Ο Θρησκευτικός Συμβολισμός του Λαβάρου της Ελευθερίας και η Διακήρυξη του Παλαιών Πατρών Γερμανού

     

               Η ορκωμοσία των  οπλαρχηγών εντός του καθολικού της Ιεράς Μονής Αγίας Λαύρας.

                                                      

Κάθε άνθρωπος, ο οποίος είναι δίκαιος αγωνιστής  αυτού του κόσμου, κάθε έθνος, αλλά και ο πλανήτης ολόκληρος σηκώνουν αέναα το δικό τους λάβαρο ελευθερίας.  Ο αγώνας τους συνήθως καρπίζει μετά από μακροχρόνια και αιματηρή πάλη, με υπέρτατες θυσίες και μεγάλο κόστος ζωής. Πριν από 200 χρόνια, οι τιμημένοι Έλληνες αγωνιστές του 1821,  ασπάστηκαν το  θείο λάβαρο που   ύψωσε μετά ψαλμών, αναμμένων κεριών και θυμιάματος ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στην Ιερά Μονή της Αγίας Λαύρας, διεκδικώντας την ελευθερία τους από τον Τουρκικό ζυγό, που τούς κρατούσε σκλαβωμένους για 400 χρόνια.

Το λάβαρο που  ανέβασε από τη γη στον ουρανό ο θεόπνευστος πατέρας και υποστηρικτής του γένους μας, Παλαιών Πατρών Γερμανός, είναι χρυσοκέντητο και φέρει επάνω την αναπαράσταση  τής Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τον ώριμο καρπό της αιωνίας ελευθερίας   του πνεύματος και τής ψυχής , την αληθινή Ανάσταση του ανθρώπου ολόκληρου και την αποδέσμευσή του από τα βάσανα τής πρόσκαιρης ζωής. Διότι η ελευθερία είναι δισυπόστατη και διακρίνεται σε ουράνιο και γήινο επίπεδο. Ό,τι είναι ζωή και ελευθερία σε γήινο μπορεί κάλλιστα να είναι φυλάκιση και θάνατος σε ουράνιο, αν ο άνθρωπος δεν εργαστεί με πίστη και  αγάπη προς τον Δημιουργό του και τον πλησίον του, σε τούτο τον πρόσκαιρο  βίο του. Ο αγώνας των Ελλήνων  δόθηκε για αγνά και ουσιώδη ιδεώδη, όπως τη διατήρηση της πατρώας θρησκείας μας και Ελληνικής γλώσσας, την  παλιγγενεσία των Ελλήνων, και την  ανάκτηση τής ευλογημένης γης μας. Διότι γένος Ελλήνων χωρίς την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη και τον Ελληνικό λόγο, ως λόγο του Θεού, είναι αδύνατον να υπάρξει.  Τούτο το μέγα θαύμα  φύεται,   ως  χρυσός στάχυς,  στη μακαρία γη του .  Αυτό το  γεγονός θα πρέπει να εμπεδωθεί καλά από τις νέες γενιές των Ελλήνων, που θα παραλάβουν το λάβαρο της Ελευθερίας του γένους μας, μαζί με το μεγάλο κόστος που αυτό ενέχει .

 Το λάβαρο τής Αγίας Λαύρας επέμενε, μέχρι τελευταίας πνοής και μετά δακρύων, ότι το είχε κεντήσει ο   γερο-Φιλίντρας. Ήταν κατασκευαστής ιερών αμφίων και δεσποτικής μήτρας, προπάππος του αείμνηστου Ηλία Φιλίντρα, ο οποίος είχε κληρονομήσει την τέχνη της πατρικής του οικογενείας, και  λειτουργούσε   το εργαστήριό του στην οδό Απόλλωνος στην Αθήνα, μέχρι τα πρώτα έτη τού 2000. Πρωτίστως όμως  ο ουράνιος Πατέρας μας , ως μέγας τεχνίτης, με την εικόνα  τής  Κοιμήσεως της Θεοτόκου κοσμεί και προστατεύει τα σώματα των φωτισμένων Χριστιανών Ορθοδόξων, των αθλητών αυτής τής ζωής . Εμπρός σε αυτή την αγία εικόνα, με μέγα ασπασμό, πραγματοποιούσαν παλαιόθεν την έναρξη της νηστείας τους και προσευχής οι σκλαβωμένοι Έλληνες, κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή.    Η αγία εικόνα  Κοιμήσεως τής  Παναγίας  σηματοδοτεί την ολοκλήρωση του εκκλησιαστικού έτους και το θερισμό τής καλής σποράς από τον Κύριο. Η  ύψωση του  αγίου λαβάρου  είναι ένα ανοιχτό βιβλίο,  που λέγει περίτρανα την ιστορία του έθνους μας, και   σφραγίζει ανεξίτηλα τον πραγματικό αγώνα του γένους μας, με το σύνθημα "Ελευθερία ή Θάνατος".

                       Το χρυσοκέντητο λάβαρο της Αγίας Λαύρας.Φωτό: Βικιπαίδεια

Παραθέτουμε τη Διακήρυξη του Παλαιών Πατρών Γερμανού, η οποία πραγματοποιήθηκε με το παλιό ημερολόγιο στις 8 Μαρτίου,  και με το νέο στις 20, δηλαδή κατά την εαρινή ισημερία, στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίας Λαύρας στα Καλάβρυτα, το έτος 1821.Ο μυημένος στη Φιλική Εταιρία Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο πιστός δούλος του Θεού και τής ελευθερίας του έθνους, δεν άφησε  ιστορικά τεκμήρια σχετικά με  την ορκωμοσία των οπλαρχηγών στα απομνημονεύματά του, αλλά πήρε μαζί του τα μυστικά δρώμενα τής κρίσιμης εποχής του, προστατεύοντας την Εκκλησία, τους αγωνιστές τού τόπου μας και το λαό, από την καταδιωκτική μανία των  Μουσουλμάνων, που υποχωρούσαν αφανίζοντας τα πάντα στο πέρασμά τους, μετά από κυριαρχία και καταδυνάστευση των Ελλήνων  για 400 συνεχή έτη. 

Διακήρυξις του Γερμανού, εξάρχου της πρώτης κατά την τάξιν Αχαΐας, αρχιεπισκόπου Πατρών, προς τον Κλήρον και τους πιστούς της Πελοποννήσου, η οποία εξεφωνήθη εντός της Μονής των Αδελφών της Λαύρας του όρους Βελιά την 8ην (20ην) Μαρτίου 1821, και όπως δημοσιεύτηκε από την Ιερά Μητρόπολη Καλαβρύτων (1993), με βάση τη Γαλλική και Αγγλική μετάφραση(1).

Πολυαγαπημένοι μας αδελφοί,

Ο Κύριος, ο οποίος ετιμώρησε (ενν. διά της υποδουλώσεως εις τον κατακτητήν) τους πατέρας μας και τα τέκνα των, σας αναγγέλλει διά του στόματός μου το τέλος των ημερών των δακρύων και των δοκιμασιών. Η φωνή Του είπε ότι θα είσθε ο στέφανος του κάλλους Του και το διάδημα της Βασιλείας Του. Η Αγία Σιών ( Βασιλεία του  Τριαδικού Θεού) δεν θα παραδοθή πλέον εις την ερήμωσιν (Ησαΐα, 62,3). Ο ναός του Κυρίου, ο οποίος εβεβηλώθη, ωσάν ένας άθλιος χώρος, τα σκεύη της δόξης, τα οποία εσύρθηκαν εις τον βούρκον (Α Μακαβ. 2, 8-9), θα γίνουν καταιγίς. Η άβυσσος την άβυσσον επικαλείται (Ψαλμ. 41,8) η παλαιόθεν (δηλ. η εγνωσμένη) ευσπλαγχνία του Κυρίου (Θρήνοι Ιερεμίου 5,1) θα επισκιάση τον Λαόν Του.

Η φυλή των Τούρκων υπερέβη το μέτρον των ανομιών, η ώρα του καθαρμού έφθασε, συμφώνως προς τον λόγον του Αιωνίου: «να πετάξης έξω, να διώξης, τον σκλάβον και τον υιόν του» (Γενεσ. 21,10). Να είσθε, λοιπόν, αγαπημένοι, ως γένος των Ελλήνων, φυλή Ελληνική, (ενν, καθώς είσθε) δύο φορές δοξασμένοι από τους Πατέρες σας, οπλισθήτε με τον ζήλον του Θεού, έκαστος εξ υμών ας ζωσθή την ρομφαίαν του, διότι είναι προτιμώτερον να αποθάνη τις με τα όπλα ανά χείρας, παρά να καταισχύνη τα ιερά της Πίστεώς του και την Πατρίδα του (Ψαλμ. 44,4). Εμπρός λοιπόν «ας συντρίψωμεν τα δεσμά, τον ζυγόν ο οποίος επικάθηται επί την κεφαλήν μας» (Ψαλμ. 2,3), διότι είμεθα οι κληρονόμοι του Θεού και οι συγκληρονόμοι του Ι. Χριστού (Ψαλ. 8,17). Οι άλλοι, και όχι εμείς οι Ιερωμένοι (κατά λέξιν: εκτός του Ιερατείου σας), θα σας ομιλήσουν διά την δόξαν των προγόνων σας. Εγώ όμως θα σας επαναλάβω το όνομα του Θεού, προς τον Οποίον οφείλομεν αγάπην ισχυροτέραν και από τον θάνατον (Άσμα Ασμάτων 8,6). Αύριον, ακολουθούντες τον Σταυρόν, θα βαδίσωμεν προς αυτήν την πόλιν των Πατρών, της οποίας η γη είναι ηγιασμένη από το αίμα του ενδόξου Μάρτυρος Αποστόλου Αγίου Ανδρέου. Ο Κύριος θα εκατονταπλασιάση το θάρρος σας. Ίνα δε προστεθούν εις υμάς αι αναγκαίαι δια να αναζωογονηθήτε δυνάμεις, σας απαλλάσσω από την νηστείαν της Τεσσαρακοστής, την οποίαν τηρούμεν. Στρατιώται του Σταυρού, ό,τι καλείσθε να υπερασπισθήτε, είναι αυτό τούτο το θέλημα του Ουρανού! Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος να είσθε ευλογημένοι και συγκεχωρημένοι από πάσας τας αμαρτίας σας.

                                     Ο Παλιών Πατρών Γερμανός

Στις 30 Μαΐου 1826  απεβίωσε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στο Ναύπλιο, λόγω ασθένειας που  τον οδήγησε στο θάνατο λίγα   χρόνια μετά την επανάσταση του 1821.  Πρόλαβε να δει την Ελλάδα ελεύθερη μετά από πολλούς και αιματηρούς αγώνες. Το  όνομα του ήταν Γεώργιος και  γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1771 στη Δημητσάνα Αρκαδίας. Ο πατέρας του ήταν χρυσοχόος και είχε πέντε  αδέρφια. Φοίτησε στη Σχολή Δημητσάνας, στο Άργος και αργότερα στη Σχολή της Σμύρνης. Σύντομα χειροτονήθηκε διάκονος και στη συνέχεια υπηρέτησε στη Σμύρνη στο πλευρό του θείου του Γρηγορίου,  του μετέπειτα Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, ο οποίος απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου λίγες ημέρες μετά το ξέσπασμα της επανάστασης. Το 1806 ο Γρηγόριος ήταν ήδη πατριάρχης και τον χειροτόνησε Μητροπολίτη Παλαιών Πατρών με εντολή να κατευνάσει τα πνεύματα των χριστιανών και να επιλύσει τις διαφορές τους με τους Μουσουλμάνους. Πράγματι, ο ρόλος του ήταν σημαντικός και διακρίθηκε για τις επικοινωνιακές του ικανότητες. Το 1818 είχε πλέον εγκατασταθεί μόνιμα στην Πελοπόννησο και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία από τον φίλο του Αντώνιο Πελοπίδα. Σύντομα ο Γερμανός ήρθε σε επαφή με τον Πρόξενο της Ρωσίας στην Πάτρα και με τον διερμηνέα του προξενείου και ξεκίνησε να προετοιμάζει το έδαφος για επανάσταση. Συγκέντρωσε χρήματα καλώντας τους Πελοποννήσιους να κάνουν δωρεές υπέρ της  “ίδρυσης επιστημονικής σχολής” όπως ανέφερε συνθηματικά στην αλληλογραφία του. Όταν ο Παπαφλέσσας έφτασε στην Πελοπόννησο για να ξεσηκώσει τους υπόδουλους Έλληνες ήρθε σε αντιπαράθεση με τον Γερμανό, ο οποίος πίστευε ότι δεν είχε έρθει ακόμη η κατάλληλη στιγμή για την επανάσταση. Ο λόγος ήταν ότι δεν ήξερε αν θα είχαν τη στήριξη της Ρωσίας και των Ευρωπαϊκών χωρών. Τέλη Μαρτίου 1821 η επανάσταση ξέσπασε και ο Γερμανός πήγε στην Πάτρα και ευλόγησε τα όπλα των αγωνιστών(2).  

Στο μανιφέστο του ανέφερε:«Αποφασίσαμεν σταθερώς ή ν’ αποθάνωμεν όλοι, ή να ελευθερωθόμεν» και καλούσε τους προξένους «να παρέχουν την εύνοια και την προστασία τους». Σύμφωνα με φύλλο της γαλλικής εφημερίδας Journal de Savoie της 25ης Μαΐου 1821:

“Ο αρχιεπίσκοπος της Πάτρας στην ομιλία του προς τους Έλληνες, στο μοναστήρι του όρους Βελιά, αφού εκφώνησε στους υπόδουλους Έλληνες πολλά αποσπάσματα από τους προφήτες, ανακοίνωσε ότι με το Σταυρό μπροστά και τα όπλα στα χέρια οι χριστιανοί θα βαδίσουν προς τον Θείο σκοπό τους. Για το λόγο αυτό τους απάλλαξε από τη νηστεία της Σαρακοστής” (2).

 Αγαπητοί αναγνώστες, συνεχίζοντας τη θεάρεστη άθληση της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, αύριο θα γιορτάσουμε πανηγυρικά την 23η Μαρτίου στην Καλαμάτα, και την 25η Μαρτίου στον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου   στη Βαλύρα, καθώς και στην όμορφη πλατεία του χωριού μας.

Ο Θεός μαζί σας!

Ευθυμία Η. Κοντοπούλου

22/3/2023

Βιβλιογραφία

1.https://apostoliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/category_lib/Afieromata/Eikosiena/text1821/ A5.pdf

2. https://thecaller.gr/xronomixani/palaion-patron-germanos-ipsose-lavaro-epanastasis/