΄Οταν η κα Ελένη Ι. Καρανάνου, κοινωνιολόγος,
συνάντησε τον Μίκι Μάους στους δρόμους της Αθήνας.
Η ακόλουθη εργασία στοχεύει να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τους φίλους αναγνώστες της ιστοσελίδας μας , Η ΒΑΛΥΡΑ ΤΗΣ ΙΘΩΜΗΣ, ώστε να κατανοήσουν ενδεχομένως τι συμβαίνει στους ίδιους ψυχολογικά ή σε κάποια άτομα στο περιβάλλον τους και να αναζητήσουν περαιτέρω βοήθεια από τον κατάλληλο ειδικό στον χώρο της ψυχικής υγείας. Η ταξινόμηση των ψυχικών διαταραχών με βάση το ICD-10, τον οδηγό της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, τον οποίο χρησιμοποιεί στην Ελλάδα το ΚΕΠΑ για τις διαγνώσεις αναπηρίας, και το DSM-V, τον οδηγό ψυχικών διαταραχών των Η.Π.Α., είναι το σημερινό μας θέμα.
Ως κλινική ψυχολόγος, θα αναφερθώ περιληπτικά σε 6 γενικούς άξονες της ταξινόμησης των ψυχικών διαταραχών, για να δοθεί ένα πλαίσιο εμπέδωσης αυτών. Οι αναγνώστες μας συχνά λαμβάνουν διάφορες πληροφορίες από το διαδίκτυο για επιμέρους ψυχικές διαταραχές, και αισθάνονται πελαγωμένοι, γιατί δεν έχουν ένα γενικό, απλό και κατανοητό πλαίσιο για να τις κατατάξουν, προκειμένου να τις κατανοήσουν.
Εύλογα δεν αντιλαμβάνονται για παράδειγμα τη βασική διαφορά μεταξύ της νεύρωσης και της ψύχωσης και αγχώνονται γιατί...
Οι 6 γενικοί άξονες, κάτω από τους οποίους θα δούμε τις ψυχικές διαταραχές, βασισμένοι στο ICD-10, είναι οι ακόλουθοι:
Α. ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΕΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΨΥΧΟΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
Η χρήση ψυχοδραστικών ουσιών αφορά τα οινοπνευματοειδή, οπιοειδή, κανναβονοειδή, κοκαϊνη, ηρεμιστικά, υπνωτικά, ψευδαισθησιογόνα, τον καπνό, τα πτητικά, τις διαλυτικές ουσίες και τις ψυχοδραστικές ουσίες.
Οι διαταραχές που παρατηρούνται είναι οι εξής:
Οξεία τοξίκωση, επιβλαβής χρήση, σύνδρομο εξάρτησης, κατάσταση απόσυρσης-στέρησης, κατάσταση απόσυρσης-στέρησης με delirium, ψυχωσική διαταραχή (απώλεια της αίσθησης της πραγματικότητας και ψευδαισθήσεις), αμνησιακό σύνδρομο, υπολειμματική και όψιμης εγκατάστασης ψυχωσική διαταραχή (π.χ. άνοια, επανεμβίωση εμειριών, ιδέες καταδίωξης, καχυποψία για το περιβάλλον, έλλειψη προσανατολισμού στον χώρο κ.α.).
Β. ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΕΚΔΗΛΟΥΜΕΝΑ ΣΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΑ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
1. Διαταραχές στη λήψη τροφής
Περιλαμβάνονται η ψυχογενής ανορεξία, η ψυχογενής βουλιμία, η υπερφαγία με ψυχολογικές διαταραχές, και οι έμετοι συνδυαζόμενοι με άλλες ψυχολογικές διαταραχές.
2. Μη οργανικές διαταραχές ύπνου
Περιλαμβάνονται η μη οργανική αϋπνία, οι υπνικοί τρόμοι, οι εφιάλτες, η υπνοβασία, και η υπερυπνία μη οργανικής φύσεως.
3. Σεξουαλική δυσλειτουργία μη προκαλούμενη από οργανική διαταραχή ή νόσο
Αφορά την απώλεια σεξουαλικής ικανοποίησης, την οργασμική δυσλειτουργία, την υπερβολική σεξουαλική ορμή , τη σεξουαλική αποστροφή, την πρόωρη εκσπερμάτιση, την οργανική δυσπαρεύνια (πόνο) στις γυναίκες, γενικά τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες.
4. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς συνδεόμενες με τη λοχεία, οι οποίες δεν ταξινομούνται αλλού
Περιλαμβάνουν τη λοχειακή ψυχική διαταραχή (χαρακτηριστική των γυναικών μετά την γέννα).
5. Κατάχρηση ουσιών οι οποίες δεν προκαλούν εξάρτηση
Αναφέρεται στην υπερβολική χρήση σε αντικαταθλιπτικά, υπατικά, αναλγητικά, αντιόξινα, βιταμίνες, στεροειδή ή ορμόνες, ειδικά φυτικά φάρμακα ή φάρμακα της πρακτικής ιατρικής .
Γ. ΝΕΥΡΩΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΟ STRESS ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΟΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των διαταραχών είναι το άγχος. Το άτομο έχει επαφή με την πραγματικότητα και το περιβάλλον γύρω του και αυτό είναι εμφανές από τις γνωστικές του ικανότητες (αντίληψη, μνήμη) και τη συμπεριφορά του. Οι νευρωσικές διαταραχές είναι οι ακόλουθες:
1. Διαταραχές φοβικού άγχους ( φόβος χωρίς λογική αιτία)
Περιλαμβάνονται η κλειστοφοβία, η ακροφοβία (ύψη), η οχλοφοβία, η αγοραφοβία , επίσης οι κοινωνικές φοβίες.
2.Άλλες αγχώδεις διαταραχές (συναισθήματα έντονου και συνεχούς άγχους)
Αναφέρονται στη διαταραχή πανικού, του γενικευμένου άγχους, και τη μεικτή αγχώδη και καταθλιπτική διαταραχή.
3. Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
Αφορά την ιδεοληψία σχετικά π.χ. με τα μικρόβια, το ψυχαναγκαστικό πλύσιμο των χεριών, τις ιδεοληπτικές σκέψεις, τις ψυχαναγκαστικές (επαναλαμβανόμενες) πράξεις και τις μεικτές ιδεοληπτικές σκέψεις και ψυχαναγκαστικές πράξεις.
4. Αντίδραση σε έντονο stress και διαταραχές προσαρμογής
Χαρακτηριστικά είναι η οξεία αντίδραση στο stress π.χ. μετά από ψυχοτραυματική εμπειρία, και οι διαταραχές προσαρμογής όπως η βραχεία καταθλιπτική αντίδραση, ή παρατεινόμενη καταθλιπτική αντίδραση και η μεικτή αντίδραση άγχους και κατάθλιψης.
5. Διαταραχές αποσυνδετικού (μετατρεπτικού ) τύπου
α. Αμνησία αποσυνεδετικού τύπου (συχνή έλλειψη μνήμης και γνώση ταυτότητας)
β. Φυγή αποσυνδετικού τύπου (χάσιμο μνήμης με σωματική απόσυρση από την προβληματική κατάσταση)
γ.Εμβροντησία αποσυνδετικού τύπου (έχει απώλεια μνήμης και φωνάζει)
δ. Διαταραχές εκστασιακού τύπου και διαταραχές της κατοχής του εαυτού ( αισθάνεται ότι κάποιος τον έχει καταλάβει)
ε. Διαταραχές κινητικότητας αποσυνδετικού τύπου (κινείται ανεξέλεγκτα στον χώρο με απώλεια μνήμης)
στ. Σπασμοί αποσυνδετικού τύπου
ζ. Αναισθησία και απώλεια της αισθητικότητας αποσυνδετικού τύπου
η. Μεικτές διαταραχές αποσυνδετικού τύπου
θ. Άλλες διαταραχές αποσυνδετικού τύπου, όπως το σύνδρομο Ganser και η πολλαπλή διαταραχή προσωπικότητας (δύο ή περισσότερες ανεξάρτητες προσωπικότητες εντός του ίδιου ανθρώπου)
5. Σωματόμορφες διαταραχές
Περιλαμβάνονται :
α. Η διαταραχή σωματοποίησης (σωματοποιεί ασθένειες)
β. Υποχονδριακή διαταραχή ( φαντάζεται ασθένειες που δεν έχει)
γ. Η σωματόμορφη δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος (αναπνευστικό, γαστρεντερική οδός, καρδιαγγειακό σύστημα , ουρογεννητικό )
Δ. ΨΥΧΩΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Σχιζοφρένεια, σχιζότυπη διαταραχή και παραληρητικές διαταραχές
Πρόκειται για σοβαρές μορφές διαταραχών διανοητικά, συναισθηματικά και λειτουργικά. Χαρακτηριστικά είναι οι ψευδαισθήσεις, οι παραισθήσεις, η διαταραχή της σκέψης , η έλλειψη επαφής με το περιβάλλον και η σχετική απώλεια της αίσθησης της πραγματικότητας.
1. Σχιζοφρένεια
α. Απλού τύπου Σχιζοφρένεια (απάθεια, αδιαφορία, έλλειψη επαφής με το περιβάλλον, έλλειψη σχέσεων)
β. Ηβηφρενική Σχιζοφρένεια ( ακατάλληλο συναίσθημα, όπως γέλια σε ατύχημα ή θάνατο)
γ. Κατατονική Σχιζοφρένεια ( έλλειψη κίνησης, όπως το χέρι μπορεί να μείνει ακίνητο σ΄ ένα σημείο)
δ. Παρανοειδής Σχιζοφρένεια ( ψευδαισθήσεις και παραλήρημα, μεγαλομανία και συναισθήματα καταδίωξης)
ε. Μετασχιζοφρενική κατάθλιψη (καταθλιπτικό επεισόδιο ως επακόλουθο της σχιζοφρένειας)
στ. Υπολειμματική σχιζοφρένεια (το πέρασμα από ένα πρώιμο σε ένα όψιμο μακροχρόνιο στάδιο της νόσου)
2.Σχιζότυπη διαταραχή (εκκεντρική συμπεριφορά και ανωμαλίες της σκέψης και του συναισθήματος)
3. Χρονίζουσες παραληρηματικές διαταραχές
4. Οξείες και παροδικές ψυχωσικές διαταραχές
5. Επακτή παραληρηματική διαταραχή ( σπάνια νόσος, εμπλέκονται δύο άτομα που ζουν μαζί, το ένα πάσχει από ψύχωση και το άλλο μιμείται ασυναίσθητα τη συμπεριφορά του ψυχωσικού, αλλά όταν χωρίζονται συνέρχεται)
6. Σχιζοσυναισθηματικές διαταραχές
7. Άλλες μη οργανικές ψυχωσικές διαταραχές
18. Μη οργανική ψύχωση, μη καθοριζόμενη
Ε. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ -ΣΥΝΑΙΣΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Χαρακτηριστικές είναι οι πολύ μεγάλες συναισθηματικές διακυμάνσεις, οι επίμονες διαταραχές διάθεσης όπως είναι η κυκλοθυμία και δυσθυμία. Μπούν να εμφανιστούν είτε στο φάσμα της νεύρωσης είτε της ψύχωσης.
β. Μανιακό επεισόδιο (μανιακή υπερδραστηριότητα και παραλήρημα, ή απλώς υπομανία-ήπια κινητικότητα)
γ. Διπολική συναισθηματική διαταραχή (εναλλαγές μανιακών επεισοδίων και ψυχωσικής κατάθλιψης)
δ. Καταθλιπτικό επεισόδιο ( κατηγορία του εαυτού και παραλήρημα, αδυναμία λειτουργικότητας στον καθημερινό βίο, με ή χωρίς σωματικό σύνδρομο)
ε. Υποτροπιάζουσα καταθλιπτική διαταραχή (διαχρονική εμφάνιση κατάθλιψης , η οποία υποτροπιάζει και καθίσταται έντονη μετά την πάροδο κάποιου χρονικού διαστήματος)
Στ΄ Επίμονες διαταραχές διάθεσης (κυκλοθυμία, δυσθυμία κ.α)
ζ. Άλλες διαταραχές διάθεσης, όπως το μεικτό συναισθηματικό επεισόδιο
ΣΤ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΕΝΗΛΙΚΟΥ
Χαρακτηριστικό αυτών των διαταραχών είναι η αδυναμία προσαρμογής στους κανόνες της κοινωνίας. Έχουν οι ασθενείς αίσθηση της πραγματικότητας, παράλληλα πολλά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς τους συγχέονται με τις ψυχώσεις, όπως είναι η παρανοειδής και σχιζοειδής συμπεριφορά τους.
1. Ειδικές διαταραχές προσωπικότητας
Παρατηρείται διαρκής επανάσταση ενάντια στην κοινωνία, δεν μαθαίνει το άτομο από την επιβράβευση ή την τιμωρία, αδυνατεί να τηρήσει τις υποσχέσεις του ή να δεσμευτεί απέναντι σε κάποιο άλλο άτομο, σε ομάδα ή να αποδεχτεί τις αρχές και τους νόμους γενικά.
Περιλαμβάνονται οι ακόλουθες διαταραχές:
α. Παρανοειδής διαταραχή προσωπικότητας (ευαισθησία στην αποτυχία και απόρριψη , καχυποψία, άρνηση, κακία, περιφρόνηση)
β. Σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας (γενική δυσαρέσκεια, μοναχική συμπεριφορά, συναισθηματική ψυχρότητα)
γ. Δυσκοινωνική Διαταραχή κατά το ICD-10 , ή Αντικοινωνική Διαταραχή κατά το DSM-V. Χαρακτηριστικά είναι η ανατροφή σε ανώμαλο περιβάλλον, η συμμετοχή σε παραβατικές δραστηριότητες , η αδιαφορία για τους άλλους, η έλλειψη τύψεων για παραβατική συμεριφορά, και αδυναμία σύναψης δεσμών με άλλους .
δ.Διαταραχή της προσωπικότητας του τύπου της συναισθηματικής αστάθειας (αδυναμία σταθερότητας συναισθήματος)
ε. Οιστριονική διαταραχή προσωπικότητας (αυταδραματοποίηση-θεατρινισμός)
στ. Καταναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας (αμφιβολία, υπεραπασχόληση με τη λεπτομέρεια)
ζ. Αγχώδης (αποφευκτική) διαταραχή της προσωπικότητας (ανικανότητα εκτέλεσης εργασιών, ένταση και ανησυχία)
η. Εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας (υποταγμένο και άβουλο άτομο στους άλλους)
2. Μεικτές διαταραχές της προσωπικότητας (προβληματικές μεταβολές της προσωπικότητας)
3. Επιμένουσες μεταβολές της προσωπικότητας μη συνδεόμενες με εγκεφαλική βλάβη ή νόσο
α.Επιμένουσα μεταβολή της προσωπικότητας μετά από μία καταστροφική εμπειρία
β. Επιμένουσα μεταβολή της προσωπικότητας μετά από ψυχιατρική νόσο
3. Διαταραχές των συνηθειών και των ενορμήσεων
Περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
α. Παθολογική χαρτοπαιξία
β. Πυρομανία
γ. Κλεπτομανία
δ. Τριχοτιλλομανία (ξεριζώνει τις τρίχες του)
4.Διαταραχές ως προς την ταυτότητα του φύλου
α. Διαφυλική διαταραχή (θέλει να γίνεται αποδεκτό ως μέλος του αντίθετου φύλου)
β.Παρενδυσία διπλού ρόλου (ντύνεται με ρούχα του αντίθετου φύλου, αλλά δεν διεγείρεται σεξουαλικά με αυτό)
γ. Διαταραχή της ταυτότητας του φύλου κατά την παιδική ηλικία
5. Διαταραχές της σεξουαλικής προτίμησης
Περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
α. Φετιχισμός (χρησιμοποιεί άψυχα αντικείμενα ως ερέθισμα)
β. Φετιχιστική παρενδυσία (φορά ρούχα του αντίθετου φύλου για να έχει διέγερση)
γ. Επιδειξιμανία (εκθέτει τα γεννητικά του όργανα σε ξένους)
δ. Ηδονοβλεψία (εμμονή να βλέπει άλλους που εμπλέκονται σε σεξουαλική συμπεριφορά)
ε. Παιδοφιλία (σεξουαλική προτίμηση για μικρά παιδιά)
στ. Σαδομαζοχισμός (περιλαμβάνει υποταγή, ή πρόκληση πόνου ή ταπείνωση)
ζ. Πολλαπλές διαταραχές της σεξουαλικής προτίμησης
η.Άλλες διαταραχές της σεξουαλικής προτίμησης (ποικίλα πρότυπα και δραστηριότητες).
6. Ψυχολογικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς συνδεόμενες με τη σεξουαλική ανάπτυξη και τον σεξουαλικό προσανατολισμό
Περιλαμβάνεται η σεξουαλική ωρίμανση (ετεροφυλική, ομοφυλοφιλική, αμφιφυλοφιλική )
α.Διαταραχή της σεξουαλική ωρίμανσης (αβεβαιότητα για τη ταυτότητα του φύλου και τον σεξουαλικό προσανατολισμό, συνδυαστικά με άγχος και κατάθλιψη)
β.Δυστονικός προς το εγώ σεξουαλικός προσανατολισμός ( δεν έχει πρόβλημα ταυτότητας αλλά ενυπάρχει συνοδή ψυχολογική διαταραχή και ζητά θεραπεία)
γ. Διαταραχή της σεξουαλικής σχέσης ( η ανωμαλία στην ταυτότητα του φύλου επιβαρύνει τη διατήρηση της σεξουαλικής σχέσης του)
7. Άλλες διαταραχές της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς των ενηλίκων
Αφορούν την πλασματική-ανύπαρκτη διαταραχή και τα σωματικά συμπτώματα για ψυχολογικούς λόγους.
α. Επικοδόμηση σωματικών συμπτωμάτων για ψυχολογικούς λόγους (υπάρχει βεβαιωμένη νόσος ή αναπηρία και τα συμπτώματα γίνονται υπερβολικά λόγω της ψυχολογικής κατάστασης του ασθενούς)
β. Εμπρόθετη παραγωγή ή υπόκριση συμπτωμάτων ή αναπηριών, είτε σωματικών είτε ψυχολογικών (πλασματική διαταραχή)
Συμπερασματικά, αν εντοπίσετε κάποια συμπτώματα που αφορούν εσάς ή κάποιο άτομο στο περιβάλλον σας, φροντίστε να μη πανικοβληθείτε, να το σκεφτείτε ψύχραιμα και να αναζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού. Να είστε σίγουροι ότι δεν διαφέρετε από το κοινωνικό σύνολο, γιατί όλοι μας λίγο-πολύ από κάτι πάσχουμε. Επίσης, ας θυμόμαστε αυτό που είπε ο Ντοστογιέφσκυ ότι προκειμένου να μη θεωρηθούμε εμείς ψυχοπαθείς, φροντίζουμε να δώσουμε τάχιστα τη διάγνωση της ψυχικής νόσου στους άλλους γύρω μας. Οι παλιότεροι δεν γνωρίζω αν θυμάστε το βιβλίο του Πορτογάλου συγγραφέα Vargas Liosa Mario, που πήρε το βραβείο νόμπελ για το έργο του με τίτλο “Το Πράσινο Σπίτι” . Ο ήρωας της ιστορίας, αφού εντόπισε τις ασθένειες και τα προβλήματα του καθενός ατομικά, τους έκλεισε όλους σταδιακά μέσα στο πράσινο σπίτι. Στη συνέχεια υπέφερε ο ίδιος βλέποντας ερημωμένο τον τόπο του, γι΄ αυτό τους άφησε όλους έξω ελεύθερους, και κλείστηκε εκείνος μόνος του μέσα στο πράσινο σπίτι, στο “ψυχιατρείο” του βαθύτερου εαυτού του!
Πάντως, η αποτελεσματικότερη θεραπεία είναι να παραδώσουμε όλες τις ασθένειες μας στον Θεό, και να λάβουμε από τον Πολυέλεο Πατέρα μας φώτιση, σοφία, αγάπη και θεία διάκριση, ώστε κι εμείς με τη σειρά μας να μεταδώσουμε αυτές τις θείες χάρες με αγάπη στο περιβάλλον γύρω μας.
Βιβλιογραφία
Ταξινόμηση ICD-10 Ψυχικών Διαταραχών και Διαταραχών της Συμπεριφοράς. Γενεύη. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Απόδοση στα Ελληνικά: Κ. Στεφανής, Κ. Σολδάτος, Β. Μαυρέας (1993).Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας. Αθήνα. Κέντρο Συνεργασίας για την Εκπαίδευση και την Έρευνα στην Ψυχική Υγεία.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
7/10/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου