Στην ταπεινή αυτή περιγραφή, για τη σεπτή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας της Ιεράς Μονής Βουλκάνου, θα στηριχθούμε στη θεωρία της Ορθόδοξης εκκλησίας, η οποία διαφοροποιείται από την εξωεκκλησιαστική θεώρηση των πραγμάτων, ακριβώς γιατί η εκκλησία βλέπει μέσα στο ορατό το αόρατο, μέσα στο πρόσκαιρο το αιώνιο , που μας αποκαλύπτει στη λατρεία της, μέρος της οποίας αποτελεί και η εικόνα. Όπως η ίδια η λατρεία, έτσι και η εικόνα είναι αποκάλυψη της αιωνιότητας μέσα στον χρόνο (Α΄Κορ.15,35-38).
Η Ιερά Μονή Βουλκάνου και η Εύρεση της Θαυματουργής Εικόνας
Η ιστορικές μαρτυρίες για την εύρεση της εικόνας της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης ανάγονται στον 8ο μ.Χ. αιώνα, στην εποχή του εικονομάχου βασιλέως Λέοντος Ισαύρου. Κρεμασμένη σ΄ ένα πουρνάρι, με μία καντήλα να φέγγει εμπρός της , βρέθηκε η αγία εικόνα από εικονολάτρες μοναχούς (που κατέφυγαν εκεί, λόγω των διώξεων από τον εικονομάχο βασιλέα) , στο αρχαίο ιερό του Ιθωμάτα Δία, στην κορυφή στο όρος Ιθώμη.
Βουλκάνο, ονόμαζαν κατά τον Μεσαίωνα το όρος Ιθώμη, όπως αναφέρεται σε συναξάριο του Aγίου Νίκωνος του Μετανοείτε (Ν.Ε.Λ. Ηλίου, τομ.Δ, σελ.766). Στο επίμηκες οροπέδιο, στη θέση του ιερού του Ιθωμάτα Δία, βρίσκεται η Παλαιά Iερά Μονή της Επανωκαστριτίσσης, η οποία κτίστηκε κατά τον 8ο αιώνα και εγκαταλείφθηκε το 1625 μ.Χ. , λόγω δυσμενών συνθηκών διαβίωσης και ελλείψεως νερού. Κατήλθαν οι μοναχοί χαμηλότερα, περίπου μία ώρα δρόμο από την επάνω Μονή και έκτισαν το κάτω, μεγάλο Μοναστήρι και τον Ιερό Ναό της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης. Η Μονή του Βουλκάνου εορτάζει την Παναγία Οδηγήτρια της στις 15 Αυγούστου, όπου η εικόνα μεταφέρεται από το Καθολικό στο Παλιό Μοναστήρι, στην νεότερη Ιερά Μονή. Στις 20 έως 28 Σεπτεμβρίου πραγματοποιείται πανηγυρικά η κάθοδος της εικόνας στη Μεσσήνη . Οι πιστοί διανύουν απόσταση 20 χιλιομέτρων, σε ανάμνηση της καταστολής της πανούκλας που μάστισε τη Μεσσηνία, το έτος 1755 μ.Χ., συνοδεύοντας την εικόνα από τη Μονή του Βουλκάνου πλήθος ιερωμένων και πιστών. Η πρώτη στάση κατά την κάθοδο λαμβάνει χώρο στην εκκλησία της Μαυροματέϊκης Παναγίτσας και στη συνέχεια υποδέχεται την εικόνα πλήθος κόσμου, μαζί με το Μητροπολίτη Μεσσηνίας, στον ιερό ναό της Αγίας Παρασκευής, στην είσοδο της Μεσσήνης. Αφού λιτανεύεται η Αγία εικόνα στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, καταλήγει στο Βουλκανιώτικο Μετόχι της Πανηγυρίστρας , όπου εναποτίθεται για οκταήμερο προσκύνημα. Στις 17:00 μ.μ. ,την 28η Σεπτεμβρίου, ξεκινά η επιστροφή της εικόνας της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης και καταλήγει η πομπή στην Ιερά Μονή του Βουλκάνου, στις 12:00 τα μεσάνυχτα. Βέβαια, η εικόνα της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης, η οποία λιτανεύεται, δεν είναι η παλιά εικόνα, η οποία βρέθηκε στο όρος του Ιθωμάτα Δία κατά τον 8ο αιώνα, διότι αυτή η εικόνα φέρει από σπαθί εικονολάτρη βασιλέως βαθύ χτύπημα στο πρόσωπο διαγωνίως, από τον αριστερό οφθαλμό μέχρι την άνω σιαγόνα δεξιά και αιμορραγεί αοράτως. Αυτό το ράγισμα επιδεινώθηκε με την πάροδο των ετών, γι΄ αυτό και αποσύρθηκε η αγία εικόνα και φυλάσσεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας.
Αγιογραφική Παρουσίαση της Εικόνας της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης
“ Η Οδηγήτρια Επονομαζωμένη τω Όρει Βουλκάνω”, όπως είναι εγγεγραμμένο επάνω στο αργυροεπένδυτο διάκοσμο , στην Αγία Εικόνα της Θεοτόκου, προέκυψε το 1857, στο Μετόχιο της Μονής, που βρισκόταν στη Σμύρνη. Η εικόνα είναι διαστάσεων 0,36Χ0,29 εκ. και φέρει σφυρήλατο φυτικό διάκοσμο. Ανάμεσα στο ξύλο και στο ανάγλυφο μεσολαβεί κερί (Βοκοτόπουλος, 1995, σελ. 21).
Όσον αφορά την αγιογράφηση επάνω στο ξύλο, χρονολογείται κατά τον 8ο αιώνα. Απεικονίζεται η ασκητική λιτότητα, τα πρόσωπα είναι νηστευτικά και λιπόσαρκα, οι χρωματισμοί σκοτεινοί, ο χαρακτήρας δογματικός και μυστικός, τα σχήματα ισχνά , επικρατεί ολιγοχρωμία και σεμνοχρωμία, γιατί η εικόνα δημιουργήθηκε σε καιρούς θλίψης των Ελληνικών ψυχών, όταν οι εικονομάχοι κατεδίωκαν τους πιστούς Ορθοδόξους Χριστιανούς. Η πάντιμος τέχνη της θεόπνευστης αγιογραφίας έχει αποτυπώσει τα ακηλίδωτο αρχιέτυπο της Παναγίας Οδηγήτριας, όπως αποκαλύφθηκε στον Ευαγγελιστή Λουκά. Η εικόνα είναι αχειροποίητος, παρά έμπνευση κάποιου αγιογράφου της εποχής . Οι μορφές είναι ζωντανές και παλλόμενες , όχι στατικές, όπως σε μία συνήθη αγιογραφία. Το πρόσωπο και ο λαιμός είναι εμφανή και στις δύο θείες μορφές , της Θεοτόκου και του Χριστού. Το μαυράδι των οφθαλμών της Παναγίας έχει σχήμα ωοειδές και χρώμα σκούρο καστανό . Τα φρύδια είναι τονισμένα , η μύτη είναι τριγωνική στο επάνω μέρος, λεπτή, και τα ρουθούνια στενόμακρα, σε βαθύ καστανό χρώμα. Το στόμα εκτείνεται ελαφρά προς τα έξω, χωρίς να τονίζεται και τα λάμματα (φωτεινά στρώματα) στις παρειές , έχουν γίνει με πυρροδισμό (παλιά τεχνική απεικόνισης των φωτεινών σημείων) . Όλα , σε συνδυασμό, τονίζουν τη σεμνότητα και ασκητική λιτότητα της Θεοτόκου. Ο δεξιός οφθαλμός της Παναγίας είναι ενεργός και ορά τα πάντα, ενώ ο αριστερός εμφανίζεται περισσότερο βυθισμένος, σε κατάσταση αιμορραγίας και/ή δακρύων, που σημαίνει ότι η Θεοτόκος αντιλαμβάνεται τα πάντα, με την καθοδήγηση του Τριαδικού Θεού , με θεία αγνότητα , και αιμορραγεί , η ανθρώπινη λογική , η κακία των εικονομάχων που την τραυμάτισαν, εμπρός στη θεία τελειότητα.
Ο Χριστός έχει σώμα τριετούς παιδιού και μορφή ενήλικα. Όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος “εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας το πληρώματός του Χριστού (Εφεσ. δ΄,13).Οι θείες μορφές συντρίβουν αυτόν που προσκυνά την εικόνα με κατάνυξη και προκαλούν την αφθαρσία υπερφυσικώς ( Διονύσιος Αγράφων, στο Φώτης Κόντογλου, σελ.29). Οι επίσης σκούρου καστανού χρώματος οφθαλμοί του Ιησού Χριστού παρουσιάζουν μία εσωστρέφεια, η κεφαλή του έχει μία ελαφρά κλίση προς τα αριστερά, με τεταμένο το θείον “ους” και τα φρύδια έντονα τονισμένα, που σημαίνει ότι ο Κύριος , με θεία ωριμότητα, και αυστηρότητα αναλύει πλήρως αυτά τα οποία συλλαμβάνει η Θεοτόκος και δρομολογεί την επίλυση των προβλημάτων των πιστών, οι οποίοι προσέρχονται ζητώντας τη βοήθεια του Θεού, χωρίς να παρατηρεί απαραίτητα ο Χριστός τα εξωτερικά δρώμενα του αισθητού κόσμου. Η επικοινωνία μεταξύ της Θεοτόκου και του Υιού της πραγματοποιείται σε κατάσταση θείας σιωπής, με τη χάρη της Τριαδικής Θεότητος.
Τα πρόσωπα και των δύο θείων μορφών αναδεικνύονται από το κέντρο ενός φωτεινού ηλίου, που αποτελεί το σφυρήλατο φωτοστέφανο τους, το οποίο είναι μέρος στον ασημένιο ανάγλυφο διάκοσμο, και ούτως τονίζεται το υπέρλαμπρο φως της Τριαδικής Θεότητος , επίσης απεικονίζεται το εσωτερικό φως , το οποίο διαλάμπει την υπέρτατη στιγμή της δόξας του. Το φωτοστέφανο του Χριστού , ο οποίος είναι “ο ων”, φέρει κεφαλαία γράμματα Ο ( αριστερά) και Ν ( δεξιά), ενώ το Ω έχει αντικατασταθεί από ένα ισόπλευρο τρίγωνο, που είναι σύμβολο του Θεού-Πατέρα, τοποθετημένο στο κέντρο , εντός του στέμματος του Υιού του Θεού. Το φωτοστέφανο της Θεοτόκου αποτελείται από καρποφόρο κλήμα αμπέλου, με κίνηση από αριστερά προς τα δεξιά, δηλαδή από την αθανασία προς το έλεος του Υιού της του Μονογενούς, παρόμοια κίνηση όπως κάνουμε οι Ορθόδοξοι τον σταυρό μας. Η καρποφορούσα άμπελος , η οποία καλύπτει το πλαίσιο της εικόνας και το φωτοστέφανο της Θεοτόκου, συμβολίζουν το τίμιο αίμα του Χριστού .Επάνω στο κέντρο του φωτοστέφανου, στην κεφαλή της Θεοτόκου , έχουν τοποθετηθεί τρεις πολύτιμοι λίθοι εκ των οποίων λίθων έχει αφαιρεθεί ο πρώτος αριστερά. Ακριβώς επάνω από τον συγκεκριμένο διάκοσμο , στην περιφέρεια του φωτοστέφανου, υπάρχει ημικύκλιο με πέντε άστρα που έχουν αφαιρεθεί οι πολύτιμοι λίθοι από το κέντρο τους. Το πέντε είναι σύμβολο της εξελίξεως του κόσμου, σε θείο επίπεδο, επίσης του Θείου Λόγου . Όπως μου ανέφερε ο πατήρ Ευστάθιος , ο οποίος λειτουργεί στον Ι.Ν.Γενεθλίων της Θεοτόκου, Γιαννιτσανίκων στη Καλαμάτα, οι πολύτιμοι λίθοι είναι διαμάντια. Έχουν αφαιρεθεί έξι διαμάντια από το φωτοστέφανο της Παναγίας και άλλα τρία διαμάντια από το φωτοστέφανο του Χριστού.
Ο Χριστός κρατεί κλειστό ειλητάριο στο αριστερό χέρι, και ευλογεί ως αρχιερεύς τον κόσμο με το δεξί χέρι , (τον αντίχειρα και τον παράμεσο). Συχνά αναρωτιούνται οι άνθρωποι τι ενδεχομένως θα μπορούσε να γράφει το κλειστό ειλητάριο του Κυρίου. Ξεδιπλωμένο ειλητάριο συναντάμε στην Αγία Εικόνα της Παναγίας Γλυκοφιλούσης, όπου γράφει: “Πνεύμα Κυρίου επ΄εμέ, ου είνεκεν έχρισέ με, ευαγγελίσασθαι πτωχοίς απέσταλκέ με, ιάσασθαι τους συντετριμμένους την καρδίαν, κηρύξας αιχμαλώτοις έφεσιν και τυφλοίς ανάβλεψιν (Ησ.ξ΄.1).”
Τα πέλματά του Χριστού είναι γυμνά, με τεταμένο το δεξί πέλμα, το οποίο ακουμπά ελαφρώς πάνω στον κάθετο άξονα του σταυρού της εικόνας και είναι προτύπωση της επερχόμενης Σταύρωσης. Ως προς τη διάταξη των δακτύλων είναι μακρύτερος ο δεύτερος δάκτυλος, συγκριτικά με τον πρώτο, που σημαίνει ότι είναι ενεργές οι ιδιότητες τού Θείου Λόγου εντός του γήινου σώματος, το θείο και το γήινο συνυπάρχουν αρμονικά και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Παρομοίως οι αρχαίοι Έλληνες γλύπτες λάξευαν στα μάρμαρα τα δάκτυλα των θείων όντων.
Ο κάθετος άξονας του Σταυρού, ο οποίος ορίζεται από το αμπελόσχημο πλαίσιο της εικόνας στο επάνω μέρος, διαπερνά την όρθια , με κλίση προς τα δεξιά κεφαλή της Θεοτόκου , και τέμνει το βαθούλωμα, τη λεγόμενη σφαγή του λαιμού της, με τον οριζόντιο άξονα, ο οποίος ορίζει τη γραφή του ονόματός της. Η σφαγή του λαιμού και οι θείες κλείδες στη κορυφή του στέρνου της Παναγίας ορίζουν το είναι του Λόγου, σε ουράνιο επίπεδο. Η Θεοτόκος ομιλεί, στους έχοντας ώτα να την ακούσουν, συμβολικά με ένα θείο “α” , όπως ¨Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ” , επάνω στην έδρα της ψυχής της. Παράλληλα, αναδεικνύεται σε στάση δεήσεως το δεξί χέρι της Παναγίας, το οποίο είναι σεμνά ακουμπισμένο επί του στήθους της, με ανοιχτή την παλάμη. Τα δάκτυλα είναι ελαφρώς παχιά στις ρίζες , μακριά και λεπτά στα άκρα, με τονισμένους τον αντίχειρα, δείκτη και μεσαίο δάκτυλο, με τους οποίους κάνουμε τον σταυρό μας. Το δεξί χέρι έχει ορθή στάση προς τα άνω, σε μορφή δεήσεως, ενώ το αριστερό κοιτάζει προς τα κάτω, καθώς στηρίζει το σώμα του Κυρίου. Παρόμοια απεικόνιση στον σφυρήλατο αργυρό διάκοσμο, όσον αφορά τη στάση του σώματος της Θεοτόκου και του Χριστού, επίσης την εναρμόνιση των θείων χειρών, παρατηρείται στην εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου στη Μονή Εσφιγμένου και στην Παναγία τη Γοργοϋπήκοο, στη Μονή Δοχειαρίου , στο Άγιον Όρος.
Επάνω από το δεξί χέρι της Μεγαλόχαρης ευλογεί ο Κύριος αντίστοιχα με την δεξιά Του. Τις ευλογίες δέχεται η Θεοτόκος με το δεξί Της χέρι. Οι θείες δυνάμεις παραμένουν εντός του πλαισίου της εικόνας , δεν διαφεύγουν εκτός.
Στο κέντρο της κεφαλής της Θεοτόκου, επάνω στο μαφόριο της , έχει τοποθετηθεί οκτάκτινος αστέρας και άλλος ένας αντίστοιχα στον αριστερό της ώμο, ενώ πάνω στον δεξιό της ώμο καταλήγει ρόδον αμάραντον, που σημαίνουν ότι διαφύλαξε την αγνότητα και την παρθενία της πριν και μετά τον Ευαγγελισμό, καθώς και τη γέννηση του Υιού της. Τόσο το μαφόριο της Θεοτόκου, όσο και το ιμάτιο που περιβάλει τον Χριστό έχουν ταυτόσημο διάκοσμο , με κλώνους τριανταφυλλιάς και δροσερά τριαντάφυλλα, και δίνουν την εντύπωση ενός συνεχούς ενδύματος, μεταξύ της Παναγίας και του Χριστού. Τα φύλλα στους κλώνους είναι ήμερα και οι κλώνοι χωρίς αγκάθια. Είναι σύμβολα του θείου-Έλληνος λόγου, σε ουράνιο επίπεδο. Εκφράζεται ο Λόγος της θείας σιωπής σε αναπαράσταση. Ο Θεός γράφει επάνω σε φύλλα από τριαντάφυλλα, έλεγε ο μακαριστός πατήρ Αμβρόσιος, τραπεζάρης στην Ιερά Μονή Βουλκάνου. Αντίθετα, ο λόγος των ανθρώπων, αυτόν που εκφέρουμε με τις φωνητικές μας χορδές, απεικονίζεται με πολλά αγκάθια στη λαϊκή μας παράδοση, όπως για παράδειγμα στα κεντητά από τον 17ο αιώνα και έκτοτε, ιδίως στη νήσο Κάρπαθο. Ο διάκοσμος στο μαφόριο της Παναγίας έχει διαγώνια φορά, και ισορροπεί την άλλη διαγώνια κλίση που έχει το σώμα του Ιησού και η δεομένη χείρα της Θεοτόκου, επειδή τέμνονται κάθετα.
Όσον αφορά τον ανάγλυφο διάκοσμο στο πλαίσιο και στον κάμπο της εικόνας , το πλαίσιο έχει διαιρεθεί καθέτως και οριζοντίως σχηματίζοντας σταυρό. Τα κλήματα με τους καρπούς της αμπέλου ξεκινούν από τις τέσσερες γωνίες και καταλήγουν στα τέσσερα σημαία του σταυρού, όπου είναι τοποθετημένη οριζοντίως η ανάγλυφη φράση : Η Οδηγήτρια Επονομαζωμένη ( αριστερά) τω Όρει Βουλκάνω ( δεξιά).Αντίστοιχα, επάνω στην αριστερή γωνία ( στον κάμπο της εικόνας) έχουν τοποθετηθεί τα αρχικά ΜΡ (μήτηρ) και δεξιά ΘΥ (Θεού).Ακριβώς κάτω από το ΘΥ παρατηρείται φυτικός διάκοσμος σχηματίζοντας ένα κεφαλαίο Υ, ανάμεσα στα αρχικά του ονόματος του Ιησού Χριστού , όπου ΙΣ ( αριστερά) και ΧΣ ( δεξιά) σχηματίζουν με αναγραμματισμό τη θεία λέξη ΙΣΧΥΣ, που συμβολίζει τη δύναμη και την παρουσία του Κυρίου, με την ενεργό δεξιά Του χείρα επάνω στην εικόνα. Με τη Θεία Ισχύν της Αγίας Τριάδος θεραπεύει τις ασθένειες των ανθρώπων ο Ιησούς Χριστός. Ολόκληρη η αργυροσφυρήλατη απεικόνιση έχει επικαλυφθεί με στρώμα χρυσού, για να τονιστεί το θείον φως που επικάθεται και περιβάλει τη θαυματουργή εικόνα ( Βράνος, σελ.163).
Οι πιστοί, όταν προσέρχονταν τα παλιά χρόνια για να προσκυνήσουν τη Μεγαλόχαρη και έβλεπαν τα πέντε άστρα πάνω στο φωτοστέφανο της Παναγίας, δηλαδή τους πέντε αγίους, την προσφωνούσαν Πενταγιώτισσα, που δεν πρέπει να συγχέεται με τη Μαρία την Πενταγιώτισσα, τη νεαρή γυναίκα από τη Ρούμελη. Στη Βαλύρα έλεγαν πενταγιόν , κατά τη δεκαετία του 1960, απ΄ όσο θυμάμαι, το κόσμημα του λαιμού, δηλαδή το μενταγιόν, όταν είχε επάνω πέντε λίθους ή πέντε αγίους και σχημάτιζε ισοσκελή σταυρό , σχήμα κοσμήματος που έχει διασωθεί από τη Βυζαντινή περίοδο.
Θεολογική Παρουσίαση της Εικόνας της Παναγίας του Βουλκάνου
Η Ζ΄Οικουμενική Σύνοδος (787) καταδίκασε τους εικονομάχους ως τους πιο επικίνδυνους αιρετικούς, επειδή η εικονομαχία εμπεριέχει μεγάλο φάσμα αιρέσεων. Όρισε η Οικουμενική Σύνοδος να αποδίδεται τιμή και προσκύνηση των ιερών εικόνων, όπως γίνεται με το Άγιο Ευαγγέλιο και τον Τίμιο Σταυρό. Έκτοτε εορτάζεται η Κυριακή της Ορθοδοξίας και αναγιγνώσκεται το Συνοδικόν της Ορθοδοξίας για να διαφωτίζονται οι πιστοί και να μην υποπέσουν στη πλάνη της εικονομαχίας. Η άρνηση της απεικόνισης θα καταντούσε τον Χριστιανισμό αφηρημένη θεωρία, αυτή ήταν η παλιά αίρεση του δοκητισμού (Ουσπένσκυ, σελ.169).Ο Άγιος Γεώργιος Κύπρου έλεγε σ΄ ένα εικονομάχο ότι όποιος σκέπτεται σαν αυτόν “βλασφημεί τον Υιό του Θεού και δεν ομολογεί την εν σαρκί οικονομία του”.
Η εικόνα της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης δηλώνει τη μίμηση του πρωτοτύπου. Δεν πρόκειται για φυσιοκρατική προσωπογραφία, ούτε ιστορική μαρτυρία, αλλά για θεόπνευστη απεικόνιση. Η χάρη του Αγίου Πνεύματος αναδεικνύει την αγιότητα των αναπαριστώμενων προσώπων του Ιησού Χριστού και της Θεοτόκου και της εικόνας τους και είναι μέσα σε αυτή την χάρη που ενεργείται η σχέση ανάμεσα στον πιστό και στον Θεό, διαμέσου της εικόνας. Ο άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής αναπαρέστησε τη μορφή της Θεοτόκου, η οποία του αποκαλύφθηκε, ταπεινή, σεπτή, με διάκριση, σε εγρήγορση, με θεία δύναμη , έχει οφθαλμούς για να δει και αυτιά για να ακούσει τα πάντα, και τόσες άλλες θείες ιδιότητες, που διακρίνουν την Παναγία μας την Οδηγήτρια. Πρόκειται για αχειροποίητη εικόνα και η δύναμη της είναι τεράστια θαυματουργικά. Η Παναγία του Βουλκάνου συνήθως εμφανίζεται στα ενύπνια των Μεσσηνίων φορώντας μαύρο μαφόριο, με φωτεινό πρόσωπο. Οι Βαλυραίοι παλιά έβλεπαν στα όνειρά τους την Παναγία να φυλάει το εικονοστάσι της εισόδου του ιερού ναού του Αγίου Αθανασίου και να ευλογεί το πλήθος. Εξερχόταν μέσα από μία αντίστοιχη παλιά ασημένια εικόνα της ως οδηγήτρια, που ήταν τοποθετημένη στον Άγιο Αθανάσιο, ενδεδυμένη στα μαύρα και καθοδηγούσε αυτόν που την ονειρευόταν.
Η εικόνα μετέχει στην αγιότητα του πρωτοτύπου της , γιατί δεν υπάρχει χάσμα μεταξύ εικόνας και πρωτοτύπου. Εμείς μετέχουμε με τη σειρά μας σ΄ αυτή την αγιότητα όταν προσευχόμαστε, “ευλόγησον ημάς και αγίασον ως φιλάνθρωπος τη λάμψει της Πανάγνου σου Εικόνος” (2ο, 3ο στιχηρό, ήχος δ΄).Επέρχεται μεταμόρφωση, κάνοντας τον εαυτό μας ζωντανή εικόνα της Παναγίας και του Χριστού. Τελικός σκοπός της κτίσης είναι η μεταμόρφωσή της. Ο άνθρωπος ,ως εικόνα του Θεού ,γίνεται η οδός μέσα από την οποία ο Θεός ενεργεί πάνω στην κτίση (Ουσπένσκυ, σελ.182). “Ημείς δε κατοπτριζόμενοι την αυτή εικόνα μεταμορφούμεθα από δόξης εις δόξαν” (Β΄Κορ.3,18).
Ο Θεός είναι κάλλος, υποστήριζε ο Άγιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης. Ο Κύριος εβασίλευσεν, ευπρέπειαν ενεδύσατο λέγει ο Δαβίδ στον 92ο ψαλμό. Η αξία του ορατού κόσμου για την εκκλησία στηρίζεται στη μεταμόρφωσή του , με τη συμμετοχή του ανθρώπου, σε λάμψη του Αγίου Πνεύματος, σε αγιότητα και μετοχή στον μέλλοντα αιώνα. Στο μυστήριο της θεώσεως , όταν η ψυχή γίνεται φως, μεταδίδει και στο σώμα από τη δική της λαμπρότητα, όπως η φωτιά μεταδίδει στον σίδηρο από τη δική της ενέργεια, έλεγε ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος. Η εικόνα της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης έχει μεταμορφώσει γενιές και γενιές ανθρώπων έχει καθοδηγήσει και φωτίσει πολλά από τα τέκνα της , μέσα από το ιερατικό αξίωμα και τον δρόμο του μοναχισμού ιδίως.
Η Μεγαλόχαρη ζητά από εμάς όχι μόνο να είμαστε εικόνα του δημιουργού μας, αλλά μία εικόνα που μοιάζει με τον Θεό μας. Το έργο μας έχει χαρακτήρα δυναμικό και η Παναγία μας είναι η θεία μητέρα ως προς τη διαπαιδαγώγηση και ανατροφή μας. Ο Χριστός αναπαριστά τη θεία απεικόνιση του Ουράνιου Πατέρα μας, είναι θεάνθρωπος που ενώνει αναλλοίωτα και αδιαίρετα τις δύο φύσεις του, “ο εωρακός εμέ εώρακε τον Πατέρα” ,είπε ο Κύριος (Ιωαν.14,9) και “ουδείς δύναται ειπείν Κύριον Ιησούν ει μη εν Πνεύματι Αγίω” (Α΄Κορ.12,3).Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να μπορέσει ο άνθρωπος να γίνει ένα με τον Θεό. Στην εικόνα αναπαρίσταται ο θεάνθρωπος όμοιος με άνθρωπο, εκτός από την αμαρτία, έλεγε ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής . Η δόξα του Θεού μεταδίδεται στα ανθρώπινα μάτια μέσα από την εικόνα, μας αγιάζει και μετέχουμε στην αλήθεια της σαρκώσεως του Θεού. Η εικόνα της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης συνδυάζει την ομορφιά του γήινου με το ουράνιο, αναδεικνύεται η εσωτερική ωραιότητα και η πνευματική καθαρότητα.
Η εικόνα είναι ένας δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε και ένα μέσον για μετάνοια και προσευχή. Μας αποκαλύπτει την απελευθέρωση από τα πάθη ,έλεγε ο άγιος Δωρόθεος.
Ο άνθρωπος , μέσα από τη ψυχική του σύνδεση με την εικόνα της Θεοτόκου της Οδηγήτριας, “σπείρεται εν φθορά, εγείρεται εν αφθαρσία, σπείρεται εν ατιμία, εγείρεται εν δόξη, σπείρεται εν ασθενεία εγείρεται εν δυνάμει, σπείρεται σώμα ψυχικόν, εγείρεται σώμα πνευματικόν (στιχ. 42-44).
Η προσευχή μας, με κατάνυξη ψυχής, εμπρός στην εικόνα της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης, αγιάζεται από τη θεία χάρη της και ελκόμαστε ολόκληροι προς τον Θεό από μία άγνωστη δύναμη, που παρασύρει μαζί της και το σώμα μας. Συνεπαρμένη η σάρκα από το πνεύμα, γίνεται όλος ο άνθρωπος πνευματικός (Αββά Φιλήμονος, λόγος πάνυ ωφέλιμος, Φιλ., τομ. ΙΙ).
Το φωτοστέφανο δεν είναι απλά ένα φωτεινό στεφάνι γύρω από την κεφαλή της Θεοτόκου και του Χριστού για την Ορθοδοξία. Είναι ένας ανέσπερος ήλιος της δικαιοσύνης νοητός ,μέσα από το κέντρο του οποίου αναδεικνύεται η Θεοτόκος και ο Θεάνθρωπος, στην ευλογημένη εικόνα της Μεγαλόχαρης στην Ιερά Μονή Βουλκάνου. Ο Θεός επιστατεί και τίποτα δεν χάνεται.
Είθε το άμορφο να λαμβάνει μορφή , όλα να μπαίνουν σε τάξη και η ζωή μας να ακτινοβολείται από το άπλετο φως της Παναγίας της “Οδηγήτριας, Επονομαζωμένης τω Όρει Βουλκάνω”.Η χάρη του Αγίου Πνεύματος, που κατοικεί μέσα στην εικόνα της Θεοτόκου ,να γιατρεύει τις ψυχικές και σωματικές μας ασθένειες.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
13/8/ 2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου