Τη Δευτέρα, μετά την Κυριακή της Πεντηκοστής, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας και η Βαλύρα σύσσωμη, εορτάζουν τη μνήμη του Τρίτου Προσώπου της Αγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος. Η παράδοση συνεχίζεται σταθερά ανά τους αιώνες , από τα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, τότε που εγκαινιάστηκε το Παρεκκλήσιο της Αγίας Τριάδος στη Βαλύρα, και ατενίζει σιωπηλά την Ιερά Μονή του Βουλκάνου, που στέκει σε θείο δώμα, στο διάσελο μεταξύ του όρους Ιθώμη και Εύα. Ανήμερα τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος θα ανοίξει τις πύλες του ο γραφικός ναός της Αγίας Τριάδος, όπου θα ιερουργήσει ο σεπτός πατήρ Ιωάννης Φωτεινός, μαζί με άλλους καλεσμένους κληρικούς. Θα παρευρεθούν αρκετοί επίσημοι προσκεκλημένοι και πλήθος πιστών.
Το απόγευμα θα διεξαχθούν οι Αθλητικοί Αγώνες "Βαλύρεια 2023", που διοργανώνει και φέτος το Γραφείο Αθλητισμού του Δήμου Μεσσήνης, σε συνεργασία με την Τοπική Κοινότητα Βαλύρας, τον Αστέρα Βαλύρας F.C Ιθώμης, τον Σύλλογο Δρομέων Υγείας Μεσσηνίας, τη στήριξη του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαλύρας "ο Θάμυρις", και παλαίμαχων Δρομέων-Αθλητών. Για πρώτη χρονιά καλεσμένος είναι και ο αγαπητός κ. Πέτρος Θέμελης, ο διεθνούς φήμης αρχαιολόγος, που έφερε στο φως την Αρχαία Μεσσήνη, λέγει ο αθλητικογράφος της Βαλύρας, κ. Χρήστος Παν. Παπαγεωργίου.
Οι Αθλητικοί Αγώνες στην Τζεφερεμίνη ( Βαλύρα) κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας
Οι υποδουλωμένοι Μεσσήνιοι ουδέποτε έπαψαν να διεξάγουν αθλητικούς αγώνες στην εορτή της μνήμης συγκεκριμένων Αγίων , όπως του Αγίου Γεωργίου στο Πλατύ, στο τότε λεγόμενο Μπάστα. Ζητούσαν φώτιση και σωματική αντοχή για να ανταπεξέλθουν κατά εκείνα τα δύσκολα και σκοτεινά χρόνια και αναμετρούσαν τις αντοχές τους καβάλα στα ωραία τους άλογα, με "πίστιν αληθή". Κάποια χρονιά, ένας νικητής στους ιππικούς αγώνες έφθασε έφιππος μέχρι την πόλη Μεσσήνη, και στάθηκε εμπρός στον Αγά. Για να σε βραβεύσω, τον πρόσταξε ο σκληρός Αγάς, κατέβαινε εσύ και όποιος άλλος θέλει από τα άλογα, και τρέξτε από εδώ, μέσω τής Τζεφερεμίνης (Βαλύρας) , Σκάλας, και από εκεί μέχρι τον Άγιο Φλώρο και πάλι πίσω. Όποιοι βγουν πρώτοι, εκείνοι θα πάρουν χρηματικό βραβείο. Αυτή η συνήθεια μάλλον καθιερώθηκε με την πάροδο των ετών, όπως θυμάται από παλιές διηγήσεις ο κ. Γιώργος Παρ. Φειδάς και οδήγησε σε ετήσιους αγώνες δρόμου στη Βαλύρα.
Οι Αθλητικοί Αγώνες στη Βαλύρα μετά την Απελευθέρωση του Γένους το 1821
Μετά την απελευθέρωση του γένους μας, επίσημα θεσπίστηκαν αθλητικοί αγώνες στην εορτή τής μνήμης του Αγίου Πνεύματος στο χωριό της Τζεφερεμίνης, που στις 4 Νοεμβρίου 1927 μετονομάστηκε σε Βαλύρα. Αντίστοιχα οι ετήσιοι αθλητικοί αγώνες έλαβαν το όνομα "Βαλύρεια". Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, καθώς και ο Εμφύλιος στη συνέχεια, αναχαίτισαν τη διεξαγωγή των αγώνων, αλλά κατά τη δεκαετία του 1950 επανακαθιερώθηκαν επισήμως (βλπ. lyrasi.blogspot.com).To πρόγραμμα των αγώνων, όπως διαβάζουμε σε παλιές εφημερίδες, ήταν το ακόλουθο, το οποίο δεν διαφέρει από το σημερινό. Τα χρηματικά έπαθλα ήταν αδρά εκείνη την εποχή της φτώχειας, και πολλοί είχαν κίνητρο να δοκιμάσουν τις αντοχές τους στο δρόμο....Λέγει ο κύριος Γιώργος Παρ.Φειδάς, κατά τη δεκαετία του 1960 άλλαζαν συνεχώς το σημείο εκκίνησης των αθλητών, γιατί ήθελε ο κόσμος να τους παρακολουθεί διαρκώς κατά την άθλησή τους.
Αντί να τρέχουν από τη Σκάλα προς τη Βαλύρα ή από τη γέφυρα του χωριού προς την πλατεία θέσπισαν τον κύκλο γύρω από την πλατεία της Βαλύρας προς το εμπορικό κατάστημα του Λατζούνη και τους φούρνους του χωριού. Όλοι μαζεμένοι ασφυκτικά στα πεζοδρόμια παρακολουθούσαν τους αθλητές που διένυαν επαναλαμβανόμενους κύκλους εμπρός τους. Ο κ. Φειδάς θυμάται τους αείμνηστους Γιώργο και Δημήτρη Φειδά που έβγαιναν πρώτοι στις μακρινές αποστάσεις, και τον Δημήτρη Αλεξανδρόπουλο που έβγαινε πρώτος στα 400 μέτρα.
Πίνακας 1: Το Πρόγραμμα των Αγώνων " Βαλύρεια", κατά τις δεκαετίες 1950-1970
Παρέλαση αθλητών |
Παράταξη |
Έπαρση σημαίας |
Προσφώνηση από τον κ. Επιθεωρητή |
Ορκωμοσία αθλητών |
Κήρυξη των αγώνων |
Αγωνίσματα |
Δρόμος 100 μ. |
Άλμα απλό |
Δρόμος 400 μ. |
Δρόμος 1500 μ. |
Λιθάρι |
Δρόμος 3000 μ. |
Άλμα σε ύψος |
Σακοδρομία |
Παράταξη, Απονομή επάθλων (στέφανο ελαίας, μετάλλιο , βραβείο σε πάπυρο, και χρηματικό έπαθλο) |
Υποστολή σημαίας |
Εθνικός ύμνος |
Αγωνοδίκες Αλυτάρχης, Γυμνασίαρχος, Έφορος, Γραμματέας και Ιατρός Ελλανοδίκες: Ο Νομάρχης, ο Δήμαρχος Καλαμών, ο Διευθυντής Χωροφυλακής Μεσσηνίας, ο Πρόεδρος της Κοινότητας της Βαλύρας, και όταν ζούσε ,ο αείμνηστος γιατρός Γεώργιος Γεωργακόπουλος, ο αείμνηστος “Νταρντούνης” της Βαλύρας. Οργανωτές Επιθεώρηση Σωματικής Αγωγής Κοινότητας Βαλύρας |
Η Αναβίωση των Ιθωμαίων Αγώνων το 1984
Το έτος 1984 που ήταν πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαλύρας "ο Θάμυρις" ο κ. Θανάσης Στασ. Μπόβης, μαθηματικός, ο κ. Γιάννης Ε. Λινάρδος έγραφε πυρετωδώς στην έντυπη εφημερίδα της Βαλύρας για θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς της Μεσσηνίας, θίγοντας και τα έργα στην Αρχαία Μεσσήνη, όπου είχαν διακοπεί οι ανασκαφές του Ορλάνδου από το έτος 1962. Την εποχή που η αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη ήταν Υπουργός Πολιτισμού, στόχος του Δ.Σ. του Θάμυρι ήταν η ευαισθητοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Υπουργείου Πολιτισμού για την ολοκλήρωση των ανασκαφών στη Μεσσήνη και την ανάδειξη της αρχαίας πόλης. Ο κ. Γιάννης Ε. Λινάρδος, με τα μοναδικά άρθρα του, ευαισθητοποίησε την Τοπική Αυτοδιοίκηση, επίσης συνέλαβε την ιδέα αναβίωσης των Ιθωμαίων -Αθλητικών Αγώνων. Και όχι μόνο αυτό! Ως δεινός στη μηχανική και πιστός ακόλουθος του αείμνηστου Ηλία Α. Κοντόπουλου παιδιόθεν, κατασκεύασε με τη βοήθειά του ειδικό κάτοπτρο, με το οποίο άναβε η φλόγα κατευθείαν από τον ήλιο, στον ιερό χώρο του βωμού στην Αρχαία Μεσσήνη.
Βέβαια, όταν το έμαθε ο μακαριστός παππούς του Νικόδημος, ιερομόναχος στην Ιερά Μονή Βουλκάνου, ότι ο Γιάννης ήθελε να αναστήσει τα Ιθωμαία, τον κάλεσε και του έριξε ένα χέρι ξύλο στο υπόγειο της Μονής. Μόλις ο Γιάννης τού εξήγησε ότι δεν επιδίδεται σε ειδωλολατρικά θρησκευτικά δρώμενα, αλλά σε αθλητικούς, μουσικούς και θεατρικούς θεάρεστους αγώνες, ησύχασε ο γέροντας, τον ευλόγησε και του έδωσε ένα γερό χαρτζιλίκι. Στα Ιθωμαία, παραστάτες ήταν και είναι κοπέλες από το χορευτικό συγκρότημα του Μορφωτικού Συλλόγου Καλαμάτας . Οι ράφτρες της Βαλύρας, μαζί με την αείμνηστη δασκάλα Αφρούλα Σταθά, ετοίμαζαν παλιά τις αρχαίες ενδυμασίες από βαμβακερά υφάσματα. Τη φλόγα από τον βωμό στο χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης λάμβαναν οι αθλητές και τη μετέφεραν στην Πλατεία της Βαλύρας, όπου στο επάνω μέρος της πλατείας ήταν στημένος ο τρίποδας και στο κάτω τα τραπέζια για τους κριτές και τους άλλους επισήμους.
Όταν έφθανε η φλόγα το απόγευμα, ανήμερα στην εορτή της μνήμης της Αγίας Τριάδος, όπως και σήμερα, στην πλατεία της Βαλύρας, άρχιζαν επισήμως τα Βαλύρεια, οι αθλητικοί αγώνες στο χωριό. Κατά τη δεύτερη χρονιά των Ιθωμαίων, συναντήσεις έλαβαν χώρο μεταξύ του Δ.Σ. του Θάμυρι και άλλων τοπικών συλλόγων στα γύρω χωριά. Συνεργάστηκαν όλοι οι τοπικοί φορείς και η φλόγα μεταφέρθηκε από χωριό σε χωριό, καταλήγοντας στη Βαλύρα. Αυτή η μεγάλη διαδρομή δεν επαναλήφθηκε κατά τα επόμενα χρόνια... Μπορεί να είχαν ως σίγουρο μέσον ανάμματος της δάδας την ηλιακή πηγή, οι ημέρες τον Ιούνιο είναι συνήθως ηλιόλουστες, αλλά σε περίπτωση συννεφιάς χρησιμοποιούσαν σπίρτα. Δεν είχαν την πολυτέλεια της άσβεστης φλόγας με καντήλι, όπως στην Αρχαία Ολυμπία, λέγει ο κύριος Θανάσης Στ. Μπόβης.
Η μεγάλη επιτυχία που σημείωσαν τα Ιθωμαία έφθασε και μέχρι τους μετανάστες της Βαλύρας στο εξωτερικό, που ήταν συνδρομητές στην έντυπη εφημερίδα της Βαλύρας. "Για πρώτη φορά είδαμε την Αρχαία Μεσσήνη, που ποτέ μετά τον πόλεμο δεν μάς πήγαν μία εκδρομή οι δάσκαλοί μας στον αρχαιολογικό χώρο, και ευαισθητοποιηθήκαμε όσον αφορά τις εκσκαφές που έπρεπε να γίνουν", λέγει ο κ. Γιώργος Παρ. Φειδάς. Αυτό το οφείλουμε στον κ. Γιάννη Ελ. Λινάρδο και στον Πολιτιστικό Σύλλογο της Βαλύρας "ο Θάμυρις".
Η έναρξη των αγώνων " ο δρόμος θυσίας" από την Αρκαδική Πύλη
Μία αξιόλογη πρόταση του κ. Θεόδωρου Χαρ. Σταυριανόπουλου, είναι ο αγώνας των 14 χιλιομέτρων από την Αρκαδική Πύλη έως την πλατεία της Βαλύρας , πριν αρχίσουν τα Βαλύρεια, με την επωνυμία «Δρόμος Υγείας και Φιλίας». Εργαζόμενος ο κ. Σταυριανόπουλος στην Καλαμάτα ως καθηγητής μαθηματικών και Πρόεδρος στον Σύλλογο Δρομέων Υγείας Μεσσηνίας (ΣΔΥΜ) για ένα έτος, έλαβε στήριξη στον αγώνα των 14 χιλ. από την Αρκαδική πύλη, με πολλές συμμετοχές. Ο ΣΔΥΜ πρόκειται για ενήλικες, οι περισσότεροι είναι άνω των 50 ετών, κάποιοι μάλιστα είναι συνταξιούχοι και τρέχουν υπέρ υγείας τους πολλά χιλιόμετρα.
Φωτό: κ. Κώστας Θ. Καυκούλας
Καθιερώθηκε ανήμερα της Αγίας Τριάδος η συγκεκριμένη αθλητική δραστηριότητα, η οποία δημιούργησε νέα και ενδιαφέρουσα ατμόσφαιρα στα αθλητικά δρώμενα και στο εορταστικό περιβάλλον της Βαλύρας. Οι αθλητές ξεκινούν 90 λεπτά πριν από τους αγώνες στη Βαλύρα, από την Αρκαδική Πύλη, με τη συνοδεία της αστυνομίας και ασθενοφόρων, και καταλήγουν στην πλατεία του χωριού, λίγο πριν από την έναρξη των καθιερωμένων ετησίων αθλητικών αγώνων "Βαλύρεια".
Το πρόγραμμα της τριήμερης Πανηγυρικής Εκδήλωσης 2023
Την αφίσα της τριήμερης Πανηγυρικής εκδήλωσης 2023 έχει αναρτήσει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βαλύρας "ο Θάμυρις", με πολλά μουσικά και χορευτικά δρώμενα, δύο ημέρες πριν από την εορτή της μνήμης της Αγίας Τριάδος. Όσον αφορά το θρησκευτικό σκέλος της εορτής, θα αναρτηθεί ειδικό αφιέρωμα στην ιστοσελίδα μας προσεχώς.
Θερμές ευχαριστίες στον κ. Γιώργο Παρ. Φειδά, επιχειρηματία στο Warwick, Road Island,U.S.A. που μοιράστηκε τις αναμνήσεις του από τους Αθλητικούς Αγώνες "Βαλύρεια" μαζί μας, και στον κ. Χρήστο Παν. Παπαγεωργίου, Αθλητικογράφο, για την ενημέρωση και το φωτογραφικό υλικό.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
2/6/2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου