Εικόνα 3ου μ.Χ. αιώνα.Φωτο:RealOraiokastro
Μελετώντας τα αποφθέγματα των επτά σοφών της Αρχαίας Ελλάδας, βασισμένα στο τρίτο βιβλίο της Ανθολογίας του Στοβαίου (1), διαπιστώνουμε ότι συνάδουν με τις προτροπές του Ευαγγελίου και τα εμπνευσμένα λόγια και έργα των Αγίων Πατέρων της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας μας. Μέσα από τα αρχαία αποφθέγματα μπορούμε να αντιληφθούμε το πεδίο της πνευματικής εξέλιξης των επτά Ελλήνων σοφών, την αντίληψή τους για το κόσμο και το περιβάλλον γύρω τους, και να διαπιστώσουμε τον βαθμό της γνωστικής , συναισθηματικής και ηθικής τους ανάπτυξης. Θεία εσωτερική ανάγκη τούς ωθούσε προς την απαλλαγή από τις δεσμεύσεις του κοσμικού βίου και την καλλιέργεια της ψυχής τους. Όδευαν ανεπιστρεπτί προς το κατ΄ εικόνα και κατ΄ ομοίωση με τον Θεό και Πατέρα όλων μας, στόχο ζωής, τον οποίο αρκετοί Έλληνες σοφοί και μύστες κατόρθωσαν, σε μία δύσκολη και ειδωλολατρική , προ Χριστού εποχή.
Τα αρχαοελληνικά αποφθέγματα έχουν απόλυτη αντιστοιχία με το Ευαγγέλιο, τις 14 επιστολές του Αποστόλου Παύλου, τις βαθμίδες της Κλίμακος του Αγίου Ιωάννου Σιναΐτου, και τα κείμενα των Πατέρων της εκκλησίας μας. Δρουν ως προτροπές προς οικοδόμηση των νεωτέρων, οι οποίοι επιθυμούν διακαώς να ακολουθήσουν το φωτεινό μονοπάτι του Θείου Λόγου, μακριά από τις πρόσκαιρες απολαύσεις και το κυνήγι του γήινου πλούτου. Μέτρον άριστον (το μέτρο είναι άριστο, μακριά από τις υπερβολές και το βύθισμα στα πάθη) είπε ο Κλεόβουλος ο Λίνδιος, γνώθι σαυτόν (γνώριζε τον βαθύτερο τον εαυτόν σου) υποστήριξε ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος, χόλου κρατέειν (να συγκρατείς τον θυμό σου, να καταστείς πράος) αποφάνθηκε ως το πλέον σημαντικό ο Περίανδρος ο Κορίνθιος, ουδέν άγαν (τίποτε μη κάνεις καθ΄ υπερβολή) είπε ο Πιττακός ο Μυτιληναίος, τέρμα δ΄ οράν βιότοιο ( την ενθύμηση του θανάτου να έχεις διαρκώς εμπρός στα μάτια σου) άφησε ως ιερά παρακαταθήκη ο Σόλων ο Αθηναίος, πλείονας κακούς (οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πνευματικά πτωχοί) αποφάνθηκε ο Βίας ο Πριηνεύς, εγγύην φεύγειν ( να αποφεύγεις την εγγύηση, την επανάπαυση στον πρόσκαιρο τούτο βίο), είπε ο Θαλής ο Μιλήσιος (2).
Ένα καταγεγραμμένο γεγονός , το οποίο είναι και αρκετά επίκαιρο , αφορά τον Θαλή τον Μιλήσιο. Τον κατηγορούσαν όλοι γιατί ήταν άφραγκος και πίστευαν ότι δεν διέθετε την ικανότητα συγκέντρωσης χρημάτων. Μια χρονιά που τα ελαιόδενδρα είχαν άφθονο καρπό, για να αποδείξει στους καλοθελητές του πόσο ασήμαντος ήταν ο πλούτος γι΄ αυτόν, νοίκιασε όλα τα ελαιοτριβεία στη Μίλητο και έβγαλε αρκετά χρήματα. Στη συνέχεια συγκέντρωσε τους πάντες στην αγορά τής Πόλης και τα μοίρασε όλα. Μακάριος είναι εκείνος που ζει με τα λίγα και βρίσκει χρόνο να ασχοληθεί και να αποκτήσει του θησαυρούς του Ουρανού, λέγουν και μάς προτρέπουν, οικοδομώντας μας με τον Θείο Λόγο, οι Πατέρες της Ορθοδοξίας.
Η βασική προτροπή των επτά σοφών είναι η γνώση του εαυτού μέσα από την αναζήτηση και συμπόρευση με τον Θεό, ο σεβασμός και η αγάπη προς την πατρίδα, την οικογένεια και τον συνάνθρωπο.
Γνώριζε τον εαυτό σου, κυριάρχησε στον εαυτόν σου, κατανόησε αφού ακούσεις προσεκτικά πρώτα και γνώριζε αφού πρώτα μάθεις καλά, μετανοώντας για τα σφάλματά σου, και ακολουθώντας τον Θεό, μάς προτρέπουν οι αρχαίοι πατέρες μας. Να πειθαρχείς στον νόμο, σεβόμενος τον Θεό, να αγωνίζεσαι για το δίκαιο και να αναζητάς τη σοφία του Παντογνώστη Θεού (εννοούν την απόκτηση θείας διάκρισης) . Να σέβεσαι τους γονείς σου, να τιμάς την οικία σου, να στεφανώνεις τους προγόνους σου και να πεθαίνεις για την πατρίδα σου, να γίνεις ένας πραγματικά σοφός-φωτισμένος άνθρωπος.
Η διαμόρφωση του ανθρώπινου χαρακτήρα
Ακολουθώντας τον Θεό, με πραότητα, δίκαια κρίση, με βαθιά ευγνωμοσύνη, με ταπεινότητα και ευαισθησία για τους πάντες γύρω , μακριά από τα δεινά του υλικού πλούτου, προτρέπουν οι επτά σοφοί να διαμορφώνεται ο ανθρώπινος χαρακτήρας.
Μην ορκίζεσαι, να συγκρατείς τον θυμό σου, να πράττεις δίκαια, μη κατηγορείς κανένα, να βοηθάς τους φίλους σου και να αγαπάς την φιλία, να συμπάσχεις με τον δυστυχή, να είσαι ευγενής, να μισείς την ύβρη, να φοβάσαι τον δόλο, μην υπερηφανεύεσαι και υπερβάλλεις, να ακολουθείς το μέτρο, μην είσαι καχύποπτος, μη φθονείς κανέναν, να αποφεύγεις τη διαβολή, να διακατέχεσαι από ντροπή, να κοπιάζεις για πράγματα άξια απόκτησης, να πλουτίζεις δίκαια (μέσα από τη στενή οδό της τιμιότητας), να αποστασιοποιείσαι από τον υλικό πλούτο, να αποφεύγεις τον χλευασμό και την απέχθεια, να συγκρατείς τη γλώσσα σου, να τιμάς τις ευεργεσίες που δέχεσαι, να είσαι ευγνώμων, να ασκείς τις τέχνες, μην είσαι βίαιος, να είσαι φιλικός με όλους, να κυριαρχείς στη γλώσσα σου, να αποκρίνεσαι στην κατάλληλη ώρα, να λες γνωρίζω όταν έχεις δει και διαπιστώσει ο ίδιος, να πράττεις όταν είσαι σίγουρος, να κυριαρχείς στους οφθαλμούς σου (μακριά από ακατάλληλα θεάματα), να κοπιάζεις δίκαια, να επιδιώκεις την ομόνοια, να διαλύεις τις έχθρες, μη καυχιέσαι για τη δύναμή σου, να μισείς την κακία, να σέβεσαι τους μεγαλύτερους, και μη περιγελάς τους νεκρούς, να συναναστρέφεσαι με σοφούς ανθρώπους (οι σοφοί και οι μύστες ήταν οι πνευματικοί πατέρες εκείνη την εποχή) να προσηλώνεσαι στην εκπαίδευσή σου (στην πνευματική σου καλλιέργεια).
Ως γονιός και/ ή ενήλικας
Να ακολουθείς τον Θεό και να πειθαρχείς στον νόμο, να πράττεις δίκαια και με επίγνωση, να έχεις καλή φήμη, να αγαπάς αυτούς που τρέφεις, να εκπαιδεύεις τα παιδιά σου, να ακούς τα πάντα και να κρίνεις δίκαια, να επαινείς την αρετή, να επιδοκιμάζεις το ήθος, να δοξάζεις την ελπίδα του Θεού, να τιμάς τους αγαθούς, να εύχεσαι ευτυχία, να ομιλείς με πραότητα, να διαφυλάσσεις τη φιλία, να επιδιώκεις την ομόνοια, να αποστασιοποιείσαι από τον πλούτο, να συμπάσχεις με τον δυστυχή , να σέβεσαι τους ικέτες, όταν έχεις να χαρίζεις, να λες έναν καλό λόγο για όλους, μη φονεύσεις, να αποδέχεσαι το γήρας, και να πεθάνεις χωρίς λύπη.
Τα αποφθέγματα των επτά σοφών καταδεικνύουν ότι ο Θείος Λόγος καλλιεργούσε και διαμόρφωνε εντός τους ουράνιο τέκνο, χρυσό και ολόφωτο στάχυ προς θεία συγκομιδή.
Οι σύγχρονοι επιστήμονες, στον τομέα της νευρολογίας και νευροψυχολογίας διεθνώς, αναφέρουν ότι ανάλογα με το επίπεδο του λόγου που δέχεται και καλλιεργεί ο άνθρωπος, διαμορφώνονται και/ή αλλάζουν όψη οι αύλακες στον φλοιό του εγκεφάλου του. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι αείμνηστοι παππούδες μας έλεγαν “μη μου ταράσσεις τα ύδατα”, και εννοούσαν ότι η εκφορά του ακατάλληλου λόγου διαταράσσει σωματικά και ψυχικά τον άνθρωπο. Η απόκτηση της πραότητας επιτυγχάνεται εκ του ασφαλούς, μέσα από την ταπείνωση, την εξομολόγηση, τη Θεία Κοινωνία, την αποδοχή της πνευματικής φτώχειας και την αναζήτηση πνευματικού πλούτου από τον Τριαδικό Θεό, με τη βοήθεια των άγιων Πατέρων της Εκκλησίας μας.
Η προτροπή των αρχαίων ημών προγόνων να γνωρίσουμε τον εαυτόν μας αφορά ακριβώς αυτό, την κατανόηση της πνευματικής μας ένδειας, ότι δεν έχουμε ένδυμα θείο για την ψυχή μας και ζητούμε το έλεος του Θεού, ώστε με την αγάπη και τη σοφία του Πανάγαθου Πατέρα μας να φωτιστούμε, να διδαχτούμε ,να πιστέψουμε και να πράξουμε θεάρεστα, ώστε να ενδυθούμε κατάλληλα για τη Βασιλεία των Ουρανών.
Με λαμπρό ιμάτιο Θείου Λόγου έφυγαν από αυτή την πρόσκαιρη ζωή οι σοφοί πρόγονοί μας, αφήνοντάς μας μεγάλη πνευματική παρακαταθήκη για ψυχοπνευματική καλλιέργεια και θεία συγκομιδή.
Βιβλιογραφία
1.Ανθολογία Στοβαίου Ιωάννου, τομ. 3. Βιβλιοθήκη των Ελλήνων. Αθήνα. Εκδόσεις Γεωργιάδης.
2.Ζαγκλαβήρα Α.Ν. Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας και Νεώτερης Σοφίας, σελ.19. Αθήνα. Εκδόσεις Παγουλάτου.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
20/11/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου