Η δυσκοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, κατά τον Παγκόσμιο Οδηγό Ψυχικών Διαταραχών ICD-10, και αντίστοιχα η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας κατά τον Οδηγό Ψυχικών Διαταραχών των Η.Π.Α. DSM-V, εντάσσεται κάτω από την ευρεία κατηγορία των Διαταραχών Προσωπικότητας. Οι διαταραχές προσωπικότητας δεν εκδηλώνονται όπως οι νευρώσεις ( υποχονδρίαση, αντιδραστική κατάθλιψη, ιδεοληψία, ψυχαναγκασμός) δηλαδή το άτομο δεν αντέχει στην υπερβολική πίεση που αισθάνεται λόγω του υπερεγώ του, γιατί σκέπτεται ότι η συμπεριφορά του “πρέπει” να είναι πάντα κοινωνικά αποδεκτή και αξιέπαινη . Δεν εκδηλώνεται παράλληλα ως ψύχωση (σχιζοφρένεια ή παράνοια ) όπου το άτομο κινείται ανεξέλεγκτα, με βάση τις ενορμήσεις και τις επιθυμίες τού μη δομημένου εγώ του, χωρίς να έχει αίσθηση της πραγματικότητας, λόγω της διαταραγμένης σκέψης του. Η διαταραχή προσωπικότητας είναι ένα μόνιμο, μη θεραπεύσιμο βασικό γνώρισμα της προσωπικότητας ενός ατόμου, βάση του οποίου άγεται και φέρεται και χαρακτηρίζει όλες τις εκφάνσεις της συμπεριφοράς του.
Η εκδήλωση της Δυσκοινωνικής Διαταραχής
Πάγιο γνώρισμα της δυσκοινωνικής διαταραχής είναι η έλλειψη ηθικών αναστολών, η χρόνια έλλειψη ενδιαφέροντος και εκδήλωσης στοργής προς τους άλλους γύρω, καθώς και η διαβίωση σε προβληματικό-διαταραγμένο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Το άτομο βρίσκεται διαρκώς στην κόψη του ξυραφιού, ανακρίνει και καταδιώκει τους άλλους, και τους καταλογίζει ευθύνες για τα δικά του προβλήματα. Συχνά εκφράζεται με εξωστρεφόμενη επιθετικότητα , η οποία περιλαμβάνει λεκτική και σωματική βία προς τρίτους, καθώς και καταστροφή του περιβάλλοντος χώρου. Το άτομο αυτό, προκειμένου να επιβιώσει, φορεί κοινωνική μάσκα και παραπλανά συχνά τους άλλους γύρω του , γιατί συμπεριφέρεται με χαμόγελο και ευφυέστατα επιχειρήματα. Επίσης, ως άτομο υψηλής διανόησης, με τον λόγο του καταγοητεύει τα θύματά του. Η επιτυχία των άλλων είναι μία από τις αφορμές που του δημιουργούν αίσθηση εσωτερικής απειλής, ζήλια, οργή και θυμό, γιατί δεν ικανοποιείται το σαδιστικό του ένστικτο, που ζητά να συνθλίψει τους άλλους γύρω του και να τους καταστήσει υποτελείς του και να τους βλέπει διαρκώς θλιμμένους και κλαμένους.
Συχνά γελά ανεξέλεγκτα και φαίνεται ότι ευχαριστιέται με τα παθήματα των άλλων , τα οποία επιβεβαιώνουν, κατά την άποψή του, ότι αυτός υπερέχει. Για παράδειγμα, ως χαρμόσυνο εκλαμβάνει το γεγονός ότι αρρώστησε ο ανταγωνιστής του, ή πέθανε ο πατέρας κάποιου που δεν ικανοποίησε τις επιθυμίες του, ή κάποιος άλλος που δεν τον συμπαθούσε έπαθε μία μεγάλη οικονομική καταστροφή, ή κάποια παλιά φίλη του που τον απέρριψε κόντεψε να πεθάνει ξαφνικά και την έτρεχαν στο νοσοκομείο. Όλα αυτά τα παθήματα των άλλων τα βιώνει ως απονομή δικαιοσύνης και μέγιστης ικανοποίησης, ανεβάζουν τη διάθεσή του και φτιάχνουν την ημέρα του.
Η εκδικητικότητα, άνευ λόγου και ουσίας, είναι πάγιο γνώρισμα της προσωπικότητας αυτού του ατόμου. Ουδέποτε συμμετέχει συναισθηματικά τόσο στη χαρά όσο και στη λύπη των άλλων γύρω του, ακόμη και των γονιών του, στους οποίους συνήθως καταλογίζει πολλές και αβάσιμες ευθύνες και προσάπτει πολλές κατηγορίες. Παράλληλα αισθάνεται και συμπεριφέρεται ως φωτεινός παντογνώστης, σε έναν κόσμο με “ηλίθιους” κατά την άποψή του. Γι ΄αυτό δεν πηγαίνει ούτε στην εκκλησία, ούτε σε κάποιον γιατρό για διάγνωση και/ή θεραπεία, ούτε στον στρατό μπορεί να ενταχθεί κανονικά, εκτός και λειτουργήσει μέσα του, κατά τη στρατιωτική θητεία, η αίσθηση του φόβου, οπότε εντάσσεται υποκριτικά, ενώ σιωπηλά καταριέται το σύστημα, ζητώντας να καταρρεύσει το συντομότερο. Σε ορισμένες περιστάσεις, μπορεί να εκδηλώσει αντικοινωνική συμπεριφορά συνδυαστικά με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (άτομο στραμμένο προς την ικανοποίηση και προβολή του εαυτού του) και/ ή μεθοριακή διαταραχή προσωπικότητας (αδυνατεί ο ασθενής να συνάψει σταθερές σχέσεις με τους άλλους γύρω του). Είναι κατά βάθος μισογύνης, οι γυναίκες είναι κατώτερα όντα γι΄ αυτόν, τα οποία χρησιμοποιεί όπως τα χαρτομάντιλα και στη συνέχεια, χωρίς τύψεις, τις πετά στα σκουπίδια. Η ανθρώπινη ζωή δεν έχει κάποια ιδιαίτερη αξία, ούτε οι νόμοι που έχουν θεσπίσει οι κοινωνίες των ανθρώπων τον αφορούν. Μπορεί να σφάξει τον άλλο αν του σταθεί εμπόδιο στον δρόμο του, στον σκοπό ή στα σχέδιά του. Ο φταίχτης πάντα είναι οι άλλοι και η κοινωνία ολόκληρη. Με χίλια επιχειρήματα και με πειστική ευστροφία αποδεικνύει ναρκισσιστικά ότι ο ίδιος είναι άψογος και δεν ευθύνεται για τίποτα.
Η ψυχιατρική διάγνωση της δυσκοινωνικής διαταραχής
Τα συμπτώματα στα οποία βασίζεται η ψυχιατρική διάγνωση για την δυσκοινωνική διαταραχή είναι τα ακόλουθα (1), (2):
-Δυσκολία να ακολουθήσει το άτομο ή να κατανοήσει τους κοινωνικούς κανόνες, σχετικά με τον τρόπο αλληλεπίδρασης με τους άλλους.
-Αδυνατεί να αντιληφθεί τους άλλους ανθρώπους ως άξιους ενδιαφέροντος, ευγένειας, ή δικαιωμάτων.
-Δεν έχει ενσυναίσθηση ( ικανότητα να μπει στο πετσί του ρόλου του άλλου και να αντιληφθεί την κατάστασή του) ή ενοχές για τη συμπεριφορά του.
-Λαμβάνει αποφάσεις που βασίζονται μόνο στις δικές του ανάγκες και επιθυμίες, χωρίς να αναλογίζεται τις ανάγκες του άλλου.
-Παρουσιάζει έλλειψη ενδιαφέροντος για τις ανάγκες και τα συναισθήματα ή τον πόνο των άλλων και δεν έχει τύψεις, όταν με τις πράξεις του πληγώνει τους άλλους.
-Εκμεταλλεύεται τους άλλους σε διαπροσωπικές σχέσεις, καθιστώντας δύσκολη την καθαυτή ύπαρξη σχέσεων με άλλα άτομα.
-Χρησιμοποιεί ψέματα, κυριαρχία, ή εκφοβισμό για τον έλεγχο των άλλων.
-Παρουσιάζει χειραγωγική συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης γοητείας ή εμπλουτισμού για δικό του όφελος.
-Επιδίδεται σε ανέντιμη ή δόλια συμπεριφορά.
-Δεν νοιάζεται για το πώς αισθάνονται οι άλλοι άνθρωποι, μάλιστα ορισμένοι ασθενείς με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας απολαμβάνουν τη σαδιστική συμπεριφορά τους, όπως να τραυματίζουν τους άλλους , να τους κτυπούν ανελέητα , να τους βρίζουν και ενοχοποιούν άδικα, και να τους βλέπουν να καταρρέουν εμπρός τους .
-Αισθάνεται εχθρότητα, θυμό, ή επιθετικότητα, ιδιαίτερα όσον αφορά ακόμη και μικρά προβλήματα που παρουσιάζονται στον δρόμο του.
-Δεν έχει ηθικές αναστολές, κάτι που μπορεί να τον εξωθήσει στην παραβίαση κανόνων, στο να παραιτηθεί από τυχόν δεσμεύσεις του, ή στο να πάρει περιττά ρίσκα.
Η αντιμετώπιση της δυσκοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας
Ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται ότι πάσχει από ψυχική διαταραχή προσωπικότητας, γιατί είναι ταυτισμένος πλήρως με αυτόν τον ρόλο, τον οποίο βιώνει ως αναπόσπαστο μέρος του εαυτού του. Ακόμη κι αν ενημερωθεί σχετικά από ειδικούς στον χώρο της ψυχικής υγείας, τίποτα κατά βάθος δεν παραδέχεται, προσπαθεί να αποδείξει ότι όλοι είναι άσχετοι και αυτός έχει δίκιο.
Επειδή είναι δύσκολο με το κοινωνικό προσωπείο που φορεί να αντιληφθεί κανείς με την πρώτη ματιά περί τίνος πρόκειται, καλό είναι, ιδίως οι νεαρές κοπέλες, να είναι ενήμερες, για να μην πέσουν θύματα σε μία τόσο επώδυνη σχέση.
Ένα τρομερό γεγονός που ανακαλώ, είναι η ιστορία μίας 14χρονης μαθήτριας Γυμνασίου. Ένας μαθητής της Τρίτης Λυκείου, ο οποίος έπασχε από δυσκοινωνική διαταραχή, όταν μάλωσε με τη φίλη του, που κι εκείνη είχε διαταραγμένη προσωπικότητα, προσέγγισε τη μικρή δεκατετράχρονη και τελικά έκλεισαν ραντεβού στο σπίτι του, όταν έλειπαν οι γονείς του. Αφού τη διακόρευσε, στη συνέχεια άνοιξε η ντουλάπα και από μέσα βγήκε η διαταραγμένη φιλενάδα του και εξευτέλισε την ανυποψίαστη δεκατετράχρονη, βρίζοντάς την αισχρά, καθώς ήταν γυμνή, γιατί πήγε να της πάρει τον φίλο της. Μόνο που δεν αυτοκτόνησε το άτυχο κορίτσι. Όταν τη γνώρισα, ήταν ήδη απόφοιτος νομικής και τα συναισθήματα, εξ αιτίας αυτού του γεγονότος, της είχαν δημιουργήσει ψυχρότητα και απέχθεια προς τον ανδρικό πληθυσμό. Θεραπεύτηκε μόνο όταν γνώρισε ένα πολύ έντιμο και άξιο παλικάρι. Τον πρώτο καιρό ξεσπούσε όλη την εσωστρεφόμενη οργή της επάνω του. Όμως η αγάπη και η αφοσίωση αυτού του ανθρώπου επούλωσε θεάρεστα την ανοιχτή για πολλά έτη και αιμορραγούσα πληγή της.
Ο ασθενής με δυσκοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, σε ψυχολογική συνεδρία μπορεί να παρευρεθεί, κατόπιν πίεσης που θα του ασκηθεί από το περιβάλλον του. Αντέχει να παραμείνει υποκριτικά στη θέση του ασθενή, με απώτερο στόχο να βγάλει εκτός εαυτού, με μεθοδευμένο τρόπο, τον ψυχοθεραπευτή και αν είναι δυνατόν να του προκαλέσει ευχαρίστως εγκεφαλικό επεισόδιο. Μετά τη συνεδρία λέγει συνήθως χαρούμενος:
-Έκανα ρόμπα τον/την άσχετο/η που νομίζει ότι τα ξέρει όλα!
Μία μητέρα πλήρωνε τόσο τον γιο της όσο και τον θεραπευτή για να αισθάνεται ο ασθενής ότι έχει σημαντικό χρηματικό όφελος ώστε να παρευρεθεί σε συνεδρίες ψυχοθεραπείας. Δυστυχώς, η πρόοδος ήταν πολύ μικρή, και όταν σταμάτησαν οι συνεδρίες παλινδρόμησε στην αρχική του συμπεριφορά.
Η άποψή μου είναι, προς όφελος των ιδίων των ασθενών και της κοινωνίας, αυτά τα άτομα θα πρέπει να λαμβάνουν επίδομα αναπηρίας, να ζουν σε ένα δομημένο και μη απειλητικό περιβάλλον, ώστε να μην εμπλέκονται σε παραβατικές και συχνά εγκληματικές ενέργειες, προκειμένου να επιβιώσουν. Επίσης, να καθοδηγούνται από θεολόγους με γνώσεις ψυχολογίας ή ειδικούς της ψυχικής υγείας με γνώσεις θεολογίας.
Βιβλιογραφία
1. Ταξινόμηση ICD-10 Ψυχικών Διαταραχών και Διαταραχών Συμπεριφοράς.Γενεύη. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Απόδοση στα Ελληνικά: Κ. Στεφανής, Κ. Σολδάτος, Β. Μαυρέας (1993). Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας. Αθήνα. Κέντρο Συνεργασίας για την Εκπαίδευση και την Έρευνα στην Ψυχική Υγεία.
2.ΑντικοινωνικήΔιαταραχήΠροσωπικότητας, medicalnewstoday.com
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
21/10/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου