Ο εσωτερικός άνθρωπος ως σταθερό σημείο έλξεως της Θείας Χάριτος: Ερωτηματολόγιο Αυτογνωσίας

                             

                                                             Φωτό: Pinterest

Το παρόν ερωτηματολόγιο έχει σχεδιαστεί με στόχο να λειτουργήσει ως εργαλείο πνευματικής διάκρισης και αυτογνωσίας, μέσα στο πλαίσιο της Ορθόδοξης θεολογίας και πνευματικής ζωής. Βασίζεται στη θεμελιώδη παραδοχή ότι η Χάρη του Τριαδικού Θεού ενεργεί στην ψυχή του ανθρώπου όπου υπάρχει εσωτερικό σταθερό σημείο στήριξης, το οποίο  αποτελείται από πίστη, ταπείνωση, μετάνοια, προσευχή, αγάπη και ένταξη στην Εκκλησιαστική ζωή. Το ερωτηματολόγιο επιδιώκει να βοηθήσει τον αναγνώστη να εντοπίσει αυτό το σημείο σταθερότητας, αλλά και τις περιοχές στις οποίες η πνευματική ζωή του χρειάζεται ενίσχυση και βαθύτερη σύνδεση με την Χάρη του Θεού.

Σκοπός του ερωτηματολογίου

1. Αυτογνωσία και διάκριση:
   Μέσα από τις ερωτήσεις, ο  αναγνώστης έχει την ευκαιρία να αντικρίσει ειλικρινά την πνευματική του κατάσταση, να διακρίνει τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του, αλλά και να αναγνωρίσει πού και πώς η Χάρη του Θεού μπορεί να ενεργήσει πιο καρποφόρα.

Ενότητα Δ: Η Ανάσταση του Χριστού ως η τελική σταθεροποίηση της ανθρώπινης φύσεως

                                       

                                                                     Φωτό: Pinterest

 Εισαγωγή

Η Ανάσταση παρουσιάζεται ως η τελική σταθεροποίηση της ανθρώπινης φύσεως, όπου νικιέται ο θάνατος και η φθορά. Το κεφάλαιο διερευνά πώς η Ανάσταση θεμελιώνει τη ζωή αιώνια, επαναφέρει την ψυχοσωματική ενότητα και προετοιμάζει τον άνθρωπο για την ενέργεια της Θείας Χάριτος.

 4.1 Η Ανάσταση ως υπέρβαση κάθε αστάθειας

Η Ανάσταση του Χριστού αποτελεί το αποκορύφωμα της θείας οικονομίας και το τελικό σημείο στήριξης της ανθρώπινης φύσεως μέσα στην ιστορία. Ο Απόστολος Παύλος διακηρύσσει ότι «εἰ Χριστὸς οὐκ ἐγήγερται, ματαία ἡ πίστις ἡμῶν» (Α΄ Κορ. 15,17), επισημαίνοντας ότι χωρίς την Ανάσταση δεν υπάρχει ούτε σωτηρία ούτε σταθερότητα της ύπαρξης.

Ενότητα Γ: Ο Σταυρός του Χριστού ως το Υπέρτατο Σημείο Στήριξης για την Ενέργεια της Θείας Χάριτος

                               

                                                                        Φωτό: Pinterest

  Η Ενότητα Γ εισάγει τον Σταυρό ως το κεντρικό σημείο υπακοής και αγάπης, όπου η κάθετη σχέση με τον Πατέρα και η οριζόντια κοινωνία με τους ανθρώπους συγκλίνουν. Αναδεικνύεται η σωτηριολογική του διάσταση, η θεραπευτική δύναμη για τον κόσμο και η αποκατάσταση της σταθερότητας που καταλύθηκε με την πτώση.

3.1 Ο Σταυρός ως αποκάλυψη της τελείας υπακοής προς τον Πατέρα

Ο Σταυρός του Χριστού δεν αποτελεί απλώς το όργανο του πάθους, αλλά το απόλυτο σημείο σταθερότητας μέσα στην ιστορία της σωτηρίας. Εάν η Ενσάρκωση προσφέρει το οντολογικό έρεισμα της σωτηρίας, ο Σταυρός αποκαλύπτει την τέλεια στάση του Υιού απέναντι στον Πατέρα. Η κάθετη διάσταση του Σταυρού εκφράζει τη σχέση υπακοής, αγάπης και ελεύθερης προσφοράς του Χριστού προς τον Πατέρα.

Ο Χριστός, «γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» (Φιλιπ. 2,8), αποκαθιστά την υπακοή εκεί όπου ο Αδάμ απέτυχε. Όπως τονίζει ο άγιος Αθανάσιος ο Μέγας, η υπακοή του Χριστού δεν είναι εξωτερική συμμόρφωση, αλλά εσωτερική ταύτιση θελήσεως, που επαναφέρει την ανθρώπινη φύση στη φυσική της αναφορά προς τον Θεό.

Όταν το Άγιο Δισκοπότητρο περνούσε από τα σοκάκια και την πλατεία της Βαλύρας

                                  

                                                             Φωτό: Pinterest

Υπήρξαν Χριστούγεννα στη Βαλύρα που δεν μετριούνταν με δώρα και τραπέζια, αλλά με σιωπές, ευχές και σκυμμένα κεφάλια. Στη Βαλύρα των περασμένων δεκαετιών, η πίστη ένωνε τους ανθρώπους σε μια κοινή μνήμη με σεβασμό. Αυτές τις εικόνες, βαθιά χαραγμένες στην ψυχή, ανακαλεί σήμερα ο κ. Γιώργος Παρασκευά Φειδάς, μεταφέροντάς μας σε έναν κόσμο απλότητας, ευλάβειας και συλλογικής κατάνυξης.

Ο γηραιός αλλά δραστήριος Βαλυραίος,  κάτοικος Rhode Island (ΗΠΑ), ζώντας με την οικογένειά του, αφήνει συχνά τη σκέψη του να γυρίζει πίσω, σε εκείνα τα παλιά Χριστούγεννα του χωριού, τότε που ο χρόνος κυλούσε αλλιώς και το επίκεντρο των ημερών δεν ήταν η κατανάλωση, αλλά η πίστη, η προσμονή και η σιωπηλή κατάνυξη.

Οι ρίζες της Βαλύρας: Ένα δοκίμιο αφιερωμένο στους ανθρώπους της γης

                           

                                                 Φωτό:  Stasinos Bovis FB

«Χωρίς ρίζες, το δέντρο δεν στέκει». Η φράση αυτή αποτυπώνει με απλό αλλά ουσιαστικό τρόπο την πραγματικότητα της ελληνικής υπαίθρου. Στη Βαλύρα Μεσσηνίας, οι ρίζες αυτές είναι οι άνθρωποι του πρωτογενούς τομέα: οι αγρότες ελαιοπαραγωγοί, οι κτηνοτρόφοι και οι μελισσοκόμοι. Άνθρωποι που με τον καθημερινό τους μόχθο στηρίζουν όχι μόνο την τοπική οικονομία, αλλά και την ίδια τη ζωή του χωριού.

Η ελιά κατέχει ξεχωριστή θέση στον τόπο μας. Είναι σύμβολο ειρήνης, αντοχής και συνέχειας, όπως ακριβώς και οι ελαιοπαραγωγοί της Βαλύρας. Με υπομονή και σεβασμό στη φύση, καλλιεργούν τη γη που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους, προσφέροντας ένα προϊόν ποιοτικό, αναγνωρισμένο και άρρηκτα δεμένο με τη μεσσηνιακή ταυτότητα. Το ελαιόλαδο δεν είναι απλώς προϊόν· είναι ιστορία, πολιτισμός και καθημερινός κόπος.

Ενότητα Β: Η Ενσάρκωση του Χριστού ως το απόλυτο «Σημείο Στήριξης» της Θείας Χάριτος

                         

                                                          Φωτό: Pinterest

  Εισαγωγή

Στην ορθόδοξη θεολογία, η σωτηρία του ανθρώπου δεν αποτελεί απλώς ηθική βελτίωση ή νομική αποκατάσταση, αλλά οντολογική ανακαίνιση της ανθρώπινης φύσεως. Η Χάρη του Αγίου Πνεύματος είναι εκείνη που ζωοποιεί και μεταμορφώνει τον άνθρωπο, όμως η θεία ενέργεια δεν  δρα μαγικά ούτε ανεξάρτητα από την οικονομία του Τριαδικού Θεού. Απαιτείται ένα σταθερό σημείο στήριξης, ένα αμετακίνητο «στῶ», ώστε η Χάρη να ενεργήσει σωτηριολογικά μέσα στον κόσμο (Lossky).

Το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς μπορεί να υπάρξει τέτοια σταθερότητα σε έναν έκπτωτο και φθαρτό κόσμο. Η απάντηση της Εκκλησίας είναι σαφής: το σημείο αυτό δεν αναδύεται από την κτίση, αλλά προσφέρεται από τον ίδιο τον Θεό διά της Ενσαρκώσεως του Υιού Του ( Μ. Αθανάσιος).

Τι έλεγε για τα ζώα ο Άγιος Παΐσιος

                                   

Φωτό: Pinterest

Στη σελίδα του κ. Γιώργου Γεωργουδάκη στο Fb εντοπίσαμε τον ακόλουθο-ψυχοφέλιμο λόγο του Αγίου Παϊσίου:

"Παρατηρώ τα μυρμήγκια πόσο φιλότιμα εργάζονται, χωρίς να έχουν επιστάτη!

Εγώ δεν βρήκα σε κανέναν άνθρωπο την λεπτότητα που είδα στα μυρμήγκια.

Τα νέα μυρμηγκάκια πάνε και κουβαλούν στην φωλιά ξυλάκια και ένα σωρό άλλα άχρηστα πράγματα, επειδή ακόμη δεν ξέρουν τί πρέπει να φέρουν.

Τα παλιά μυρμήγκια τα αφήνουν να τα κουβαλήσουν, χωρίς να τους κόβουν την προθυμία, και μετά τα βγάζουν έξω από την φωλιά.

Ύστερα, σιγά-σιγά τα νέα βλέπουν τί κουβαλούν τα παλιά και μαθαίνουν τί πρέπει να φέρνουν.

Αν ήμασταν εμείς, θα λέγαμε: Έλα εδώ εσύ, τί είναι αυτά που κουβαλάς; Πέταξέ τα γρήγορα έξω.

Τα ζώα τα έκανε ο Θεός, για να εξυπηρετείται ο άνθρωπος, αλλά και για να παραδειγματίζεται.

Ενότητα Α: «Δος μοι πα στω και τὰν γᾶν κινάσω»-Μια Ορθόδοξη θεολογική ανάγνωση

 

                                                            Φωτό: Pinterest

Πρόλογος 

Η περίφημη φράση του Αρχιμήδη «Δος μοι πα στω και τὰν γᾶν κινάσω» έχει ερμηνευτεί κυρίως ως απόδειξη της δύναμης της ανθρώπινης γνώσης και λογικής. Ο μεγάλος μαθηματικός εκφράζει την πίστη του στη δυνατότητα να κινηθεί ακόμη και η γη, αν βρεθεί το κατάλληλο σημείο στήριξης. Στην Ορθόδοξη θεολογία, η φράση αποκτά πνευματική διάσταση: η «πέτρα» και η ύλη μπορούν να μεταμορφωθούν και να γίνουν φορείς της θείας Χάριτος μόνο όταν υπάρχει ένα εσωτερικό σταθερό σημείο στήριξης στον άνθρωπο. Μέσα από την ταπείνωση, την πίστη, την αγάπη, την προσευχή και την συμμετοχή στα μυστήρια, η ψυχή γίνεται δεκτική στην ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, και μέσω αυτού η θεία δόξα κινεί τον κόσμο.

Ακουλουθεί ένα θεολογικό δοκίμιο σε πέντε αυτοτελείς ενότητες, για να είναι ευανάγνωστο. Λίγο πριν το μέγα γεγονός της εναθρωπήσεως του Κοσμοσωτήρος Χριστού, είναι η τελική προετοιμασία μας για να βιώσουμε τα Χριστούγεννα όχι ως καταναλωτικό γεγονός αλλά μέσα από την Ορθόδοξη Πνευματική Διάσταση.

«Ζούμε ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ, ἀλλὰ προσδοκῶμεν τὴν ὀγδόην ἡμέραν»

                  

                      Δύο Oγδοήτες του Αγίου Όρους. Φωτό: Θηβαίος Πολίτης στο FB

 Εισαγωγή

Η ζωή του ανθρώπου στον κόσμο τούτο είναι γεμάτη από καθημερινές μέριμνες, ευθύνες, χαρές και θλίψεις. Σε αυτή την καθημερινότητα, πολλές φορές νιώθουμε ότι ο χρόνος κυλά αδιάκοπα, ότι οι μέρες επαναλαμβάνονται και ότι η ζωή μας περιορίζεται σε έναν κύκλο που δύσκολα ξεπερνάμε. Η Ορθόδοξη Παράδοση, όμως, μας προσκαλεί να δούμε τη ζωή μέσα από μια διαφορετική οπτική: ενώ ζούμε στον κόσμο, η καρδιά μας μπορεί να «αναπνέει» ήδη σε έναν άλλο, υπερβατικό  χώρο, που η Εκκλησία ονομάζει Ογδόη Ημέρα.

Η Ογδόη Ημέρα δεν είναι  αριθμός ή ημερολογιακή έννοια. Είναι πνευματική πραγματικότητα: η Ανάσταση του Χριστού, η Βασιλεία του Θεού, η ζωή που ξεπερνά τη φθορά και τον χρόνο. Για τους ασκητές και τους μοναχούς, αυτή η έννοια γίνεται τρόπος ζωής: διδάσκει την καρδιά να μην δεσμεύεται από τα προσωρινά, να προσδοκά με πίστη και να βιώνει την αιωνιότητα ήδη στο σήμερα, μέσα από προσευχή, αγώνα και μνήμη Θεού.

Το παρόν κείμενο επιχειρεί να μεταφέρει αυτήν την αίσθηση σε όλους, και όχι μόνο σε όσους ζουν ασκητική ζωή. Απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο που αναζητά νόημα πέρα από την καθημερινή ρουτίνα, σε εκείνον που θέλει να δει πώς η πίστη μπορεί να μεταμορφώσει τη ζωή, δίνοντας ειρήνη, ελπίδα και χαρά ακόμη μέσα στον κόσμο αυτόν.

Δυναμική και ζεστή παρουσία του Συλλόγου Γυναικών Βαλύρας στη φωταγώγηση του Χριστουγεννιάτικου δέντρου

 

                     

                               Φωτογραφίες: κα Ελένη Καπότη-Αδαμοπούλου

Με ιδιαίτερη επιτυχία και έντονο το πνεύμα των Χριστουγέννων πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2025 η εκδήλωση φωταγώγησης του Χριστουγεννιάτικου δέντρου στην πλατεία της Βαλύρας. Ανάμεσα στους Πολιτιστικούς Συλλόγους της Τοπικής Κοινότητας Βαλύρας —τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Ο Θάμυρις», τον Ποδοσφαιρικό Σύλλογο Αστήρ Βαλύρας και τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού και Νηπιαγωγείου— ξεχώρισε για ακόμη μία φορά η δυναμική και αρμονική παρουσία του Συλλόγου Γυναικών Βαλύρας  , που δένει ουσιαστικά τις δράσεις  των γυναικών του χωριού με στόχο την πολιτιστική ευημερία της τοπικής κοινωνίας.

Στο χριστουγεννιάτικο παζάρι του Συλλόγου, οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν και να προμηθευτούν προσωπικές χειροποίητες δημιουργίες, εορταστικές αλλά και χρηστικές κατασκευές, καθώς και παραδοσιακά ποτά και γλυκίσματα, που έκλεψαν δικαιολογημένα την παράσταση. Οι φωτογραφίες της εκδήλωσης αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της ζεστής ατμόσφαιρας και της δημιουργικότητας των μελών του Συλλόγου.

Η Θεολογία των Ιερών Αμφίων στην Ορθόδοξη Παράδοση: Πέρα από τα Οικονομικά Μέτρα

                     

                                                        Εικόνες: Pinterest

Στην   εποχή μας, αρκετοί κοσμικοί αντιμετωπίζουν την επένδυση σε ιερά άμφια με ανθρώπινα και οικονομικά κριτήρια, συχνά συγκρίνοντάς τα με κοστούμια ή κοσμήματα.  Γνωστός Μητροπολίτης πρόσφατα δήλωσε ότι οι στολές δεν κοστίζουν πολύ, συγκρινόμενες με τις ανθρώπινες πολυτέλειες, και ότι οι πολύτιμοι λίθοι ή ο χρυσός δεν είναι   αληθινοί στις μίτρες ή στα εγκόλπια· επεσήμανε δε ότι ο ίδιος κυκλοφορεί χωρίς πολυτελή ενδυμασία. Αυτή η επιφανειακή αντιμετώπιση όμως αγνοεί την βαθύτερη θεολογική διάσταση των ιερών αμφίων και δεν βοηθά τον αναζητητή της αλήθειας να ξεφύγει από τη στιγνή-γραμμική λογική και να αντιληφθεί  τις θείες διαστάσεις του σοβαρού αυτού θέματος, με  διάκριση Αγίου Πνεύματος.

Η Ορθόδοξη Παράδοση διδάσκει ότι κατά τη Θεία Λειτουργία ο Χριστός εμφανίζεται μέσω του ιερέα, ο οποίος ενδύεται τα άμφια ως εργαλείο του Θεού και όχι ως επίδειξη προσωπικής-ανθρώπινης δόξας. Ο Απόστολος Παύλος υπενθυμίζει ότι ο κλήρος αφιερώνεται στο θέλημα του Θεού και όχι στον εαυτό του. Τα άμφια, λοιπόν, λειτουργούν ως σύμβολα της παρουσίας του Κυρίου και της πνευματικής υπακοής του ιερέα.Κι όπως ένα γαϊδουράκι με υπομονή αντέχει το σαμάρι και το χαλινάρι του για να επιτελέσει το θέλημα του αφέντη του, έτσι κι ο θεοσεβής κληρικός με θεία ευλογία, και αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον ενδύεται για να αναλάβει ο αναβάτης  Χριστός με τη χάρη και ενέργεια του Αγίου Πνεύματος το λειτουργικό έργο της εκκλησίας Του. Εκτός  του ιερού ναού,   σε προσωπικό επίπεδο, δεν φορεί  κανένας κληρικός τα άγια άμφια του.Είναι ¨"απλά" ενδεδυμένος όπως υποστηρίζει και ο γνωστός Μητροπολίτης σε σχετικό βίντεο στο You Tube, αλλά δεν καθιστά εμφανές στο ευρύ κοινό το "γιατί". 

Ο Αρχιμήδης μας άφησε ως ιερά παρακαταθήκη: "Δος μοι πα στω και ταν γαν κινάσω". Δος μου τόπο να σταθώ και θα κινήσω τη γη. Ο κληρικός ολόκληρος, με σώμα, νου, ψυχή και πνεύμα παραδίδεται στον  Κύριο ημών Ιησού Χριστό για να ποιμάνει το ποίμνιο. Η εικόνα του κληρικού μετά των αμφίων του δεν είναι εκ του κόσμου τούτου. Είναι της κατερχόμενης θείας χάριτος  από τον ουρανό της Δόξης του Τριαδικού Θεού σε επίγειο πεδίο.

Ο Εγωισμός: Διεπιστημονική Ανάλυση υπό το Φως της Ορθοδόξου Πατερικής Θεολογίας

                    

Εισαγωγή

Ο εγωισμός δεν αποτελεί απλώς ένα ηθικό ελάττωμα ή μια ψυχολογική τάση, αλλά μια ολιστική στάση ύπαρξης που διαπερνά τη σκέψη, το συναίσθημα, τη συμπεριφορά και τη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό και τον πλησίον. Η παρούσα μελέτη επεκτείνει τη διεπιστημονική προσέγγιση του εγωισμού, χωρίς να απολέσει τη θεολογική της κατεύθυνση, και επιχειρεί να δείξει ότι οι κοσμικές επιστήμες περιγράφουν, ενώ η Ορθόδοξη Πατερική Παράδοση θεραπεύει.

Άγιος Διονύσιος ο θαυματουργός-Πρότυπο συγχωρήσεως και αγιότητος

 

Εισαγωγή

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά ιδιαιτέρως τους Αγίους της ως ζωντανά μέλη του Σώματος του Χριστού, ως ανθρώπους που έζησαν το Ευαγγέλιο «ἐν πράξει καὶ ἀληθείᾳ». Ανάμεσα στις φωτεινές αυτές μορφές ξεχωρίζει ο Άγιος Διονύσιος  ο θαυματουργός, ο «Άγιος της συγχωρήσεως», ο οποίος αποτελεί όχι μόνο το καύχημα της Ζακύνθου αλλά και πνευματικό θησαυρό ολόκληρης της Ελλάδος. Η  εκκλησία μας τιμά τον Άγιο Διονύσιο, Επίσκοπο Αιγίνης, στις 17 Δεκεμβρίου και η Ζάκυνθος σύσσωμη πανηγυρίζει . 

Η ζωή, το έργο και τα θαύματά του αποτελούν ζωντανή μαρτυρία της δύναμης της μετανοίας, της ανεξικακίας και της έμπρακτης αγάπης, αρετές που ο ίδιος έζησε και δίδαξε σε μια ταραγμένη ιστορική εποχή.

«Τα ζώα της ψυχής: Μαθήματα εσωτερικής ελευθερίας από τον Άθω»

                           

                                                    Φωτογραφίες: Pinterest

Σε μια απόμερη κορυφή του Αγίου Όρους, ένας ερημίτης διδάσκει με παραστατικό τρόπο την πνευματική ζωή σε έναν κοσμικό επισκέπτη. Μέσα από την καθημερινή του «δουλειά» – να δαμάσει τα γεράκια, τους αετούς, τους λαγούς, το φίδι, το γαϊδούρι και το λιοντάρι – μας αποκαλύπτει τα πάθη που κατοικούν μέσα σε κάθε άνθρωπο: τα μάτια, τα χέρια, τα πόδια, τη γλώσσα, το σώμα και τον εγωισμό. Με απλότητα και βάθος, η ιστορία αυτή μας θυμίζει ότι η πνευματική ζωή δεν είναι φυγή από τον κόσμο, αλλά συνεχής αγώνας για αυτοκυριαρχία, ταπείνωση και εσωτερική ειρήνη, όπως διδάσκουν οι Πατέρες της Εκκλησίας.Ιδίως αυτή την περίοδο της Τεσσαρακοστής, η νηστεία των παθών και όχι μόνο των τροφών είναι το ζητούμενο.

Εις μνήμην Θεοδώρου Ελ. Λινάρδου (1960–2024)

            

 

Συμπληρώθηκε  ένας χρόνος από την εκδημία του αγαπημένου μας Θεοδώρου Ελ. Λινάρδου, ο οποίος γεννήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1960 και εκοιμήθη στις 15 Δεκεμβρίου 2024. Η απουσία του παραμένει βαθιά αισθητή, ενώ η μνήμη του συνεχίζει να φωτίζει τις ζωές μας.

Χριστούγεννα στην προπολεμική Ήπειρο-τα "Τσόλια του Χριστού"

 

                                                Φωτό: ΠΑΛΙΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

Το κείμενο που ακολουθεί  αναφέρεται στην  προπολεμική Ήπειρο και είναι γραμμένο από την κα Ελευθερία Λάππα όπως αναρτήθηκε στις σελίδες  "H ΖΩΗ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ" και "ΠΑΛΙΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ", στο Facebook στην τοπική διάλεκτο. Η αφήγηση μεταφέρει τις αναμνήσεις μιας ηλικιωμένης  αγρότισσας για τα Χριστούγεννα της παιδικής της ηλικίας.

Επειδή ο λόγος  δεν ήταν εύκολα κατανοητός από τον σύγχρονο αναγνώστη, το κείμενο μετατράπηκε στη Νέα Ελληνική, διατηρώντας όμως το νόημα, το συναίσθημα και την αυθεντικότητα της αφήγησης.

 Ακολουθεί η αφήγηση:

Εμείς, παιδί μου, εκείνον τον καιρό δεν είχαμε πολλά πράγματα να βάλουμε στο τραπέζι για να μαζευτεί η οικογένεια και να φάει μια μπουκιά τις χριστουγεννιάτικες μέρες.

Είχαμε μεγάλη φτώχεια, αλλά ήμασταν αγαπημένοι.

Τα Όνειρα: Ψυχολογικές, Νευρολογικές και Πατερικές Προσεγγίσεις

                        

                                                           Φωτό: Pinterest

 

Εισαγωγή

Τα όνειρα αποτελούν μια από τις πιο μυστηριώδεις εκφάνσεις της ανθρώπινης εμπειρίας. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο άνθρωπος βιώνει εικόνες, συναισθήματα και αφηγήσεις που συχνά μοιάζουν παράλογες, έντονες ή αποκαλυπτικές. Στην ιστορία της ανθρωπότητας, τα όνειρα συνδέθηκαν με τη θεία αποκάλυψη, την προφητεία, αλλά και με την πλάνη και την αυταπάτη. Στη σύγχρονη εποχή, η ψυχολογία και η νευροεπιστήμη τα ερμηνεύουν ως λειτουργίες του νου και του εγκεφάλου, ενώ η Ορθόδοξη Πατερική Παράδοση τα εντάσσει στο πλαίσιο του πνευματικού αγώνα του ανθρώπου.

Σκοπός του παρόντος δοκιμίου είναι να παρουσιάσει και να συγκρίνει τις κυριότερες ψυχολογικές, νευρολογικές και πατερικές προσεγγίσεις των ονείρων, με ιδιαίτερη έμφαση στη διδασκαλία του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος, αναδεικνύοντας τις ανθρωπολογικές και πνευματικές τους προϋποθέσεις.

Ιωάννου Σιναΐτου-Αρετή 30: Αγάπη

 

                                                                    Φωτό: Pinterest

 Η αγάπη, η τελευταία βαθμίδα της Κλίμακος, είναι η τελείωση όλων των αρετών. Ο Άγιος Ιωάννης τη χαρακτηρίζει «ομοίωσιν Θεού, εφ’ όσον είναι δυνατόν». Η αγάπη είναι ο καρπός της απάθειας και η έκφραση της θείας χάριτος μέσα στην καρδιά. Δεν είναι συναίσθημα, αλλά τρόπος ύπαρξης: αυταπάρνηση, θυσία, πραότητα, ανεξικακία, αληθινή ενότητα με τον άλλον. Οι Πατέρες την ονομάζουν «σταυρική», γιατί το πρότυπο της αγάπης είναι ο Χριστός επάνω στον Σταυρό. Η αγάπη  συμπονεί φίλους και εχθρούς, προσφέρει χωρίς αντάλλαγμα και δεν γνωρίζει κόπωση. Είναι η μεγαλύτερη θεραπεία της ανθρώπινης ύπαρξης και η πύλη προς τη Βασιλεία του Τριαδικού Θεού. Όταν η καρδιά γεμίσει με θεία αγάπη, βλέπει σε κάθε άνθρωπο την εικόνα του Χριστού.

Αλφαβητάρι με ευχές Χριστουγέννων

                                

Α – Αγάπη

    να γεμίσει τις καρδιές
    και να περισσεύει για όλους.

Β – Βοήθεια

    να απλώνεται σιωπηλά
    εκεί που υπάρχει ανάγκη.

 Γ – Γαλήνη

    να κατοικεί στον νου
    και στην ψυχή.

Δ – Δώρο

      να είναι το Άγιο Πνεύμα
    πολύτιμο για όλους.

Άναρχος Θεός — τα Κάλαντα των Κοτυώρων " worldwide" !

                   

                                                          Φωτό: Pinterest

Εισαγωγή

Τα ποντιακά‑βυζαντινά κάλαντα με τίτλο «Άναρχος Θεός» αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα παραδείγματα της Βυζαντινής υμνογραφικής παράδοσης του Χριστιανισμού σε λαϊκή μορφή, ενσωματώνοντας βαθιά θεολογικά νοήματα μέσα από την υμνολογία των Χριστουγέννων. Το άσμα αυτό, με αρχική προέλευση από την περιοχή των Κοτυώρων του Πόντου — σήμερα Ordu στη βόρεια Μικρά Ασία — αποτελεί ένα αλφαβητικό κάλαντο, δηλαδή κάθε στροφή αρχίζει με διαφορετικό γράμμα της ελληνικής αλφαβήτου, από Α έως Ω, και ψάλλεται με μελωδική παράδοση που παραπέμπει στη βυζαντινή μουσική (1). 

Η γλώσσα, η δομή και το ύφος του ποιήματος εκφράζουν όχι απλώς ένα λαϊκό κάλαντο αλλά και μια βαθιά θεολογική ομολογία: την ενσάρκωση του Λόγου του Θεού και τη σωτηρία της ανθρώπινης φύσης.

 Σε αυτό το δοκίμιο, θα εξετάσουμε όχι μόνο τους στίχους  στο σύνολό τους, αλλά και τη σημασία τους μέσα στο πλαίσιο της Ορθόδοξης υμνολογίας και θεολογίας, με αναφορές στην ειρμολογική παράδοση και στη  σωτηρία κατά τον Χριστιανισμό (2). 

 Στο τέλος παρατίθενται τα κάλαντα στην Ελληνική και Αγγλική γλώσσα, ώστε οι αναγνώστες μας εκτός Ελλάδας να  μπορέσουν να κάνουν πρακτική (όπως ζήτησαν) για να τα τραγουδήσουν στις οικογένειές τους και στις Ελληνικές παροικίες την παραμονή των  Χριστουγέννων.

Η Απάθεια ως Αναστάσιμη Ζωή της Ψυχής

                          

                                                             Φωτό: Pinterest

 

Εισαγωγή

Η έννοια της απάθειας αποτελεί μία από τις πλέον παρεξηγημένες έννοιες τόσο στη σύγχρονη ψυχολογική σκέψη όσο και στη λαϊκή θρησκευτική αντίληψη. Συχνά συγχέεται με την αδιαφορία, τη συναισθηματική απονέκρωση ή την ψυχρή αποστασιοποίηση. Ωστόσο, στην ορθόδοξη πατερική παράδοση, η απάθεια συνιστά κορυφαία πνευματική κατάσταση, καρπό μακράς ασκητικής πορείας και ένδειξη εσωτερικής αναστάσεως του ανθρώπου. Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ο Ευάγριος ο Ποντικός, ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής και άλλοι Πατέρες περιγράφουν την απάθεια όχι ως έλλειψη ζωής, αλλά ως την πληρότητά της.

Σκοπός του παρόντος δοκιμίου είναι να αναπτύξει θεολογικά την απάθεια ως «αναστάσιμη ζωή της ψυχής», να τεκμηριώσει πατερικά τη σχέση της με την ελευθερία από τα πάθη, και να αναδείξει την απάθεια ως προϋπόθεση της αληθινής αγάπης και της εν Χριστώ ωρίμανσης.

Ιωάννου Σιναΐτου-Αρετή 29:Απάθεια

 

 

                                                           Φωτό:Pinterest

Η απάθεια είναι η καθαρότητα της ψυχής από πάθη και η ελευθερία της καρδιάς· όχι αδιαφορία, αλλά θεραπευμένη εσωτερικότητα. Είναι η πλήρης θεραπεία των παθών. Οι Πατέρες λένε πως η απάθεια είναι η «αναστάσιμη ζωή της ψυχής», όπου ο άνθρωπος δεν παρασύρεται πλέον από θυμό, φόβο, φιληδονία ή φιλαργυρία. Ο Άγιος Ιωάννης εξηγεί ότι ο απαθής δεν είναι χωρίς συναισθήματα· αντίθετα, έχει τα πιο καθαρά, φωτισμένα και ισορροπημένα συναισθήματα. Η απάθεια είναι καρπός μακράς ασκήσεως, αυτογνωσίας, προσευχής και χάριτος. Στην κατάσταση αυτή, ο άνθρωπος βλέπει τους λογισμούς πριν ακόμη διαμορφωθούν και τους απορρίπτει με ηρεμία. Γίνεται ελεύθερος, χαρούμενος, ειρηνικός και ικανός για αληθινή αγάπη. Είναι το στάδιο λίγο πριν την τελική ένωση με τον Θεό.

Φως, Χαρά και Χριστουγεννιάτικη Λάμψη στην Πλατεία της Βαλύρας

              

                                                Φωτογραφίες: κ. Κώστας Θ. Καυκούλας

Κυριακή, 14 Δεκεμβρίου 2025

Η πλατεία του χωριού γέμισε από κόσμο, γέλια παιδιών και τη ζεστασιά των Χριστουγέννων, με την εντυπωσιακή φωταγώγηση του δέντρου και τα παραδοσιακά χειροποίητα στολίδια. Μικροί και μεγάλοι  ζήσαμε μια βραδιά γεμάτη αγάπη, πολιτισμό και κοινή χαρά, θυμίζοντας ότι το πνεύμα των γιορτών βρίσκεται στις καρδιές μας.

«Ὡς ἐκλεκτοὶ τοῦ Θεοῦ ἅγιοι καὶ ἠγαπημένοι» (Κολ., γ’ 12)

                      

                                          Φωτό: Κυριακή των Αγίων Προπατόρων στο FB

Κυριακὴ τῶν Προπατόρων καὶ ἡ Ἐκκλησία μας τιμάει ὅλους τοὺς Πατριάρχες, Κριτές, Προφῆτες καὶ Δικαίους προγόνους τοῦ Χριστοῦ μας, οἱ ὁποῖοι εὐηρέστησαν στὸν Κύριο καὶ μὲ τὸν τρόπο των προετοίμασαν τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἔλευση τοῦ Σωτῆρος καὶ Παγκοσμίου Λυτρωτῆ μας. Γι’ αὐτὸ καὶ ἐμεῖς καλούμαστε, προσανατολισμένοι στὸ κλίμα τῶν ἡμερῶν, νὰ συμμετάσχουμε στὴν χαρὰ τῶν προεορτίων καὶ στὴν γλυκιὰ προσμονὴ γιὰ τὴν Ἐνανθρώπιση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ. 

Μέσα στὸ πνεῦμα αὐτὸ ἐντάσσονται καὶ τὰ ἀναγνώσματα τῆς ἡμέρας. Στὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα τῆς Κυριακῆς τῶν Προπατόρων (ΙΑ’ Λουκᾶ), γίνεται λόγος γιὰ τόν «οἰκοδεσπότη», ὁ ὁποῖος «ἐποίησε δεῖπνον μέγα» καὶ ἔστειλε τὸν «δοῦλο» του νὰ εἰδοποιήσῃ τούς «κεκλημένους» νὰ προσέλθουν, «ὅτι ἤδη ἕτοιμά ἐστι πάντα» (Λουκ., ιδ’ 15-24). Ὁ δοῦλος δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀπεστάλη ἀπὸ τὸν Πατέρα «γενόμενος δοῦλος», ὑπήκοος δηλαδὴ στὸ θέλημά Του καὶ μάλιστα «ἄχρι θανάτου» (Φιλιππησίους β´ 9), γιὰ τὴν δική μας σωτηρία. 

Όλα τα σοκολατάκια!

                      

                                                           Φωτό: Pinterest

Η Φιλιώ και η Αννιώ γεννήθηκαν στους πρόποδες του Ταΰγέτου, μισή ώρα έξω από την Καλαμάτα, εκεί όπου το βουνό κατεβαίνει γλυκά προς τη θάλασσα και οι εποχές αφήνουν βαθιά τα ίχνη τους στις ψυχές των ανθρώπων. Σ’ εκείνον τον τόπο μεγάλωσαν, έτρεξαν ξυπόλυτες, έμαθαν να μοιράζονται το ψωμί, τα όνειρα και τις σιωπές τους. Τα παιδικά και εφηβικά τους χρόνια κύλησαν απλά, όπως τα ήθελε η εποχή.

Όταν ήρθε η ώρα της ενηλικίωσης, γύρω στο 1960, οι γονείς τους δεν σκέφτηκαν τις σπουδές στην Πρωτεύουσα. Το μέλλον των κοριτσιών ήταν ήδη χαραγμένο: ένας καλός γάμος.

Η Αννιώ, η μικρότερη, παντρεύτηκε έναν δάσκαλο και ακολούθησε τις μεταθέσεις του σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, ώσπου στα γεράματά της κατέληξε μόνιμα στην Αθήνα.

Η Φιλιώ πήρε τον δρόμο της ξενιτιάς. Παντρεύτηκε έναν Έλληνα εξ Αμερικής και ρίζωσε στη Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου δημιούργησε οικογένεια και ζωή από την αρχή.

«Το φως που δεν φώναζε»

                             

                                                            Φωτό: Pinterest

Το καράβι είχε μόλις δέσει στη Δάφνη. Ο αέρας μύριζε χειμώνα και λιβάνι μαζί. Ήταν παραμονές Χριστουγέννων, και ο Νικόλας, νέος ακόμη, με ανήσυχη καρδιά, ανέβαινε το μονοπάτι προς το κελί του γέροντα Ιωάσαφ. Δεν είχε ξανάρθει στο Άγιο Όρος τέτοια εποχή. Το κρύο έμπαινε βαθιά, όπως και οι σκέψεις του.

Είχε ζητήσει να εξομολογηθεί. Ήθελε να κοινωνήσει τα Χριστούγεννα. Μα όσο πλησίαζε, τόσο ένιωθε πως δεν ήξερε ακριβώς τι ζητούσε. Άφεση ή επιβεβαίωση; Φως ή παρηγοριά;

Ο γέροντας τον υποδέχθηκε αθόρυβα. Ένα κερί έκαιγε στο μικρό παρεκκλήσι. Δεν τον ρώτησε πολλά. Μόνο τον άκουγε.

Ο Νικόλας άρχισε να μιλά. Για τις σκέψεις που τον τραβούσαν πότε προς το καλό και πότε προς την ταραχή. Για τον ζήλο του, που άλλοτε τον ανέβαζε κι άλλοτε τον έκανε σκληρό με τον εαυτό του και με τους άλλους. Για τις «καλές πράξεις» που τον άφηναν άδειο. Για τις προσευχές που έμοιαζαν άλλοτε ζωντανές κι άλλοτε σαν θέατρο.

Ιωάννου Σιναΐτου-Αρετή 28: Προσευχή

 

 

                                                              Φωτό: Pinterest

 Ο Άγιος Ιωάννης ορίζει την προσευχή ως «ένωση του ανθρώπου με τον Θεό». Δεν είναι απλώς λόγια, αλλά κατάσταση καρδιάς. Η αληθινή προσευχή γεννιέται μέσα στην ταπείνωση, στη μνήμη του Θεού και στον πόθο για καθαρότητα. Η καρδιά που προσεύχεται γίνεται δεκτική στη χάρη, αποκτά φωτισμό και ειρήνη. Οι Πατέρες μιλούν για στάδια προσευχής: από την προφορική, στη νοερή, και από εκεί στη νοερά καρδιακή προσευχή, όπου ο άνθρωπος ζει την παρουσία του Θεού χωρίς προσπάθεια. Η προσευχή θεραπεύει λογισμούς, ημερεύει τα πάθη και ενώνει τον άνθρωπο με την αλήθεια. Όσο πιο καθαρή γίνεται η καρδιά, τόσο πιο απλή και βαθιά γίνεται η προσευχή.

Μια φωτεινή εμπειρία σε νοσοκομείο του Ρόουντ Άιλαντ (Η.Π.Α.)

                         

                                                            Φωτό: Pinterest

Ο Βαλυραίος κύριος Γιώργος Παρ. Φειδάς χρειάστηκε πρόσφατα να διακομιστεί σε νοσηλευτική μονάδα της περιοχής του, στο Ρόουντ Άιλαντ των Ηνωμένων Πολιτειών. Με υπομονή καρδιάς και ακλόνητη πίστη στον Θεό, πέρασε τη δοκιμασία της ασθένειας και βγήκε νικητής, ευγνώμων για κάθε ανάσα ζωής.

Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του, πέρα από την ουσιαστική φροντίδα του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού —για την οποία αισθάνεται βαθιά ευγνωμοσύνη— συνέβη και κάτι απρόσμενο. Κάτι που τον γέμισε χαρά, παρηγοριά και ελπίδα, καθώς σταδιακά ανέκαμπτε.

Αθανάσιος Στασ. Μπόβης: Έγκαιρη ενημέρωση και πρόληψη, απαραίτητα εργαλεία για κάθε ελαιοπαραγωγό

                                            

                                         Φωτογραφίες: κ. Στασινός Αθαν. Μπόβης

Προς τους ελαιοπαραγωγούς της Βαλύρας

Η ελαιοκαλλιέργεια αποτελεί βασικό στήριγμα του εισοδήματος και της αγροτικής παράδοσης της Βαλύρας. Οι εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής, με ήπιους χειμώνες και αυξημένη υγρασία σε ορισμένες περιόδους του έτους, ευνοούν την παραγωγή ποιοτικού ελαιολάδου, αλλά ταυτόχρονα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, όπως ο δάκος και το γλοιοσπόριο.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται ζημιές σε ελαιώνες της ευρύτερης περιοχής, ιδιαίτερα σε χρονιές με βροχές το φθινόπωρο και αυξημένη παρουσία δάκου. Για τον λόγο αυτό, η έγκαιρη ενημέρωση και η σωστή πρόληψη είναι απαραίτητα εργαλεία για κάθε παραγωγό, όπως  αναφέρεται σε σχετική ανάρτηση του καθηγητή μαθηματικών και ελαιοπαραγωγού κυρίου Αθανασίου Στασ. Μπόβη, στη σελίδα του στο FB. Δεν είναι υπερβολή η διαπίστωση του νεαρού και επιτυχημένου ελαιοπαραγωγού, κυρίου Στασινού Αθαν. Μπόβη, που αναφέρει στην σελίδα του στο FB, ότι ο παραγωγός πρέπει να είναι διαρκώς συνδεδεμένος με το διαδίκτυο και να ενημερώνεται συνεχώς σχετικά με την καλλιέργεια  των ελαιώνων του.

Το παρόν ενημερωτικό  άρθρο έχει στόχο να παρουσιάσει με απλό  τρόπο τι είναι το γλοιοσπόριο της ελιάς, συνδυαστικά με   τον δάκο, πώς αναγνωρίζεται και ποιες πρακτικές μπορούν να βοηθήσουν τους ελαιοπαραγωγούς της Βαλύρας να προστατεύσουν την παραγωγή και την ποιότητα του ελαιολάδου τους.

Ιωάννου Σιναΐτου-Αρετή 27: Ησυχασμός

 

 

                                                            Φωτό: Pinterest

Ο ησυχασμός είναι η ένωση νου και καρδιάς στον Θεό, η αδιάλειπτη εσωτερική προσευχή και η βαθιά ειρήνη. Ο ησυχασμός είναι η εσωτερική μέθοδος ένωσης του νου με την καρδιά, ώστε ο άνθρωπος να ζει συνεχώς ενώπιον του Θεού. Δεν είναι τεχνική αλλά κατάσταση χάριτος. Με την επίκληση του ονόματος του Χριστού, ο νους καθαρίζεται από τους λογισμούς, η καρδιά θερμαίνεται από την αγάπη και ολόκληρος ο άνθρωπος γίνεται χώρος θείας παρουσίας. Οι Πατέρες ονομάζουν τον ησυχασμό «επιστροφή στον αληθινό εαυτό». Στην πράξη, ο ησυχαστής εργάζεται να διατηρεί την προσευχή ζωντανή, να συγκεντρώνει τον νου, να καλλιεργεί πραότητα και να αποφεύγει εξωτερικές περισπάσεις. Η ενότητα νου-καρδιάς οδηγεί σε βαθύ ειρηνικό φωτισμό και στερεώνει τον άνθρωπο στην αληθινή γνώση του Θεού.

Ιωάννου Σιναΐτου-Αρετή 26: Θεία Διάκριση

 

 

                                                            Φωτό: Pinterest

Η θεία διάκριση είναι η πνευματική σοφία που διαχωρίζει το καλό από το κακό και οδηγεί σε σωστές αποφάσεις.Η διάκριση είναι η ικανότητα της ψυχής να ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος, το πνευματικό από το κοσμικό, ώστε κάθε πράξη να εκτελείται με σοφία και σύνεση. Ενισχύει την πνευματική ζωή, προστατεύει από πνευματικά σφάλματα και οδηγεί στην ολοκληρωμένη ένωση με τον Θεό (Ιωάννης Σιναΐτης, 2005).

Η διάκριση θεωρείται από τον Άγιο Ιωάννη «μητέρα όλων των αρετών», επειδή δίνει μέτρο, καθοδήγηση και σαφήνεια. Χωρίς διάκριση, ακόμη και η αρετή γίνεται υπερβολή και οδηγεί σε πλάνη. Η διάκριση είναι η ικανότητα να γνωρίζει κανείς ποιο είναι το θέλημα του Θεού σε κάθε περίσταση. Είναι φως που μπαίνει μέσα στην καρδιά και ξεκαθαρίζει ποιοι λογισμοί είναι υγιείς και ποιοι εμπαθείς. Πατέρες όπως ο Άγιος Αντώνιος και ο Άγιος Μάξιμος μιλούν για διάκριση ως συνδυασμό καθαρότητας, εμπειρίας και θείας φώτισης. Ο διακριτικός άνθρωπος δεν ενεργεί με αυθορμητισμό ούτε από φόβο, αλλά με βαθιά ειρήνη. Η διάκριση οδηγεί σε ισορροπία, προφυλάσσει από πλάνη και γίνεται κλειδί για την πνευματική ωρίμανση.

Όταν το κιλό το ελαιόλαδο στη Βαλύρα κόστιζε είκοσι πέντε λεπτά της δραχμής

                     

                                                           Φωτό: Pinterest

Αφορμή γι’ αυτό το διήγημα στάθηκε ένα τηλεφώνημα από μακριά. Από το Ρόουντ Άιλαντ των Ηνωμένων Πολιτειών, ο αγαπητός κύριος Γιώργος Φειδάς, με μνήμη ακούραστη και διάθεση φωτεινή, θέλησε να μοιραστεί μαζί μας όσα έζησε παιδί στα ελαιοτριβεία της Βαλύρας, εκείνα τα χρόνια της δεκαετίας του ’50, όταν η ζωή μετρούσε αλλιώς τον χρόνο και τον κόπο.

Ο μακαριστός Βαλυραίος ιερέας που καθιστούσε τις γυναίκες του χωριού κατά Κυρίω “έγκυες”

                            

                                                                Φωτογραφίες:Pinterest

Τι να πρωτοθυμηθώ από εκείνη την αγία μορφή, τον αλησμόνητο ιερέα της Βαλύρας, τον μακαριστό πατέρα Δημήτριο Ξυδόπουλο. Οι παλιοί κάτοικοι του χωριού τον αποκαλούσαν «παπά Ξύδη» λόγω της αυστηρότητάς του κατά την εξομολόγηση· γεύονταν, όπως έλεγαν, «το όξος των αμαρτιών τους» και αναζητούσαν με πίστη αληθινή τη γλυκύτητα της μετάνοιας.

Τις δεκαετίες 1950–70, οι γιαγιάδες και οι μητέρες του χωριού, όταν επέστρεφαν από το πετραχήλι του παπα-Δημήτρη, παρέμεναν για πολλή ώρα σιωπηλές και εσωστρεφείς. Άναβαν με κατάνυξη το καντηλάκι τους και συνέχιζαν τις δουλειές τους αθόρυβα, ώσπου να ξαπλώσουν. Τότε, μέσα στη νύχτα, αναμετρούνταν με εκείνο το φοβερό και τρομερό που είχε ειπωθεί στο εξομολογητήριο.

Θυμάμαι ένα δειλινό στη βεράντα της γιαγιάς μου Κωνσταντίνας, όταν στάθηκε στην αυλόπορτα η αείμνηστη γειτόνισσα, η θεοσεβής γιαγιά Πότα.

Εαυτῷ και Θεῷ συστρεφόμενος: Η κίνηση του νου του ανθρώπου κατά την Επιστήμη και την Ορθόδοξη Παράδοση

  

                                                                     Φωτό: Pinterest

ΜΕΡΟΣ Α΄

1. Εισαγωγή

Η μελέτη της νοεράς λειτουργίας του νου του ανθρώπου αποτελεί πεδίο συναντήσεως πολλών επιστημονικών και θεολογικών κλάδων. Η ψυχολογία, η ψυχιατρική και η νευροβιολογία ερευνούν τον νου ως λειτουργία του εγκεφάλου, ως συνείδηση που οργανώνει την εμπειρία, την αντίληψη και τη συμπεριφορά. Αντίθετα, η ορθόδοξη πατερική παράδοση αντιλαμβάνεται τον νου (νοῦς) ως το «βασιλικὸν καὶ ἡγεμονικὸν» (Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Ambigua, 7), ως την βαθύτατη δύναμη της ψυχής, με προορισμό την κοινωνία με τον Θεό.

Το παρόν δοκίμιο εξετάζει τις κινήσεις του νου κατά τη διαδικασία της πνευματικής ανόδου, με επίκεντρο το ανώτατο στάδιο που οι Πατέρες περιγράφουν ως «ἐαυτῷ καὶ Θεῷ συστρεφόμενος»—δηλαδή την εσωτερική στροφή του ανθρώπου στον ίδιο του τον εαυτό και ταυτόχρονα στο Θεό που κατοικεί εντός του. Το φαινόμενο αυτό θα προσεγγιστεί με τρόπο διεπιστημονικό: πρώτα από την οπτική των θετικών επιστημών, έπειτα από την ψυχαναλυτική θεωρία, και τέλος από την πατερική ανθρωπολογία που αποτελεί και το κέντρο της έρευνάς μας.

Ιδιαίτερη βαρύτητα θα δοθεί στα στάδια της νοεράς πορείας, από την εξωστρέφεια και την διάχυση των αισθήσεων έως την εσωστρέφεια, την αυτογνωσία και την αναζήτηση της θείας παρουσίας, όπως μαρτυρείται στα κείμενα του Μεγάλου Βασιλείου, του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, του Αγίου Μαξίμου, του Ευαγρίου, του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά και άλλων πατέρων της νηπτικής παραδόσεως.

Άγιος Σπυρίδων ο Θαυματουργός — Φως Πίστεως και Μεσιτείας

                          

                                                         Φωτό: Ορθόδοξος Συναξαριστής

Βίος και Πορεία Αγιότητος

Ο Άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε περίπου το 270 μ.Χ. στην Κύπρο, στην περιοχή Άσσια, από οικογένεια βοσκών και απλών ανθρώπων. Από νεαρός έδειξε βαθιά αγάπη προς τον Θεό και την εκκλησία. Χειροτονήθηκε ιερέας και στη συνέχεια εξελέγη Επίσκοπος Τριμυθούντος, όπου υπηρέτησε με ταπείνωση, αγάπη και πνευματική φροντίδα για το ποίμνιό του.

Στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ. (η σύνοδος κατά του Αρειανισμού), ο Άγιος Σπυρίδων διακρίθηκε όχι με λόγους σοφούς κατά γράμμα, αλλά με την απλότητα και την πίστη του. Σύμφωνα με την παράδοση, για να εξηγήσει την Αγία Τριάδα έπιασε έναν πλίνθο (τούβλο) στο χέρι του· καθώς μιλούσε, φωτιά ανέβηκε απ’ την κορυφή του, νερό έτρεξε από κάτω και μόνο χώμα έμεινε στη χούφτα του, δείχνοντας με απτό τρόπο τη μία ουσία με τις τρεις  υποστάσεις  της Τριαδικής Θεότητος (1). 

Ιωάννου Σιναΐτου-Αρετή 25: Ταπείνωση

 

 

                                                            Φωτό: Pinterest

Η ταπείνωση είναι η αληθινή γνώση του εαυτού, η απλότητα της καρδιάς και η εμπιστοσύνη στον Θεό ως πηγή όλων.Για τον Άγιο Ιωάννη, η ταπείνωση είναι «ανώνυμη χάρη»: δεν μπορεί να εξηγηθεί λογικά· μόνο να βιωθεί. Είναι η αίσθηση ότι όλα είναι δώρα Θεού και ότι ο άνθρωπος δεν έχει τίποτε δικό του. Οι Πατέρες την ονομάζουν «ένδυμα του Χριστού», επειδή φανερώνει την αληθινή θεϊκή αγάπη: απέραντη δύναμη που εκδηλώνεται ως πραότητα και καλοσύνη. Η ταπείνωση δεν είναι υποτίμηση ούτε δειλία· είναι αληθινή γνώση του εαυτού και ελευθερία από το βάρος της αυτοδικαίωσης. Όταν ο άνθρωπος αποκτά ταπείνωση, παύει να συγκρίνεται, να κρίνει και να επιβάλλεται. Αντίθετα, γίνεται δεκτικός στη χάρη, ευγνώμων και πρακτικός στην αγάπη. Η ταπείνωση ελκύει τη θεία παρουσία και γίνεται πηγή ειρήνης.

«Τὸ δὲ μὴ προσληφθέν, ἀθεράπευτον»

 

                                                               Φωτό: Pinterest

Εισαγωγή

Ο λόγος του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, «Τὸ δὲ μὴ προσληφθὲν, ἀθεράπευτον», αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις διατυπώσεις της ορθόδοξης χριστολογίας και της σωτηριολογικής διδασκαλίας της Εκκλησίας. Προερχόμενος από την περίφημη Επιστολή 101 του Γρηγορίου προς τον Κληδόμιο, ενσαρκώνει με μοναδική ακρίβεια το μυστήριο της ενσάρκωσης του Υιού και Λόγου του Θεού. Με τη φράση αυτή συνοψίζεται όλη η θεολογία των Πατέρων σχετικά με το πώς ο Χριστός, προσλαμβάνοντας την ανθρώπινη φύση στο σύνολό της —σώμα, ψυχή, νου, θέληση— πραγματώνει την καθολική θεραπεία του ανθρώπου.

Η "ευλογία της χρυσελιάς" στη Βαλύρα Μεσσηνίας

                               

                                             Φωτογραφίες: κ. Μάριος Κλειότης

Η ελιά, δέντρο ιερό και πανάρχαιο, αποτελεί εδώ και χιλιάδες χρόνια σύμβολο υγείας, μακροζωίας και ευημερίας. Στη Βαλύρα Μεσσηνίας, ο δεσμός των κατοίκων με την ελιά δεν είναι απλώς  καλλιέργειας∙ είναι βαθιά συναισθηματικός, πνευματικός και παραδοσιακός. Κάθε οικογένεια διατηρεί τις ελιές της με ευλάβεια, γνωρίζοντας πως από αυτό το δέντρο θα προκύψει το λάδι της χρονιάς — τροφή, φάρμακο, φως και ευλογία.

Οι άνθρωποι της Βαλύρας ξέρουν καλά ότι η ευλογία δεν βρίσκεται μόνο στον καρπό, αλλά και στη δύναμη που  μας χαρίζει η Παναγία. Εκείνη που στέκει προστάτιδα στα χωράφια  μας, συνοδοιπόρος στους κόπους μας και παρηγοριά τις δύσκολες ημέρες. Το λάδι που ανάβει στο καντηλάκι δεν φωτίζει απλώς τα σπίτια∙ φωτίζει τις ελπίδες , τις προσευχές και την πίστη  μας ότι η Παναγία θα  μας φυλάει και θα  μας χαρίζει υγεία.

Ακριβώς με αυτό το πνεύμα της πίστης και ευγνωμοσύνης είναι εμποτισμένο το    ακόλουθο κείμενο :

Φωταγώγηση του Χριστουγεννιάτικου Δέντρου στη Βαλύρα – Μια Γιορτή Φωτός και Προσφοράς

      

                                                             Φωτό: eidisoules.gr

Την ερχόμενη Κυριακή, 14 Δεκεμβρίου, και ώρα 20:00, η πλατεία της Βαλύρας θα γεμίσει λάμψη, μουσικές και χριστουγεννιάτικη μαγεία! Με πρωτοβουλία του Δήμου Μεσσήνης, της Τοπικής Κοινότητας Βαλύρας και των Πολιτιστικών Συλλόγων του χωριού, θα πραγματοποιηθεί η επίσημη φωταγώγηση του Χριστουγεννιάτικου δέντρου, σηματοδοτώντας την έναρξη της πιο γιορτινής περιόδου του χρόνου.

Ή σοκαριστική μαρτυρία 12χρονης πού κατέβηκε στήν Κόλαση – Ή φρίκη καί τά παρακάλια στόν Όσιο Δαυίδ

 

Φωτό: Pinterest

ΕΥΒΟΙΑ ΟΣΙΟΣ ΔΑΥΙΔ: Πρόσωπο μέ πρόσωπο με έναν Άγιο, ένα μοναδικο θαυμαστό περιστατικό, τo οποίο συνέβη στήν ιστορική Ιερά Μονή Οσίου Δαυΐδ τού Θαυματουργού.

Τo θαυμαστό περιστατικό έλαβε χώρα πρiν 45 χρόνια στήν Ιερά Μονή Οσίου Δαυΐδ του Θαυματουργού.

“Με βαθειά συγκίνηση θέλω να σας διηγηθώ ένα περιστατικό που μου συνέβη πριν 45 χρόνια στην Μονή του Οσίου Δαβίδ. Την εποχή εκείνη ζούσα με την οικογένειά μου στο χωριό Κοκκινομηλιά, ένα πανέμορφο χωριό της Β. Ευβοίας, ορεινό με θέα το γαλάζιο Αιγαίο.

Εκείνη την περίοδο υπηρετούσα ως ψάλτης στο αναλόγιο των ενοριών στη Κούλουρη και Μαρούλη, δύο γειτονικά μικρά χωριά με ξεχωριστή και αυτά ζωντάνια και ομορφιά.

Στις 31 Οκτωβρίου 1960 είχαμε αποφασίσει με την σύζυγό μου να πάμε στην Ιερά Μονή του Οσίου Δαβίδ για να προσευχηθούμε επειδή την άλλη ημέρα ήταν η γιορτή του Αγίου. Η μετάβαση τότε γινόταν ή με τα ζώα ή με τα πόδια.

Αιφνιδίως όμως το κοριτσάκι μας, αρρώστησε γεγονός που συνέβαλε στη ματαίωση του προσκυνήματος μας. Αν και κατά τη διάρκεια της νύχτας συνήλθε, εν τούτοις η αναχώρηση μας για το μοναστήρι αναβλήθηκε.

Στις 5 Δεκεμβρίου 1960, την παραμονή του Αγίου Νικολάου ξεκινήσαμε να πραγματοποιήσουμε το προσκύνημά μας. Στο μοναστήρι συναντήσαμε και άλλους 30 περίπου προσκυνητές από ένα κεντρικό χωριό της Ευβοίας, την Αγία Άννα.

Στην Ιερά Μονή βρισκόταν ως προσκυνητής και ο μακαριστός ηγούμενος της Μονής π. Κύριλλος, λαϊκός τότε με την μητέρα του, εκμεταλλευόμενος την άδεια του από το στρατό, όπου υπηρετούσε. Κατά τον Εσπερινό που τελέστηκε από τον πατέρα Ιάκωβο Τσαλίκη και τον πατέρα Γρηγόριο (που σήμερα βρίσκεται στην Αλόννησο), οι προσκυνητές από την Αγία Άννα μας πληροφόρησαν ότι μαζί τους είναι και ένα δωδεκάχρονο κορίτσι Γυμνασίου που συνομιλεί με τον Άγιο.

Ιωάννου Σιναΐτου-Αρετή 24:Ησυχία

 

 

                                                             Φωτό: Pinterest

Η ησυχία είναι η εξωτερική και εσωτερική ηρεμία που οδηγεί στη συνάντηση με τον Θεό.Η ησυχία είναι η τέχνη της εσωτερικής σιωπής, όχι η εξωτερική απομόνωση. Ο Άγιος Ιωάννης λέει πως ησυχαστής είναι εκείνος που «εντός ειρηνεύει». Η καρδιά απελευθερώνεται από θορύβους, άγχος και φαντασιώσεις. Οι Πατέρες διδάσκουν ότι στην ησυχία ο νους γίνεται δεκτικός στη χάρη, όπως η λίμνη που καθαρίζει όταν σταματά ο άνεμος. Η ησυχία δεν είναι παθητικότητα· είναι ενεργητική συμμετοχή σε μία στάση προσοχής και εγρήγορσης. Μέσα της, ο άνθρωπος μαθαίνει να ακούει τον Θεό, να αναγνωρίζει τον αληθινό εαυτό του και να αποφεύγει βεβιασμένες αποφάσεις. Η ησυχία φέρνει σοφία, θεραπεύει την ψυχολογική κόπωση και εξαγνίζει τα κίνητρα. Είναι απαραίτητη για κάθε αρετή, γιατί χωρίς εσωτερική γαλήνη η ψυχή λειτουργεί αντιδραστικά.

Ιωάννου Σιναΐτου-Αρετή 23: Λογισμοί (Θεία Διάκριση)

 

 

                                                           Φωτό: Pinterest

Οι λογισμοί είναι οι εσωτερικές σκέψεις· η αρετή αφορά τη διάκριση, τον έλεγχο και τον καθαρισμό του νου.Στην πατερική παράδοση και ιδιαίτερα στην Κλίμακα του Ιωάννου του Σιναΐτου, οι λογισμοί αποτελούν μία από τις σημαντικότερες πνευματικές πραγματικότητες, διότι αποτελούν την πρώτη ύλη από την οποία γεννιούνται τόσο οι αρετές όσο και τα πάθη. Ο λογισμός αρχίζει ως απλή προσβολή, μία ανεπαίσθητη σκέψη που χτυπά την πόρτα της καρδιάς· δεν είναι ακόμη αμαρτία, αλλά δοκιμασία. Αν ο άνθρωπος τού επιτρέψει να παραμείνει, τότε μετατρέπεται σε συνδυασμό και συζήτηση, όπου η ψυχή αρχίζει να εμπλέκεται. Η επιμονή του λογισμού οδηγεί σε συναίνεση και τελικά σε πάθος ή πράξη. Για τον λόγο αυτό η διάκριση, η προσευχή και η εγρήγορση είναι αναγκαίες, ώστε ο νους να μάθει να αναγνωρίζει τους ψεύτικους, κακούς ή   λογισμούς πλάνης και να τους απορρίπτει πριν ριζώσουν. Στόχος δεν είναι η βίαιη καταστολή των σκέψεων, αλλά η καθαρότητα του νου, ώστε ο άνθρωπος να σκέφτεται με ειρήνη, αλήθεια και ευθύτητα, έχοντας το φως του Θεού ως κριτήριο και μέτρο.Επίσης σημαντικό είναι να αποφεύγουμε τα στερεότυπα, τις πλάνες σκέψεις ή αντιλήψεις για  τον εαυτόν μας και τους άλλους.

Ἀνόρθωση «εἰς τὸ παντελές»

                           

                                                        Φωτό: Ο Σωτήρ

Ἀληθινὰ θλιβερὸ καὶ δυσάρεστο τὸ θέαμα τῆς συγκυπτούσης γυναικός, τὴν θεραπεία τῆς ὁποίας παρουσιάζει ὁ Λουκᾶς στό Εὐαγγέλιο τῆς Ι’ Κυριακῆς (Λουκ., ιγ’ 10-17). Ἀλλὰ καὶ μεγάλη ἡ πίστη τῆς γυναικός, καθ’ ὅτι, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι κατείχετο ἀπὸ τὴν ἀσθένειά της δεκαοκτὼ ἔτη, καὶ δὲν μποροῦσε νὰ ἀνακύψη «εἰς τὸ παντελές» - ὁλοκληρωτικά, ἐν τούτοις δὲν παρέμενε στὸν οἶκο της, γιὰ νὰ προσευχηθῇ, ἀλλὰ προσερχόταν στὸν οἶκο τοῦ Κυρίου, νὰ ἀκούση τὸν λόγο Του (ὅ. π. 10-11).

Περί νηστείας, τρουφάκια με χαλβά και επικάλυψη σοκολάτας

                              

                                                       κα Κατερίνα Κόνιαρη

Μια απλή, κατά λάθος αποστολή της αγαπημένης συνταγής της Βαλυραίας κυρίας Κατερίνας Κόνιαρη στη σελίδα μου στο Facebook στάθηκε η αφορμή να ξετυλιχτεί μπροστά μου, σαν χριστουγεννιάτικη κορδέλα, η μνήμη εκείνων των παλιών χρόνων. Της δεκαετίας του 1960, τότε που στη Βαλύρα οι μητέρες μας ήξεραν να αξιοποιούν ακόμη και το παραμικρό ψίχουλο, για να κάνουν τις ημέρες της νηστείας των Χριστουγέννων χαρούμενες για μικρούς και μεγάλους. Τίποτα δεν μας έλειπε· ούτε το φαγητό, ούτε τα γλυκίσματα—κι όλα αυτά μέσα σε μια γλυκιά ανατροφή που μάθαινε στις καρδιές μας να τιμούν τη νηστεία, όπως την ορίζει η Ορθόδοξη εκκλησία μας.