Από την τετάρτη έως και έκτη Δεκεμβρίου, η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα του Ηγιασμένου και του Αγίου Νικολάου, Επισκόπου Μύρων. Οι πρόγονοί μας προπολεμικά, μη έχοντας κάποιο επίσημο από την Εκκλησία όνομα για το συγκεκριμένο εορταστικό τριήμερο, το αποκαλούσαν Νικολοβάρβαρα, και στους τρεις προστάτες αγίους αναφέροτναν ως εξής: Την Αγία Βαρβάρα την προσφωνούσαν στα προσκυνήματά τους Αγία Βαρβαρίτσα, τον Άγιο Σάββα Αη Σάββα, και τον Άγιο Νικόλαο Αη Νικόλα, όνομα που παραμένει και στις ημέρες μας, στο ομώνυμο Βυζαντινό ξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου στη Βαλύρα.
Οι παλιοί απλοί άνθρωποι αντιλαμβάνονταν με βαθιά πίστη στον Τριαδικό Θεό, και διαισθάνονταν τα σημαντικά κοινά γνωρίσματα, τις ομοιότητες μεταξύ των τριών αγίων, που καθιστούσαν το τριήμερο εορταστικό.
Η αγιά-Βαρβάρα γέννησε
ο άη-Σάββας τ΄άκουσε
κι ο άη-Νικόλας έτρεξε
να πα΄να το βαφτίσει.
Η Αγία Βαρβάρα εικονίζεται με τον σταυρό του μαρτυρίου της στο δεξί της χέρι και με δισκοπότηρο στο αριστερό, που συμβολίζει την θεία πρόνοια να κοινωνήσουν πριν αποβιώσουν οι άνθρωποι. Επίσης, κρατεί κλαδί δάφνης που συμβολίζει τη τελική της νίκη κατά του διαβόλου. Θείο-πνευματικό τέκνο γέννησε με το μαρτύριό της η Αγία Βαρβάρα στις 4 Δεκεμβρίου.
Ο Άγιος Νικόλαος, προστάτης της ψυχής στα πελάγη των παθών και στα υψηλά κύματα του βίου, εικονίζεται ευλογώντας με τη δεξιά του χείρα και κρατώντας πλεούμενο αριστερά.
Όχι μόνο εκείνοι που εόρταζαν, αλλά όλοι οι πιστοί, ιδίως όποιοι είχαν κάνει τάματα στους συγκεκριμένους αγίους, εκπλήρωναν την υπόσχεσή τους, ανάβοντας μία μεγάλη λαμπάδα στη μνήμη του αγίου-προστάτη τους ανήμερα. Επίσης, προσέφεραν ασημένια τάματα κι ένα μπουκάλι λάδι για την άσβεστη καντήλα του Αγίου Νικολάου. Οι περισσότερες γιαγιάδες, εκτός από τα ανεπανάληπτα πρόσφορα που έφτιαχναν με το ευλογημένο προζύμι τους, ετοίμαζαν υπέροχους άρτους, με τη σφραγίδα του δικέφαλου- στεφανωμένου αετού. Προσκόμιζαν τα πρόσφορα στον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου, πολιούχου της Βαλύρας , κατά τον Εσπερινό της Παραμονής της εορτής τού Αγίου Νικολάου. Ανήμερα πήγαιναν οι γιαγιάδες τους άρτους στο λαμπροστολισμένο εξωκκκλήσι, τυλιγμένους σε λευκές δαντελωτές, λινές πετσέτες, και τοποθετημένους μέσα σε διπλοπλεγμένα, με πολύ λεπτές καλαμόβεργες, κάνιστρα.
Από τις 30 Δεκεμβρίου, που εορτάζει ο Άγιος Ανδρέας, έλεγαν οι παππούδες μας ότι το κρύο αρχίζει να δυναμώνει, “αντρειώνεται”, αλλά μέχρι και στην εορτή του Αγίου Νικολάου είναι ακόμη ζεστοί οι πέτρινοι τοίχοι στις αγροικίες. Τυλιγμένο ήταν το σπίτι σε ζεστά στρωσίδια, κουρελούδες, κιλίμια, φλοκάτες και κεντητά στον αργαλειό χαλιά, στρωμένα στο σαλόνι, υφασμένα από τα χρυσά χέρια των αείμνηστων γιαγιάδων μας.
Έβραζε το χρυσαφένιο ελαιόλαδο της περασμένης χρονιάς μέσα στο βαθύ τηγάνι ή στην πλατιά κατσαρόλα, πάνω στην καυτή σιδεροστιά στο τζάκι, και οι τηγανίτες, οι λαλαγγίδες και οι λουκουμάδες έδιναν και έπαιρναν, όλα φτιαγμένα με τέχνη και μεράκι, από τις ευλογημένες μητέρες μας. Τιμούσαν τα ζεστά εδέσματα τα μέλη της οικογένειας, οι συγγενείς και οι γείτονες, αλλά και οι απρόσμενοι επισκέπτες και περαστικοί, πασπαλισμένα με μέλι και κανέλλα ή με πετιμέζι, από μούστο νέας σοδειάς, παραγωγή των αείμνηστων παππούδων μας.
Στο πρώιμο σκοτεινό χειμερινό τοπίο, ο δυνατός άνεμος σφύριζε άγρια και ανοιγόκλεινε με μανία τα παλιά, ξύλινα παραθυρόφυλλα, στα πλίνθινα σπίτια των υπερήλικων παππούδων. Οι κεραυνοί έσχιζαν τον ουρανό και ξεθύμαιναν με ορμή στις ραχούλες του χωριού. Το χαλάζι κυλούσε κι έτριζε στις κεραμοσκεπές, κοντεύοντας να θραύσει τα πεντακάθαρα λεπτά τζάμια των παραθύρων των σπιτιών, που στέκονταν σιωπηλά στην παγωνιά , στολισμένα με τις λευκές ατραντέ κουρτίνες των αείμνηστων μανάδων μας . Όμως, τα μυρωμένα ξύλα του βουνού, θυσία για τη θέρμανση των φτωχών χωρικών, φλέγονταν πάνω στην παχιά θράκα, αναδύοντας θεσπέσια αρώματα από τα κυπαρισσόμηλα και τις πορτοκαλόφλουδες . Όλοι ζεσταμένοι στο σώμα και στην καρδιά , μονιασμένοι και αγκαλιασμένοι, ευχαριστούσαν τον Παντοδύναμο Θεό για τα πλούσια δώρα Του. Εόρταζαν με βαθιά πίστη τα αλησμόνητα, για τους ενενηντάρηδες παππούδες των ημερών μας, τα ευλογημένα Νικολοβάρβαρα, περιμένοντας, με σκιρτήματα καρδιάς, τα κοσμοσωτήρια Χριστούγεννα.
Απολυτίκιον Αγίας Μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας. Ήχος δ΄.
Βαρβάραν την Αγίαν τιμήσωμεν, εχθρού γαρ τας παγίδας συνέτριψε, και ως στρουθίον ερρύσθη εξ αυτών, βοηθεία και όπλω του Σταυρού η πάνσεμνος.
Απολυτίκιον Αγίου Σάββα Ηγιασμένου.Ήχος πλ.δ΄.
Ταις των δακρύων σου ροαίς, της ερήμου το άγονον εγεώργησας, και τοις εκ βάθους στεναγμοίς, εις εκατό τους πόνους εκαρποφόρησας, και γέγονας φωστήρ, τη οικουμένη λάμπων τοις θαύμασι, Σάββα πατήρ ημών όσιε. Πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Απολυτίκιον Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού. Ήχος δ΄.
Κανόναν πίστεως και εικόνα πραότητος, εγκρατείας διδάσκαλον, ανέδειξε σε τη ποίμνη σου, η των πραγμάτων αλήθεια, δια τούτω εκτήσω τη ταπεινώσει τα υψηλά, τη πτωχεία τα πλούσια. Πάτερ ιεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Χρόνια Πολλά.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
4/12/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου