Φωτό: κα Μαρία Φωτεινού Χρηστάκη
Όταν ο Ήλιος μετά τη βροχή φιλά τη μακαρία πεδιάδα τη Μεσσηνίας, ανατριχιάζει το φασκόμηλο, το θυμάρι, το δεντρολίβανο και το σφενδάμι στις πλαγιές του Ταϋγέτου και δακρυσμένο το ταπεινό χαμομήλι τρέχει να κρυφτεί σε μέρη του νου απάτητα.
Το ουράνιο τόξο στη Βαλύρα- με οκτάφωνη δοξολογία, από το κόκκινο της γέννησης έως το λευκό της αιωνιότητας- ευλογεί όσους έχουν την τύχη να το δουν, και να ευχαριστήσουν, με δέος ψυχής, τον Πλάστη του Σύμπαντος για τη σοφία Του.
Είναι η φωνή της δημιουργίας που μιλά στη γλώσσα του φωτός- κάθε χρώμα είναι ήχος και όλο το τόξο μαζί μία σκάλα ανόδου της ψυχής.
Η ψυχή “ανεβαίνει” από τη σάρκα στο φως — από το κόκκινο στο λευκό με τους Βυζαντινούς ήχους: Πλ.Γ (κόκκινο), Ήχο Α΄(πορτοκαλί), Ήχο Δ΄(κίτρινο), ΠΛ.Α΄(πράσινο), Ήχο Β΄(κυανό), Πλ.Β΄(μοβ), Ήχο Γ΄(ροζ) , Πλ.Δ΄(λευκό-χρυσό).
Α. Ο Ύμνος του Ουρανίου Τόξου
(Αναπαριστάται θεολογικά και μουσικά μέσα από τον Οκτώηχο)
Ήχος Πλάγιος Γ΄ (Βαρύς) — Κόκκινο
«Εγώ είμαι η Πνοή της Γης,
η φλόγα που θερμαίνει τη ζωή.
Από τη γη ανατέλλω,
κι ο Ήλιος με καλεί με το όνομά του.»
Συμβολισμός: Ἡ Ύλη αναγνωρίζει τον Δημιουργό της. Η πρώτη νότα της ύπαρξης, το «Γένοιτο».
Ήχος Α΄ — Πορτοκαλί
«Γέλιο φωτός στα δάκρυα των νεφών,
σπινθήρας χαράς μέσα στη βροχή.
Η αγάπη αρχίζει να μιλά
με φωνή ανθρώπινη.»
Συμβολισμός: Ανάσταση, Ελπίδα, η πρώτη χαρά μετά την καταιγίδα.
Ήχος Δ΄ — Κίτρινο
«Είμαι η λάμψη της σοφίας,
η ημέρα που δεν τελειώνει.
Από τον Ήλιο παίρνω φως,
κι επιστρέφω σ’ Αυτόν τραγούδι.»
Συμβολισμός: Φωτισμός, του νου και της ψυχής που βλέπει καθαρά.
Ήχος Πλάγιος Α΄ — Πράσινο
«Είμαι η ανάπαυση των πεδιάδων,
το ανάλαφρο φύλλο μετά τη βροχή.
Εντός μου ανασαίνει η ειρήνη,
κι όλα τα πλάσματα ευχαριστούν.»
Συμβολισμός: Ειρήνη, Ανάπαυση, Ταπείνωση — το φως της καρδιάς που γαληνεύει.
Ήχος Β΄ — Κυανό
«Γεννιέμαι από τα δάκρυα του ουρανού,
κυλώ απαλά προς τα βάθη.
Είμαι η μετάνοια των νερών,
που ζητούν να επιστρέψουν στο φως.»
Συμβολισμός: Κάθαρση, Μετάνοια — η ψυχή κατέρχεται μέσα στην αγάπη του Θεού.
Ήχος Πλάγιος Β΄ — Μοβ
«Βασιλικό φως μέσα στη σιωπή,
στέμμα ταπεινό από σύννεφα.
Ό,τι πονούσε, τώρα λάμπει·
ό,τι έπεσε, σηκώνεται με χάρη.»
Συμβολισμός: Ταπείνωση και Βασιλικότητα, η ιερή σιωπή πριν τη δόξα.
Ήχος Γ΄ — Ροζ
«Είμαι το φως που αγκαλιάζει,
η στοργή που δεν ζητά ανταπόδοση.
Γεννήθηκα από το φιλί του Ήλιου στη Γη,
και ονομάζομαι Αγάπη.»
Συμβολισμός: Θεία Αγάπη, η συμφιλίωση Θεού και κόσμου.
Ήχος Πλάγιος Δ΄ — Λευκό
«Σιωπώ τώρα".
Δεν έχω χρώμα, γιατί είμαι όλα τα χρώματα.
Δεν έχω φωνή, γιατί είμαι όλη η μουσική.
Είμαι το "Εἰρήνη ὑμῖν" του Ουρανού.»
Συμβολισμός: Θέωση, Άκτιστο Φως, Επανένωση.
Β. ΟΙ ΟΚΤΩ ΗΧΟΙ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΩΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
1. Ήχος Α΄ — “Η Ζωή γελά” (πορτοκαλί)
Αίσθηση: θερμότητα, ανάταση, χαρά.
Συναίσθημα: ευφροσύνη, αγαλλίαση μετά από λύπη.
Ψυχική ενέργεια: αναζωπύρωση· η προσευχή γίνεται τραγούδι.
«Η λύπη μου γίνεται φως· η φωνή μου γίνεται ύμνος.»
2. Ήχος Β΄ — “Τα Δάκρυα του Ουρανού” (κυανό)
Αίσθηση: δροσιά, βάθος, καθαρμός.
Συναίσθημα: συντριβή, κάθαρση, δάκρυ χωρίς πόνο.
Ψυχική ενέργεια: εξαγνιστική· ο νους σιωπά μέσα στην ταπεινότητα.
«Δεν θρηνώ, καθαρίζομαι· κι ο Θεός με βλέπει μέσα στα νερά.»
3. Ήχος Γ΄ — “Η Καρδιά που Αγαπά” (ροζ)
Αίσθηση: θέρμη, απαλότητα, ευσπλαχνία.
Συναίσθημα: αγάπη χωρίς όρια, συγχώρεση, μητρικότητα.
Ψυχική ενέργεια: απλωμένη, ζεστή· η προσευχή γίνεται αγκαλιά.
«Αγαπώ, και μέσα στην αγάπη βλέπω τον Θεό.»
4. Ήχος Δ΄ — “Το Φως μιλά” (κίτρινο)
Αίσθηση: καθαρότητα, εγρήγορση, λάμψη.
Συναίσθημα: αίσθηση κατανόησης, πνευματική ευθυκρισία.
Ψυχική ενέργεια: διάνοια φωτισμένη· η ψυχή αρχίζει να “κατανοεί” θεϊκά.
«Βλέπω· και το βλέμμα είναι προσευχή.»
5.Πλάγιος Α΄ — “Η Αναπνοή της Ειρήνης”(πράσινο)
Αίσθηση: απαλότητα, ευφορία, ανάπαυση.
Συναίσθημα: ειρήνη, αποδοχή, ηρεμία.
Ψυχική ενέργεια: η καρδιά ανασαίνει χωρίς αντίσταση.
« Όλα αναπαύονται στον Θεό.»
6. Πλάγιος Β΄ — “Η Σιωπή του Βασιλιά” (μοβ)
Αίσθηση: μεγαλοπρέπεια χωρίς θόρυβο.
Συναίσθημα: ιερό δέος, βαθιά ταπείνωση, αίσθηση παρουσίας.
Ψυχική ενέργεια: το “εγώ” διαλύεται· η σιωπή γίνεται βασιλική.
«Δεν είμαι τίποτα — κι όμως μέσα μου βασιλεύει ο Θεός.»
7.Πλάγιος Γ΄ (Βαρύς) — “Η Γη που ανασαίνει” (κόκκινο)
Αίσθηση: βάρος, ρυθμός, πνοή.
Συναίσθημα: ευγνωμοσύνη για τη ζωή, επίγνωση της ύλης.
Ψυχική ενέργεια: σταθερή, γειωμένη· το σώμα αρχίζει να προσεύχεται.
Η ψυχή λέει: «Σε ευχαριστώ που υπάρχω· σε αναγνωρίζω μέσα στο χώμα και στο αίμα.»
8.Πλάγιος Δ΄ — “Η Ησυχία του Φωτός” (λευκό-χρυσό)
Αίσθηση: αιώρηση, πληρότητα, διαφάνεια.
Συναίσθημα: έκσταση, άχρονη ειρήνη, πλήρης ανάπαυση.
Ψυχική ενέργεια: χωρίς ταραχή· μόνο παρουσία.
«Δεν υπάρχει τίποτα εκτός από το φως. Εγώ και ο Θεός είμαστε ένα.»
Γ. ΚΛΙΣΗ ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΤΟΞΟΥ - ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Ελαφρά δεξιά Αγάπη, ευσπλαχνία· η δεξιά πλευρά δηλώνει θεία ενέργεια.
Ελαφρά αριστερά Ταπείνωση, αποδοχή της οδύνης.
Ευθεία, περίπου συμμετρική Τελειότητα, θεία σοφία (Χριστός, Παντοκράτωρ).
Δ. ΣΥΝΘΕΣΗ ΗΧΟΥ- ΧΡΩΜΑΤΟΣ – ΘΕΙΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
Ήχος Χρώμα Εκφραστική Διάθεση Θείο Πρόσωπο
Α΄ Πορτοκαλί Χαρά, ρυθμός Άγγελοι
Β΄ Κυανό Μετάνοια -δάκρυα Ιωάννης ο Βαπτιστής
Γ΄ Ροζ Αγάπη – Συμπόνια Θεοτόκος
Δ΄ Κίτρινο Σοφία – Διάνοια Απόστολοι
Πλ. Α΄ Πράσινο Ειρήνη – Γαλήνη Όσιοι
Πλ. Β΄ Μοβ Ταπείνωση – Σιωπή Μεγάλοι Ιεράρχες
Πλ. Γ΄ Κόκκινο Δύναμη – Θυσία Μάρτυρες
Πλ. Δ΄ Λευκό – Χρυσό Θέωση – Ανάσταση Χριστός
Επίλογος
Το ουράνιο τόξο σβήνει — όχι γιατί πεθαίνει, αλλά γιατί επιστρέφει στο Φως από το οποίο ήρθε!
Βιβλιογραφία
Ανδρουτσόπουλος, Κ. (2003). Η θεωρία της Βυζαντινής Μουσικής. Εκδόσεις Ζήτη.
Συστηματική ανάλυση των ήχων και του τρόπου συγκρότησης της βυζαντινής μουσικής.
Βαμβακάρης, Ν. (1998). Συμβολισμός των χρωμάτων στη βυζαντινή τέχνη. Εκδόσεις Αρμός.
Μελέτη για τον θεολογικό και ψυχολογικό συμβολισμό των χρωμάτων στις εικόνες.
Γεωργιάδης, Σ. (2005). Το χρώμα στη βυζαντινή εικονογραφία. Εκδόσεις Παπαδήμα.
Συσχετίζει τη χρήση των χρωμάτων με τη θεολογία του φωτός και την πνευματικότητα.
Δομέστικος, Σ. (1982). Εγχειρίδιον βυζαντινής μουσικής θεωρίας. Εκδόσεις Δομέστικος.
Κλασικό εγχειρίδιο για την ανάλυση των ήχων και του εκκλησιαστικού ήθους.
Καρακατσάνης, Ν. (2007). Η Θεολογία της Εικόνας στη Βυζαντινή Τέχνη. Εκδόσεις Τήνος.
Ερμηνεία της εικόνας ως θεολογικού γεγονότος και όχι απλής απεικόνισης.
Μαυροειδής, Μ. Δ. (1999). Οι μουσικοί τρόποι στην Ανατολική Μεσόγειο: Ο βυζαντινός ήχος – το αραβικό μακάμ – το τουρκικό μακάμ. Εκδόσεις Fagotto.
Διεπιστημονική μελέτη ήχου, τρόπων και συναισθηματικής έκφρασης.
Περουλάκης, Β. (2010). Θεωρία και Πράξη της Βυζαντινής Μουσικής. Ι. Μητρόπολις Πέτρας & Χερρονήσου.
Ερμηνεύει τη βυζαντινή μουσική ως προσευχή και μυσταγωγία.
Σκλήρης, Γ. (2002). Η αισθητική της Βυζαντινής Εικόνας. Εκδόσεις Αρμός.
Αναλύει τα εκφραστικά μέσα, το φως, το χρώμα και την πνευματική ένταση των μορφών.
Τσαούσης, Ι. (2014). Ο ήχος, το φως και το χρώμα στη βυζαντινή παράδοση. Εκδόσεις Εν Πλω.
Προσέγγιση που ενώνει μουσική, αγιογραφία και θεολογία σε ένα κοινό πεδίο νοήματος.
Φουντούλης, Ι. Μ. (1991). Λειτουργική Θεολογία. Εκδόσεις Αποστολική Διακονία.
Αναφορά στους ήχους, τα λειτουργικά σύμβολα και το πνευματικό τους περιεχόμενο.
-Λόγος Θείου Φωτός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου