“Στην ομορφιά που χάνεται” είναι η ενδιαφέρουσα και δημοφιλής ιστοσελίδα που διεκδικεί ό,τι πρεσβεύει ο τίτλος της. Από αυτή την αστείρευτη πηγή θα αντλήσουμε σήμερα φωτογραφικό υλικό, για την περιγραφή της εορτής του γενεθλίου του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Ριγανά στη Βαλύρα , κατά τη δεκαετία του 1970.
Τα χαράματα, ανήμερα του Αη-Γιαννιού, ο Τάκης στο χωριό Ζερμπίσια Μεσσηνίας φόρτωσε δύο ζωντανές και πολύτιμες αποσκευές στο φορτηγάκι που είχε με τις αιματηρές οικονομίες του αγοράσει για να τον εξυπηρετεί στις εμπορικές του συναλλαγές και στις αγροτικές εργασίες του.....
Το μικρό φορτηγό δεν χωρούσε παρά ένα άτομο στη θέση του συνοδηγού και αυτή σίγουρα θα ήταν η ευλογημένη μητέρα του, αν εκείνη η ταπεινή δεν επέμενε “να καθίσει δίπλα σου η γυναίκα σου, η συμπεθέρα και εγώ θα στρώσουμε την κουρελού, θα βάλουμε και τα μαξιλαράκια μας πάνω σε καθαρό σεντόνι και θα στρωθούμε στην καρότσα, στο ευλογημένο αμάξι σου , στον αετό όπως το λες παιδάκι μου”.... Ευλογημένο ήταν το καινούργιο όχημα από τον σεπτό ιερέα της γραφικής ενορίας στα Ζερμπίσια , άλλωστε εκείνη την εποχή οι άνθρωποι δεν παρέλειπαν να ευλογούνται τα σπίτια, τα κτήματα και τα περιουσιακά τους αγαθά, από τον ιερέα του χωριού τους.
Έτσι κι έγινε! Οι δύο λιτοδίαιτες και θεοσεβούμενες χήρες συμπεθέρες - μαυροντυμένες με τη γιορτινή τους φορεσιά και το φρεσκοσιδερωμένο τσεμπέρι τους τυλιγμένο επιμελώς στη σοφή κεφαλή τους - δαντελένιο σεντόνι έστρωσαν πάνω από την καινούργια κουρελού και σε γαμήλια μαξιλαράκια ακούμπησαν το αήττητο κορμί τους, που είχε λαξευτεί στους αγρούς και στο βουνό του ευλογημένου χωριού τους. Κάθισαν προσεκτικά στο θαυμαστό όχημα της τεχνολογίας του 1970, και έκαναν το σταυρό τους για να φθάσουν ασφαλείς στη Βαλύρα.
Νεότερες γιαγιάδες από τα Ζερμπίσια.Φωτό: Στην ομορφιά που χάνεται...
Τούτη τη χρονιά δεν θα γιόρταζαν τον Αη- Γιάννη στο όμορφο χωριό τους ανήμερα, στις 24 Ιουνίου, ας όψεται ο αρραβώνας με την όμορφη Γιαννούλα από τη Βαλύρα, που αγάπησε ο δεύτερος γιος της οικογένειας.
Δίπλες, κουραμπιέδες, κουλούρα στο ξυλόφουρνο, φαγητά νηστίσιμα, ποτό βύσσινο κι ένα μπουκάλι ρακί είχαν ετοιμάσει στο ασπροστόλιστο με φρέσκα τριαντάφυλλα και μαργαρίτες πανέρι τους, για να τιμήσουν τη μέλλουσα νύφη τους και την οικογένειά της. Θα παρακολουθούσαν τη Θεία Λειτουργία μαζί στο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου του Ριγανά , στους πρόποδες της Ιθώμης στη Βαλύρα, και στη συνέχεια, αφού μάζευαν τη ρίγανη της χρονιάς στο βουνό, θα πήγαιναν να ξαποστάσουν και να γευματίσουν στο σπίτι της Βαλυραίας αρχοντοοικογένειας.
Η πρώτη νύφη από τα Ζερμπίσια ήταν πολύ προκομμένη και επάξια διεκδικούσε τον τίτλο της καλής μητέρας και συζύγου, αφού κατά γράμμα ακολουθούσε την ιερή παρακαταθήκη των προηγούμενων γενεών της όμορφης Μεσσηνίας, αλλά και η Βαλυροπούλα που επέλεξε ο δεύτερος γιος ήταν αντάξια των προσδοκιών της οικογένειας.
Ο προνοητικός Τάκης, ο πατέρας της μεγάλης οικογένειας από τα Ζερμπίσια, για καλό και για κακό έδεσε δύο χοντρά σχοινιά, τριχιές όπως τις έλεγαν, στα πλάγια στην καρότσα και έδωσε από μία στην κάθε γιαγιά να κρατεί, σε περίπτωση που συναντήσουν στο χωματόδρομο λακκούβες και κουνιούνται πέρα - δώθε να μη τρομάξουν, καθώς θα ταξίδευαν με το υπερσύγχρονο εκείνης της εποχής όχημα....
Σωτήριες αποδείχθηκαν οι τριχιές! Ίδρωσαν οι γιαγιάδες, τους κόπηκε η ανάσα όταν είδαν ένα άλλο αυτοκίνητο να πλησιάζει επιθετικά, σε απόσταση αναπνοής, και νόμισαν ότι θα έλθει κατά πάνω τους, έσπασαν τα φυλλοκάρδιά τους και σταυροκοπήθηκαν με φόβο ψυχής. Τελικά ανασκουμπώθηκαν , δρόσισαν το πρόσωπό τους με αγίασμα και φόρεσαν το πλατύ χαμόγελό τους, καθώς η όμορφη αρραβωνιαστικιά περίμενε με τον πατέρα της στην αυλόπορτα του παλιού πέτρινου σπιτιού, για να υποδεχτεί τη νέα της οικογένεια. Ο αρραβωνιαστικός , ο Μιχάλης, δεν ήταν παρών, είχε επαγγελματικές υποχρεώσεις γιατί ήταν αξιωματικός στο στρατό....
Για λίγο μόνο παρέμειναν στο σπίτι, μέχρι να πάρουν μία ανάσα, να ανταλλάξουν δυο κουβέντες και να ξαποστάσουν. Αφού έβρεξαν τα χείλη τους με δροσερό νερό από το λαγήνι της φιλόξενης νύφης τους, πήραν το δρόμο νηστικοί όλοι για να τους κοινωνήσει ο πατήρ Δημήτρης Ξυδόπουλος, στον ιερό ναό του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου του Ριγανά, στην ευλογημένη Ιθώμη.
Η δυνατή καρότσα κι άλλους πέντε άντεξε, πάνω σε Βαλυραίικο κιλίμι στρώθηκαν, ανάμεσά τους και τη υπερήλικη γιαγιά Γιαννούλα, που σαν αιωνόβια ελιά κόντευε να πατήσει τα εκατό χρόνια της , και την κρατούσαν τέσσερα χέρια δυνατά για να σταθεί όρθια.
Ο Βαλυραίος πατέρας, ο μπάρμπα -Σταύρος, είχε μεγάλο χάρισμα στη διήγηση ιστοριών και πολύ καλή μνήμη. Σαν μαγνήτης συγκέντρωνε τον κόσμο γύρω του και κρέμονταν όλοι από τα χείλη του για να ακούσουν, να πληροφορηθούν, να ευαισθητοποιηθούν και να οικοδομηθούν πνευματικά από το λόγο του.
Το βράδυ της παραμονής της γιορτής , στις γειτονιές τόσο στα Ζερμπίσια όσο και στη Βαλύρα, είχαν ανάψει φωτιές, έκαιγαν τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς, και πηδούσαν σταυρωτά πάνω από αυτές λέγοντας: “Αφήνω τον κακόχρονο και μπαίνω στον καλόχρονο”, “να πηδήξω τη φωτιά να μη με πιάσει η αρρωστιά”, όπως και στην αρχαιότητα έλεγαν “έφυγον κακόν, εύρον άμεινον” (1). Με βάση μία παλιά λαϊκή δοξασία, ο ήλιος κατά το ηλιοστάσιο γυρίζει όταν βλέπει τις φωτιές, γι αυτό τον Αη- Γιάννη τον αποκαλούν και Λαμπαδιάρη.
-Σήμερα δεν θα μαζέψουμε μόνο ρίγανη στο βουνό, είπε επιγραμματικά ο Βαλυραίος συμπέθερος, επίσης θα μαζέψουμε τσάι του βουνού, φασκόμηλο, ασφάκα και σταυροβότανο. Ο Αη-Γιάννης θεραπεύει με τα αρωματικά βότανα όταν τον επικαλούμαστε και λέμε: “Άγιε μου Γιάννη το κεφάλι μου να γειάνει”.Αλλά όχι μόνο αυτό, καλό είναι να ψάλλουμε και το απολυτίκιό Του για να σπεύσει γρήγορα σε βοήθειά μας!
Σιωπή επικράτησε όταν πέρασαν τη γέφυρα της Βαλύρας και σταμάτησαν για το πρώτο ιερό προσκύνημα στο εκκλησάκι της γραφικής Παναΐτσας.
“Τα πόδια μου Παναΐτσα μου να γειάνεις “ , ζήτησε με δέος ψυχής η κουρασμένη υπερήλικη μάνα από τα Ζερμπίσια, αλλά όταν είδε τη Βαλυραία συμπεθέρα της να δακρύζει που ο καιρός του γάμου πλησίαζε και θα αποχωριζόταν την μονάκριβη κόρη της, σπάραξε η καρδιά της και είπε: “Άσε με μένα Παναγιά μου και δώσε πρώτα πολλή χαρά στη συμπεθέρα μου”.
Κατάμεστο ήταν το εξωκκλήσι του Αη-Γιάννη Ριγανά , οι ψαλμωδίες ακούγονταν μέχρι ψηλά στο διάσελο της Ιθώμης, στην ιερά Μονή Βουλκάνου, το θυμίαμα μοσχοβολούσε και ξυπνούσε τα άγια πνεύματα του λαμπροφορεμένου όρους , που αιώνιο καθολικό έχει η Μεγαλόχαρη Παναγία Βουλκανιώτισσα. Οι πιστοί έψαλλαν με κατάνυξη και οι περισσότεροι κοινώνησαν των Αχράντων Μυστηρίων. Πολύ γλυκιά ήταν η μπουκιά της σπιτικής λειτουργιάς, με βασιλικό από την εορτή της Υψώσεως του Σταυρού πιασμένο προζύμι, και οι άρτοι που είχαν προετοιμάσει οι θεοσεβείς γυναίκες στη Βαλύρα, με τη συνταγή των προγιαγιάδων τους. Αλλά και η νύφη από τα Ζερμπίσια δεν παρέλειψε να φέρει πρόσφορο στον Άγιο Ιωάννη, φτιαγμένο ευλαβικά με τα χρυσά χέρια της. Αφού αγκαλιάστηκαν και ευχήθηκαν χρόνια πολλά, να τους φυλάει όλους γερούς ο Θεός και να γιορτάσουν και του χρόνου τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή του Χριστού μας, έστρωσαν όπως οι περισσότεροι τις κουρελούδες και τα καλοκαιρινά τραπεζομάντιλα, για να γευτούν το πρωινό τους στην εξοχή με τα νηστίσιμα εδέσματα.
Φωτό: lyrasi.blogspot.com
- Μετά θα περπατήσουμε στο βουνό, στις πλαγιές που είναι πλούσιες σε βότανα , και πριν ανέβει πολύ ο ήλιος και μάς κτυπήσει κατακέφαλα θα επιστρέψουμε στο σπίτι, εξήγησε ο καλόκαρδος οικοδεσπότης της Βαλύρας, και συνέχισε:
Όποιος δεν μπορεί να ακολουθήσει, ας καθίσει κάτω από τα δένδρα στη σκιά να μάς περιμένει....
Ένα δάκρυ κύλισε στα μάτια των γιαγιάδων , ύστερα με τις ευλογίες τους παρέδωσαν τη σκυτάλη στις μικρές θυγατέρες και στους άνδρες της όμορφης παρέας. Αλλά ο πόθος για κίνηση και δράση τις βασάνιζε εσωτερικά και σε χλωρό κλαρί δεν κάθισαν.... Ένα κλωνί ρίγανη έπιασε το κοφτερό μάτι τους σε απόσταση 50 μέτρων, και θέλοντας να το πλησιάσουν περπάτησαν μία ραχούλα απόστασης μισού χιλιομέτρου, χωρίς να το αντιληφθούν τα πόδια τους εμπρός στη χαρά τους, μαζεύοντας ένα πολύτιμο ματσάκι ρίγανη η καθεμιά για να μην πιάνει ο σκόρος τα μεταξένια υφαντά στη ντιβανοκασέλα, που φύλαγαν τα ασπρόρουχα της προίκας τους, πάνω από μισό αιώνα. Ξαπλωτή παρέμεινε η αείμνηστη γιαγιά Γιαννούλα, περιμένοντας σιωπηλή, κάτω από μία ομπρέλα ηλίου εκείνης της εποχής, με πίστη τον Κύριο " τα παιδιά να έλθουν"!
Όταν επέστρεψαν στο σπίτι, η Βαλυραία συμπεθέρα είχε στολίσει το μονό παραδοσιακό κρεβάτι της κόρης της με επιλεγμένα εργόχειρα, για να δουν και να θαυμάσουν την προκοπή της θυγατέρας της οι καλεσμένοι, να επαινέσουν τις ικανότητες, δεξιότητες , υπομονή, πειθαρχία, και το λεπτό της γούστο, μέσα από τα καλοδουλεμένα έργα της.
Το τραπέζι έλαμπε ανθοστόλιστο με την εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας “τω όρει Βουλκάνω”, και τα ελέη του Θεού ήταν πλούσια σε καιρούς φτώχειας ...
Με το σημείο του σταυρού στο χέρι, και το Πάτερ ημών στο στόμα, ο Άγιος Ιωάννης ο Ριγανάς ευλόγησε τη βρώση και την πόση, και ως γλύκισμα κατήλθε η τροφή στα πεινασμένα στόματα....
Όχι! Όχι! Μη σταματάτε. Όσο οι οφθαλμοί μας θα παραμένουν ανοιχτοί σε τούτη τη ζωή, θα αποζητούν αθεράπευτα, τούτη την ανείπωτη ομορφιά που χάνεται....
Απολυτίκιον Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.Ήχος δ΄.
Προφήτα και Πρόδρομε, της παρουσίας Χριστού, αξίως ευφήμησαί σε ουκ ευπορούμεν ημείς, οι πόθω τιμώντες σε· στείρωσις γαρ τεκούσης , και πατρός αφωνία, λέλυνται τη ενδόξω, και σεπτή σου γεννήσει, και σάρκωσις Υιού του Θεού κόσμω κηρύττεται(2).
Φωτό: Αέναη επΑνάσταση
Χρόνια σας πολλά!
Βιβλιογραφία
1. “Στην ομορφιά που χάνεται”, σελίδα στο facebook.
2. Kατσαμπάνη -Τσαγκάρη Γαρυφαλλιά (2013). Τα Δώδεκα Παιδιά του Χρόνου, σελ. 33.Αθήνα. Εκδόσεις ΦΑΡΑΙ ΑΕ.
3.Ημερολόγιο 2023. Ιερά Μητρόπολις Νέας Σμύρνης. Αθήνα.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
23-6-2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου