Εποχή του 1960 θυμίζει η σύγχρονη Βαλύρα, αφού ανάμεσα στους 650 κατοίκους του χωριού, εννέα εξ αυτών ή και περισσότεροι, έχουν πιστοποιημένες μονάδες εκτροφής προβάτων και αρκετοί εκτρέφουν πρόβατα ή άλλα ζώα, όπως αγελάδες, χοίρους και γίδες ως οικόσιτα. Από τη γέφυρα της Βαλύρας, μέχρι το Παρασπόρι και τον κάμπο, ψηλά στις Χούνες και στα Βαλυραίικα κτήματα προς τη Σκάλα, εκτρέφονται πρόβατα. Οι πιστοποιημένες μονάδες εκτροφής προβάτων φέρουν τόσο κωδικό στάβλου όσο και κωδικούς ζώων. Κάθε ζώο φορεί ενώτιο με τον κωδικό του. Κατόπιν κλήρωσης ανά έτος, ελέγχονται οι μονάδες σε ολόκληρη τη Μεσσηνία από τον Ο.ΠΕ.ΚΕ.ΠΕ. Για λαογραφικούς λόγους καταγράψαμε τις πιστοποιημένες μονάδες των κτηνοτρόφων του χωριού, οι οποίες ανήκουν στους
-Οι βοσκοί του χωριού μας βρίσκονται 365 τον χρόνο, 7 ημέρες την εβδομάδα, βρέξει χιονίσει στο μαντρί. Τους χρωστάμε πολλά λέγει η κυρία Ευγενία Δ. Ντουραμάκου.
-Είναι ήπιοι άνθρωποι, εργάζονται για βιοποριστικούς λόγους , βιώνοντας την εποχή του 1960, τη φτώχεια σε όλο της το μεγαλείο. Με την αύξηση των τιμών των ζωοτροφών έχει χαθεί το παιχνίδι. Παλεύουν για να ζήσουν στη Βαλύρα, που πολλές από τις γειτονιές είναι έρημες, γιατί πολύ κόσμος έχει φύγει, λόγω έλλειψης ευκαιριών για εργασία, λέγει ο επιχειρηματίας, κύριος Νίκος Π. Μπουρίκας.
Πάραυτα, υπάρχουν νέα και θαρραλέα άτομα που δεν το βάζουν κάτω, λειτουργούν τις πιστοποιημένες μονάδες τους, εκτρέφουν τα ζώα τους και υπερασπίζονται την όμορφη γενέτειρά τους.
Γιώργος την κρατά γερά. Φωτο: κος Γιώργος Δ. Καπότης
Η εκτροφή προβάτων ήταν ανέκαθεν μία σταθερή πηγή υποστήριξης των οικογενειών της Βαλύρας και της οικονομίας του κράτους. Το αρνί μέσα σε δύο μήνες είναι ανεπτυγμένο και σ΄ ένα έτος η προβατίνα γίνεται μητέρα. Η κύηση δεν είναι εννεάμηνη όπως της αγελάδας και της ελαφίνας. Τον Αύγουστο συλλαμβάνουν οι προβατίνες και τα Χριστούγεννα γεννούν αρνιά, λέγει ο κύριος Νίκος Π. Μπουρίκας.
Η τιμή του κρέατος είναι προσιτή και τα γαλακτοκομικά προϊόντα άκρως απαραίτητα για τη διατροφή του ανθρώπου. Αρκετοί Βαλυραίοι σφάζουν τα δικά τους αρνιά στους γάμους, στις βαπτίσεις και στις γιορτές, πήζουν το δικό τους γιαούρτι και παρασκευάζουν τυρί όπως τους έμαθαν οι παππούδες και γιαγιάδες τους παλιά. Επίσης, συλλέγουν όμορφα τομάρια, τα ξασπρίζουν, τα ξαίνουν απαλά και τα στρώνουν τον χειμώνα μπροστά στο τζάκι, όπως τις φλοκάτες. Εκείνο που δεν συμβαίνει στη Βαλύρα είναι η αξιοποίηση του μαλλιού των προβάτων όπως έκαναν οι αείμνηστες γιαγιάδες μας, ασκώντας την υφαντική τέχνη, ενδεχομένως προωθούν τα μαλλιά σε άλλους, τοπικούς εμπόρους. Πέραν αυτού, τα τυροκομεία του χωριού αγοράζουν γάλα και από τις πιστοποιημένες φάρμες του χωριού, έχει δηλώσει ο κύριος Ιωσήφ Δημητρακόπουλος, ιδιοκτήτης του παραδοσιακού τυροκομείου στη Βαλύρα.
Χαίρομαι, λέγει η κυρία Ευγενία Δ. Ντουραμάκου, όταν τα απογεύματα συναντώ στον Σιδηροδρομικό Σταθμό του χωριού τον κύριο Δημήτριο Ν. Καπότη, που περνά τις γραμμές του τραίνου με το κοπάδι του. Πάντα πρόσχαρος, με καλησπερίζει μέσα από την καρδιά του, αν και πολύ κουρασμένος από τη βοσκή της ημέρας.
Ορισμένοι Βαλυραίοι έχουν γράψει την επιχείρηση στο όνομα της γυναίκας τους, αλλά και οι ίδιοι φροντίζουν τα ζωντανά τους, όπως ο κύριος Θεόδωρος Καυκούλας, που έχει δηλώσει την εκτροφή προβάτων στο όνομα της συζύγου του Ελένης Γεωργακοπούλου. Αυτό δεν είναι άσχημο! Και οι γυναίκες σημαντικό είναι να συμμετέχουν ενεργά στις οικογενειακές επιχειρήσεις, άλλωστε αρκετές γυναίκες στη Βαλύρα είναι επιτυχημένες επιχειρηματίες, σε διάφορους επιστημονικούς, εμπορικούς και αγροτικούς τομείς. Λειτουργούν από φαρμακεία έως σουπερμάρκετ, αρτοποιία, εστιατόρια, καφενεία, επιχειρήσεις παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων, είναι ελαιοπαραγωγοί και άλλα πολλά. Οι γυναίκες της Βαλύρας είναι ουσιαστικά η κινητήριος δύναμη σε όλες τις προσοδοφόρες επιχειρήσεις του χωριού.
Θυμάμαι τους παραδοσιακούς βοσκούς της Βαλύρας, ένας εξ αυτών ήταν και ο αείμνηστος παππούς μου Γεώργιος Δ. Γρίβας. Δεν ήταν μόνο ο συμμαθητής μου Νίκος Π. Μπουρίκας, ο οποίος 10 χρονών έτρεχε στον Πάμισο για να καθίσει κάτω από τους δροσερούς ευκαλύπτους και να διδαχτεί από τη σοφία των παλιών τσοπάνων, που έβοσκαν τα καλοθρεμμένα πρόβατά τους στη πλούσια βλάστηση του εύφορου κάμπου. Ήμουν κι εγώ που αρκετές φορές ακολουθούσα τον παππού μου στα Αγρίλια για να ακούσω τις παλιές ιστορίες που έλεγε στα εγγόνια του από την εποχή του Σχολαρχείου και τα προπολεμικά χρόνια, όταν ζούσε ο αείμνηστος προπάππος μου Δημήτρης.
Οι παππούδες στη βοσκή μάς δίδαξαν την αγάπη για τον Θεό, την οικογένεια, τον συνάνθρωπο, τα ζώα και τη φύση γύρω μας. Σταύρωναν το ψωμί το μεσημέρι και το μοίραζαν στους γύρω τους, προτού προσευχηθούν και βάλουν την πρώτη μπουκιά στο στόμα τους. Έτρωγαν ζυμωτό ψωμί με ελιές κι ένα κομμάτι τυρί και ευλογούσαν τον Θεό που χόρτασαν. Μ΄ ένα καθαρό αλλά χιλιομπαλωμένο παντελόνι κυκλοφορούσαν όλη τη χρονιά στον κάμπο, και χαίρονταν όταν οι προβατίνες έκαναν αρνιά και αύξανε το κοπάδι τους. Μέσα στην ολιγάρκεια, στη φτώχεια και στη στέρηση, αξιοποιούσαν ό,τι ο Θεός τους έδινε απλόχερα στην ευλογημένη γη της Βαλύρας, και επένδυαν με δέος ψυχής στην κτηνοτροφία και στη γεωργία. Δεν χρειάζονταν τότε φυτοφάρμακα, ούτε ειδικές θεραπείες για τα ζώα. Όλα μοσχοβολούσαν και ήταν νέκταρ και αμβροσία στο στόμα των παιδιών. Φιλούσαμε τα χέρια των παππούδων μας με σεβασμό, και θείο μύρο αναδυόταν από τον τίμιο αγώνα τους.
Επίσης, είχαν οι κτηνοτρόφοι της Βαλύρας και τα τυχερά τους. Μαζεύονταν στο πανηγύρι στον Μελιγαλά μια φορά τον χρόνο, στο Γενέσιο της Θεοτόκου, κάθε Κυριακή φόρτωναν αρνιά στα κάρα του χωριού και πήγαιναν στο παζάρι στην Οιχαλία, στο Διαβολίτσι ή στο Κοπανάκι, για να πωλήσουν ή να ανταλλάξουν τα ζώα τους με άλλα ζώα ή προϊόντα. Σ΄ ένα τέτοιο παζάρι συνάντησε πριν 65 χρόνια την όμορφη Παναγούλα ο αείμνηστος Παναγιώτης Μπουρίκας από το Μπιζάνι στη Βαλύρα. Η μικρή Παναγούλα είχε κατέβει με τον πατέρα της στο παζάρι στο Κοπανάκι, ψηλά από τη Σταιμνίτσα της Αρκαδίας. Την ερωτεύθηκε με την πρώτη ματιά και στη συνέχεια, επειδή αδυνατούσε να τη ξεχάσει, οργάνωσε απαγωγή και την έκλεψε μέσα από την αγκαλιά της μάνας της. Αλλά και ο πρωτότοκος γιος της Νίκος Π. Μπουρίκας, ένα μοσχάρι πήγε να αγοράσει από μία φάρμα στην Ανδρούσα, αλλά την κυρία Ευγενία είδε, και γύρισε αθεράπευτα ερωτευμένος στη Βαλύρα. Και στις δύο περιπτώσεις το Μπουρικαίικο ένστικτο δεν έπεσε έξω. Οι γυναίκες που νυμφεύτηκαν είναι περισσότερο από άξιες. Η παράδοση αυτή είναι ακόμη πιο παλιά. Παρομοίως και ο αείμνηστος προπάππος μου Αριστείδης Μπουρίκας, μία φορά πήγε στο Αριστοδήμειο, είδε την προγιαγιά μου Γεωργία Κολλάτου και έφερε στη Βαλύρα μία αρχόντισσα, μία άφθαστη υφάντρια και νοικοκυρά, που άλλη όμοιά της δεν υπήρχε στην εποχή της.
Είθε η νέα γενιά να συνεχίσει ποιοτικά την παράδοση της κτηνοτροφίας στη Βαλύρα, και να προστατεύσει με σεβασμό τη μάνα γη που μας θρέφει με τα μοναδικά γεννήματά της.
Θερμές ευχαριστίες στην κυρία Ευγενία Δ. Ντουραμάκου, για την ιδέα της να κάνουμε ένα αφιέρωμα για τους κτηνοτρόφους της Βαλύρας, στον κύριο Νίκο Π. Μπουρίκα, επιχειρηματία στη Βαλύρα, καθώς και στον γιο του Παναγιώτη, για τις πληροφορίες σχετικά με την παρούσα κατάσταση της εκτροφής προβάτων στη Βαλύρα, και ιδιαιτέρως στον κύριο Χρήστο Π. Παπαγεωργίου, αθλητικογράφο της ΕΡΤ/ΕΡΑ Καλαμάτας, για το φωτογραφικό υλικό.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
12/10/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου