοηθηθεί, αντί ν' αγοράζει ο Ζελένσκι και οι βοηθοί του αρχοντικά και βίλες σ' όλον τον κόσμο...".

 Εισαγωγή στην ανάλυση

Ο λόγος που αποδίδεται στον Βλαντιμίρ Πούτιν εντυπωσιάζει όχι τόσο για όσα αποκαλύπτει, όσο για όσα επιλέγει να αποσιωπήσει. Πρόκειται για έναν λόγο ρητορικά ισχυρό, πολιτικά υπολογισμένο και ιδεολογικά στοχευμένο, ο οποίος επιχειρεί να αποδομήσει τη δυτική ηγεμονία χρησιμοποιώντας τα ίδια της τα ιστορικά αμαρτήματα.

Η κριτική του στην αποικιοκρατία, στις δυτικές επεμβάσεις και στην επιλεκτική εφαρμογή του διεθνούς δικαίου δεν είναι αβάσιμη. Η Δύση πράγματι φέρει βαρύ ιστορικό αποτύπωμα πολέμων, εκμετάλλευσης και γεωπολιτικών παρεμβάσεων. Όμως η επίκληση αυτών των εγκλημάτων δεν συνιστά αυτομάτως ηθική αθώωση για όποιον τα καταγγέλλει.

Το κεντρικό πρόβλημα του λόγου του Πούτιν δεν είναι η κριτική του προς τη Δύση, αλλά η απουσία αυτοκριτικής. Μιλά για σεβασμό της κυριαρχίας, ενώ η Ρωσία παραβίασε την κυριαρχία της Ουκρανίας. Μιλά για διεθνές δίκαιο, ενώ το εφαρμόζει επιλεκτικά. Μιλά για λαούς και αξιοπρέπεια, ενώ στο εσωτερικό της χώρας του η πολιτική ελευθερία παραμένει περιορισμένη.

Έτσι, το παλιό ρητό «δάσκαλος που δίδασκε και νόμο δεν εκράτει» αποκτά πλήρη επικαιρότητα. Ο Πούτιν δεν ψεύδεται σε όλα όσα λέει· όμως η αλήθεια που παρουσιάζει είναι αποσπασματική και εργαλειοποιημένη. Δεν μιλά ως υπερασπιστής ενός δίκαιου κόσμου, αλλά ως ηγεμόνας που επιδιώκει να αντικαταστήσει μια παγκόσμια ηγεμονία με μια άλλη, πιο ευνοϊκή για τα δικά του συμφέροντα.

Η Δύση δεν είναι αθώα. Η Ρωσία όμως δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Και η ιστορία σπάνια δικαιώνει εκείνους που, καταγγέλλοντας την υποκρισία, επιλέγουν να την αναπαράγουν.

 Τι λέει πραγματικά ο λόγος Πούτιν για τη Δύση και τον πολυπολικό κόσμο

Ο λόγος του Ρώσου Προέδρου κινείται σε τρία επίπεδα: ιστορικό, γεωπολιτικό και επικοινωνιακό.

Στο ιστορικό επίπεδο, γίνεται εκτενής αναφορά στο αποικιοκρατικό παρελθόν της Ευρώπης και στις σύγχρονες στρατιωτικές επεμβάσεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Οι αναφορές αυτές είναι εν πολλοίς ακριβείς, ωστόσο παρουσιάζονται μονομερώς, χωρίς σύγκριση με τη ρωσική πολιτική επιρροής στις γειτονικές της χώρες.

Στο γεωπολιτικό επίπεδο, ο Πούτιν εντάσσει τον πόλεμο στην Ουκρανία σε ένα ευρύτερο αφήγημα σύγκρουσης μεταξύ μονοπολικού και πολυπολικού κόσμου. Η άνοδος της Κίνας, της Ινδίας και η αυξανόμενη αυτονομία χωρών του Παγκόσμιου Νότου αποτελούν πραγματικές εξελίξεις. Ωστόσο, η παρουσίαση της Ρωσίας ως «αμυνόμενης δύναμης» παραβλέπει το γεγονός ότι η ίδια έχει καταφύγει στη στρατιωτική βία για την επιβολή των στρατηγικών της στόχων.

Στο επικοινωνιακό επίπεδο, ο λόγος απευθύνεται όχι μόνο στο ρωσικό ακροατήριο αλλά και στους δυτικούς πολίτες. Η διάκριση ανάμεσα σε «λαούς» και «ελίτ» είναι χαρακτηριστική λαϊκιστική τεχνική, με στόχο την απονομιμοποίηση των δυτικών κυβερνήσεων και τη δημιουργία συμπάθειας προς τη ρωσική θέση.

Συμπερασματικά, ο λόγος Πούτιν δεν συνιστά ουδέτερη γεωπολιτική ανάλυση, αλλά ένα συνεκτικό αφήγημα νομιμοποίησης της ρωσικής πολιτικής ισχύος. Εντοπίζει υπαρκτές δυτικές αντιφάσεις, χωρίς όμως να αναλαμβάνει την ευθύνη των αντίστοιχων ρωσικών.

Στη δημόσια αντιπαράθεση ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση, και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν παρόμοιες έννοιες: διεθνές δίκαιο, δημοκρατία, κυριαρχία, ειρήνη. Η διαφορά δεν βρίσκεται τόσο στα λόγια, όσο στον τρόπο που αυτά εφαρμόζονται στην πράξη.

1. Διεθνές δίκαιο: αρχή ή εργαλείο;

Τι λέει ο Πούτιν:

Κατηγορεί τη Δύση ότι χρησιμοποιεί το διεθνές δίκαιο επιλεκτικά, παραβιάζοντάς το όταν δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντά της.

Παραδείγματα που επικαλείται ή υπονοεί:

• Η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003 χωρίς έγκριση του ΟΗΕ.

• Ο βομβαρδισμός της Λιβύης το 2011, που ξεκίνησε ως «προστασία αμάχων» και κατέληξε σε αλλαγή καθεστώτος.

• Οι στρατιωτικές επεμβάσεις στη Συρία.

Τι λέει η Δύση:

Κατηγορεί τη Ρωσία ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο με την εισβολή στην Ουκρανία και την προσάρτηση εδαφών.

Παραδείγματα:

• Προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.

• Στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία το 2022.

Τι ισχύει αντικειμενικά:

Και οι δύο πλευρές επικαλούνται το διεθνές δίκαιο όταν τους συμφέρει και το παραβιάζουν όταν έρχεται σε σύγκρουση με τα στρατηγικά τους συμφέροντα.

2. Κυριαρχία κρατών: δικαίωμα ή σύνθημα;

Τι λέει ο Πούτιν:

Κάθε έθνος έχει δικαίωμα να υπερασπίζεται την κυριαρχία του και να επιλέγει τη γεωπολιτική του πορεία.

Παράδειγμα που δίνει:

Η Ρωσία, σύμφωνα με τον ίδιο, αμύνεται απέναντι στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορά της.

Τι λέει η Δύση:

Η Ουκρανία έχει δικαίωμα να επιλέξει αν θα ενταχθεί σε ΕΕ ή ΝΑΤΟ χωρίς εξωτερικές πιέσεις.

Παράδειγμα:

Η πολιτική και στρατιωτική στήριξη προς το Κίεβο παρουσιάζεται ως υπεράσπιση της ουκρανικής κυριαρχίας.

Τι ισχύει αντικειμενικά:

Η αρχή της κυριαρχίας χρησιμοποιείται από όλους ως σύνθημα, αλλά συχνά ακυρώνεται στην πράξη όταν έρχεται σε σύγκρουση με τις «ζώνες επιρροής» μεγάλων δυνάμεων.

3. Πόλεμοι και «ανθρωπιστικές επεμβάσεις»

Τι λέει ο Πούτιν:

Η Δύση μιλά για ειρήνη αλλά σπέρνει πόλεμο όπου επεμβαίνει.

Παραδείγματα:

• Ιράκ: εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί, αποσταθεροποίηση ολόκληρης περιοχής.

• Λιβύη: κατάρρευση κράτους, εμφύλιος, μεταναστευτικό χάος.

• Συρία: μακροχρόνιος πόλεμος με διεθνή εμπλοκή.

Τι λέει η Δύση:

Η Ρωσία είναι επιθετική δύναμη που χρησιμοποιεί στρατιωτική βία για να αλλάξει σύνορα.

Παράδειγμα:

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι βομβαρδισμοί πόλεων.

Τι ισχύει αντικειμενικά:

Η στρατιωτική βία δεν είναι προνόμιο μίας πλευράς. Διαφέρει το αφήγημα, όχι η ύπαρξη πολέμου ως εργαλείου πολιτικής.

4. Δημοκρατία και ελευθερίες

Τι λέει ο Πούτιν:

Η Δύση μιλά για δημοκρατία αλλά στηρίζει αυταρχικά καθεστώτα όταν την εξυπηρετούν.

Παραδείγματα:

• Στήριξη καθεστώτων στη Μέση Ανατολή.

• Ανοχή σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από «συμμάχους».

Τι λέει η Δύση:

Η Ρωσία είναι αυταρχικό κράτος χωρίς ελεύθερο Τύπο και πραγματικό πολιτικό ανταγωνισμό.

Παραδείγματα:

• Φυλάκιση ή εξόντωση αντιπολιτευόμενων.

• Έλεγχος των μέσων ενημέρωσης.

Τι ισχύει αντικειμενικά:

Η Δύση διαθέτει θεσμούς δημοκρατίας αλλά συχνά τους υπονομεύει διεθνώς.

Η Ρωσία καταγγέλλει τη δυτική υποκρισία, αλλά δεν προσφέρει πειστικό δημοκρατικό πρότυπο.

5. Πολυπολικός κόσμος: απειλή ή αναγκαιότητα;

Τι λέει ο Πούτιν:

Ο κόσμος αλλάζει και δεν θα ελέγχεται πλέον από μία δύναμη.

Παραδείγματα:

• Άνοδος Κίνας και Ινδίας.

• Αυξημένη αυτονομία χωρών της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής.

Τι λέει η Δύση:

Ο πολυπολικός κόσμος ενδέχεται να φέρει αστάθεια και αυταρχισμό.

Παράδειγμα:

Ανησυχία για την επιρροή Κίνας και Ρωσίας.

Τι ισχύει αντικειμενικά:

Η πολυπολικότητα είναι ήδη πραγματικότητα. Το ζήτημα δεν είναι αν θα έρθει, αλλά ποιοι κανόνες θα τη διέπουν.

Τελικό συμπέρασμα  

Ο λόγος του  Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας αγγίζει υπαρκτές δυτικές αντιφάσεις, αλλά δεν τις υπερβαίνει.

Η Δύση υπερασπίζεται αξίες που συχνά παραβιάζει.

Η Ρωσία καταγγέλλει την υποκρισία, αλλά εφαρμόζει αντίστοιχες πρακτικές.

Δεν πρόκειται για σύγκρουση ηθικής, αλλά για σύγκρουση ισχύος.

Και σε τέτοιες συγκρούσεις, η αλήθεια σπάνια ανήκει αποκλειστικά στη μία πλευρά.

-Λόγος Θείου Φωτός