«Με αγωνία έψαχνα σε όλη μου τη ζωή να βρω τον πραγματικό μου εαυτό» είπε ο Ηράκλειτος το 530 π.Χ και ο ταπεινός Σωκράτης αληθώς παραδέχθηκε ότι “εν οίδα ότι ουδέν οίδα”. Αναγνώρισε την πνευματική του φτώχεια εμπρός στο μεγαλείο του Θεού, γι΄ αυτό το Μαντείο των Δελφών τον ανακήρυξε ως τον σοφότερο άνθρωπο της εποχής του. Ο Εμπεδοκλής μελέτησε την φιλότητα και το νείκος, τις αντίθετες δυνάμεις της σύζευξης και της διαίρεσης-διάλυσης που αντιμάχονται η μία την άλλη, προκειμένου να επικρατήσουν συμπαντικά, επηρεάζοντας και τη διαμόρφωση του ψυχισμού του ανθρώπου.
Οι Άγιοι Πατέρες της Ορθοδοξίας, που ζούσαν ασκητικό βίο με σωφροσύνη, θεία διάκριση, και πορεύονταν με τις χάρες του Αγίου Πνεύματος, επισημαίνουν ότι πρέπει να ανακαλύψουμε τον εαυτόν μας, τις αξίες αλλά και τους αιώνιους θησαυρούς που ο Θεός έχει φυτέψει προς καλλιέργεια εντός μας.
Η ελλιπής επιστημονική προσέγγιση της μοναξιάς
Η μοναξιά είναι μια πολυπρόσωπη παράδοξη εμπειρία. Ενέχει δυσφορία και οδύνη, αλλά επιφέρει και ευεργετικές συνέπειες, όπως η αυτογνωσία και η δημιουργία. Είναι ένδειξη ψυχοπαθολογίας, αλλά και μια αναπόδραστη εμπειρία, συστατικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης (1).
Η μοναξιά έχει μελετηθεί ιατρικά, ψυχιατρικά , ψυχολογικά, κοινωνικά και ανθρωπολογικά. Έχουν εντοπιστεί τα συμπτώματα της μοναξιάς και οι εκδηλώσεις αυτής εκτενώς, έχουν εφαρμοστεί ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι, αλλά οι επιστήμονες δεν ασχολούνται με την ουσία της μοναξιάς. Για να μελετηθεί η ουσία της μοναξιάς, ο σύγχρονος επιστήμονας θα πρέπει να πληροί ορισμένες βασικές προϋποθέσεις όπως:
α. Να έχει γνώθι σαυτόν κατά Θεόν και όχι όπως αυτός νομίζει, άρα και τα εχέγγυα διαμόρφωσης αληθινών και όχι φανταστικών ερευνητικών υποθέσεων για το προς μελέτη φαινόμενο, όπως είναι και η μοναξιά.
β. Να αποδέχεται τον λόγο του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου: «Εν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος. Ούτος ην εν αρχή προς τον Θεόν. Πάντα δι αυτού εγένετο, και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονεν. Εν αυτώ ζωή ην, και η ζωή ην το Φως των ανθρώπων”.
γ. Να αντιλαμβάνεται ότι ο λόγος εκπορεύεται εκ του Πατρός, του Δημιουργού του Κόσμου και ότι το Άγιο Πνεύμα κατερχόμενο πραγματώνει τα έργα του Πατρός σε αόρατο και ορατό επίπεδο εντός και εκτός μας.
δ.Να δύναται, με θεία διάκριση, να αντιλαμβάνεται τη ροή και εκδήλωση του Θείου Λόγου εντός του και να μπορεί να απαντήσει με σαφήνεια σε ερωτήσεις όπως από πού προέρχεται ανά πάσα στιγμή ο συγκεκριμένος λόγος και το συναίσθημα που τον διακατέχει, πού αποσκοπεί, αν έχει ωφέλιμο χαρακτήρα ή είναι μία παγίδα που οδηγεί σε πνευματική πτώση και στον τραυματισμό της ψυχικής και/ή σωματικής υγείας του. Το ντιβάνι της ψυχοθεραπείας δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις ιδιότητες του Θείου Λόγου, όσον αφορά την επίτευξη του γνώθι σαυτόν.
ε. Να δύναται να απαντήσει με θεία διάκριση στο τι μπορώ να πράξω προς δόξαν Θεού, είτε αυτό αφορά τον ίδιο τον εαυτό του ή τους άλλους γύρω του.
Συντελεστές που συνδέονται με την εκδήλωση της μοναξιάς
Ο χρόνος (ηλικία), ο τόπος ( περιβαλλοντικές συνθήκες ) και ο τρόπος (η επικοινωνία με τους άλλους), αλλά και η αντίληψη συνδυαστικά με το συναίσθημα ( μαζί ή άνευ εξωτερικών ερεθισμάτων) συνδέονται με την μοναξιά, χωρίς αυτό να είναι κανόνας. Οι γέροντες , οι ασθενείς, οι φυλακισμένοι και απομονωμένοι κοινωνικά άνθρωποι αισθάνονται περισσότερο μόνοι , ανασφαλείς και αβοήθητοι. Το περιβάλλον στο οποίο ζει και κινείται το άτομο μπορεί να εντείνει την αίσθηση της μοναξιάς του, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο οι άλλοι επικοινωνούν μαζί του. Όποιος δεν διακατέχεται από θεία φώτιση, εσωτερική αγάπη και ειρήνη, μπορεί να εκδηλώσει φοβίες, όπως για παράδειγμα του θανάτου που οδηγούν στην απελπισία και αίσθηση της μοναξιάς (2).Οι Υπαρξιστές φιλόσοφοι της Γαλλικής Σχολής, όπως ο Ζαν-Πολ Σαρτρ , διατείνονται ότι η αντίληψη του ανθρώπου είναι φαινομενική. Μπορεί ένας άνθρωπος να αισθάνεται ελεύθερος σε ένα σκοτεινό κελί στη Σιβηρία και φυλακισμένος στους ελεύθερους δρόμους του Παρισιού....Κάθε άνθρωπος, ανάλογα με το επίπεδο της πνευματικής προόδου του, βιώνει και διαχειρίζεται διαφορετικά τα συμπτώματα της μοναξιάς του.
Η αυτοθεραπεία επιτυγχάνεται με θεία φώτιση και κοινωνική αναφορά, για τον χριστιανό μέσα από τη σχέση αγάπης προς τον πλησίον. Η συμπόρευση με τους άλλους ανθρώπους πραγματώνεται όταν ο άνθρωπος αναγνωρίσει στα πρόσωπα των άλλων ότι ο Θεός κατοικεί εντός τους και τους αγαπά, γιατί αγαπά τον ίδιο τον Θεό. Αγαπώντας και φροντίζοντας τον συνάνθρωπο μειώνεται ο ναρκισσισμός, επανέρχεται και ενδυναμώνεται η αίσθηση της πραγματικότητας, μειώνονται οι αμυντικοί μηχανισμοί που παραποιούν την αντίληψη του ανθρώπου, λόγω αποδυνάμωσης του Εγώ (της προσωπικότητας), εσωτερικής απειλής, δυσφορίας και αδιαφορίας προς το κοινωνικό σύνολο. Οι ιδεοψυχαναγκασμοί και η παράνοια υποχωρούν, η καταθλιπτική αντίληψη “ ότι κανένας δεν νοιάζεται για μένα” σταματά να έχει ισχύ, και η χαρά ότι δεν είμαι μόνος, γιατί ο θησαυρός των αγαθών, που είναι ο Θείος Λόγος, κατοικεί σταθερά εντός μου και εκδηλώνεται ως δώρο αγάπης του Θεού του Υψίστου είναι διάχυτη και φωτίζει το είναι του ανθρώπου. Υγιαίνει τον ψυχισμό του και διαπερνά, αναζωογονώντας, κάθε κύτταρο του σώματός του.
Μοναξιά δεν υφίσταται όπου περισσεύει η αγάπη, ο Τριαδικός Θεός της Ορθοδοξίας μας αγάπη εστί.
Θερμές ευχαριστίες στον κ. Χρύσανθο Αθανασόπουλο για τα άνθη της αγάπης της ανεπανάληπτης μητέρας του κας Μαρίκας και της όμορφης οικογενείας του.
Βιβλιογραφία
1. Γαλανάκη Ε.( 2014). Μοναξιά: Σκέψεις για τη σχέση της με την Ψυχοπαθολογία και την Ψυχοθεραπεία. ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ 51, 16-27.
2. Μπαλογιάννης (2014). Η Ψυχική και Κοινωνική Μοναξιά του Ανθρώπου. http://www.diakonima.gr/2014/12/15 .
Ο Θεός μεθ΄ημών
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
27/2/2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου