και κα Ασπασία Αγραπίδη-Καπότη. Φωτο: κα Άσπα Αγραπίδη- Καπότη
Αναφαίρετος της Χριστιανοσύνης Θεσμός και ιερός του Ελληνικού λαού δεσμός είναι η κουμπαριά , όπως τη βιώσαμε από την παιδική μας ηλικία στη Βαλύρα, με βάση τη θρησκευτική μας παράδοση, καθώς και τα ήθη και έθιμα του τόπου μας. Τρεις γενιές και παραπάνω κρατούσε η κουμπαριά, ή μάλλον όσο θυμόντουσαν οι απόγονοι με ποιον είχε συνάψει ιερό δεσμό η πατρική τους οικογένεια. Όταν ο κουμπάρος παντρευόταν, η σύζυγος του αποκτούσε αυτόματα τον τίτλο της κουμπάρας και όχι ως απλή προσφώνηση, αλλά κυριολεκτικά, με όλη τη σημασία της λέξεως. Θυμάμαι, όταν σε ηλικία 8 ετών ρώτησα τον πατέρα μου γιατί πρέπει να λέω κουμπάρα Παναγούλα και όχι κυρία ή θεία Παναγούλα, μού εξήγησε ότι ο πεθερός της και ο άνδρας της ( όταν ήταν νήπιο) βάπτισαν μία από τις αδελφές του. Αλλά και η νεότερη γενιά διατηρεί αυτή την παράδοση από καρδιάς, “είμαστε κουμπάροι,” λένε οι Βαλυραίοι, και παραμένουν δεμένοι μεταξύ τους σαν αδέλφια.
Πρόσφατες φωτογραφίες με τις άξιες κουμπαρούλες της Βαλύρας, τις κα Ασπασία Αγραπίδη- Καπότη, κα Σταυρούλα Μανταλή-Μπόβη και κα Μαίρη Μαγγίνα-Μαρινοπούλου οδήγησε τη σκέψη μου σε εκείνα τα όμορφα χρόνια που παραθέταμε γεύματα στις γιορτές προς τιμήν των κουμπάρων μας, και ετοιμάζαμε δώρα για τα βαφτιστήρια των γονιών μας. Τότε που οι θεοσεβείς νονοί μας ασχολούνταν με αγάπη και συνεχές ενδιαφέρον για την ανατροφή, τις σπουδές και την επαγγελματική αποκατάστασή μας.
Βάπτιζαν τα βρέφη στον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου και εύχονταν να τους αξιώσει ο Θεός να τα δουν ενήλικα και με τιμές να τα παντρέψουν.
Η μητέρα προτού την παραλαβή του νεοφώτιστου παιδιού της έκανε μετάνοια, φιλούσε το χέρι του νονού και καθώς κρατούσε το παιδί στην αγκαλιά τής έλεγε ο ανάδοχος:
-Πάρε μάνα το παιδί σου
βαφτισμένο, μυρωμένο
κι από τον Θεό ευλογημένο.
Η μητέρα ευχόταν στον κουμπάρο της:
-Άξιος ο μισθός σου. Να το παντρέψεις κιόλα.
Οι ευχές των καλεσμένων προς τους γονείς του νεοφώτιστου ήταν:
-Να σας ζήσει. Να το παντρέψετε κιόλα.
Τα παιδιά που βαπτίζονταν από τον ίδιο νονό λέγονταν “καλαδέρφια” και ήταν σαν συγγενείς.
Τον νονό τον φώναζαν τα δίχρονα βαφτιστήρια Τάτα, προτού αρθρώσουν τη λέξη νονός και μάθουν να του φιλούν το χέρι. Την κουμπάρα οι χωριανοί με χαμόγελα αποκαλούσαν “συντέκνισσα”, αφού ήταν η πνευματική μητέρα του νεοφώτιστου και έπρεπε να πορευθεί στη ζωή μαζί με τη φυσική μητέρα, με τις ευλογίες του Παντοδύναμου Θεού. Οι σύντεκνοι ήταν είτε συγγενικά πρόσωπα είτε φίλοι και /ή πολύ σεβαστά πρόσωπα, με τα οποία ήθελε η οικογένεια να συνάψει δεσμό ζωής, και να τους εμπιστευτεί, με τις ευλογίες του Θεού, ένα από τα παιδιά της.
Οι νονοί νοιάζονταν ιδιαίτερα για την ανατροφή των βαφτισιμιών τους και βοηθούσαν όσο μπορούσαν στην πρόοδό τους. Σε κάποιες περιπτώσεις ορφάνιας υιοθετούσαν τα βαφτιστήρια τους και κατά κανόνα τα πάντρευαν, όταν έφθαναν σε ηλικία γάμου. Αρκετοί νονοί μετανάστες ενδιαφέρθηκαν πραγματικά για τα παιδιά που τους ανέθεσε ο Θεός και απέδειξαν έμπρακτα το συνεχές ενδιαφέρον τους . Μία από τις περιπτώσεις που ανακαλώ είναι της αείμνηστης Χρυσαυγής Λινάρδου, αδελφής της Καλλίτσας Λινάρδου-Φεφοπούλου. Άτεκνη ήταν η Χρυσαυγή. Ήλθε από το Detroit των Η.Π.Α. στην Ελλάδα, βάπτισε το τέταρτο παιδί της αδελφής της και του έδωσε το όνομά της. Στη συνέχεια υιοθέτησε τη μικρή Χρυσούλα, την κατέστησε κληρονόμο της και την μεγάλωσε στην Αμερική, ενώ παράλληλα έκανε πρόσκληση και πήρε κοντά της όλη την οικογένεια της αγαπημένης της αδελφής.
Στις τρεις ημέρες μετά τη βάπτιση έπλεναν το παιδί και το νερό το έχυναν πίσω από το ιερό της εκκλησίας, όπου τώρα χύνουν το νερό της βάπτισης. Για τρεις συνεχείς Κυριακές ο νονός πήγαινε το βαφτιστήρι του στην εκκλησία για μετάληψη. Την τρίτη Κυριακή άφηναν εκεί και τη λαμπάδα του νεοφώτιστου.
Τα πρώτα παπούτσια του παιδιού τα αγόραζε απαραίτητα ο νονός.
Τα Χριστούγεννα τού χάριζε ρούχα και/ή παπούτσια.
Την Πρωτοχρονιά ο νονός έδινε συνήθως χρηματικό δώρο στο βαφτιστήρι του, που το έλεγαν μποναμά. Το Πάσχα του έστελνε λαμπάδα, κουλούρια, και τσουρέκι με αυγό. Οι προγιαγιάδες μας, όσες ήταν νονές , στην ονομαστική εορτή των αναδεξιμιών τους φούρνιζαν στον παραδοσιακό φούρνο της αυλής τού σπιτιού τους μικρούς άρτους, και τους έστελναν μαζί με χειροποίητα προσωπικά δώρα στα βαφτιστήρια τους.
Ο νονός ήταν παρών τόσο στον αρραβώνα όσο και στον γάμο, όταν ερχόταν η ευλογημένη ώρα να παντρευτεί το βαφτιστήρι του. Μετά τον αρραβώνα η νύφη έκανε μετάνοια και φιλούσε το χέρι του πεθερού, της πεθεράς και του νονού απαραιτήτως (1).
Δώρα ετοίμαζαν οι υποψήφιες νύφες για τον κουμπάρο που θα τις στεφάνωνε. Μέχρι και τη δεκαετία του 1950 αυτά συνήθως ήταν 1 πετσέτα κεντητή , 1 πουκάμισο, 1 ζευγάρι κάλτσες, 1 άσπρο μαντήλι, 1 ζευγάρι μαξιλάρια κ.α. Ο γάμος συνήθως γινόταν ημέρα Κυριακή και ενωρίς το απόγευμα. Στις 15 ημέρες μετά το μυστήριο και ημέρα Κυριακή, πήγαιναν οι νεόνυμφοι με τον κουμπάρο και τους στενούς συγγενείς στην εκκλησία . Ο ιερέας έδινε στο νέο ζευγάρι το αντίδωρο με τον δίσκο (το ύψωμα). Όλοι επέστρεφαν στο σπίτι και η νύφη έβγαζε γλυκό και ποτό. Οι κουμπάροι παρέμεναν, καθώς και κάποιοι πολύ στενοί συγγενείς ή φίλοι, στο τραπέζι του δείπνου.
Φωτο: κα Άσπα Αγραπίδη- Καπότη
Η πρόσχαρη κα Άσπα Αγραπίδη- Καπότη μάς σύστησε τις αγαπημένες της κουμπάρες στη Βαλύρα, τις οποίες ως μοναχοπαίδι η ίδια αισθάνεται σαν αδελφές της και γι΄ αυτό ευγνωμονεί τον Θεό.
Η 35χρονη κα Σταυρούλα Μανταλή-Μπόβη, με καταγωγή από την Καλαμάτα, είναι παντρεμένη με τον κο Γιάννη Μπόβη στη Βαλύρα και έχουν αποκτήσει τρία χαριτωμένα παιδιά. Η άξια ανάδοχος Άσπα βάπτισε το τρίτο τέκνο της οικογενείας τους και το ονόμασε Μάριο.
Η κα Μαίρη Μαγγίνα-Μαρινοπούλου, γύρω στα 35 έτη της, είναι μία πολύ δραστήρια επιχειρηματίας στην πλατεία της Βαλύρας, όπου έχει ανοίξει και λειτουργεί με επιτυχία το δικό της κομμωτήριο. Είναι παντρεμένη με τον κο Νίκο Μαρινόπουλο και έχουν δύο χαριτωμένα δίδυμα παιδάκια, τον Μαρίνο και τη Σοφία.
Φωτο: κα Άσπα Αγραπίδη-Καπότη
Υπάρχουν στη ζωή κάποιες απρόσμενες συμπτώσεις όπου η χείρα του Θεού βάζει υπογραφή και ο άνθρωπος θεωρεί το αποτέλεσμα ως “καλή τύχη”.
Αυτό συνέβη και στην κα Μαίρη Μαγγίνα-Μαρινοπούλου, η οποία στεφάνωσε τους κο Γιώργο και κα Ασπασία Καπότη στη Βαλύρα.
Τόσο η Μαίρη, όσο και η Ασπασία, με διαφορά ηλικίας γύρω στα έξι έτη - η Άσπα είναι 29 ετών- γεννήθηκαν στην Καλλιθέα στην Αθήνα, μεγάλωσαν στην ίδια γειτονιά, μάλιστα είχαν και μία κοινή φίλη, αλλά ποτέ δεν γνωρίστηκαν μεταξύ τους. Η πρώτη τους συνάντηση πραγματοποιήθηκε στη Βαλύρα, όταν και οι δύο μετακόμισαν μόνιμα στο χωριό. Έκτοτε παραμένουν μεταξύ τους κάτι παραπάνω από αδελφές.
- “Ο Γιώργος κι εγώ είμαστε αγαπημένοι με όλους τους κουμπάρους μας. Βοηθάμε ο ένας τον άλλο, είμαστε σαν ένα σπίτι. Μαζευόμαστε συχνά και τα παιδιά μας μεγαλώνουν σαν αδέλφια. Ως μοναχοπαίδι που είμαι, αισθάνομαι ότι μου έστειλε ο Θεός τις κουμπάρες μου, γιατί τις νοιώθω σαν αδελφές μου”, είπε συγκινημένη η κα Ασπασία Αγραπίδη-Καπότη και έσπευσε να ετοιμάσει διπλό δίσκο με μελομακάρονα για να κεράσει τις κουμπαρούλες της, αυτή την όμορφη εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων.
Ασπασίας Ηλιοπούλου. Φωτο: κα Άσπα Αγραπίδη-Καπότη
Εύγε στις άξιες κουμπαρούλες της Βαλύρας, οι αείμνηστες γιαγιάδες και παππούδες τους γελούν ευτυχισμένοι στους ουρανούς, γιατί τιμούν την παράδοση της κουμπαριάς στον όμορφο τόπο μας.
Θερμές ευχαριστίες στην άξια κα Άσπα Αγραπίδη- Καπότη που μοιράστηκε μαζί μας τη θεάρεστη εμπειρία της με τις υπέροχες κουμπάρες της, τιμώντας τον θεσμό και τον δεσμό της κουμπαριάς.
Βιβλιογραφία
1.Δελησάββας Μ.Π. (2002).Λαογραφικά Μάκρης και Λιβισίου Λυκίας Μ. Ασίας. Αθήνα. Εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
18/12/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου