Η ανακαινισμένη οικία Τσώνη στη Βαλύρα. Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
Μία μελαγχολική ημέρα του περασμένου Νοεμβρίου 2022, ο μικρός Ερμής, ο αγγελιοφόρος μας, το όμορφο σκυλάκι της κυρίας Ευγενίας Δ. Ντουραμάκου, δεν έλεγε να μείνει κλεισμένος μέσα στο σπίτι. Τριβόταν γαυγίζοντας στα πόδια της κυράς του και ζητούσε επίμονα να κάνει τον καθημερινό του περίπατο.
-Θα κατεβάσει ο ουρανός κεραμίδια Ερμή μου, πού θέλεις να πάμε τέτοια ώρα; τον νουθετούσε η κυρία Ευγενία, αλλά εκείνος παρέμενε απτόητος και σταθερός στον στόχο του.
Κάθε ημέρα συνηθίζει να τρέχει προς τον Σιδηροδρομικό Σταθμό του χωριού, όπου ο Σύλλογος Γυναικών Βαλύρας εκτελεί έργα ανακαίνισης, και η κυρία Ευγενία Δ. Ντουραμάκου παρίσταται στις εργασίες συστηματικά. Τούτη όμως τη φορά, ανεξέλεγκτος κατευθύνθηκε προς το Δημοτικό Σχολείο του χωριού, κάτω από τις γραμμές, μέχρι που έφθασε στο παλιό αρχοντικό της αείμνηστης οικογένειας Τσώνη, και στάθηκε ευθυτενής και υπομονετικός στην καγκελόπορτα, περιμένοντας να γίνει ένα θαύμα!
Τότε εμφανίστηκε ένας πανέμορφος σκύλος, με τις ίδιες ασπρόμαυρες αποχρώσεις όπως ο Ερμής, αλλά δυο φορές στο ύψος του, στρίμωξε τη μουσούδα του ανάμεσα στα ψηλά σιδερένια μαύρα κάγκελα, αλληλοκοιτάχτηκαν οι δύο φίλοι, και χαιρετήθηκαν χαρούμενοι. Ο Ερμής έδωσε σπουδαία θεατρική παράσταση, τρέχοντας πέρα-δώθε, για να εντυπωσιάσει τον έγκλειστο φίλο του. Έκθαμβο κοιτούσε το πανέμορφο σκυλί της αξιόλογης οικογένειας των ενοικιαστών, που διαμένουν στην ανακαινισμένη, ιστορική οικία Τσώνη. Τη φωτογραφία, προς τέρψιν οφθαλμών, μάς έστειλε η αγαπητή κυρία Ευγενία Δ. Ντουραμάκου.
Αφού απόλαυσα το όμορφο σκηνικό με τα χαριτωμένα σκυλάκια, το βλέμμα μου έπεσε στη συνέχεια επάνω στη διατηρητέα οικία, στις φωτογραφίες που μού έστειλε η αγαπητή κα Ντουραμάκου, και έμεινα ενεά, λόγω απουσίας μου, κατά τα τελευταία 40 χρόνια, από τη Βαλύρα.
Εντοπίζοντας το παλιό αρχοντικό της οικογένειας Τσώνη
- Το αρχοντικό, σε ποια οικογένεια ανήκει τώρα; ρώτησα τον συνεργάτη της ιστοσελίδας μας, κύριο Χρήστο Π. Παπαγεωργίου. Εκείνος, με υπομονή κατέγραψε και μου έστειλε ανάλογες πληροφορίες, που είχε στο ιστορικό του αρχείο, για τη διακοσίων ετών πέτρινη διώροφη μονοκατοικία. Θέλοντας όμως να αντλήσω περισσότερα στοιχεία, όσον αφορά την εσωτερική διαρρύθμιση του κτίσματος, με παρέπεμψε στη σωστή πηγή, στον τωρινό ιδιοκτήτη της, κύριο Πάνο Αλεβίζο, ο οποίος ζει στην Νέα Ζηλανδία, με την εκ Βαλύρας ορμώμενη σύντροφό του, κυρία Γωγώ Β. Φιλίππου.
Φωτο:κος Πάνος Αλεβίζος
Προς έκπληξή μου, η σαν άγγελος Γωγούλα των παιδικών μου χρόνων, κατά δύο χρόνια μικρότερή μου, και ο αδελφός της Αντώνης, ο καλός συμμαθητής μου στο Δημοτικό Σχολείο της Βαλύρας, κατά τα έτη 1964- 1970, ήρθαν στη μνήμη μου.
Πίσω από δύο διάττοντες αστέρες της αμφιλεγόμενης εποχής μας, είδα μία μεγάλη αγάπη που άνθισε, στέριωσε, και έπραξε στο χωριό μας έργα αγαστά και αθάνατα, το έτος 2006, αφήνοντας χρυσά τεκμήρια στο ιστορικό γίγνεσθαι της Βαλύρας, για να τους μνημονεύουν οι επόμενες γενιές. Πολλές φωτογραφίες από την ιστορική οικία μού προώθησαν γενναιόδωρα από τη Νέα Ζηλανδία η όμορφη Γωγώ, και ο ταλαντούχος και ανεπανάληπτος σύντροφός της, κύριος Πάνος Αλεβίζος, που απαθανάτισε την πέτρινη οικία με τον φακό του, μία ηλιόλουστη ημέρα, όταν ολοκληρώθηκε η ανακαίνισή της, κατά το έτος 2006.
Φωτο: κα Γωγώ Β. Φιλίππου
Η ανακαινισμένη ιστορική οικία Τσώνη
Έκπληκτη, και με δάκρυα στα μάτια, ταξίδεψε η ψυχή μου στο γοητευτικό παρελθόν των παππούδων μας, και η ιστορία των λογίων Βαλυραίων αναδύθηκε σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια. Είδα το σκεπτικό και τις δυνατότητες της εποχής τους, βάση των οποίων κτίστηκε αρχικά η οικία, τον χαρακτήρα ψυχολογικά των ανθρώπων που διέμεναν εντός αυτής, και τις κατά καιρούς προσπάθειες ανακαίνισης και συντήρησης του κτίσματος, από τους εκάστοτε ιδιοκτήτες του. Πέραν τούτων, διαπίστωσα την ποιότητα τής μοναδικής πρόσφατης ανακαίνισης, που έφερε επιτυχώς σε πέρας ο ευφυής και πολυτάλαντος κύριος Πάνος Αλεβίζος, με την έμπνευση και τις πινελιές διακόσμησης, the final touch, τής αγαπημένης συντρόφου του, κυρίας Γεωργίας Β. Φιλίππου.
Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
Περίμενε το ιστορικό αρχοντικό σιωπηλό στον χρόνο, θωρακισμένο πίσω από τις αναμνήσεις του, μέχρι να γεννηθεί μία μεγάλη αγάπη, να ανοίξουν διάπλατα οι οφθαλμοί του ανθρώπου, και με ώριμο συναίσθημα, γλυκά-γλυκά κι αλάργα, να ενδυθεί η όμορφη μονοκατοικία τη χάρη και την αιώνια δόξα του πραγματικού κάλλους της. Να αναγεννηθεί, σαν μικρή παιδούλα, με φόρεμα ευπρέπειας, μακριά από τις φαντασμαγορικές διακοσμήσεις των λιγότερο πνευματικών ανθρώπων, των νεόπλουτων της εποχής μας. Τρανός εραστής τής πέτρινης κόρης είναι ο κύριος Πάνος Αλεβίζος, ο οποίος τη ζέστανε με ευλογημένη ξυλόστρωση, και της χάρισε το ένδυμα που της αξίζει. Την έντυσε τόσο όμορφα, όπως ντύνει η καρδιά του την αγαπημένη του Georgia.
Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
Με αυστηρά λιτή, αλλά βασιλική κατά Θεόν διακόσμηση, η οποία αγγίζει το επίπεδο μίας καλοκτισμένης ιεράς μονής, ξεπρόβαλε εμπρός μου η αθάνατη πέτρινη κόρη, ντυμένη σε αποχρώσεις ρουστίκ, και μού μίλησε, λέγοντας, “θέλω να στεγάσω τη γνώση, την τέχνη και τη λαϊκή παράδοση, και να ανήκω ολόκληρη στη γενέτειρά μου, την οποία αγαπώ και υπηρετώ από τον 1826, όταν θεμελιώθηκα, όπως ο ιερός ναός του Αγίου Αθανασίου, του πολιούχου της Βαλύρας”.
Η κατοίκιση στη διώροφη οικία
Η οικογένεια Τσώνη, για βιοποριστικούς λόγους και εκπαίδευσης των τέκνων της, εγκατέλειψε τον οίκο της και μετανάστευσε στην Αμερική, πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επέστρεψε από τις Η.Π.Α. ο καθηγητής Κώστας Τσώνης με τη σύζυγό του, μετά το 1930, και έμειναν για περίπου 30 συνεχή χρόνια στην πατρική οικία, αφού πρώτα την ανακαίνισαν. Στη συνέχεια μετακόμισαν στην Νέα Μάκρη Αττικής, όπου απεβίωσε ο αείμνηστος καθηγητής.
Οι παλιές ξύλινες ντουλάπες θυμίζουν βασιλικά ανάκτορα, και η ταπετσαρία στις πολυθρόνες ταξιδεύουν τον επισκέπτη στις αρχές του 19ου αιώνα. Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
με τις απαιτήσεις του διατηρητέου χώρου. Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
Η ιστορική σύνδεση της οικίας Τσώνη με τα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά δρώμενα στη Βαλύρα
Και τι δεν είδαν τα μάτια αυτού του ευλογημένου σπιτιού, στο πέρασμα των αιώνων! Θεάρεστα και επαρκώς, ανά εποχές, υπηρέτησε τις εκπαιδευτικές και πολιτιστικές ανάγκες του χωριού μας, όπως κατά τα έτη 1922-1928, όπου στέγασε το Σχολαρχείο της Βαλύρας.
Λέγει ο κύριος Γιώργος Π. Φειδάς, και το επιβεβαιώνουν οι μαθητικοί κατάλογοι που έχει αναρτήσει ο κύριος Ιωάννης Δ. Λύρας, καθηγητής Βιολογίας και Ιστοριοδίφης, ότι οι αείμνηστοι φίλοι Παρασκευάς Φειδάς και Γεώργιος Γρίβας πήγαιναν μαζί στο Σχολαρχείο της Βαλύρας. Όταν δε μεταφέρθηκε στη συνέχεια στη Μεσσήνη, ο Παρασκευάς καβάλα στο άλογο έπαιρνε τον Γιώργο, πριν ξημερώσει - από το σπίτι του στη Δημοσιά κοντά στο κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου - και παρακολουθούσαν, κάθε δεύτερη ημέρα, μαθήματα στο Σχολαρχείο της Μεσσήνης.
Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο ευλογημένος χώρος ήταν πόλος έλξης για την νεοϊδρυθείσα ομάδα του Αστέρα Βαλύρας. Ο Γιώργος Π. Φειδάς, αν και βάδιζε προς τα τέσσερα χρόνια του το έτος 1951, θυμάται όταν ιδρύθηκε ο Αστέρας Βαλύρας και πρωτοφόρεσαν τις φανέλες τους οι νεαροί ποδοσφαιριστές στο ισόγειο της οικίας Τσώνη. Τους ανακαλεί ζωντανά στη μνήμη του, την ώρα που όρμησαν για να αγωνιστούν στο γήπεδο, το οποίο είναι κοντά στις γραμμές του Σιδηροδρομικού Σταθμού του χωριού. Επίσης, λέγει ότι απέναντι από το διατηρητέο κτίσμα ήταν η οικία του αείμνηστου γιατρού Γούναρη, και μία στέρνα γεμάτη νερό, Χειμώνα -Καλοκαίρι . Τα παιδιά ορμούσαν μέσα στο γάργαρο νεράκι, πλένονταν και δροσίζονταν τις καυτές ημέρες του Καλοκαιριού. Ψηλά, από τη Δέση του ποταμού της Μαυροζούμενας, έφθανε το νερό στο αυλάκι και πότιζε το ενός στρέμματος περιβόλι της μονοκατοικίας, αναζωογονούσε τα λογής-λογής δένδρα, όπως τις πορτοκαλιές, μανταρινιές, λεμονιές -με τα χοντρά λεμόνια που τα λένε φράπες στη Βαλύρα - τις αχλαδιές, ροδιές και κυδωνιές. Η γενναιόδωρη οικογένεια Τσώνη άφηνε τα παιδιά να απολαμβάνουν τους ώριμους και εύγευστους καρπούς, που δώριζε ο Θεός απλόχερα, σε καιρούς μεγάλης πείνας, και να δροσίζουν το στόμα τους τρώγοντας φράπες.
με το πνεύμα του χώρου κουζίνα. Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
Πηγή έμπνευσης ήταν ο χώρος, στον οποίο έμενε για μικρά χρονικά διαστήματα ο αείμνηστος Ανδρέας Τσώνης, ένας από τους ιδρυτές της ομάδας του Αστέρα. Ο ταλαντούχος αρχιτέκτονας μάς άφησε μία όμορφη γκραβούρα του με το ξωκκλήσι της Παναϊτσας της Βαλύρας, και όχι μόνο. Οι υπερήλικες γιαγιάδες του χωριού θυμούνται ότι στο ισόγειο του σπιτιού συγκεντρώνονταν οι μικρές μαθήτριες , που διέμεναν κοντά στο Δημοτικό Σχολείο, ντυμένες αμαλίες, και έκαναν πρακτική στα ποιήματα που είχαν να απαγγείλουν στην επέτειο της 25ης Μαρτίου, καθώς και οι συμμαθητές τους ντυμένοι τσολιάδες.
Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
Η πώληση της διατηρητέας οικίας και η πρόταση ίδρυσης του Λαογραφικού Μουσείου Βαλύρας
Κατά την τηλεφωνική συνομιλία μου με τον κύριο Πάνο Αλεβίζο, έμαθα ότι είναι προς πώληση η ανακαινισθείσα ιστορική μονοκατοικία, στην τιμή των 120 χιλ. Ευρώ. Μόνο η αλλαγή τής στέγης της κόστισε 40 χιλ. Ευρώ.
Ο ενθουσιώδης λάτρης της Βαλύρας μας, κύριος Γιώργος Π. Φειδάς, με τον επιχειρηματικό νου του και την αισιοδοξία που τον διακατέχει, στα 74 χρόνια του, λέγει ότι “αν ενώσουμε όλοι οι Βαλυραίοι και φίλοι της Βαλύρας τις δυνάμεις μας, θα επιτύχουμε το ποθητό αποτέλεσμα, να εγκαταστήσουμε στο πέτρινο σπίτι το λαογραφικό μουσείο του χωριού μας. Από 500 ευρώ αν δωρίσουν 240 ευκατάστατες οικογένειες , θα μνημονεύονται ανά τους αιώνες οι δικοί τους άνθρωποι, πάνω στη μαρμάρινη πλάκα του Μουσείου της Βαλύρας, που η μνήμη , το όνομα και το πέρασμά τους από αυτή τη ζωή θα χαθεί ανεπιστρεπτί στον χρόνο, και δεν θα τους γνωρίσουν ποτέ οι επόμενες γενιές”.
Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
Πόλος έλξης θα είναι το Λαογραφικό Μουσείο Βαλύρας, και θα ενισχυθούν σημαντικά οι τοπικές επιχειρήσεις στο χωριό μας. Οι μαθητές θα έχουν έναν όμορφο χώρο για εκπαιδευτικές δραστηριότητες και ευγενή άμιλλα, και οι ενήλικες ένα σημείο αναφοράς για κοινωνική , πολιτιστική και μορφωτική συμπόρευση.
Η πρόκληση είναι μεγάλη, αλλά ο χρόνος θα δείξει αν μπορούμε μονιασμένοι να συμπορευθούμε αρμονικά, ως προς την εκτέλεση αυτού τού προς το παρόν μακροπρόθεσμου στόχου. Όπως μάς πληροφόρησε ο κύριος Πάνος Αλεβίζος, η οικία είναι ενοικιασμένη σε μία αξιόλογη οικογένεια, και υπολείπονται ακόμη δύο έτη, όσον αφορά τη λήξη του συμβολαίου τους.
Σε αρχική φάση, ζητείται η εκδήλωση ενδιαφέροντος από όλους μας. Θα θέλαμε να ακούσουμε τη γνώμη σας και να δούμε αν διατίθεστε να προχωρήσουμε σε αυτόν τον θεάρεστο στόχο.
Χάρμα οφθαλμών είναι η πολυεπίπεδη αυλή της πέτρινης οικίας, με το πλακόστρωτο
Πίνακας 1: Εκδήλωση Ενδιαφέροντος για την Ίδρυση του Λαογραφικού Μουσείου Βαλύρας, στις διευθύνσεις: effiekond@gmail.com , ή xris.papag@gmail.com
Όνομα: |
Επώνυμο: |
Διεύθυνση: |
Τηλέφωνα επικοινωνίας: |
Στη μνήμη του προσώπου που θα γίνει η δωρεά: |
Ποσό που διατίθεστε να προσφέρετε: |
Σε αυτή την αρχική φάση, η εκδήλωση ενδιαφέροντος, εκ μέρους των Βαλυραίων εντός και εκτός Βαλύρας, θα είναι ο φωτεινός δείκτης της περαιτέρω πορείας μας. Εύχομαι να βρεθούμε όλοι μαζί, αγκαλιασμένοι στο περιβόλι του ιστορικού αρχοντικού, μία ιστορική λαμπρή ημέρα στο σύντομο μέλλον, και να εγκαινιάσουμε, με τις ευλογίες του Παντοδύναμου Θεού, το πολυπόθητο Λαογραφικό Μουσείο του χωριού μας.
Φωτο: κος Πάνος Αλεβίζος
Αλλά να γνωρίζετε! Έχει κάνει τόσο καλή και ποιοτική ανακαίνιση ο κύριος Πάνος Αλεβίζος, με την έμπνευση τής συντρόφου του κυρίας Γεωργίας Β.. Φιλίππου, όσο και ο Περικλής που έκτισε τον Παρθενώνα για χάρη της Ασπασίας , της ιέρειας που αγάπησε και έφερε στην Αθήνα από τη Μίλητο. Γι΄ αυτό, πρώτο το όνομά τους, με χρυσά γράμματα, θα γραφεί και θα μείνει αθάνατο στον χρόνο, στην κορυφή της μαρμάρινης πλάκας του Λαογραφικού Μουσείου της Βαλύρας μας.
Θερμές ευχαριστίες στην κυρία Γωγώ Β. Φιλίππου και στον κύριο Πάνο Αλεβίζο, επιχειρηματία, για το πλούσιο φωτογραφικό υλικό της ιστορικής οικίας του στη Βαλύρα, στην κα Ευγενία Δ. Ντουραμάκου για τη μοναδική φωτογραφία με τον χαριτωμένο Ερμή, και το συνεχές ενδιαφέρον της για της αναρτήσεις στην ιστοσελίδας μας, και στον κύριο Γιώργο Π. Φειδά επιχειρηματία, για τις ανεκτίμητες αναμνήσεις του! Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον κύριο Χρήστο Π. Παπαγεωργίου, αθλητικογράφο της ΕΡΤ/ΕΡΑ Καλαμάτας, για τις ιστορικές πληροφορίες σχετικά με την οικία Τσώνη και τη διευκόλυνση της επικοινωνίας μας με την κυρία Γωγώ Β. Φιλίππου και τον κύριο Πάνο Αλεβίζο, ιδιοκτήτη της διατηρητέας οικίας στη Βαλύρα.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
5/12/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου