Η λέξη πουπουλού , παραπέμπει στα πούπουλα της χήνας, στα πουπουλένια παπλώματα και μαξιλάρια, στη δεδομένη όμως περίπτωση αφορά τις κουρελούδες, που ήταν υφασμένες σαν φλοκάτες, με βάση ένα συγκεκριμένο σχέδιο και πολύχρωμα κουρελάκια, που διακοσμούσαν όλον τον κάμπο στο μικρό χαλί. Οι γιαγιάδες και οι μητέρες μας στη Βαλύρα, προπολεμικά και έως το τέλος της δεκαετίας του 1970, αξιοποιούσαν ό,τι παλιό περίσσευε από τον ρουχισμό στο σπίτι. Όλα τα φθαρμένα ρούχα τα έκαναν λωρίδες, τις λωρίδες κουβάρια σε διάφορα χρώματα, και τα κουβάρια υφάδια, πάνω στα γερά άσπρα ή κόκκινα στημόνια του αργαλειού τους. Σημαντική ήταν η πουπουλού "Ευλογία", που θα δούμε στη συνέχεια.
Σχεδίαζαν με τη δημιουργική τους σκέψη την πουπουλού τους , συνήθως διαστάσεων 1μ Χ50 εκ. , και αποφάσιζαν σε ποιον θα ήθελαν να δοθεί, ενώ στη συνέχεια συνέλεγαν τα κατάλληλα κουρελάκια, μήκους 22 εκ. και πλάτους 1,5 εκ. , για έναν ολόκληρο χρόνο ή και περισσότερο. Ύφαιναν μία μονή σειρά με υφασμάτινο υφάδι, και στη συνέχεια περνούσαν ανά τρία στημόνια τα κουρελάκια, και επαναλάμβαναν ακριβώς το ίδιο. Οι πουπουλούδες δεν είχαν κρόσσια από κλωστή στημονιού. Τα κρόσσια ήταν ραμμένα επιμελώς από την πίσω πλευρά , για να αναδεικνύεται το πλαίσιο στην παρυφή του χαλιού, που όριζε το σχέδιο του κάμπου. Υπήρχαν και πουπουλούδες φτιαγμένες πάνω σε λινάτσα, όπου με ειδικό βελόνι περνούσαν τα κουρελάκια και παρακολουθούσαν την ακριβή εκτέλεση του σχεδίου, από την πίσω πλευρά του εργόχειρου. Σχέδια πολλά δικά τους και από προηγούμενες γενιές , είχαν καρφιτσωμένα εμπρός στον αργαλειό τους, όπως το σχέδιο της πουπουλούς “Ευλογία” , που είχε σχεδιάσει μία πρεσβυτέρα προπολεμικά στη Βαλύρα.
Οι πουπουλούδες ήταν δροσερές, όπως και οι κουρελούδες, γι΄ αυτό τις έστρωναν όταν αφαιρούσαν τα χειμωνιάτικα μάλλινα χαλιά, τα κιλίμια και όλα τα υφαντά χειροποίητα στρωσίδια , που ήταν μέρος της προίκας τους. Έστρωναν τις πουπουλούδες, ιδίως μπροστά στα κρεβάτια των μελών της οικογένειας, κατά την καλοκαιρινή περίοδο, γι΄ αυτό φρόντιζαν οι ανύπαντρες κοπέλες να ετοιμάσουν τόσο τη γαμήλια πουπουλού, όσο και άλλες, συνήθως από τα φθαρμένα παιδικά τους φορέματα ή τα παλιά ρούχα της πατρικής τους οικογένειας.
Στη μνήμη μου ανακαλώ ορισμένα σχέδια, προς το τέλος της δεκαετίας 1970, τα οποία με ευχαρίστηση ανακάλυψα στα σπίτια των συμμαθητριών μου, ή τα είδα απλωμένα για στέγνωμα στα σχοινιά , στις αυλές των σπιτιών της Βαλύρας.
Η μητέρα της συμμαθήτριάς μου Μαρίτσας Σταυριανοπούλου, είχε φτιάξει μία πουπουλού με 10εκ. μαύρο πλαίσιο, και στον κάμπο είχε τοποθετήσει διάσπαρτα πολύχρωμα κουρελάκια. Ίδια με την ανθοφορία τον Απρίλη, έμοιαζε η πουπουλού της μητέρας της Μαρίτσας. Την παρατηρήσαμε μαζί με τη φίλη μου, στα επτά μας χρόνια, όταν ένα μεσημέρι επιστρέφαμε από το σχολείο και η μητέρα της την είχε απλώσει για στέγνωμα στο μπαλκόνι. Προς έκπληξή μας, στο διπλανό σπίτι της καθηγήτριας Ρίτας Λιοντήρη, ήταν μία άλλη πουπουλού απλωμένη, που έμοιαζε σαν ανθισμένος αγρός , και ήταν της αείμνηστης μητέρας της. Το σχέδιο της πουπουλούς του παππού και της γιαγιάς αφορούσε συνήθως τους ανθισμένους αγρούς της Βαλύρας, σε καφέ σκούρο πλαίσιο, στην παρυφή του σχεδίου.
Όλα τα ροζ , φούξια, κίτρινα, πράσινα και γαλάζια φορέματα της νηπιακής ηλικίας της Αγλαϊας, έκαναν παρέλαση πάνω στο όμορφο σχέδιο.
Δική μου είναι αυτή η πουπουλού, μου εξήγησε στο σχολείο η Αγλαϊα. Μετά από αυτό, κι αφού σχεδίασα με ξυλομπογιές την πουπουλού της Αγλαϊας στο μπλοκ ζωγραφικής, την έδειξα στη μητέρα μου.
-Κοίταξε μαμά, τι ωραία πουπουλού έφτιαξε η μητέρα της Αγλαϊας με τα φορέματά της. Αυτή είναι η πουπουλού των κοριτσιών! Εμείς δεν έχουμε καμιά πουπουλού να στρώσουμε στο υπνοδωμάτιό μας;
-Πώς δεν έχουμε! Έχουμε τρεις στον γιούκο, που τις ύφανε η γιαγιά σου Κωνσταντίνα. Τα δικά σου τα φορέματα τα φορούν οι αδελφές σου. Όταν θα μεγαλώσουν κι εκείνες, και δεν θα είναι πλέον κατάλληλα να τα δώσουμε σε άλλα παιδάκια, θα σας τα κάνω πουπουλούδες.
-Μαμά, να δω τις πουπουλούδες σου;
-Έλα να σου τις δείξω, είπε η μητέρα μου χαμογελώντας και κατέβασε αδιαμαρτύρητα όλα τα προικιά της από τον γιούκο.
-Πω! Πω! Πολύ μου αρέσει αυτή που είναι για τους νιόπαντρους.
-Αν σου αρέσει πολύ, να την κρατήσω για την προίκα σου!
-Αυτή η δεύτερη μαμά, που είναι απλή, μόνο γεμάτη πολύχρωμα κουρελάκια, δεν μπορούμε να την στρώσουμε στο υπνοδωμάτιο μας;
-Μπορείτε, αλλά θα πρέπει να προσέχετε πολύ, να μη τρίβετε τα μπισκότα σας πάνω στα κουρελάκια, να μη πατάτε με τα παπούτσια σας γεμάτα χώματα, και να την τινάζετε κάθε ημέρα στο μπαλκόνι.
-Θα προσέχουμε μαμά, στο υπόσχομαι. Να την πάρω να τη στρώσουμε;
Πολλή χαρά κάναμε οι τρεις αδελφές, καθώς ξαπλώναμε πάνω στην λουλουδάτη πουπουλού, όταν όμως ήρθε ο καιρός να την πλύνουμε προσεκτικά, παιδευόμασταν για μια ολόκληρη ώρα στην αυλή του σπιτιού, τρίβοντας τα κουρελάκια, και δεν μας άρεσε. Πάντως όταν στέγνωσε και έγινε πάλι σαν καινούρια, η χαρά μας ήταν απερίγραπτη· ξαπλώναμε επάνω και παίζαμε για ατέλειωτες ώρες .
Μόλις τελειώσαμε το Δημοτικό Σχολείο , το σωτήριον έτος 1970, με άριστα οι περισσότεροι συμμαθητές μου, η μητέρα του Θανάση Νοτουραμάκου, που ήταν πρώτος μαθητής, είπε ότι θα του κάνει δώρο μία γαλάζια πουπουλού, που θα γράφει επάνω “ΕΥΓΕ”.
Η αείμνηστη Κατίνα Περιβολάρη-Μπουρίκα, που έμενε πριν από το αυλάκι, στη δημοσιά προς τη γέφυρα του χωριού , δεν κεντούσε με χρυσοκλωστή μόνο ωραία κοντογούνια και φέσια για τις Αμαλίες, αλλά ύφαινε και υπέροχες πουπουλούδες. Τις παρατηρούσα ανελλιπώς και τις θαύμαζα ,όταν κατηφόριζα στον χωματόδρομο εμπρός από το σπίτι της, για να επισκεφτώ τους παππούδες μου, στα Γριβέϊκα σπίτια.
Κι ενώ τα κορίτσια προτιμούσαν χρώματα όπως τα ωραία φορέματά τους, τα αγόρια ζητούσαν η πουπουλού τους να έχει τις αποχρώσεις της ποδοσφαιρικής τους ομάδας. Εκείνοι που ήταν πολύ μελετηροί , εσωστρεφείς , και δεν είχαν έφεση στο ποδόσφαιρο, όταν έλιωνε μία αγαπημένη τους φανέλα και δεν ήθελαν να την αποχωριστούν, για συναισθηματικούς λόγους, παρηγοριά τους ήταν η όμορφη πουπουλού , που έφτιαχνε η μητέρα τους, για να απλώνουν τα μακριά ποδάρια τους, καθισμένοι εμπρός στο κρεβάτι τους.
Οι ανύπαντρες μεγαλοκοπέλες, είχαν κι αυτές τις πουπουλούδες της προσμονής, με χαρούμενες αποχρώσεις , που τις εμψύχωναν, σαν να τους έλεγαν, ότι έχουν μεν αργήσει...αλλά πού θα πάει; με τις ευλογίες του Θεού θα ανοίξει η τύχη τους.
Ακούραστες, γεμάτες αγάπη , υπομονή , δημιουργική φαντασία και καλαισθησία ήταν οι αείμνηστες γιαγιάδες και μητέρες μας, αλλά και αυτές που έχουμε τη χαρά να είναι ζωντανές και να ζουν μαζί μας! Στόλιζαν περίτεχνα τα αγροτόσπιτα , μετατρέποντας τα σε ζεστές φωλιές, για να τιτιβίζουν ευτυχισμένα τα μεγάλα και μικρά παιδιά της οικογένειας.
Ο Αη Γιώργης, στο κοιμητήριο της Βαλύρας, είθε να αναπαύει τις αγαπημένες γιαγιάδες και μητέρες μας εν ειρήνη....πάνω στις όμορφες πουπουλούδες τους.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
11/7/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου