Μπορεί ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης και ο Θεόφραστος να προσέγγισαν τον ανθρώπινο χαρακτήρα ιατρικά και φιλοσοφικά αντίστοιχα, αλλά οι ψυχολόγοι διεθνώς, από το έτος 1905 μ. X. ξεκίνησαν να ορίζουν και να εξετάζουν ερευνητικά τον Δείκτη Νοημοσύνης (IQ). Κατά τη δεκαετία του 1930 προσέγγισαν, σε αρχικό επίπεδο, τις παραμέτρους της προσωπικότητας του ανθρώπου στις Η.Π.Α. , και κατά τις τελευταίες δεκαετίες το Δείκτη Συναισθηματικής Νοημoσύνης (EQ).
Με τη συναισθηματική νοημοσύνη ασχολήθηκε σε αντίστοιχο σεμινάριο, και υπό την εποπτεία της κα Ουρανίας Μαυρίκη-Μπόβη, φιλολόγου στη Βαλύρα, μία κοινωνικά ευαισθητοποιημένη ομάδα, σε φιλικό περιβάλλον.
Είμαι σίγουρη ότι οι συμμετέχοντες αποχώρησαν με πλούσια πνευματική τροφή , βασισμένη τόσο στην καθοδήγηση της κα Μαυρίκη-Μπόβη, όσο και στην αρμονική αλληλεπίδραση μεταξύ των αξιόλογων μελών της ενδιαφέρουσας ομάδας.
Ας απολαύσουμε το λόγο της καταξιωμένης φιλολόγου της Βαλύρας:
- Στο Ενδιαφέρον Σεμινάριο για τη Συναισθηματική νοημοσύνη, τη διαχείριση των συναισθημάτων και τη συναισθηματική διαπαιδαγώγηση και σ' ένα περιβάλλον περισσότερο οικείο και φιλικό... Ανταλλάξαμε τις σκέψεις, τα συναισθήματά μας, τις εμπειρίες και τους προβληματισμούς μας... με αφορμή τα παραπάνω θέματα....
Μιλήσαμε για τους παράγοντες που συνθέτουν μια εντελώς διαφορετική ευφυΐα... τη συναισθηματική νοημοσύνη.
Η συναισθηματική νοημοσύνη περιλαμβάνει αυτοεπίγνωση και έλεγχο των παρορμήσεων, επιμονή, ζήλο και αυτοενεργοποίηση, ενσυναίσθηση και κοινωνική προσαρμοστικότητα.
Αυτές είναι οι δεξιότητες των ανθρώπων που διαπρέπουν στη ζωή, αυτών που οικοδομούν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, που διακρίνονται στο χώρο εργασίας τους.
Αυτές είναι επίσης οι σφραγίδες ποιότητας του χαρακτήρα και της αυτοπειθαρχίας, του αλτρουισμού και της συμπόνιας.. θεμελιώδεις δεξιότητες, απαραίτητες για την πρόοδο του ανθρώπινου είδους.
Οι ελλείψεις στον τομέα της συναισθηματικής νοημοσύνης οδηγούν σε προβλήματα στο γάμο ή στην οικογένεια ή στην εργασία, ενώ μπορεί να συνεπάγονται ακόμη και προβλήματα υγείας.
Το βαρύτερο ίσως τίμημα αφορά τα παιδιά, για τα οποία οι κίνδυνοι είναι πολλοί: κατάθλιψη, διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, επιθετικότητα, εγκληματικότητα.....
Στο σχολείο μαθαίνουμε ιστορία, μαθηματικά, γεωγραφία...
Τι μαθαίνουμε όμως για τη γλώσσα των συναισθημάτων ;
Να δίνεις ζωή σε μια συγκέντρωση, να νικάς την ντροπή, να αποδέχεσαι τον εαυτό σου, να ακούς, να λύνεις διαμάχες, να αποδέχεσαι τα συναισθήματα, να αντιμετωπίζεις την επιθετικότητα και την αλλαγή, το φόβο, το θυμό, τον πόνο, την αποτυχία.......
Σχεδόν τίποτα....
Σ' έναν πολιτισμό... που η συναισθηματική νοημοσύνη και η διαπαιδαγώγηση της διαχείρισης των συναισθημάτων... Σπανίζει....
Ως ψυχολόγος, θα έλεγα ότι η προσέγγιση της κα Μαυρίκη-Μπόβη συνάδει απόλυτα με τις αρχές της ψυχολογίας και της κατάλληλης εκπαίδευσης , όσον αφορά τη συναισθηματική και την κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών και εφήβων, αλλά και την ευαισθητοποίηση του ευρέως κοινού.
Όσον αφορά την εκτίμηση της συναισθηματικής νοημοσύνης των ενηλίκων, σε κλινικό-ψυχολογικό επίπεδο, πέραν της συστηματικής παρατήρησης και της γενικής εκτίμησης της προσωπικότητας του εξεταζόμενου - με αντίστοιχα ειδικά ψυχομετρικά όργανα όπως κλίμακες και ψυχομετρικές συστοιχίες κλιμάκων (ερωτήσεις-απαντήσεις) - λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθοι παράγοντες , για την εύρεση του Δείκτη Συναισθηματικής Νοημοσύνης (EQ):
Πίνακας 1: Ο Γενικός Δείκτης Συναισθηματικής Νοημοσύνης ( EQ) και οι Επιμέρους Εκτιμήσεις
Γενικός Δείκτης Συναισθηματικής νοημοσύνης EQ (emotional quotient) |
Α. Διαπροσωπικές Σχέσεις |
Εντοπισμός και αναγνώριση των προσωπικών συναισθημάτων |
Αυτοπεποίθηση |
Αποδοχή του εαυτού |
Αυτοεκτίμηση |
Ανεξαρτησία |
Β. Ενδοπροσωπικοί Παράγοντες |
Σχέση με τα άλλα άτομα |
Κοινωνική υπευθυνότητα |
Ενσυναίσθηση των αναγκών του άλλου |
Γ.Προσαρμογή |
Ικανότητα επίλυσης προβλημάτων |
Προσγείωση στην πραγματικότητα |
Ευελιξία σκέψης και δράσης όσον αφορά την ικανότητα προσαρμογής |
Δ. Διαχείριση του Προσωπικού Άγχους |
Αντοχή στο άγχος και την πίεση |
Έλεγχο της παρορμητικής συμπεριφοράς |
Ε.Γενική Διάθεση |
Ευτυχία |
Αισιοδοξία |
Βέβαια, καταλυτικό ρόλο παίζουν οι παράγοντες της ψυχικής υγείας του ατόμου, οι οποίοι είναι πάρα πολλοί, αλλά ορισμένοι βασικοί , με βάση την διεθνώς έγκυρη και αξιόπιστη κλίμακα προσωπικότητας ΜΜPI-II, είναι οι ακόλουθοι:
Πίνακας 2: Βασικοί Παράγοντες στο MMPI και ανάλυση κατά Harris
Υποχονδρίαση ΗΥ | |
Κατάθλιψη D | |
D1 | Υποκειμενικά καταθλιπτικά συναισθήματα |
D2 | Αβουλησία |
D3 | Σωματική δυσλειτουργία |
D4 | Έκπτωση εκτίμησης καταστάσεων |
D5 | Μελαγχολία |
Άγχος-Υστερία HS | |
HY1 | Άρνηση του κοινωνικού άγχους |
HY2 | Ανάγκη για στοργή |
Hy3 | Ψυχοσωματική κόπωση |
Hy4 | Σωματικές ενοχλήσεις |
Hy5 | Εσωστρεφόμενη επιθετικότητα |
Ψυχοπαθητική εκτροπή PD | |
Pd1 | Οικογενειακές συγκρούσεις |
Pd2 | Προβλήματα με την εξουσία |
Pd3 | Αδιαφορία |
Pd4 | Κοινωνική αποξένωση |
Pd5 | Έλλειψη επαφής με τον εαυτό/απομόνωση |
Παρανοϊκή συμπεριφορά PA | |
Pa1 | Ιδέες καταδίωξης |
Pa2 | Ευερεθιστότητα |
Pa3 | Αφέλεια |
Σχιζοειδής συμπεριφορά SC | |
Sc1 | Κοινωνική αποξένωση |
S 2 | Έλλειψη συναισθηματικής επαφής με τους άλλους |
Sc3 | Νοητική (γνωστική) αδυναμία του Εγώ (εαυτού) |
Sc4 | Συναισθηματική αδυναμία του Εγώ (εαυτού) |
Sc5 | Αναστολή εκτελεστικών διαδικασιών ( δεν εκτελεί αυτά που προγραμματίζει) |
Sc6 | Παραισθήσεις |
Υπομανία MA | |
Ma1 | Προβλήματα ηθικής ( δεν έχει ηθικές αναστολές, ιδιαίτερα αν επιθυμεί πολύ κάτι) |
Ma2 | Ψυχοκινητική εκτροπή ( δεν γνωρίζει ακριβώς τι κάνει όταν θυμώνει πολύ ) |
Ma3 | Αταραξία -αδιαφορία |
Ma4 | Έπαρση του Εγώ-μεγαλομανία |
Κοινων.Εσωστρέφεια SI | |
SI1 | Ατομική μειονεξία / δυσπροσαρμογή |
SI2 | Κοινωνική δυσπροσαρμογή |
SI3 | Έλλειψη ευελιξίας σκέψης |
Ψυχαναγκασμός-Ψυχασθένεια PT |
Όμως, και οι παραπάνω εκτιμήσεις δεν επαρκούν για να έχει ο ψυχολόγος μία σαφή εικόνα της συναισθηματικής νοημοσύνης ενός ατόμου, γιατί υπάρχουν πολλές άλλες μεταβλητές, όπως οι νοητικές ικανότητες , η χρονολογική ηλικία, η κληρονομική προδιάθεση, οι σωματικές ασθένειες, το περιβάλλον στο οποίο ζει και κινείται το άτομο, το επάγγελμά του, η οικονομική και κοινωνική του κατάσταση κλπ.
Οι ψυχολόγοι έχουν ερευνητικά και σε διεθνές επίπεδο διαπιστώσει ότι πρώτα οι νοητικές ικανότητες εξελίσσονται και παγιώνονται , δηλαδή το IQ, και πολύ αργότερα κορυφώνεται ο δείκτης της συναισθηματικής νοημοσύνης, το EQ. Όπως λέγει ο Αριστοτέλης, ο άνθρωπος στα 15 έτη του είναι ολοκληρωμένος, αλλά του λείπουν οι εμπειρίες της ζωής...Η συναισθηματική νοημοσύνη παρουσιάζει ανοδική πορεία μέχρι και τα 45 έτη, με βάση τις σύγχρονες διεθνείς μελέτες.
Το οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών. Στα πλαίσια του θαυμαστού κόσμου του Θεού, παρατηρούμε και την κληρονομική προδιάθεση, όσον αφορά τη συναισθηματική νοημοσύνη. Μελετώντας τη συμπεριφορά μαθητών του νηπιαγωγείου, διαπιστώνουμε ότι η συναισθηματική νοημοσύνη είναι έκδηλη με αυθόρμητο-μη επιτηδευμένο τρόπο σε ορισμένα παιδιά, ευλογία Θεού θα έλεγα, ενώ κάποιοι αντίστοιχα συμμαθητές τους έχουν κληρονομήσει διαφορετικά γνωρίσματα προσωπικότητας από τους προγόνους τους. Για παράδειγμα, η πολύ υψηλή νοημοσύνη συχνά συνδυάζεται με συναισθηματική αποστασιοποίηση , ιδιοτέλεια και ψυχρότητα, καθώς και ψυχωσικά ήπια στα παιδικά χρόνια συμπτώματα....
Η καλλιέργεια των συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων θα έπρεπε να είναι βασικός στόχος της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπως εύστοχα αναφέρει η καταξιωμένη φιλόλογος, κα Ουρανία Μαυρίκη-Μπόβη, την οποία ευχαριστούμε θερμά για την πλούσια πνευματική τροφή.
Να χαίρεστε τον συναισθηματικό σας πλούτο, με Θεού φώτιση και πολυευσπλαχνία, αλλά και σταθερή καλλιέργεια.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
16-6-2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου