Φωτο: wordpress.com
Στις 18 Οκτωβρίου η εκκλησία μας εορτάζει τον Άγιο Λουκά τον Ευαγγελιστή, ο οποίος συνέγραψε ένα από τα τέσσερα Ευαγγέλια και τις Πράξεις των Αποστόλων, δίδαξε τον λόγο του Χριστού μαζί με τον Απόστολο Παύλο και πρώτος αγιογράφησε τη Θεοτόκο, ενώ εκείνη ζούσε. Ο άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής καταγόταν από την Αντιόχεια που βρισκόταν στα σύνορα της Μεγάλης Συρίας στην Ανατολή. Η καταγωγή του ήταν από Ελληνική οικογένεια ειδωλολατρών. Διδάχτηκε και κατείχε άριστα την Εβραϊκή και τη Συριακή γλώσσα.
Ταξίδεψε στην Ελλάδα και την Αίγυπτο σε νεαρή ηλικία και διδάχτηκε τη σοφία των Ελληνικών μαθημάτων. Έμαθε τη Ελληνική Γραμματική και τη Ρητορική και υπερέβαλε ακόμη και από τους παλιούς ρήτορες. Διδάχτηκε και τη φιλοσοφία σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Στο θεωρητικό κατείχε τα ουράνια και τα επίγεια , την γνώση των όντων και σε πρακτικό γνώριζε πώς να διευθύνει τον εαυτόν του και τους άλλους που τον άκουγαν, να κυβερνά τον εαυτόν του με αρετή , και σε αυτούς που τον έβλεπαν να είναι ένα λαμπρό παράδειγμα (Μεγ. Συν.1950, Μην. Οκτ. Σελ.287). Στη συνέχεια διδάχτηκε και την ιατρική, την οποία άσκησε με φιλάνθρωπο και επαινετό τρόπο. Ο Απόστολος Παύλος γράφει στην προς τους Κολοσσαείς Επιστολή “ασπάζεται υμάς Λουκάς ο ιατρός ο αγαπητός”( Κολ. Κεφ. 4,14).Πέραν όμως των επιστημονικών γνώσεων ο Άγιος Λουκάς ήταν και άριστος ζωγράφος. Αγιογράφησε πρώτος την κυρία Θεοτόκο σε τρεις εικόνες με κηρομαστίχη και χρώματα , τις οποίες έδειξε στη Μητέρα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού όταν ζούσε, η οποία ευλόγησε τις εικόνες και είπε “ η χάρις του εξ εμού γεννηθέντος είη δι εμού μετ΄αυτών”( η χάρη του υιού μου να είναι στις εικόνες ). Επίσης ,έφτιαξε τις πρώτες εικόνες με τους κορυφαίους Αποστόλους. Γι αυτό είναι ο προστάτης των αγιογράφων.
Η Γαλιλαία και Αντιόχεια κατά την εποχή του Αγίου Λουκά
Ο Άγιος Λουκάς δεν γνώριζε εξ αρχής τον Ορθό Λόγο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, γιατί ως μέλος Ελληνικής οικογένειας ήταν ειδωλολάτρης. Πολλοί Ιουδαίοι κατά την εποχή του Ιησού Χριστού ακούγοντας περί του αληθινού Θεού ( του κατελθόντος εξ ουρανού και σαρκωθέντος εκ της Αγίας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας , βαπτισθέντος υπό του Τιμίου Προδρόμου στον Ιορδάνη ποταμό και του Πατέρα , ο οποίος μαρτύρησε εξ ουρανού ότι είναι ο Υιός του ο Αγαπητός, με το κήρυγμα του Κυρίου που τους δίδασκε μετάνοια ) επέστρεφαν στην αληθινή πίστη, όχι μόνο οι Ιουδαίοι, αλλά και αρκετοί Έλληνες , οι οποίοι ζούσαν στα μέρη της Γαλιλαίας. Όπως λέγει ο Προφήτης Ησαϊας (Ησ. Κεφ.θ΄) “ Γη Ζαβουλών και γη Νεφθαλείμ, οδόν θαλάσσης πέραν του Ιορδάνου, Γαλιλαία των Εθνών, ο λαός, καθήμενος εν σκότει, είδε φως μέγα”. Έλληνες κατοικούσαν εκεί, διότι η χώρα των Γεργεσηνών, στην οποία έκανε ο Χριστός το θαύμα και θεράπευσε τους δαιμονιζόμενους και οι δαίμονες φεύγοντας εισήλθαν στην αγέλη των χοίρων (Ματθ. Κεφ.η΄) στα περίχωρα της Γαλιλαίας, ζούσαν Έλληνες που είχαν χοίρους. Οι Εβραίοι δεν έτρωγαν χοιρινό κρέας (Μεγ. Συν. 1950, Μην. Οκτ. Σελ.288).Δεν βρέθηκε στη Γαλιλαία βέβαια σωματικά ο Άγιος Λουκάς , αλλά άκουσε το κήρυγμα του Κυρίου από τον Απόστολο Παύλο και πίστεψε, γιατί είχε ανοιχτούς ψυχικούς οφθαλμούς για να δει το φως της θεογνωσίας και ώτα να δεχτεί το κήρυγμα της Βασιλείας των ουρανών, όταν ζούσε και εργαζόταν ως ιατρός στη Θήβα της Βοιωτίας.
Η Αντιόχεια, η γενέτειρα του Αγίου Λουκά ,εντοπίζεται στα σύνορα της μεγάλης Συρίας, η οποία ήταν μία πόλη με τείχη δυνατά, όμορφα περιβόλια και έναν θαυμαστό ποταμό τον Ορόντη. Πρώτοι οι άνθρωποι αυτοί διδάχτηκαν με μεγάλη χαρά το κήρυγμα των Αποστόλων. Το μαθαίνουμε από τον ίδιο τον Απόστολο Λουκά (Πραξ. Αποστ. ια΄κεφ. Εδαφ.26) ο οποίος γράφει ότι για έναν ολόκληρο χρόνο μαζευόταν στην εκκλησία στην Αντιόχεια ένα καλό και ικανό πλήθος κόσμου, το οποίο χρημάτισε ως το πρώτο, όσον αφορά τους Χριστιανούς μαθητές .
Η Συνάντηση του Αγίου Λουκά με τον Απόστολο Παύλο
Ο Άγιος Λουκάς δεν ήταν από τους πρώτους δώδεκα μαθητές του Χριστού, αλλά από τους εβδομήντα που πίστεψαν αργότερα στη σταύρωση του Χριστού και στα Άγια Πάθη . Γνώρισε τους Αποστόλους όταν πήγαν μαζί με τον Απόστολο Παύλο στην Ιερουσαλήμ. Ο Άγιος Λουκάς ήταν ιατρός στη Θήβα της Βοιωτίας, όταν συνάντησε τον Απόστολο Παύλο, το έτος 42 μ.Χ. , κατά τους χρόνους του βασιλέα Τίτου Κλαυδίου.
Ακολούθησε τον Απόστολο Παύλο στη Θράκη, Μακεδονία, Θεσσαλία, Αχαΐα, Πελοπόννησο, Ασία, Λυκία, Κιλικία, Κύπρο, Συρία, Ιλλυρικό, Ιουδαία, αλλά και δέσμιος πήγε στη Ρώμη από την Ιερουσαλήμ. Πολλούς πειρασμούς έπαθε, λιθασμούς από τους άπιστους, θαλάσσιους κινδύνους, φόβους στη στεριά, κινδύνεψε από επιβουλές των Ιουδαίων και άλλα μεγάλα κακοπαθήματα, τα οποία διηγείται στις Πράξεις των Αποστόλων. Έμεινε με τον Απόστολο Παύλο μέχρι τέλους του. Στη συνέχεια δίδαξε στην Ιταλία, στη Δαλματία και στη Μακεδονία. Επέστρεψε στη Θήβα της Βοιωτίας, όπου εκτός από αρχιερεύς και ποιμένας λογικός που ήταν , συνέχισε και ως θεράπων ιατρός.
Η Συγγραφή του Ευαγγελίου στο Μέγα Σπήλαιο των Καλαβρύτων και η Αγιογράφηση της Θεοτόκου
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, με βάση αυτά που του διηγήθηκε ο Απόστολος Παύλος και την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος, έγραψε το Ευαγγέλιο. Δεκαπέντε χρόνια μετά την Ανάληψη του Κυρίου θέλησε και εγγράφως να παραδώσει τα όσα είδε παρά του Χριστού γενόμενα θαύματα, όσους λόγους άκουσε από τον Απόστολο Παύλο και τους Αποστόλους. Το θείον Ευαγγέλιο έγραψε στο Μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου ο ιερός Λουκάς κατά το βασιλικό χρυσόβουλλο της αυτής Μονής, όπως ιστορεί ο Νικόλαος Μαλαξός, αν και άλλοι λέγουν ότι το έγραψε στην Αλεξάνδρεια, κατά τον Θηβαίο Ιππόλυτο. Ο Θείος Χρυσόστομος (Λόγω α΄Πραξ. Αποστ. και ομιλία δ΄ στο κατά Ματθαίον) , επίσης ο Θεοφύλακτος Βουλγαρίας στην ερμηνεία της αρχής τού κατά Λουκάν Ευαγγελίου λέγουν ότι δεν υπήρξε αυτόπτης μαθητής του Κυρίου αλλά μαθητής του Αποστόλου Παύλου που τον συνάντησε στη Θήβα της Βοιωτίας. Ο Απόστολος Λουκάς με τη δύναμη του Χριστού πολλά κατόρθωσε, τους ειδωλολάτρες βάπτισε, υιούς του φωτός ανέδειξε, βωμούς ειδώλων κατεδάφισε, και σε όλη τη Βοιωτία και Αχαΐα εκκλησίες και άγια θυσιαστήρια ανήγειρε, ιερείς χειροτόνησε και παρέδωσε σε αυτούς το Ευαγγέλιο, το οποίο συνέγραψε με τη καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος , στο Μέγα Σπήλαιο των Καλαβρύτων.
Έγραψε πρώτα το Ευαγγέλιο, και στη συνέχεια τις Πράξεις των Αποστόλων ,τα οποία έστειλε στον ηγεμόνα της Αχαΐας Θεόφιλο, ο οποίος είχε ασπαστεί τον Χριστιανισμό.
Αγιογράφησε και τρεις εικόνες της Θεοτόκου με τον Χριστό στην αγκαλιά της Παναγίας, με κηρομαστίχη και χρώματα, όταν ζούσε η Μητέρα του Κυρίου, τις οποίες πήγε να τις δει αν της αρέσουν. Η Κυρία Θεοτόκος τις ευλόγησε και είπε “ η χάρις του εξ εμού γεννηθέντος είη δι εμού μετ΄αυτών”.Από τις τρεις εικόνες η μία βρίσκεται στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, η δεύτερη στη Μικρή Ρωσία, σε μία πόλη που λέγεται Βιλίανα, στην εκκλησία της Παναγίας, η οποία είναι με χρώματα ζωγραφισμένη, με λίθους τίμιους και χρυσό κοσμημένη. Λέγουν οι Χριστιανοί εκείνης της περιοχής ότι τη χάρισαν παλιά στους Ρώσους από την Κων/πολη, όταν έκαναν συνθήκη με τους Ρώσους να μην έρχονται και αιχμαλωτίζουν τους τόπους τους , να είναι σύμμαχοί τους. Η τρίτη εικόνα, με βεβαίωση του χρυσοβούλλου Ιωάννου Γρηγορίου Γκίκα Βοεβόδα, ηγεμόνα πάσης Ουγγροβλαχίας, βρίσκεται στη Κύπρο, στη Μονή του Κύκκου. Επίσης , ο Απόστολος Λουκάς ζωγράφισε και τις εικόνες των κορυφαίων Αποστόλων. Από τον Άγιο Λουκά διαδόθηκε στον τότε κόσμο ότι είναι καλό, ευσεβές και πάντιμον έργον να ζωγραφίζονται οι εικόνες των αγίων (Μεγ. Συν. 1950, Μην. Οκτ. σελ 284).
Ο Άγιος Λουκάς Αγιογραφεί την Παναγία Οδηγήτρια
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς εικονίζεται μπροστά σε ένα καβαλέτο να ζωγραφίζει την εικόνα της Θεοτόκου με τον Χριστό στην αγκαλιά της και /η να κρατεί ανοιχτό το Ευαγγέλιο. Η συγκεκριμένη γκραβούρα προέκυψε, αφού συνέλεξα αγιογραφικά επιμέρους στοιχεία από αντίστοιχες παλιές εικόνες του Ευαγγελιστή Λουκά. Ο Άγιος είναι καθισμένος πάνω σε σκαλιστό ξύλινο κάθισμα με μαξιλάρι της εποχής του. Εμπρός του υπάρχει τραπέζι σκαλιστό, με τα σύνεργα της ζωγραφικής και καβαλέτο επάνω στο οποίο αγιογραφεί την εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας. Κρατεί στο δεξί του χέρι πινέλο και στο αριστερό τη ράβδο της αγιογραφίας, που χρησιμοποιούν οι αγιογράφοι για να μην ακουμπούν πάνω στο φρέσκο σχέδιο και καταστρέφουν το έργο. Ο άγιος Λουκάς φορεί εσωτερικά χιτώνα με τραχηλιά και επιμανίκια, και επάνω είναι τυλιγμένος με ιμάτιο δεμένο περίτεχνα γύρω από τη μέση του. Το ιμάτιο έχει πολλές και έντονες πτυχώσεις στο κάτω μέρος και καταλήγει σε πτυχωτή άκρη, πάνω στην οποία κάθεται με μισάνοιχτο, λιθοκόσμητο βιβλίο και φωτοστέφανο, ένας μικρός πτερωτός ταύρος, ο οποίος κοιτάζει και παρακολουθεί τα δρώμενα ή σε άλλη περίπτωση εικονίζεται ο ταύρος απέναντι από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Κατά τα τελευταία χρόνια έχει αντικατασταθεί ο ταύρος με άγγελο, ακριβώς πίσω από τον Άγιο, και καθοδηγεί. Η Θεοτόκος ως Οδηγήτρια στέκει ορθή με σκουρόχρωμο μαφόριο μέχρι τον ποδόγυρο, κρατώντας τον Χριστό αριστερά στην αγκαλιά της. Έχει τοποθετημένο το δεξί της χέρι διακριτικά στο στήθος και πάνω από αυτό ευλογεί ο Χριστός με τη δεξιά Του χείρα. Ο Χριστός εικονίζεται ως τρίχρονο παιδί με πρόσωπο ηλιακό. Κρατεί στο αριστερό του χέρι κλειστό ειλητάριο. Πάνω στο μαφόριο της Θεοτόκου είναι τοποθετημένα τα τρία οκτάκτινα άστρα της παρθενίας της , γιατί ήταν παρθένος πριν, κατά τη σύλληψη και μετά τη γέννηση του Υιού της. Στη παρυφή στο μαφόριο υπάρχει χρυσή διακόσμηση, η οποία σαν ρομφαία κατέρχεται μέχρι τα πόδια της Θεομήτορος, διαπερνώντας την καρδιά της, Είναι το σύμβολο του πόνου για τη σταύρωση του Υιού της. Ο Άγιος Λουκάς προσπαθεί να ζωγραφίσει την Οδηγήτρια με το πινέλο του όπως ακριβώς είναι. Η πτυχολογία τόσο στο ιμάτιο του Αγίου, όσο και στο μαφόριο της Θεοτόκου δείχνουν έντονη δράση του Αγίου Πνεύματος, και υπερκόσμια κατάσταση. Οι κάθετες πτυχώσεις στο μαφόριο της Θεοτόκου τονίζουν το ύψος της αγιότητας της. Ο Άγιος Λουκάς μετέχει του θείου μυστηρίου με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος επί της κεφαλής του. Ο Απόστολος έχει διάπλατα ανοιγμένους τους οφθαλμούς του, εμπρός στην Θεοτόκο και τον Χριστό που τον κοιτάζουν, στηρίζει τα πόδια του σε σκαλιστό υποπόδιο και φορεί σανδάλια με ιμάντα, στερεωμένο γύρω από τον αστράγαλο. Τα δάκτυλά του είναι μακριά και κρατεί με δεξιοτεχνία το πινέλο της ζωγραφικής. Η ευγενική του μορφή δείχνει ώριμο μεσήλικα με ευθεία μύτη, μικρό στόμα , μεγάλα αυτιά, πλατιά καμπυλωτά φρύδια και βοστρύχους στη κεφαλή . Λόγω της γνώσης και σοφίας είναι ελαφρώς αναφαλαντίας (φαλακρός) στο επάνω μέρος της κεφαλής του, στο κέντρο της επίφυσης. Στον τοίχο του χώρου, στον κάμπο της εικόνας παρατηρείται περίτεχνος διάκοσμος με σταυρούς εντός κύκλου και ισόπλευρα τρίγωνα, Βλαστοί αναδύονται από την περιφέρεια των κύκλων. Στη τρίτη ζώνη ψηλά στον κάμπο, επάνω σε δύο ψηλά κτίσματα, είναι απλωμένο παραπέτασμα, ύφασμα που ονομάζεται "βήλα", ως διάκοσμο. Ο ταύρος στον Χριστιανισμό δεν είναι άγριο ζώο και μαύρο όπως στην αρχαιότητα και αποδίδεται στον Απόστολο Λουκά. Είναι εξευγενισμένο και φωτεινό ζώο, με μικρά κέρατα, μια φούντα εμπρός στο μέτωπο και φτερά αγγέλου, γιατί είναι ο αναγεννημένος ταύρος μετά τη θυσία, με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ο Χριστός προσομοιάζεται με τον θυσιασμένο ταύρο . Ο ταύρος είναι σύμβολο αναγέννησης του σώματος και της ψυχής (J.Beaujeu Dictionnaire des symboles).
Η Κοίμηση του Αγίου Λουκά και η Θαυματουργή Παρουσία του
Ο Άγιος Λουκάς ήταν επίσκοπος Θηβών όταν άφησε τον πρόσκαιρο τούτο κόσμο για να ενωθεί με τον Κύριο και Θεό του. Σε ηλικία 84 ετών κοιμήθηκε. Κάθε χρόνο , στις 18 Οκτωβρίου, πάνω από τάφο του έρρεε κολλύριο από ροδόσταγμα για τη θεραπεία των οφθαλμών. Με αυτόν τον τρόπο τίμησε ο Θεός την αγιότητα του Ευαγγελιστή Λουκά, του αγαπητού ιατρού. Το τίμιο αυτού λείψανο μεταφέρθηκε στον Ναό των Αποστόλων στη Κων/πολη, όταν βασίλευε ο τρίτος γιος του Μέγα Κων/νου , Κωνστάντιος. Τοποθετήθηκε κάτω από την αγία Τράπεζα του Ι. Ν. των Αγίων Αποστόλων μαζί με τα ιερά λείψανα των αποστόλων Ανδρέου και Τιμόθεου.
Η Πορεία του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή, ως Λαμπρό Παράδειγμα για τον Φωτισμό της Ψυχής μας
Η ψυχή μας, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, χύνει δάκρυα αόρατα αλλά εμείς αδυνατούμε να το αντιληφθούμε. Μας μιλάει, παραπονιέται και δεν την ακούμε, γιατί είμαστε βυθισμένοι στις καθημερινές φροντίδες του κόσμου τούτου και στην απόκτηση υλικών αγαθών. Μόνο αν καθαρίσουμε τον εαυτόν μας από τις βιοτικές φροντίδες θα μπορέσουμε να εννοήσουμε τις ψυχοπνευματικές μας ανάγκες. Η αρετή του Αγίου Λουκά , η φιλανθρωπία του, η αγάπη του προς τον Θεό και τον πλησίον, η καλλιέργεια του λόγου του, η ευγενική παρουσία του, η βαθιά του πίστη στον Θεό, η μετάνοια και αποτίναξη της ειδωλολατρίας, η ταπείνωση του εαυτού του, ο φωτισμός της ψυχής του με τη Χάρη του αγίου Πνεύματος, και η προσφορά του προς τον συνάνθρωπο, με τη διδαχή του Θείου Λόγου και με θεάρεστα έργα, όλα συνθέτουν ένα λαμπρό πρότυπο προς μίμηση. Είθε η προστασία του Ευαγγελιστή Λουκά να είναι παρούσα σε εμάς αυτή τη δύσκολη εποχή που διανύουμε, που η ανθρωπότητα πορεύεται με αβεβαιότητα σε μελλοντικά αδιέξοδα, χωρίς να συγκλίνει προς τον δρόμο της αληθείας.
Εύχομαι ολόψυχα θεία φώτιση.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
18/10/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου