Η Φύσις των Αγγέλων
Ο εκ του θησαυρού του Δαμασκηνού διασκευασμένος λόγος, όπως αναφέρεται στον Μέγα Συναξαριστή (Μεγ. Συν. 1950, μην. Νοεμ., σελ. 198) , λέγει τα εξής:
Κάθε χριστιανός έχει από έναν άγγελο φύλακα εκ Θεού, τα δε άλλα έθνη των αλλοπίστων έχουν από έναν άγγελο έκαστο έθνος.
Τα ποιήματα του Θεού είναι μοιρασμένα σε τρεις τάξεις, σε νοητά, αισθητά και μικτά. Αισθητά λέγονται όσα βλέπονται με τους οφθαλμούς και πιάνονται με τα χέρια. Γενικά όσα εννοούνται με τις πέντε αισθήσεις του ανθρώπου, όπως για παράδειγμα τα ξύλα τα δένδρα και τόσα άλλα. Μικτά είναι όπως ο άνθρωπος, ο οποίος είναι νοητός και αισθητός. Νοητός γιατί έχει τη ψυχή η οποία είναι άυλη και αόρατη και αθάνατη, και αισθητός διότι έχει το σώμα το οποίο είναι υλικό και φθαρτό. Νοητά κτίσματα του Θεού είναι τα άυλα πνεύματα όπως οι Άγγελοι. Νοητά δε λέγονται όσα είναι άνωθεν του ουρανού επίσης νοητά κτίσματα είναι και οι δαίμονες, οι οποίοι ήταν πρώτα άγγελοι και ξέπεσαν για την υπερηφάνεια του αρχηγού τους Εωσφόρου.
Υποστηρίζουν ορισμένοι ότι τα ουράνια τάγματα είναι ενενήντα εννέα και το αποδεικνύουν με βάση την παραβολή του Κυρίου, ο οποίος λέγει στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο:
“Τις άνθρωπος εξ υμών έχων εκατόν πρόβατα και απολέσας εν εξ αυτών, ου καταλείπει τα ενενήκοντα εννέα εν τη ερήμω και πορεύεται επί το απολωλός, έως εύρη αυτό;(Λουκ. ιε΄4).Πρόβατα εκατό είναι ο Αδάμ και οι ενενήντα εννέα τάξεις των ουρανών. Αμάρτησε ο Αδάμ και άφησε ο Χριστός τα τάγματα του ουρανού και ήλθε στη γη και φόρεσε σάρκα, δια να σώσει τον Αδάμ, πλην δεν εννόησαν καλά τι εννοεί η παραβολή αυτή. Άλλοι λέγουν ότι είναι εννέα τα ουράνια τάγματα και βεβαιώνουν τον λόγο τους με την παραβολή που λέγει, “ ή τις γυνή δραχμάς έχουσα δέκα, εάν απολέσει δραχμήν μία, ουχί άπτει λύχνον και σαροί την οικίαν, και ζητεί επιμελώς έως ότου εύρη;”(Λουκ. ιε΄8).Δέκα δραχμές ο Αδάμ είναι και εννέα τα τάγματα του ουρανού. Ξέπεσε ο Αδάμ και ο Θεός άναψε λύχνο τον Τίμιο Πρόδρομο και δίδαξε στη γη ο Χριστός και καθάρισε τον κόσμο με τη διδαχή του, σταυρώθηκε και βρήκε τον Αδάμ. Το ίδιο υποστηρίζουν περί των εννέα ταγμάτων ο Άγιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης και ο Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός στα θεολογικά βιβλία τους.
Τι είναι ο Άγγελος; Είναι φύση νοερά που μπορεί κάποιος να την δει. Είναι επίσης αεικίνητος όπως ο νους του ανθρώπου, ο οποίος δεν μένει σε έναν τόπο , αλλά περιφέρεται από τόπο σε τόπο. Είναι αυτεξούσιος ο Άγγελος αν θέλει να γίνει κακός γίνεται, όπως συνέβη στον διάβολο. Είναι και ασώματος, γιατί δεν έχει μήκος, πλάτος και βάθος. Ο Θεός στέλνει τον Άγγελο και ποιεί ό,τι τον διατάξει, ή ψυχή να παραλάβει, ή Άγιο να υπηρετήσει, ή όραση να δείξει, ή κάποια άλλη υπηρεσία να κάνει, στις δοξολογίες υμνεί ακατάπαυστα τον Θεό και δοξάζει την άπειρο δύναμή του. Οι Άγγελοι είναι αθάνατοι και δεν φθείρονται. Ασώματοι λέγονται προς το δικό μας σώμα προς δε τον Θεό είναι και αυτοί υλικοί. Οι Άγγελοι είναι τρεπτοί, μεταβάλλουν γνώμη , όπως την μετέβαλε ο Εωσφόρος και έγινε δαίμονας. Είναι φωτεινοί και λαμπροί, έχουν φως από τον Θεό και όχι δικό τους. Δεν έχουν ανάγκη γλώσσας ή ακοής, αλλά χωρίς προφορικό λόγο και αισθητή ακοή εννοούν του Θεού το πρόσταγμα ή κατά το φως έχουν και την τάξη της στάσης τους , ή κατά τη στάση έχουν και το φως. Οι Άγγελοι είναι και περιγραπτοί, δηλαδή όταν είναι σε έναν τόπο δεν είναι σε άλλο, όταν είναι στον ουρανό δεν είναι στη γη και όταν είναι στη γη δεν είναι στον ουρανό. Δεν τους εμποδίζει ούτε θύρα, ούτε τοίχος ούτε κλειδαριά, κανένας φραγμός, καμιά σφραγίδα ούτε κάτι άλλο. Έχουν τον αγιασμό και τον φωτισμό εκ του Πνεύματος του Αγίου. Κανένας δεν γνωρίζει ποια είναι η φύση τους, αν είναι όλοι όμοιοι ή άλλοι μεγαλύτεροι. Είναι δυνατοί και έτοιμοι στη προσταγή του Θεού. Επιτηρούν πόλεις , χώρες, τόπους και Εκκλησίες , φυλάσσουν και βοηθούν. Πόσοι είναι στον αριθμό κανένας δεν γνωρίζει. Ο προφήτης Δανιήλ λέγει ότι είναι χίλιες χιλιάδες και μύριες μυριάδες. Έχουν δε τη χάρη να σχηματίζονται σε ό,τι σχήμα τους διατάξει ο Θεός. Τα εννέα ουράνια τάγματα διαιρούνται σε τρεις τάξεις , ανά τρία:
Πρώτη τάξη:
Εξαπτέρυγα Σεραφείμ, Πολυόμματα Χερουβίμ, Αγιότατοι Θρόνοι
Δεύτερη τάξη:
Κυριότητες, Δυνάμεις και Εξουσίες
Τρίτη τάξη:
Αρχές, Αρχάγγελοι και Άγγελοι
Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, ο Ταξιάρχης των Ασωμάτων Δυνάμεων
Οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ
Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, ο λαμπρός και ενδοξότερος ταξιάρχης των ασωμάτων Δυνάμεων πολλές και μεγάλες ευεργεσίες προσέφερε στο ανθρώπινο γένος και αυτό φαίνεται από την Παλαιά Διαθήκη (Μεγ. Συν. 1950, Μην. Νοέμ., σελ. 190-222) όσο και από την Καινή Διαθήκη. Το όνομα του σημαίνει "και ποιος είναι πιο δυνατός από τον Θεό". Είναι σύμβολο της δύναμης του Θεού, την οποία όποιος ζητήσει να κατέχει θα ταπεινωθεί όπως ο Εωσφόρος. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ φάνηκε πρώτος στον Πατριάρχη Αβραάμ, έπειτα στον Λωτ, και λύτρωσε αυτόν και τις θυγατέρες του από το θεόπεμπτο πυρ και την καταστροφή των Σοδόμων, επίσης εμφανίστηκε στον Πατριάρχη Ιακώβ και τον προστάτευσε από τα φονικά χέρια του αδελφού του Ησαύ. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ πορευόταν μπροστά από τους υιούς του Ισραήλ, όταν ελευθερώθηκαν από την αιχμαλωσία των Αιγυπτίων και με τον στύλο του πυρός και της νεφέλης τούς οδήγησε με ασφάλεια κατά την οδοιπορία τους. Αυτός σταμάτησε τον μάντι Βαλαάμ, όταν εκείνος βάδιζε για να καταραστεί τον Ισραηλιτικό λαό, τον φοβέρισε και εμπόδισε από ένα τέτοιο κίνημα. Αυτός αποκρίθηκε στον Ιησού του Ναυή λέγοντας: “ Εγώ αρχιστράτηγος Κυρίου νυνί παραγέγονα”.Αυτός καταξήρανε τους ποταμούς που απέλυσαν οι ασεβείς εναντίον του εν Χώναις αγιάσματός Του και εναντίον του θείου ναού Του.
Η Εορτή της Μνήμης της Συνάξεως των Εννέα Ουρανίων Ταγμάτων
Την 8η Νοεμβρίου εορτάζουμε τη Σύναξη των Εννέα Ταγμάτων των Ουρανίων Δυνάμεων για τον ακόλουθο λόγο:
Ο Εωσφόρος (διάβολος) με μεγάλη έπαρση και υπερηφάνεια σκέφτηκε να ανεβάσει τον θρόνο του στο ύψος των νεφελών του Ουρανού και να γίνει όμοιος με τον ύψιστο, τον ποιητή του κόσμου Δεσπότη και Θεό μας, όπως περιγράφει ο Ησαΐας (Ησ., ιδ΄ 14). Μόλις αυτός διαλογίστηκε αυτά ξέπεσε της Ουρανίου Δόξης και του Αγγελικού αξιώματος, όπως είπε ο Κύριος στο Ευαγγέλιο (Λουκ. ι΄18). “ Εθεώρουν τον Σατανά ως αστραπήν εκ του ουρανού πεσόντα”. Ομοίως και το υποταγμένο σε αυτόν τάγμα των Αγγέλων αποσκίρτησε από Θεού για λόγους υπερηφανείας και έγιναν όλοι σκοτεινοί δαίμονες. Τότε ο μέγας αρχιστράτηγος Μιχαήλ βλέποντας την ελεεινή των αγγέλων έκπτωση, εννόησε την αιτία αυτής της πτώσεως και με την υποταγή και ταπείνωση, την οποία έδειξε ως δούλος πιστός στον Δεσπότη Θεό, διαφύλαξε τόσο τη δική του δόξα , την παρά Θεού χαρισθείσα, όσο και τη δόξα των άλλων Αγγελικών Ταγμάτων και διορίστηκε από τον Θεό Παντοκράτορα πρώτος των Αγγελικών Ταγμάτων. Σύναξε τους χορούς των Αγγέλων σε ενιαίο όμιλο και βόησε το “Πρόσχωμεν” που σημαίνει ας προσέξουμε και ας εννοήσουμε τι έπαθαν οι εκπεσόντες δαίμονες για την υπερηφάνεια τους και ας συλλογιστούμε τι είναι ο Θεός και τι είναι Άγγελος. Ο μεν Θεός είναι Δεσπότης και δημιουργός των Αγγέλων και οι Άγγελοι είναι δούλοι και κτίσματα του Θεού. Ανύμνησε και δόξασε τον απάντων Θεόν και αναβόησε μαζί με τους Αγγέλους το “ Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ο Ουρανός και η γη της Δόξης Αυτού”.Με βάση την αρχαία παράδοση εορτάζομε σήμερα τη Σύναξη των Αγγέλων , την προσοχή, την ομόνοια και την ένωση. Μαζί με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ εορτάζουμε σήμερα και τον χαριέστατο Αρχάγγελο Γαβριήλ διότι και αυτός πολλές ευεργεσίες προσέφερε στο ανθρώπινο γένος τόσο στη Παλαιά, όσο και στη Νέα Διαθήκη.
Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ και οι Υπηρεσίες του στο Ανθρώπινο Γένος
Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ συμβολίζει την ειρήνη και την αγάπη του Θεού, την οποία όποιος ζητήσει θα υψωθεί. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ήταν αυτός που εξήγησε στον Δανιήλ το όραμα που είδε για τους βασιλείς Μήδους, Πέρσες και Έλληνες “ Γαβριήλ, γαρ φησί συνέτισον εκείνον την όρασιν”, (Δαν. Η΄16).Επίσης του φανέρωσε ότι μετά από εβδομήντα εβδομάδες ετών, δηλαδή μετά από τετρακόσια ενενήντα έτη θα έλθει ο Χριστός (Δαν. Θ΄, 21).Ευαγγέλισε τη γυναίκα του Μανωέ ότι θα γεννήσει τον Σαμψών και είπε στον Ιωακείμ και στην Άννα ότι θα γεννήσουν την Κυρία Δέσποινα Θεοτόκο. Ευαγγέλισε τον Ζαχαρία καθισμένος δεξιά στο θυσιαστήριο ότι θα γεννήσει τον Άγιο Ιωάννη Πρόδρομο. Έτρεφε την Αειπαρθένο Μαρία για δώδεκα συνεχή έτη μέσα στα Άγια των Αγίων με τροφή Ουράνιο. Ευαγγέλισε τη Θεοτόκο ότι μέλλει να γεννήσει εκ Πνεύματος Αγίου τον Υιό και Λόγο του Θεού και φανερώθηκε σε όραμα στον Ιωσήφ και του είπε να μην φοβηθεί και να παραλάβει τη Μαριάμ ως γυναίκα του.
Εμφανίστηκε στους ποιμένες και τους ευαγγέλισε ότι “ετέχθη ο Σωτήρ του Κόσμου Χριστός”. Είπε στον Ιωσήφ να λάβει το παιδί και τη Μητέρα Του και να φύγουν στην Αίγυπτο και ο ίδιος τους μήνυσε πότε να επιστρέψουν με ασφάλεια. Ο θείος Γαβριήλ ήταν ο λευχειμονών εκείνος Άγγελος, ο οποίος κατήλθε από τον ουρανό, κύλησε τον λίθο από της θύρας του μνημείου του Ζωοδότη Χριστού και καθόταν πάνω σε αυτό. Ευαγγέλισε τις Μυροφόρες περί της Αναστάσεως του Κυρίου. Η εκκλησία μας τον συνεορτάζει μαζί με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ και επικαλείται την χάρη και την βοήθεια του.
Απολυτίκιον. Ήχος δ΄. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.
Των Ουρανίων Στρατιών Αρχιστράτηγοι, δυσωπούμεν υμάς ημείς οι ανάξιοι ίνα ταις υμών δεήσεσι τειχίσητε ημάς, σκέπη των πτερύγων της αύλου υμών δόξης, φρουρούντες ημάς προσπίπτοντας, εκτενώς και βοώντας, εκ των κινδύνων λυτρώσασθε ημάς, ως Ταξιάρχαι των Άνω Δυνάμεων.
Απολυτίκιον. Ήχος α΄.Της ερήμου πολίτης.
Της Ανάρχου Τριάδος λειτουργοί οι Ασώματοι, των ακαταλήπτων οι πρώτοι, μυστηρίων εκφάντορες, συν Θρόνοις, Χερουβίμ, και Σεραφείμ, Δυνάμεις, Εξουσίαι, και Αρχαί, Κυριότητες, Αρχάγγελοι οι λαμπροί και Άγγελοι υμνείσθωσαν, δόξα τω υποστήσαντι υμάς, δόξα τω καταλάμποντι, δόξα τω υμνουμένω δι υμών, τρισαγίοις άσμασι.
Η Αγιογράφηση της Συνάξεως των Εννέα Ουρανίων Ταγμάτων
Η εικόνα είναι σχεδιασμένη με βάση τη θαυμάσια τοιχογραφία της Τραπέζης της Ι. Μ. Δοχειαρίου, του Αγίου Όρους. Εικονίζεται η Σύναξη των Ουρανίων Ταγμάτων κατά τη στιγμή της Πτώσεως του Εωσφόρου και του Τάγματος αυτού , όταν ο Αρχάγγελος Μιχαήλ βόησε το “Πρόσχωμεν” και “στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου”.
Η εικόνα αποτελείται από τρεις ζώνες. Στην επάνω ζώνη εικονίζεται ο Δεσπότης Χριστός επί Θρόνου καθισμένος και πέριξ αυτού τα ουράνια τάγματα των Χερουβίμ, Σεραφείμ, Θρόνων, Κυριοτήτων, Δυνάμεων, Εξουσιών, και Αρχών, αριστερά και δεξιά. Η επάνω ζώνη επίσης χωρίζεται σε τρία επίπεδα: Στο πρώτο αριστερά και δεξιά του Θρόνου εμφανίζονται τέσσερις ΄συμπαγείς όμιλοι Αγγέλων και στον κάμπο εικονίζονται υπεριπτάμενα τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ. Ο Χριστός πατεί επάνω στα Χερουβίμ που έχουν πλαισιώσει τον Θρόνο του σε πέντε δυάδες με ζεύγη φτερών, η μία μέσα στην άλλη, ως σύμβολο της αιωνιότητας και της παντοδυναμίας του Λόγου του Θεού. Ο Δεσπότης Χριστός φορεί χιτώνα εσωτερικά και ιμάτιο εξωτερικά, τυλιγμένο στη μέση του. Στην αριστερή Του χείρα κρατεί την υδρόγειο με σταυρό, (σύμβολο της παγκοσμίου επικράτησης του Χριστιανισμού) και με τη δεξιά του ευλογεί. Εικονίζεται κοντογένης, με μακριά μαλλιά ριγμένα στους ώμους και φωτοστέφανο. Οι άγγελοι φορούν εσωτερικά χιτώνα με επιμανίκια και εμπρός φέρουν το επιτραχήλιο του τάγματός τους. Στο αριστερό χέρι κρατούν την άκρη από το ωμοφόριο τους και με το δεξί βαστούν μακριά σταυροφόρο ράβδο. Είναι εστεμμένοι με διάδημα και φέρουν φωτοστέφανο. Η δεύτερη ζώνη καταλήγει σε τριγωνική κορυφή, στο υποπόδιο των ποδών του Δεσπότη. Στη δεύτερη ζώνη εικονίζεται ο συμπαγής όμιλος των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, οι οποίοι κρατούν εντός κυκλικής δόξης τον στηθαίο κύριο Ημών Ιησού Χριστό , τον Ήλιο της Δικαιοσύνης τον Νοητό, ο οποίος ευλογεί σχηματικά και με τις δύο του χείρες. Οι Αρχάγγελοι είναι ενδεδυμένοι όπως και στην επάνω ζώνη, με επιτραχήλιο-αγγελικό σχήμα, χιτώνα με σχέδιο στην παρυφή του ποδόγυρου και κρατούν την τριφυλλόσχημη ράβδο των Αρχαγγέλων. Όλοι υπερίπτανται και ισορροπούν πάνω σε θεία νεφέλη. “Στέκονται καλώς και μετά θείου φόβου”, ενώ στο χάος που έχει δημιουργηθεί, λόγω της υπερηφάνειας και έπαρσης του Εωσφόρου, πίπτουν αριστερά και δεξιά οι άγγελοι του τάγματός του και μεταμορφώνονται σε χθόνιους, σκοτεινούς δαίμονες- όφεις. Ο Εωσφόρος εικονίζεται πεσμένος και ανήμπορος να ορθωθεί πάνω στο ισοπεδωμένο οικοδόμημα του. Έχει υποστεί την δαιμόνια μεταμόρφωσή του. Φέρει μαύρο πεντάκτινο σχήμα στη στεφάνη της κεφαλής του και τον έχουν ζώσει οι έχιδνες της υπερηφανείας του, ως σφιχτές αλυσίδες στο κορμί του ( αυτή η απεικόνιση δεν περιλαμβάνεται στη τοιχογραφία της Ι. Μ. Δοχειαρίου, στη τοιχογραφία παριστάνεται μόνο πεσμένος με χιτώνα και ιμάτιο ο Εωσφόρος, είναι έμπνευση της Ε.Η. Κοντοπούλου).Η τοιχογραφία της συγκεκριμένης Μονής είναι του έτους 1568.
“Προ του ουρανού και της γης και του Αδάμ, έκτισε ο Θεός τους Αγγέλους. Το δε όνομα Άγγελος σημαίνει κοινώς μηνυτής ή φέρων αγγελίας”. Ο Θεός κατ΄ αρχάς, όταν ποίησε τους Αγγέλους, τους άφησε στην εξουσία τους. Ένας από αυτούς, ο Εωσφόρος πρώτος στους Αγγέλους, σε αγγελικό τάγμα διορισμένος από τον Θεό, υπερηφανεύτηκε και συλλογίστηκε να βάλει τον θρόνο του υπεράνω του Θεού. Ευθύς, μόλις το διανοήθηκε, έπεσε κάτω στην άβυσσο της γης και από Άγγελος που ήταν έγινε διάβολος. Μαζί του έσυρε και όλο το τάγμα του. Άλλοι έφθασαν μέχρι τον Άδη, άλλοι έμειναν στην γη επάνω, άλλοι στο νερό, άλλοι στον αέρα και λέγονται εναέρια τελώνια των ψυχών. Τότε σχίστηκε ο ουρανός, έπεφταν οι δαίμονες, συναθροίστηκαν τα τάγματα όλου του ουρανού και ο Αρχιστράτηγος Μιχαήλ στάθηκε στο μέσον αυτών και είπε:
“Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου Θεού”.Για τον Εωσφόρο λέγει ο προφήτης Δαβίδ στο ψαλτήριο:
“Υμείς δε ως άνθρωποι αποθνήσκετε και ως εις των αρχόντων (εννοεί τον Εωσφόρο) πίπτετε”.Ο δε προφήτης Ησαϊας λέγει για τον Εωσφόρο τα εξής:
“Πώς εξέπεσε εκ του ουρανού ο Εωσφόρος ο πρωί ανατέλλων; συνετρίβη εις την γην ο αποστέλλων προς πάντα τα έθνη; συ είπας εν τη διανοία σου, εις τον ουρανόν αναβήσομαι, επάνω των αστέρων του ουρανού θήσω τον θρόνον μου και αίσομαι όμοιος τω Υψίστω, νυν δε εις τον άδην κάθεται και εις τα θεμέλια της γης”. Γι αυτή την αιτία εορτάζουμε ΄τη μνήμη τη Συνάξεως των Αγγέλων.
Κι εμείς, ως πιστοί χριστιανοί και ταπεινοί άνθρωποι, με αγάπη στη καρδιά για τον Θεό και τον συνάνθρωπο ψάλλουμε:
Κοντάκιον. Ήχος β΄
Αρχιστράτηγοι Θεού, Λειτουργοί θείας Δόξης, των ανθρώπων οδηγοί και αρχηγοί Ασωμάτων, το συμφέρον ημίν πρεσβεύσατε, και το μέγα έλεος, ως των Ασωμάτων Αρχιστράτηγοι.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
8/11/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου