Φωτό: κα Γωγώ Μαγκλάρα στο facebook
Με ιστοριοδίφη τις αναλλοίωτες μνήμες της στο χρόνο, η κα Γωγώ Μαγκλάρα, φιλόλογος και σύζυγος του Βαλυραίου κ. Θοδωρή Χαρ. Σταυριανόπουλου, μαθηματικού, λογοτέχνη και κηπουρού, με γλαφυρό τρόπο περιγράφει το πότισμα των μπαξέδων, και τα παιχνίδια της γενιάς της, όπως τα βίωσε κατά τα χρόνια του Δημοτικού Σχολείου, στο χωριό της, τους Αγίους Θεοδώρους, 10 χιλ. από τη Μέλπεια Μεσηνίας. Η περιγραφή τής κα Μαγκλάρα αποτελεί αδιάσειστη μαρτυρία του γίγνεσθαι μίας δύσκολης εποχής, στην οποία οι παλαιότεροι κληθήκαμε να ζήσουμε και να διαβιώσουμε με " τα ολίγα και άκρως απαραίτητα". Κι όμως! Τότε η γη καρποφορούσε περισσότερο από σήμερα, και η ευωδία των κηπευτικών ήταν αναφαίρετο μέρος της διατροφής μας. Σήμερα το νερό κυλά τεχνητά και αβίαστα στο αυλάκι, αλλά είναι ακριβό και δεν συμφέρουν τους αγρότες οι καλλιέργειες κηπευτικών. Έτσι, από χρόνια φτωχά, φθάσαμε σε χρόνια μίζερα, πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί, προσπαθώντας να βρούμε τις ισορροπίες μας. Όμως, ας απολαύσουμε την παραστατική περιγραφή της κα Γωγώς Μαγκλάρα, που εορτάζει σήμερα, ευχόμενοι και σε άλλα πολλά, πολύτιμα πετράδια, από την ιστορία του τόπου μας.
-"Μάρτυρες είμαστε στο χωριό σε όλες τις ασχολίες των γονιών μας.Το πότισμα του μπαξέ είχε και αυτό το μεγαλείο του. Γεωτρήσεις δεν υπήρχαν. Τα πηγάδια ήταν για ύδρευση καθότι βρύσες έφτιαξαν αργότερα. Πρώτα από μία σε κάθε γειτονιά και αργότερα επεκτάθηκε το δίκτυο σε κάθε σπίτι . Τί κουβάδες και τί στάμνες έχουν κουβαλήσει αυτά τα χέρια!!!! Το νερό καταναλωνόταν με μέτρο. Πλύσιμο ρούχων, μπάνιο κάθε Σάββατο. Και που να κάνεις μπάνιο. Μήπως υπήρχε τουαλέτα μέσα στο σπίτι; Στη σκάφη για μπανιέρα και το κατσαρολάκι για τηλέφωνο μπάνιου!
Είχαν λοιπόν φτιάξει οι γονείς μας ολόκληρο δίκτυο από αυλάκια για να ποτίζουν τους μπαξέδες τους , στους οποίους έβαζαν πατάτες, φασόλια, ντομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, αγγούρια, κολοκύθια, καρπούζια, πεπόνια, αλλά και μυρωδικά παντός είδους . Όλα όσα χρειάζονται για να συντηρηθεί μια επταμελής οικογένεια και η γιαγιά μέσα.
Συγκέντρωναν αρχικά το νερό της πηγής σε μια τεχνητή λίμνη, "τη στέρνα”. Μετά με τσιμεντένια αυλάκια για να μην χάνεται στη διαδρομή το κατηύθυναν προς τους μπαξέδες. Το χωριό ήταν χωρισμένο σε τρία μέρη. Την πάνω, μεσαία και κάτω ρούγα. Το νερό της στέρνας δεν έφτανε να ποτιστούν όλοι οι μπαξέδες την ίδια ημέρα. Γι αυτό πότιζαν εκ περιτροπής μέρα παρά μέρα. Το αυλάκι είχε “ τις κόφτρες “, ανοίγματα στο τσιμέντο , που τα έκλειναν ή τα άνοιγαν ανάλογα που ήθελαν να κατευθύνουν το νερό, έτσι ώστε να ποτιστούν όλοι οι κήποι. Οι χωρικοί με τις γαλότσες τους μπλάτσα - μπλούτσα στις αυλακιές πότιζαν τα κηπευτικά τους . Δεν έλειπαν και οι τσακωμοί μεταξύ τους, γιατί μερικοί υφάρπαζαν το νερό αυτού που είχε σειρά να ποτίσει και πότιζε , παραβιάζοντας λιγάκι την κόφτρα.
Μια φορά ένας είχε σηκώσει την τσάπα ενάντια στον άλλο και ήταν έτοιμος να του κατεβάσει την τσαπιά στο κεφάλι. Ο δεύτερος δεν είχε ολοκληρώσει το πότισμα και ο πρώτος του έκλεινε την κόφτρα για να κυλήσει το νερό στο δικό του μπαξέ .Ο πατέρας μου που αντιλήφθηκε το σκηνικό έσπευσε στο σημείο και τους απέτρεψε από το μη χειρότερο. Θυμάμαι ακόμα τον πατέρα να σηκώνεται από τα άγρια χαράματα ή πολύ αργά το βράδυ, να παίρνει το φανάρι ή το φακό για να ποτίσει. Ανάλογα πότε έπεφτε η σειρά του.
Σε μας τα παιδιά άρεσε να βλέπουμε το νερό να κυλάει στο αυλάκι, κελαρύζοντας ακάθεκτο να φτάσει στον προορισμό του. Πάνω σε αυτό το τσιμέντο του αυλακιού, όταν δεν κουβαλούσε νερό, ισορροπούσαμε και περπατούσαμε σαν σε δοκό ισορροπίας. Αλλά και παίζαμε τα “ τσιγκάκια “ . Παίρναμε δηλαδή τα καπάκια από τις μπύρες , χτυπούσαμε προς τα μέσα τα προεξέχοντα πλαϊνά τους και τα κάναμε πλακαρά. Μετά με τρία χτυπήματα του δείκτη τα κατευθύναμε πάνω στο τσιμέντο. Όποιου το τσιγκάκι έπεφτε κάτω ήταν υποχρεωμένος να ξεκινήσει από την αρχή. Έπρεπε να είμαστε προσεκτικοί στα χτυπήματα γιατί ήταν παιγνίδι ευστάθειας, ευστοχίας, άμιλλας, χαράς και ικανοποίησης. Κάτι σαν το φιδάκι τύπου. Παιγνίδια αυτοσχέδια για να γεμίσουμε τον ελεύθερο χρόνο μας και να διασκεδάσουμε ".
Θερμές ευχαριστίες στην κα Γωγώ Μαγκλάρα, φιλόλογο, για τη μοναδική περιγραφή του ποτίσματος των Μπαξέδων στους Αγίους Θεοδώρους Μεσσηνίας, και το πολύτιμο φωτογραφικό υλικό.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
23/4/2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου