Στις 14 Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας εορτάζει τη Μνήμη της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και η Βαλύρα σύσσωμη προσκυνά το Ζωηφόρον Ξύλον της σωτηρίας του κόσμου , εντός του Ιερού Ναού του Αγίου Αθανασίου και ιερουργούντος του σεπτού πατρός Ιωάννου Φωτεινού. Ανέκαθεν η σημερινή ημέρα ήταν για τους αείμνηστους προγόνους μας ημέρα αργίας, νηστείας, ημέρα που ο εύοσμος και ευλογημένος βασιλικός εισερχόταν στις αγροτικές οικίες και ευλογούσε το πρόσφορο, τη λειτουργιά των γιαγιάδων μας, και των άρτο, που ως σώμα Χριστού τρέφει για αιώνες την Ορθόδοξη Ελληνική οικογένεια. Αλλά και στις μέρες μας, άρτους ετοιμάζουν τόσο οι δύο φούρνοι της Βαλύρας, του κ. Γιώργου Μπουρολιά και κ. Ξενοφώντα Καρτερολιώτη, όσο και ορισμένες κυρίες, όπως η κα Βούλα Καπότη, η οποία εορτάζει σήμερα, και προσκομίζουν στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου, την ημέρα του Σταυρού. Τον ευλογημένο βασιλικό μεταφέρουν στις οικίες τους και το προζυμάκι της χρονιάς, με ευλογημένο βασιλικό, μετά τη θεία λειτουργία, θα ετοιμάσουν και φέτος οι άξιες νοικοκυρές της Βαλύρας, με τα χρυσά και ακούραστα χέρια τους.
Σε προηγούμενη ανάρτηση μιλήσαμε για το ιστορικό της ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού, σήμερα θα επικεντρωθούμε στον συμβολισμό και στη σημασία του Τιμίου Σταυρού.
Μακάριος λέγει ο σοφός Σειράχ, στο 20ο κεφάλαιο, είναι εκείνος που διηγείται σε εκείνους που έχουν τα αυτιά τους ανοιχτά. Για να κατανοήσουμε το μέγα θαύμα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, όχι μόνο τα αυτιά μας πρέπει να έχουμε ανοιχτά, αλλά και όλο μας το είναι στραμμένο προς τον Θεό, οπότε μακάριος είναι εκείνος που ζητά διαρκώς, με όλη την ύπαρξή του, την ένωσή του με τον Θεό και Πατέρα του.
Ο Σταυρός δόξα Χριστού ονομάζεται, όπως λέγει ο προφητάναξ Δαβίδ , “ Επί τους ουρανούς ο Θεός και επί πάσαν την γην η δόξα σου” (1). Με θεογνωσία μας χειραγώγησε ο Σταυρός, μάθαμε να πιστεύουμε στον Τριαδικό Θεό , καταργήθηκε η πολύθεος πλάνη και ο θάνατος.
Οι προφήτες με διάφορα ονόματα αποκαλούν τον Σταυρό. Ο Δαβίδ, στον 98ο ψαλμό τον αποκαλεί υποπόδιον “Υψούτε Κύριον τον Θεόν ημών, και προσκυνείτε τω Υποποδίω των ποδών αυτού”. Τον εγκωμιάζει ως ράβδο της Βασιλείας στον 131ο ψαλμό, ράβδο της κληρονομίας στον 73ο ψαλμό, ράβδο της δυνάμεως στον 109ο ψαλμό και βακτηρία στον 22ο ψαλμό. Ο προφήτης Ησαϊας λέγει “ εν Κυπαρίσσω και πεύκη και κέδρω άμα, δοξάσαι τον τόπον τον Άγιόν μου”(1). Ο σοφός Σολομών τον ονομάζει Ξύλον της Ζωής, στο γ΄ κεφάλαιο των Παροιμιών, λέγεται και ξύλο πεφυτευμένο παρά τας διεξόδους των υδάτων, δηλαδή εντός των Αγίων Γραφών.
Τον Σταυρό προεικόνιζε ο Ισαάκ όταν ανέβαινε στο όρος και κουβαλούσε τα ξύλα της θυσίας του, και ο Ιακώβ όταν φίλησε το άκρο της ράβδου του Ιωσήφ. Τύπο Σταυρού είχε η ράβδος με την οποία πέρασε τον Ιορδάνη ποταμό ο Ιακώβ, και η ράβδος του Μωυσή του Σταυρού την ενέργεια προεικόνιζε, όταν έσχισε την Ερυθρά Θάλασσα. Σταυρού τύπο σχημάτισε ο προφήτης Ησαϊας όταν τον πριόνιζαν οι αγνώμονες Ιουδαίοι. Ο προφήτης Ιερεμίας προείδε Ξύλο το οποίο έβαλαν οι Χριστοκτόνοι Εβραίοι στον άρτο του Χριστού, ο άρτος είναι το σώμα του Χριστού, “Λάβετε φάγετε, τούτο εστί το Σώμα μου “, είπε ο Κύριος στους μαθητές του.
Πώς έμοιαζε ο Τίμιος Σταυρός τον οποίο βρήκε η Αγία Ελένη και μέρος αυτού άφησε σε αργυρό κιβώτιο στα Ιεροσόλυμα, ενώ το άλλο μέρος το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη, στον υιό της , τον Μέγα Κωνσταντίνο;
Ο Τίμιος Σταυρός είχε 15 πόδες μήκος (4,5 μέτρα) και 8 πόδες πλάτος (2,40 μέτρα), με βάση την παλιά παράδοση. Ο ιερός Χρυσόστομος λέγει ότι το πάχος του ορθού και του πλαγίου ξύλου του Τιμίου Σταυρού ήταν μία σπιθαμή. Ο Σταυρός ενώνεται μόνο με τον βασιλικό, όπως εξιστορεί ο Μοναχός Αλέξανδρος (2), γιατί ο βασιλικός βλάσταινε πάντοτε στον τόπο του Γολγοθά, κάτω από τον οποίο ήταν χωμένος ο Σταυρός του Χριστού. Το όνομα βασιλικός έδωσε στο συγκεκριμένο φυτό η Αγία Ελένη. Κι άλλα φυτά βρήκε στον τόπο του Γολγοθά η Αγία Ελένη, όπως βάλσαμα, κρίνα, ρόδα, κόστους , τα οποία φύτεψαν σε γλάστρες και τα μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης λέγει ότι ο Σταυρός στο επάνω μέρος σχημάτιζε το στοιχείο του Ταυ, όπως λέγει ο προφήτης Ιεζεκιήλ, “Δίελθε μέσην Ιερουσαλήμ, και δος σημείον επί τα μέτωπα των ανδρών των καταστεναζόντων”. Ο Σταυρός όμως δεν είναι τριμερής όπως το κεφαλαίο γράμμα Ταυ, αλλά τετραμερής, ο τίτλος του Πιλάτου, η επιγραφή που έθεσε επάνω στον Σταυρό, έχοντας το σχήμα του Ταυ, σχημάτισε τον Σταυρό τετραμερή.
Λέγει ο Παυλίνος (2) ότι ο Σταυρός από τον καιρό της εύρεσής του δόθηκε για κοινή ωφέλεια, αλλά δεν υπέστη κάποια μείωση, παραμένει ανελλιπής και ακέραιος, μεριζόμενος κατέχεται και πάλι όλος προσκυνείται. Όπως το Άγιο Φως μεταλαμπαδεύεται αλλά δεν μειώνεται και πάλι όμοιο είναι σε όλους που το λαμβάνουν, έτσι και το Τίμιο Ξύλο του Σταυρού. Και ένας κόκκος αυτού είναι ολόκληρος ο Σταυρός του Χριστού. Οι προσκυνητές πήγαιναν στα Ιεροσόλυμα, λάμβαναν μέρος από το Τίμιο Ξύλο και το έφεραν μαζί τους, ως μαρτυρία της μετάβασής τους στους Αγίους Τόπους. Ο Σταυρός κοβόταν και πληθυνόταν, και πάλι ακέραιος έμενε. Λέγει ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος (Λόγος ο Θεός Χριστός, Τομ.ΣΤ΄), το ξύλο εκείνο πάνω στο οποίο τέθηκε το Άγιο Σώμα του Χριστού, είναι περιμάχητο για όλους. Μικρό κόκκο λαμβάνουν πολλοί και σε χρυσή θήκη το κλείνουν, το φορούν στον λαιμό τους για καλλωπισμό, αν και είναι το ξύλο της καταδίκης και της τιμωρίας (2). Σε πολλά μέρη του κόσμου βρίσκονται τεμάχια από το Τίμιο Ξύλο.
Τα απολυτίκια, κοντάκια και μεγαλυνάρια της σημερινής εορτής υμνούν τον Τίμιο Σταυρό του Σωτήρα μας:
Το ξύλο της ζωής, η ουράνια κλίμακα, ο άχραντος Σταυρός, η πηγή των Χαρίτων, στα χέρια του ιερέως σήμερα υψώνεται και όλοι με καθαρή καρδιά υμνούν τον Χριστό και σωτήρα μας. Μας καθαρίζει , μας αγιάζει μυστικά και φωτίζει τη διάνοιά μας. Με θείον ύδωρ αρετών ας νίψουμε την καρδιά, τα χείλη και το πρόσωπο αδελφοί για να δεχτούμε τον Ζωηφόρο Σταυρό του Χριστού. Σήμερα η κτίση όλη με πόθο ανυψώνει τον Πανάγιο Σταυρό σου Σωτήρα μας και με πίστη ζητά να δωρίσεις στον λαό Σου Λόγε τη χάρη Σου. Πάνω στον Σταυρό ο κτίστης πάσχει, ο ουρανός αμαυρώνεται, και με την Ανάσταση Του η γη πληρώνεται από φως (3).
Το Ζωηφόρο Ξύλο ας προσκυνήσουμε.
Απολυτίκιον. Ήχος α΄.
“Σώσον Κύριε τον λαόν Σου, και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου· νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων δωρούμενος, και τον Σον φυλάττων, δια του Σταυρού Σου πολίτευμα”.
Χρόνια Πολλά!
Βιβλιογραφία
1.Λόγος Α΄εις την Πανσεβάσμιον Ύψωσιν του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού. Συναξάριον του Αγίου Αναστασίου του Πέρσου. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας (1987), μην. Σεπτέμβριος, σελ. 316-318.
2. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας (1987), μην. Σεπτέμβριος, σελ. 314-315 (υποσημειώσεις).
3.Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας (1987), μην. Σεπτέμβριος, σελ. 310.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
14/9/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου