Ο Άγιος Ευστάθιος ο Πλακίδας. Φωτο: Άρτεμις Ψηφιακό Περιοδικό
Αφιερωμένο στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιο, εκ Βαλύρας Μεσσηνίας ορμώμενο, για την ονομαστική του Εορτή.
Ο Καλλίνικος του Χριστού Μεγαλομάρτυς Ευστάθιος, ήταν Στρατηλάτης του Ρωμαϊκού Στρατού, κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Τραϊανού (98 μ.Χ.) και η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του στις 20 Σεπτεμβρίου. Ονομαζόταν Πλακίδας, και κατόπιν Αποκάλυψης από θεία έλαφο, η οποία έφερε επί της φωτισμένης κεφαλής της , ανάμεσα στα κέρατα, το σημείο του Σταυρού, ασπάστηκε τον Χριστιανισμό (1).
Η ερώτηση πολλών απλών ανθρώπων, που δεν έχουν εντρυφήσει στις άκτιστες ενέργειες του Πατρός και στις θείες αποκαλύψεις, με τη κοινή τους λογική, είναι:
Επρόκειτο για πραγματική ελαφίνα, δεδομένου ότι είχε κέρατα ;
Στην αρχαία Ελληνική Μυθολογία, η ελαφίνα συμβόλιζε την Ήρα, γιατί έσωσε την πέμπτη από τις περίφημες ελαφίνες με τα χρυσά κέρατα, τις μεγαλύτερες από τους ταύρους, που κυνηγούσε η Άρτεμις στη Θεσσαλία και ήθελε να τις ζέψει στο άρμα της. Η ελαφίνα με τα χάλκινα πόδια και τα χρυσά κέρατα του όρους Μαινάλου, ήταν ζώο ιερό της Αρτέμιδος και ήταν απαγορευμένο να τη σκοτώσουν οι άνθρωποι. Ο Ηρακλής μολαταύτα κατάφερε να την πιάσει (2).
Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η ελαφίνα ήταν εχθρός του όφεως (της εξαπάτησης του πονηρού) και απεικόνιζαν στα ιερογλυφικά την ακοή με τη μορφή της ελαφίνας. Το αρσενικό ελάφι είναι σε διαρκή έχθρα με το χθόνιο φίδι και αντιπροσωπεύει τη σύγκρουση των αντιθέτων, το φως ενάντια στο σκοτάδι και τη ζωή ενάντια στον θάνατο. Το αρσενικό ελάφι που ποδοπατάει το φίδι συμβολίζει τη νίκη του πνεύματος ενάντια στην ύλη. Το κόκκινο ελάφι είναι σύμβολο του κατηχούμενου που διψά για γνώση, όπως το κόκκινο ελάφι λαχταρά το νερό του ρυακιού, γιατί μαζί με τα χόρτα τρώει και μερικά δηλητηριώδη ερπετά και πικραίνεται η γλώσσα του (3).
Ο Χριστός συμβολίζεται σαν μικρό ελαφάκι, δηλαδή υιός των Εβραίων. Στον Χριστιανικό συμβολισμό η ελαφίνα αντιπροσωπεύει την Εκκλησία, την αναζήτηση της θείας γνώσης, την καλοσύνη και τη ντροπαλοσύνη (2).
Πολλές θρησκευτικές ιστορίες μιλούν για ελαφίνες, οι οποίες επισκέπτονταν τους ερημίτες. Ο Άγιος Αυγουστίνος σε έναν από τους ψαλμούς του, μας συνιστά να τρέξουμε προς την πηγή της ευφυϊας (τη σοφία του Θεού) και να τρέξουμε σαν ελάφια (με ανοιχτά τα ώτα στον Λόγο του Θεού) (2). Κατά τον Μεσαίωνα, τιμούσαν το ελάφι ως εξολοθρευτή του όφεως (των παθών και του πονηρού) . Ο πάπας Κλημέντιος ο 6ος, που ξανάκτισε την εκκλησία του Μοναστηριού Chaise-Dieu, διέταξε να κατασκευαστεί μία διακοσμημένη κρύπτη με ρόδα και χρυσούς σταυρούς και το σώμα του να μεταφερθεί στο εσωτερικό της, ραμμένο δίχως το παραμικρό άνοιγμα, σε ένα δέρμα ελαφιού (2).
Ο Άγιος Ουμπέρτος, επίσκοπος της Τογκρ, του Μάαστριχτ της Λιέγης , έζησε κατά τα πρώτα χρόνια του 8ου αιώνα. Όταν ήταν νέος ήταν μανιώδης κυνηγός. Μία ημέρα βρέθηκε πρόσωπο με πρόσωπο με ένα καταπληκτικό ελάφι με δέκα κέρατα, που δεν έτρεξε να φύγει όταν τον είδε, αλλά του έδειξε το στήθος του, ενώ ένα εκτυφλωτικό φως ξεχυνόταν από τα κέρατά του, στο κέντρο του οποίου έλαμπε ένας λατινικός σταυρός. Ο Ουμπέρτος προσηλυτίστηκε κι απαρνήθηκε για πάντα το κυνήγι. Δυστυχώς, τον ανακήρυξαν στη συνέχεια προστάτη των κυνηγών και ακόμη και σήμερα διαβάζουν κατά την ημέρα της γιορτής της μνήμης του ευχές για την επιτυχία του κυνηγιού και για τα κυνηγόσκυλα (2).
Το ελάφι συμβολίζει το πνεύμα και αντίστοιχα και απέναντι ο μονόκερος την ψυχή της φιλοσοφικής ύλης κατά τον Σ. Χούτιν (2).
Την εποχή που κτίστηκε η κάτω Ιερά Μονή Βουλκάνου, το όρος Ιθώμη ήταν πλούσιο τόσο σε πανίδα όσο και σε χλωρίδα.
Πολλά πουλιά και ζώα, λαχταριστά για τους κυνηγούς, στόλιζαν το βουνό. Ανάμεσα σε αυτά ήταν αγριόχοιροι , ελάφια και πολλές δορκάδες. Αναφέρουν οι ιστορικοί , αλλά και η λαϊκή παράδοση σώζει, ότι από τις πολλές δορκάδες , τον Βουλκάνο τον ονόμαζαν και Δορκάνο.
Μία ιστορία που έσωσε η λαϊκή μας παράδοση και τη διηγούνταν οι παππούδες μας στη Βαλύρα - στα εγγόνια τους τον Χειμώνα όταν κάθονταν στα ψάθινα καρεκλάκια τους κοντά στο αναμμένο τζάκι - αφορούσε έναν νεαρό αρματολό που ήθελε να πιάσει μία ελαφίνα και την κυνηγούσε για πολλές ημέρες στα μονοπάτια του δάσους της Ιθώμης. Όλο την έβλεπε και όλο αυτή ξέφευγε. Κάποιο μεσημέρι αποκαμωμένος, ξαπόστασε κάτω από μία ιτιά, μοσχοϊτιά. Τότε τον πλησίασε καμαρωτή η ελαφίνα με κέρατα, έλαμπε η κεφαλή της σαν τον ήλιο τον λαμπρό, και άρχισε να του μιλάει σαν άνθρωπος. Εμένα του είπε, που με βλέπεις εδώ στο βουνό, με σκότωσε ο άνδρας μου.
Εκείνος κατατρόμαξε. Μη κυνηγάς τα ελάφια και τις δορκάδες του είπε, και θα σου χαρίσω ένα δώρο. Του έδειξε πίσω από την ιτιά που καθόταν, χωμένα μέσα στη γη, δύο μαρμάρινα πόδια. Μόλις βγήκε από το όραμα ο αρματολός, έσκαψε και βρήκε τα πόδια, τα οποία έδειχνε σε όλους στο καπετανάτο του, λέγοντας ότι είναι τα πόδια που του χάρισε η γυναίκα-ελαφίνα που τη σκότωσε ο άνδρας της. Όσο όμως περνούσε ο καιρός, δεν ήθελε καθόλου να πιάνει το καριοφίλι στα χέρια του.
Τα κομμένα πόδια στην Ιερά Μονή Βουλκάνου.
Φωτο: lyrasiblogspot.com
Eγκατέλειψε το καπετανάτο και ανέλαβε αφιλοκερδώς έργο, στα κτήματα της Μονής. Τα μαρμάρινα πόδια τελικά, οι αδελφοί μοναχοί, αφού ολοκλήρωσαν το κτίσιμο της Ιεράς Μονής Βουλκάνου, τα απίθωσαν στον τοίχο, στην κάτω είσοδο του Μοναστηριού, και παραμένουν εκεί, αιώνες τώρα.
Στα Ιόνια νησιά σώζεται μία αντίστοιχη ιστορία. Ένας νεαρός Έλληνας κυνηγός, λίγο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς κυνηγούσε στο βουνό, είδε μία ελαφίνα, αλλά του ξέφυγε. Κάθισε κάτω από μία ελιά να ξαποστάσει και εμφανίστηκε φωτεινή η ελαφίνα με κέρατα , η οποία του είπε ότι τη σκότωσε ο σύντροφός της. Του έδειξε πίσω από την ελιά να σκάψει. Έσκαψε και βρήκε ένα μαρμάρινο κολονάκι, το οποίο λένε ότι τελικά το παρέδωσε σε κάποιο τοπικό μουσείο, ενώ ο ίδιος ουδέποτε ξαναπήγε για κυνήγι.
Στην εντυπωσιακή αγιογραφία του, ο Άγιος Ευστάθιος ο Πλακίδας, εικονίζεται ως έφιππος στρατηλάτης, ενώ στο βάθος δεξιά πάνω σε λόφο εμφανίζεται η θεία έλαφος με κέρατα, και τον Χρυσό Σταυρό ανάμεσα . Σύμβολο της ευσέβειας, της ψυχής που ποθεί τον Θεό είναι η έλαφος “εδίψησεν η ψυχή μου προς τον Θεό τον ζώντα” (4).
Στον ψαλμό 41,2 ο προφητάναξ Δαβίδ λέγει, “ον τρόπον επιποθεί η έλαφος επί τας πηγάς των υδάτων, ούτως επιποθεί η ψυχή μου προς σε ο Θεός”. Όταν δίπλα στο ελάφι υπάρχει και το Άγιο Ποτήριο, τότε εικονίζεται η δίψα του πιστού προς τη θεία Μετάληψη (4).
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιος.
Φωτο: lyrasiblogspot.com
Λέγει ο ιερός Χρυσόστομος:
“Έλαφος διψαλέον γίνεται και από της φύσεως και από τους όφεις κατεσθίειν. Και σύ τοίνυν τούτο ποίησον. Τον νοητό όφιν κατάφαγε και δυνήση διψάν τον του Θεού πόθον”(4). Ελάφι που διψά εκ φύσεως, γιατί κατατρώγει τους δηλητηριώδεις όφεις μαζί με το χορτάρι να γίνεις. Πάταξε και σκότωσε τους πονηρούς λογισμούς και τα πάθη του νου σου για να δυνηθείς να διψάσεις πραγματικά ,από τον πόθο της ένωσης σου με τον αληθινό Θεό εντός σου , μας προτρέπει ο μέγας Ιεράρχης της Ορθοδοξίας.
Στην ερώτηση αν πρόκειται για πραγματικά ελάφια, λαμπρό παράδειγμα αποτελεί ο Σεπτός Ιεράρχης μας πατήρ Ευστάθιος, ο οποίος πρωτίστως αφιερωμένος στην Ιερά Μονή Βουλκάνου, “εδίψησε”, κατά τον Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο. Ζωντανά είναι τα φωτισμένα ελάφια του Κυρίου μας, και κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Κάτω από το Άγιο Κουκούλιον τους φέρουν τον Σταυρό της Αποκάλυψης του Τριαδικού Θεού, και δροσίζουν τα διψασμένα μικρά ελάφια της Εκκλησίας μας, με τα νάματα της Ορθοδοξίας.
Απολυτίκιον Αγίου Ευσταθίου Πλακίδα. Ήχος α΄. Της ερήμου
πολίτης.
Αγρευθείς ουρανόθεν προς ευσέβειαν ένδοξε, τη του σοι οφθέντος δυνάμει, δι΄ ελάφου, Ευστάθιε, ποικίλους καθυπέστης πειρασμούς, και ήστραψας εν άθλοις ιεροίς, συν τη θεία σου συμβίω και τοις υιοίς φαιδρύνων τους βοώντας σοι· δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω δείξαντι σε εν παντί, Ιώβ παμμάκαρ δεύτερον (1).
ΕΙΣ ΠΟΛΛΑ ΕΤΗ ΔΕΣΠΟΤΑ,
ΣΕΠΤΕ ΜΑΣ ΙΕΡΑΡΧΗ ΕΥΣΤΑΘΙΕ!
Βιβλιογραφία
1. Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας (1987). Μην. Σεπτ., σελ. 443-457.
2.Clebert Jean-Paul (2004).ΒESTIARIO. Οι Μυθικοί Συμβολισμοί των Ζώων,σελ.129-136.Αθήνα. Εκδόσεις Αρχιέτυπο.
3.Κούπερ Τζ. (1978). Λεξικό Συμβόλων, σελ, 159-162. Αθήνα.
Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος.
4.Πρωτοπρεσβύτερου Μεντιδάκη Γεωργίου Εμμ. (1997). Τύπος και
Συμβολισμός στην Ορθόδοξη Λατρεία, σελ. 285-286.Ηράκλειο.Αυτοέκδοση.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
19/9/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου