Από τον Ρούσκους της Αδαμαντίας έως τις Ρουέλιες της Ευγενίας, στην Ανθισμένη Βαλύρα Μεσσηνίας

                     

                         Ανθοδέσμη πάνω στα ασπρισμένα σκαλιά του παλιού σπιτιού. 

                                            Φωτο: κα Ρόζυ Καρύδη-facebook

Μία ανθισμένη φωτογραφία από τη Βαλύρα, που μου έστειλε η γενναιόδωρη κυρία Ευγενία Δ. Ντουραμάκου από τον κήπο της, στάθηκε η αφορμή για να θυμηθώ τα άνθη του παρελθόντος   στο όμορφο χωριό μας και να συνθέσω τούτη τη λουλουδάτη διήγηση.

Βέβαια θυμάμαι από το μέσον της δεκαετίας του 1960 και έκτοτε,  αλλά έχω χάσει ενδιάμεσα πολλά επεισόδια, γι΄ αυτό επικαλούμαι και τις δικές σας διηγήσεις, που κάποιοι κατά καιρούς έχετε ευγενώς μοιραστεί μαζί μου.

Πολλά όμορφα ανθάκια μου στέλνουν καθημερινά οι φίλες μου από τη Βαλύρα στο facebook, όμορφα όπως η καρδιά και η αγάπη τους. Στη Βαλύρα όμως του 1960, που δεν υπήρχε το διαδίκτυο, αναγκαστικά οι  κοπέλες αποξήραναν  ευωδιαστά ήμερα λουλούδια και εύοσμα ανθάκια του αγρού και τα τοποθετούσαν μέσα στις επιστολές. Τα έστελναν στους ξενιτεμένους τους, στα αδέλφια και στις φίλες τους. Παράλληλα λάμβαναν επιστολές από τους θαυμαστές τους, με θηλυκό αποστολέα βέβαια, και έκαναν δακρύβρεκτη κρυφή συλλογή από ανθισμένα γράμματα, γεμάτα με το πάθος του έρωτα και της αγάπης.

Τα φύλλα από τριαντάφυλλα, το γιασεμί, οι μαργαρίτες του αγρού , τα μανουσάκια και οι ανεμώνες, όταν άνθιζαν, ήταν η πρώτη προτίμηση. Την εποχή του μελαγχολικού φθινοπώρου τα μικρά χρυσοκόκκινα φύλλα με όμορφες λέξεις γραμμένες επάνω τους, και ο ευλογημένος βασιλικός από την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου, ήταν η πρώτη τους προτίμηση.

Αλλά και στη Βαλύρα, όταν επέστρεφαν από τις απογευματινές βόλτες τους οι κοπέλες στα σπίτια τους, συνήθως ένα μικρό μπουκέτο με άνθη ή έστω ένα εντυπωσιακό άνθος κρατούσαν στα αβρά χέρια τους.

Βασική μέριμνα των μορφωμένων   νέων γυναικών του χωριού, ήταν ο καλλωπισμός των δημοσίων χώρων στους οποίους εργάζονταν. Όταν σπούδαζε νοσηλευτική η αείμνηστη Αδαμαντία Γεωργακοπούλου, η αλησμόνητη και αγαπημένη Λιλή της Βαλύρας, και η Αφροδίτη Σταθά στην Ακαδημία δασκάλα, η Δεσποινίς Αφρούλα του Δημοτικού Σχολείου της Βαλύρας, πολλές πόλεις της Ελλάδας επισκέφτηκαν και είδαν τη ζωή από πρώτο χέρι στην πρωτεύουσα. Όποιο άνθος επικρατούσε κατ΄ εκείνη την εποχή και αναδείκνυε τη σοβαρότητα, παράλληλα την πρόοδο, το έφεραν και το καλλιέργησαν στη Βαλύρα.

Οι μορφωμένες κυρίες κατ΄ εκείνα τα χρόνια στην πρωτεύουσα, φύτευαν πολύ τον ρούσκους σε γλάστρες, την όμορφη πρασινάδα με τα οβάλ σκουροπράσινα φύλλα. Η επιβλητικότητα και το κύρος αυτών των αρχοντογυναικών ταυτίστηκε με τον ρούσκους και ο ρούσκους έκτοτε έλαβε αυτή την πανελλαδική σημασία, μεταφερόμενος από τόπο σε τόπο. Ήταν θα λέγαμε, όπως οι ξενόφερτοι εντυπωσιακοί κάκτοι , που είναι μέρος της διακόσμησης σε πολλούς δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, αλλά και σε πολλά μοντέρνα σπίτια σήμερα.

Η αείμνηστη Λιλή Γεωργακοπούλου με τον ρούσκους της και την κλαρωτή φούστα. Φωτο:lyrasi.blogspot.com

Αφού η κυρία Λιλή, με τη κλαρωτή φούστα της εποχής της, τοποθέτησε δύο γλάστρες με ρούσκους στην είσοδο του Κοινοτικού Ιατρείου της Βαλύρας, ακολούθησε η δεσποινίς Αφρούλα. Όχι ότι δεν προηγείτο της κυρίας Λιλής στην ιδέα η δραστήρια δασκάλα, αλλά ήθελε πρώτα για τέσσερα συνεχή χρόνια να μεγαλώσει αρκετά ο ρούσκους στις γλάστρες του σπιτιού της και στη συνέχεια να τον μεταφέρει στο σχολείο. Το συγκεκριμένο φυτό δεν αναπτύσσεται γρήγορα. Παρατηρώντας το στο μπαλκόνι μου, ζήτημα είναι κάθε χρόνο να ψηλώνει  8-10 εκατοστά.

                        Η νεαρή δασκάλα Αφροδίτη Σταθά.Φωτο:lyrasi.blogspot.com

Όταν η δεσποινίς Αφρούλα μετέφερε δύο γλάστρες με ρούσκους στο Δημοτικό Σχολείο, ήταν ήδη το φύλλωμα σχεδόν μισό μέτρο ψηλό. Όμως το ξενόφερτο όνομα ρούσκους δεν έρεε αρμονικά στον λόγο της δεινής νοσηλεύτριας ούτε και στην αυστηρή δασκάλα ακουγόταν καλά, γι΄ αυτό η καθεμιά από τις δύο μαμάδες βάπτισαν το χλοερό παιδί τους ως εξής: Η αγαπησιάρα κυρία Λιλή ονόμασε τον ρούσκους “αγάπη”, η δε αυστηρή δασκάλα Αφρούλα “αμαλία” και έκτοτε όλες οι γυναίκες στη Βαλύρα, που καλλιεργούσαν το συγκεκριμένο φυτό στα μπαλκόνια και στις αυλές τους, αναφέρονταν σε αυτό ως “αγάπη η αμαλία”.

                            Αγάπη η Αμαλία της Βαλύρας. Φωτο: Ε.Η.Κοντοπούλου

Εκτός από τον ρούσκους, τις ωραιότερες τριανταφυλλιές είχε η Βαλύρα εκείνον τον καιρό. Το παλιό τριαντάφυλλο, που ήταν έμβλημα της Βαλύρας - αναφέρομαι σ΄ εκείνο που αγάπησαν οι γιαγιάδες μας περισσότερο απ΄ όλα - συνδυάζει το σκούρο κόκκινο με το βιολετί , κάτι σαν βυσσινί απόχρωση θα λέγαμε , και χρυσίζει στο φως του δειλινού. Μόνο μία τριανταφυλλίτσα έχει απομένει   σ΄ ένα σημείο στον κήπο της αείμνηστης γιαγιάς μου Κωνσταντινιάς Μπουρίκα-Γρίβα στη Βαλύρα. Με κομμένη την ανάσα τη  φροντίζει η πατρική μου οικογένεια, για να μας δώσει , αν θέλει ο Θεός, τον παλιό ευωδιαστό ανθό της. Στον δρόμο προς τα κτήματα της Βαλύρας και αρκετά κοντά στου Βίγκου το πηγάδι, υπήρχε μία τεράστια ροδόλευκη αγριοτριανταφυλλιά, που όμοιά της δεν έχω ξανασυναντήσει. Ευωδίαζε ο τόπος, και τα άνθη της, για πολλά έτη, στόλιζαν τον Επιτάφιο, στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου.

 Όπως το τριαντάφυλλο των αείμνηστων γιαγιάδων της Βαλύρας.Φωτο: Ε.Η.Κοντοπούλου

Άλλο αγαπημένο άνθος της Βαλύρας ήταν οι γαρυφαλλιές, ιδίως η κόκκινη γαρυφαλλιά και οι ευωδιαστές δίχρωμες. Κανελογαρίφαλο μοσχομύριζε ο τόπος, σαν άνθιζαν. Όταν οι τριανταφυλλιές ξεχνούσαν να πετάξουν φύλλα και να βγάλουν μπουμπούκια, οι γιαγιάδες μας τις έβαζαν δίπλα και σχεδόν κολλητά με τις γαρυφαλλιές. Αυτά τα δύο φυτά αγαπιούνται τρελά μεταξύ τους. Δύο φορές έχω πειραματιστεί με αυτό και έχω μείνει έκθαμβη. Μέχρι που η ροζ τριανταφυλλιά μου και η βυσσινί γαρυφαλλιά μου αγκαλιασμένες έκαναν πολλά κόκκινα γαρύφαλλα και ίδιας απόχρωσης τριαντάφυλλα!

Εκτός από τα πολλά και όμορφα άνθη που καλλιεργούσαν οι κυρίες παλιά στη Βαλύρα, ο φυσικός διάκοσμος στη μακαρία γη μας είναι απίστευτος, αφού κάθε εποχή οι λόφοι, οι πλαγιές και ο κάμπος στολίζονται με νέο και άκρως εντυπωσιακό λουλουδένιο πέπλο. Τι να πρωτοθυμηθώ! Τα μανουσάκια , τις ανεμώνες, τις παπαρούνες , τα λευκά και μπλε κρινάκια της Πασχαλιάς, τις μαργαρίτες, τις ορχιδέες, ή τις αμυγδαλιές, τις ροδακινιές τις βερικοκιές, τις κορομηλιές, τις λεμονιές και τις πορτοκαλιές στα περιβόλια της Βαλύρας;

                    Τα Κουφετάκια της αείμνηστης Γιαννούλας Μπουζαλά.

Κατά την καλοκαιρινή περίοδο, η αείμνηστη γιαγιά Γιαννούλα Μπουζαλά, εκτός από τα πολλά και διάφορα βασιλικά της, καλλιεργούσε στο περιβόλι της πολύχρωμα ζίνια, κοντά στο εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου, τα οποία είχε βαπτίσει “κουφετάκια”. Με αυτά στόλιζε ημέρα παρά ημέρα το όμορφο εκκλησάκι του Αγιο- Νικόλα και έλαμπε ο τόπος.

Όμως και στη σύγχρονη Βαλύρα, που η αγάπη, ως πανάρχαια παρακαταθήκη, έχει φωλιάσει στις καρδιές των άξιων γυναικών της, εκδηλώνεται στις ανθισμένες αυλές και στους δημόσιους χώρους του χωριού, όπως στον Σιδηροδρομικό Σταθμό, που ο Σύλλογος Γυναικών Βαλύρας ανακαινίζει εκ βάθρων. Κάθε σπίτι επιφυλάσσει και μία ανθισμένη έκπληξη.

    Οι Ρουέλιες της κυρίας Ευγενίας Δ. Ντουραμάκου.Φωτο: κα Ευγενία Δ.Ντουραμάκου

Εκτός από την εύκαρπη κληματαριά της, η κυρία Ευγενία Δ. Ντουραμάκου καλλιεργεί τις ιώδεις ρουέλιες, πανέμορφο φυτό της σύγχρονης εποχής μας, με εντυπωσιακό σκούρο  βιολετί άνθος. Χρώμα μυστηριακό είναι το ιώδες και παραπέμπει στα ιώδη ιδεώδη των Ελλήνων. Θαυμάζοντας τις ανθισμένες και άκρως εντυπωσιακές ρουέλιες της κυρίας Ευγενίας Δ. Ντουραμάκου, άρχισα να αναρωτιέμαι.  Έχουμε νέο παιδί στη Βαλύρα;

                                     Οι Ρουέλιες της Ευγενίας!

Ως είθισται, ό,τι γεννιέται στη Βαλύρα λαμβάνει δικό του όνομα, γιατί όλα μπορεί να είναι ρουέλιες, αλλά άλλη γη τις τρέφει,  από τόπο σε τόπο, και άλλη μάνα τις καλλιεργεί. Το μόνο που είναι σίγουρο, για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, αυτές είναι οι “ρουέλιες της Ευγενίας”!

Αλλά και η ψυχή μας, όπως η γη μας, καλλιεργεί ένα δικό της κρυφό άνθος, με μοναδικό άρωμα. Αρκεί να το φροντίζουμε θεάρεστα, για να μας δώσει τον μοναδικό ανθό του.

Μία ανθισμένη ημέρα σας εύχομαι!

Ο Θεός μαζί σας!

Ευθυμία Η. Κοντοπούλου

21/9/2022