Χυλοπίτες.Φωτο: irinishomestylecooking.gr
Η εποχή προς το τέλος του Ιουλίου και πριν από τον Δεκαπενταύγουστο, περιλάμβανε για τις άξιες νοικοκυρές , τις αείμνηστες γιαγιάδες και μανάδες μας , την προετοιμασία των σπιτικών ζυμαρικών με το αλεύρι της νέας σοδειάς, συνήθεια η οποία ανάγεται στην αρχαιότητα. Στην αρχαιότητα μπορεί να έπλαθαν οι γυναίκες στις εορτές “μακάρια”, να ζύμωναν πίτες με δαφνόφυλλα, όμως στη Βαλύρα του 1950 οι μανάδες μας προετοίμαζαν τις χυλοπίτες και τον τραχανά ανελλιπώς και ετησίως. Όταν τους περίσσευε αλεύρι από τα ψωμιά και τα κουλούρια της εβδομάδας , επίσης οι κότες είχαν προσφέρει στις κυράδες τους μπόλικα αυγά, τα δε πρόβατα είχαν πλούσιο φρέσκο γάλα, άρχιζε το μεγάλο πανηγύρι για την προετοιμασία της χυλοπίτας και του τραχανά, η δε γιορτή ήταν παράλληλα και μίας μορφής νυφοπάζαρο.
Η θεοσεβής κυρά Βαλυραία ανακοίνωνε στη γειτονιά ή στο προαύλιο του Ιερού Ναού του Αγίου Αθανασίου, μετά την απόλυση την Κυριακή, ότι την τάδε ημέρα θα φτιάξει χυλοπίτες ή τραχανά, και όποιο από τα κορίτσια ήθελε, μπορούσε να προσέλθει για να τη βοηθήσει. Αν η σεβαστή οικοδέσποινα είχε όμορφο γιο της παντρειάς , προθυμοποιούνταν πολλά κορίτσια, τα οποία είχαν βλέψεις προς το καμάρι της. Στολίζονταν, έκαναν πρακτική στο σπίτι με τις μανάδες τους για να επιδείξουν ότι κατέχουν άριστα την τέχνη ανοίγματος φύλλου, πρωταθλήτρια δε ήταν εκείνη που το άνοιγε πολύ ψιλό, και με το μακρύ μπλάστρι το δίπλωνε με μαεστρία στον αέρα. Μαζεύονταν 4-5 υπάκουα και όμορφα κορίτσια, πολύ εργατικά και σεμνά, και με ευλάβεια παρακολουθούσαν τη μέλλουσα πεθερά, όταν ζύμωνε τα υλικά. Αφού άνοιγε εκείνη το πρώτο φύλλο, στη συνέχεια οι υποψήφιες νύφες έκαναν επίδειξη των δεξιοτήτων τους.
Ο οικοδεσπότης δεν έχανε το γλέντι της χυλοπίτας με τίποτα. Συνήθως καθόταν διακριτικά κάτω από μία μουριά στην αυλή, απολάμβανε τον παχύ ίσκιο της και έπινε τον ναργιλέ του - παλιά συνήθεια η οποία παρέμεινε από την εποχή της Τουρκοκρατίας - και ανά διαστήματα παρακολουθούσε επιμελώς τις κοπέλες. Όταν εντόπιζε μία με το διεισδυτικό βλέμμα του και το πονηρό μυαλό του, η οποία πληρούσε τις προδιαγραφές της μέλλουσας νύφης του, πήγαινε και ενημέρωνε τον γιο του, ο οποίος ήταν κρυμμένος σε κάποιο δωμάτιο του σπιτιού ή καθόταν σε γειτονικό σπίτι με τους φίλους του, και περίμενε εναγωνίως να λάβει ειδοποίηση από τον πατέρα του .
-Πήγαινε γιε μου ν΄ αλλάξεις, να βάλεις μπριγιόλ στα μαλλιά και να πας να φέρεις γκαζόζες να κεράσεις τα κορίτσια, του έλεγε , και του έδειχνε διακριτικά για ποια κοπέλα πρόκειται.
Στη συνέχεια, καθώς τα κορίτσια άπλωναν τις χυλοπίτες για να στεγνώσουν πάνω στα καθαρά λευκά σεντόνια, στρωμένα σε μικρά κρεβάτια, που γι΄ αυτόν τον λόγο τα είχαν τοποθετήσει εκείνες τις ημέρες στο σαλόνι του σπιτιού, έλεγε ο πατέρας στη σύζυγό του κρυφά:
-Γυναίκα, τι λες για την τάδε κοπέλα; Πολύ προκομμένη δεν είναι; Ανοίγει και διπλώνει το φύλλο στον αέρα, γλυκιά και πολύ υπάκουη είναι. Θέλεις να κανονίσουμε να στείλουμε προξενιό για τον γιο μας;
Αν η μητέρα γνώριζε κάτι περισσότερο, ότι με κάποια ανάμεσα στις κοπέλες είχε ήδη δεσμό ο γιος της, ότι αγαπιούνται και έχουν φιληθεί κρυφά, έλεγε στον άνδρα της:
-Σωστά, άριστη είναι εκείνη η κοπέλα, αλλά είναι λογοδοσμένη. Ελεύθερη είναι αυτή δεξιά, δεν ξέρει το καημένο ν΄ ανοίγει φύλλο, γιατί όλο διάβαζε στο σχολείο από μικρό, αλλά χαρά στο πράγμα! Θα μάθει να ζυμώνει και να ανοίγει φύλλο γρήγορα. Πολύ έξυπνη είναι και θα σου κάνει εγγόνια μορφωμένα!
Υπήρχαν βέβαια και προξενιά τα οποία ήταν σκέτη καταστροφή, αλλά ουκ ολίγα ένωσαν αρμονικά πολλά νέα άτομα ,και στέριωσαν θεάρεστες οικογένειες.
Ο τραχανάς ήταν για πολλά χρόνια ένα παρεξηγημένο φαγητό. Οι Αθηναίοι το υποτιμούσαν ως τροφή για χωριάτες. Τη θρεπτική του αξία την ανακάλυψαν οι επόμενες γενιές και πλέον έχουν γεμίσει τα σουπερμάρκετ και τα καταστήματα με βιολογικά προϊόντα εντός και εκτός Ελλάδας.
Λέγει ο κύριος Γιώργος Φειδάς , ότι θεϊκό είναι το φαγητό με χυλοπίτες ή τραχανά, καμένα με βούτυρο και από πάνω μπόλικη αυθεντική μυζήθρα , από τα τυροκομεία του Αποστόλη και Τάκη Δημητρακόπουλου στη Βαλύρα.
Η Βαλύρα έχει τις δικές της συνταγές για χυλοπίτες και τραχανά. Οι επιδέξιες γυναίκες του χωριού έχουν κληρονομήσει τα κρυφά ταλέντα από τις προηγούμενες γενιές, και δεν το βάζουν κάτω. Το χυλοπιτάκι τους είναι πολύ λεπτό και ψιλοκομμένο, σαν το νύχι στο μικρό μας δάκτυλο. Ο δε τραχανάς τους όντως μοσχοβολάει από τα αγνά υλικά τοπικής παραγωγής, που μας κάνουν να θυμόμαστε και να γευόμαστε τις αλησμόνητες συνταγές των γιαγιάδων μας.
Επειδή την 1η Αυγούστου ξεκινά η δεκαπενθήμερος νηστεία , προλαβαίνετε, όσοι δεν είστε χορτοφάγοι, να τιμήσετε το παραδοσιακό φαγητό με κοκκινιστό κόκορα , χυλοπίτες και μυζήθρα τοπικής παραγωγής στη Βαλύρα μας. Κι αφού χορτάσει το εντός σας, η απαιτητική κοιλία, μας περιμένει όλους η Μεγαλόχαρη, η Παναγία Βουλκανιώτισσα, για να τιμήσουμε τη μνήμη της και να λάβουμε από τη μητέρα του Φωτός αιώνια τροφή, για τον νου και την πτωχή σε θεία γνώση ψυχή μας.
Θερμές ευχαριστίες στον κύριο Γιώργο Φειδά, επιχειρηματία, ο οποίος εμπλούτισε το κείμενό μας με τις αξέχαστες εμπειρίες του, από τη Βαλύρα του 1950.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
27/7/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου