“Τέταρτος αγώνας που επιβάλλεται σ΄ εμάς είναι ο κατά του πνεύματος της οργής, με τη βοήθεια του Θεού να αποβάλουμε τούτον τον θανατηφόρο ιό εκ του βάθους της ψυχής μας. Διότι αυτός ο ιός εγκαθίσταται στην καρδιά μας και αποτυφλώνει τους οφθαλμούς αυτής με σκοτεινές ταραχές και μας καθιστά ανίκανους, μέχρι σημείου ώστε ούτε εκείνα τα οποία μας ενδιαφέρουν να δυνάμεθα να κρίνουμε, ούτε να μπορούμε να πετύχουμε γνώση πνευματική, ούτε της αγαθής φρόνησης τη τελειότητα να κατακτήσουμε, ούτε της πραγματικής ζωής να γίνουμε μέτοχοι, ούτε ο νους μας να γίνει δεκτικός της θεωρίας του Θείου και αληθινού φωτός. “εταράχθη γαρ φησιν, από θυμόν ο οφθαλμός μου”· αλλά, ούτε και της Θείας σοφίας να καταστούμε μέτοχοι, αν και σοφούς, κατά τις σκέψεις, μας νομίζουν πάντες. Επειδή είναι γραμμένο “θυμός εν κόλπω αφρόνων αυλίζεται” ακόμη και τους σωτήριους λογισμούς της διάκρισης, ούτε αυτούς μπορούμε να αποκτήσουμε, αν και οι άλλοι μας θεωρούν φρόνιμους μεταξύ των ανθρώπων. Είναι γραμμένο ότι “οργή ανδρός δικαιοσύνην Θεού ου κατεργάζεται”. Αλλά ούτε και την επαινετή από πάντες κοσμιότητα και ευσχημοσύνη δυνάμεθα να αποκτήσουμε διότι είναι γραμμένο “ανήρ θυμώδης ουκ ευσχήμων”.
Εκείνος λοιπόν που θέλει να τελειοποιηθεί και αγωνίζεται νόμιμα πνευματικά, ας είναι μακρυά από κάθε ελάττωμα της οργής και του θυμού. Και ας ακούσει τι παραγγέλνει σ΄ αυτόν το Σκεύος της Εκλογής. “Πάσα, λέγει, πικρία και οργή και θυμός και κραυγή και βλασφημία και κάθε κακία προέρχεται από εσάς”. Όταν δε λέγει κάθε κακία δεν μας επιτρέπει καμία πρόφαση θυμού, ούτε ως αναγκαία, ούτε ως εύλογη. Διότι εκείνος που επιθυμεί να διορθώσει τον αδελφό που αμαρτάνει ή να επιβάλει σ΄ αυτόν επιτίμια, πρέπει να φροντίζει πρωτίστως να διαφυλάσσει τον εαυτόν του ατάραχο. Να μην προσπαθεί να γιατρεύσει τον άλλο, ενώ ο ίδιος νοσεί και ισχύει γι΄ αυτόν το Ευαγγελικό ρήμα “ιατρέ θεράπευσον εαυτόν”, ή εκείνο που λέγει “τι βλέπεις το κάρφος,(το λάθος του άλλου) τω εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου την δε εν τω σω οφθαλμώ δοκόν, (το δικό σου λάθος) ου κατανοείς”; Διότι, εξ οιασδήποτε αιτίας προερχομένη η υπέρθερμη εκδήλωση της οργής, τυφλώνει τους οφθαλμούς τής ψυχής και δεν την αφήνει να δει τον ήλιο της δικαιοσύνης. Όπως δηλαδή εκείνος που θέτει εμπρός του χρυσά ή μολύβδινα πέταλα, εμποδίζει την δύναμη της όρασης του και καθόλου δεν δύναται να εκτιμήσει τη διαφορά της τυφλότητας από του χρυσού πετάλου , τοιουτοτρόπως και η εκδήλωση της οργής, δήθεν από οποιαδήποτε εύλογη ή παράλογη αιτία, σκοτίζει τη δύναμη της όρασης (του νου και της ψυχής).
Τότε μόνο φυσικά χρησιμοποιούμε τον θυμό, όταν στρέφουμε αυτόν εναντίον των παθών και των φιλήδονων λογισμών μας. Μας διδάσκει ο Προφήτης λέγοντας “οργίζεσθε και μη αμαρτάνετε”.Δηλαδή κινείστε την οργή κατά των παθών και των πονηρών λογισμών και όχι να αμαρτάνετε κάνοντας αυτά τα οποία τόσο τα πάθη, όσο και οι κακοί λογισμοί υποβάλλουν στην ψυχή σας. Αυτή την έννοια υποστηρίζει σαφώς και το επόμενο, “α λέγετε, γαρ φησίν, εν ταις καρδίαις υμών επί ταις κοίταις υμών κατανύγητε” που σημαίνει ότι όταν έλθουν στη καρδιά σας οι πονηροί λογισμοί, περιορίζοντας αυτούς με οργή και κλείνοντάς τους στην ήσυχη κοίτη της ψυχής σας, να προσεύχεσθε με μετάνοια. Συμφωνεί μ΄ αυτό και ο μακάριος Απόστολος Παύλος και επαυξάνει λέγοντας “ο ήλιος μη επιδυέτω επί τω παροργισμώ υμών, ίνα μη μετά την αναχώρησιν τούτου, εύρη εντός υμών θέσιν ο διάβολος”. Σχετικά με αυτόν τον ήλιο και ο Θεός μέσα από τον Προφήτη λέγει· “ τοις δε φοβουμένοις το όνομά μου, ανατελεί ήλιος διακιοσύνης· και ίασις εν ταις πτέρυξιν αυτού έσται”. Εάν εννοήσουμε το ρητό κατά γράμμα, δεν πρέπει μέχρι τη δύση του ηλίου να διατηρούμε την οργή μας. Τι σημαίνει αυτό θα ρωτήσει κάποιος ,για εκείνους που με αγριότητα και μανιακή εμπάθεια της διάθεσή τους, όχι μόνο μέχρι τη δύση του ηλίου διατηρούν την οργή , αλλά ακόμη και για πολλές ημέρες και παύουν να μιλούν;
Δεν δείχνουν την οργή τους λεκτικά, αλλά με την αποχή της ομιλίας και τη σιωπή προς τους άλλους, αυξάνουν τον ιό της μνησικακίας που οδηγεί στον όλεθρο του εαυτού τους, ιδίως με το να αγνοούν ότι πρέπει όχι μόνο να απέχουν από τη φανερή οργή, αλλά και από εκείνη που σκοτίζει τον νου, ώστε να μην αμαυρωθεί ο νους με το σκότος της μνησικακίας και στερηθεί το φως της γνώσης και διάκρισης και την κάθοδο εντός του και κατοίκηση του Αγίου Πνεύματος.
Διότι εξ αιτίας αυτού ο Κύριος ζητεί στο Ευαγγέλιο να αφήσουμε το δώρο (πρόσφορο) στο θυσιαστήριο και να συμφιλιωθούμε με τον αδελφό μας, επειδή δεν είναι δυνατόν να γίνει τούτο αποδεκτό όσο υπάρχει μέσα μας ο θυμός και η μνησικακία. Ο δε Απόστολος Παύλος λέγει “αδιαλείπτως προσεύχεσθε, και εν παντί τόπω επαίρειν οσίους χείρας χωρίς οργής και διαλογισμών” αυτό μας διδάσκει. Περιλείπεται τοίνυν, ή μηδέποτε προσεύχεσθαι”, και ως προς αυτό είναι υπεύθυνοι ( οι μοναχοί) έναντι του Αποστολικού παραγγέλματος· να φροντίζουν να διαφυλάσσουν το διατεταγμένο( π.χ. τον κανόνα τους ) και να πράττουν αυτό χωρίς οργή και μνησικακία. Επειδή πολλές φορές όταν λυπηθούν ή ταραχτούν οι αδελφοί, εμείς περιφρονούμε λέγοντας, ότι αυτοί δεν λυπούνται εξ αιτίας μας, ο Ιατρός των Ψυχών, θέλοντας να αποσπάσει από τη ρίζα της καρδιάς αυτές τις προφάσεις της ψυχής, όχι μόνο αν τύχει και είμαστε εμείς λυπημένοι κατά του αδελφού μας προστάζει ν΄ αφήσουμε το δώρο και να συνδιαλλαγούμε, αλλά και αν αυτός λυπηθεί εξ αιτίας μας δίκαια ή άδικα, να τον παρηγορήσουμε και τότε να προσφέρουμε δώρο στον Κύριο. Αλλά γιατί επιμένουμε τόσο να ερευνούμε τα Ευαγγελικά παραγγέλματα ενώ είναι δυνατόν και από τον παλιό νόμο να πληροφορηθούμε αυτό; Όποιος πιστεύει ότι η Ευαγγελική περικοπή πρέπει να μην είναι τόσο αυστηρή , αλλά συγκαταβατική ,λέγει ο Κύριος τα εξής: “Μή μίσει σου τον αδελφόν εν καρδία σου” και αλλού αναφέρει, “οδοί μνησικάκων εις θάνατον”.΄Ώστε αποδεικνύεται, ότι όχι μόνο τη πράξη αποτρέπει, αλλά και την (αρνητική ) σκέψη καταδικάζει ο Χριστός. Γιαυτό αρμόζει σ΄ εκείνους που ακολουθούν τους θείους νόμους με όλη τους τη δύναμη ν΄ αγωνίζονται κατά του πνεύματος της οργής και της ψυχικής νόσου εντός τους. Και να μην καταδικάζονται οι άνθρωποι που έχουν οργή σε απομόνωση και ερημιά, γιατί δήθεν εκεί δεν υπάρχει αίτιο το οποίο να κινεί την οργή τους και εύκολα κατορθώνεται η απόκτηση της αρετής στην απομόνωση, το οποίο είναι λάθος, γιατί στη πραγματικότητα την αρετή με τη μακροθυμία (υπομονή και συγκράτηση της οργής κατά του άλλου) μπορούμε ν΄ αποκτήσουμε. Διότι δεν επιθυμούμε ν΄ απομακρυνθούμε από τους αδελφούς μας εξ αιτίας της δικής μας υπερηφάνειας, επειδή δεν θέλουμε να κατηγορήσουμε τον εαυτόν μας και να αναγνωρίσουμε ότι από τη δική μας ραθυμία (απροθυμία) προήλθαν οι αιτίες της ταραχής. Όσο φορτώνουμε στους άλλους τις αιτίες της δικής μας ασθένειας, είναι αδύνατο να φθάσουμε στη τέλεια αρετή της μακροθυμίας. Το ζήτημα της δικής μας διόρθωσης και διερεύνησης δεν κατορθώνεται από τη μακροθυμία του άλλου προς εμάς, αλλά από τη δική μας ανεξικακία προς τον άλλο.
Όταν αποφεύγουμε τον αγώνα της μακροθυμίας, την ερημική ζωή επιδιώκουμε και τη μόνωση, και όσα από τα πάθη μας είναι κρυμμένα και δεν έχουν εξαλειφθεί εκεί μεταφέρουμε. Η ερημιά και η αναχώρηση για εκείνους που δεν είναι απαλλαγμένοι από τα πάθη τους, όχι μόνο ξέρει πώς να τα διατηρεί αλλά και να τα κρύβει, και δεν επιτρέπει στους αναχωρητές να διαγνώσουν ποιο πάθος τους νικάει. Αντίθετα μάλιστα η οργή υποβάλλει σ΄ αυτούς τη φαντασία της αρετής και κατορθώνει να τους πείσει ότι έγιναν ταπεινοί και μακρόθυμοι, όσο βέβαια δεν είναι παρών αυτός που τους ερεθίζει και δοκιμάζει. Όταν παρουσιαστεί κάποια αφορμή που τους ταράζει και ερεθίζει, αμέσως τα κρυμμένα πάθη που έχουν απομείνει μέσα τους, σαν αφηνιασμένο άλογο που έχει τραφεί με τη μακρά ησυχία και ανάπαυση, αναπηδά από την αφετηρία του με σφοδρότερο και αγριότερο τρόπο και παρασύρει στον όλεθρο τον ίδιο τον επιβάτη. Περισσότερο εξαγριώνονται μέσα μας τα πάθη όταν δεν ασκούνται τακτικά. Και τη σκιά της υπομονής και μακροθυμίας η οποία νομίζαμε ότι προερχόταν από την επικοινωνία τη χάσαμε, εξ αιτίας της αμέλειας της άσκησης και της απομόνωσης. Όπως τα ιοβόλα ερπετά , ενώ ησυχάζουν στην ερημιά και στις φωλιές τους, όταν αντιληφθούν ότι πλησιάζει κάποιος, εμφανίζουν τη μανία τους, παρομοίως και οι εμπαθείς άνθρωποι, όχι για την απόκτηση της αρετής, αλλά για να ησυχάσουν στην ερημιά , όταν αντιληφθούν ότι θα συναντηθούν με κάποιον που πλησιάζει και θα τους εξοργίσει, βγάζουν προς τα έξω τον ιό της οργής τους. Όποιοι επιζητούν την αρετή τη πραότητας πρέπει να έχουν ως αποκλειστική φροντίδα , όχι μόνο να μην οργίζονται κατά των ανθρώπων, αλλά ούτε κατά των άλογων ζώων και των άψυχων πραγμάτων. Θυμάμαι όταν ήμουν στην έρημο και με θύμωσα κατά ενός καλαμιού να χοντρύνει αυτό κατόρθωσα και όχι να λεπτυνθεί.
Και όταν θύμωσα μ ένα ξύλο γιατί προσπαθούσα να το κόψω, κατέστη αδύνατο να το κόψω γρήγορα. Άλλοτε δε θύμωσα με μία πέτρα γιατί βιαζόμουν να σπινθηροβολήσει και τελικά πολύ αργά άναψε ή φωτιά. Επομένως, όταν η οργή εντείνεται, δύναται κάλλιστα να στραφεί και κατά των άψυχων πραγμάτων. Αν επιθυμούμε να τύχουμε της συγνώμης του Κυρίου, όχι μόνο την ενεργό οργή, όπως είπαμε πρέπει να εμποδίσουμε, αλλά και την εσωτερική οργή κατά του νου. Δεν ωφελεί τόσο να κρατάει κάποιος το στόμα του κλειστό την ώρα του θυμού για να μην εκφέρει βαριές και ελεεινές λέξεις, όσο το να καθαρίζει την καρδιά του από τη μνησικακία και να μην ποτίζει τον νου με πονηρούς λογισμούς κατά του αδελφού του. Τις ρίζες των αμαρτημάτων πρέπει να κόβουμε, παραγγέλνει η Ευαγγελική διδασκαλία, προτού βγάλουν καρπούς, διότι η ρίζα του θυμού, αν κοπεί από την καρδιά, ούτε το μίσος ούτε ο φθόνος θα υλοποιεί. Άλλωστε κι αυτός που μισεί τον αδελφό του ανθρωποκτόνος λέγεται, όταν φονεύει αυτόν με το ανεκδήλωτο συναίσθημα του μίσους στον νου του, και το αίμα του οποίου βλέπουν οι άνθρωποι, όχι χυμένο με ξίφος, αλλά σκοτωμένο με την εκδήλωση του μίσους. Βλέπει ο Θεός και όχι μόνο ανάλογα με τις πράξεις, αλλά και τους λογισμούς και τη προαίρεση του καθενός δωρίζει στεφάνους ή επιβάλλει τιμωρίες. Ο Θεός λέγει διαμέσου του Προφήτη “ιδού εγώ έρχομαι συναγαγείν τα έργα και τας ενθυμήσεις αυτών”. Ο δε Απόστολος λέγει, μεταξύ αλλήλων των λογισμών κατηγορούντων, ή και απολογουμένων, εν ημέρα η κρινεί ο Θεός τα κρυπτά των ανθρώπων”.
Αυτός δε ο Δεσπότης μας διδάσκει με το Ευαγγέλιο ότι πρέπει κάθε οργή ν΄ αποβάλουμε, “ο οργιζόμενος τω αδελφώ αυτού ένοχος έσται τη κρίσει”.Ο σκοπός του Κυρίου επιδιώκει ν΄ αποκόπτουμε τη ρίζα και τον σπινθήρα της οργής με κάθε μέσον και ουδεμία δικαιολογία εντός μας να κρατάμε, για να μην δικαιολογήσουμε μεν τον εαυτό μας στην αρχή και στη συνέχεια περιπέσουμε δε στη μανία του παράλογου θυμού. Αυτή είναι η τέλεια θεραπεία αυτής της νόσου· ότι ούτε κατά των δικαίων ούτε κατά των αδίκων επιτρέπεται να στρέψουμε τον θυμό μας. Διότι με το πνεύμα της οργής ,αφού σκοτίσαμε και θολώσαμε τον νου, ούτε η όψη του φωτός, ούτε της ορθής σκέψης η βεβαιότητα, ούτε η κυβέρνηση της δικαιοσύνης θα παραμείνουν εντός μας. Αλλ΄ ούτε είναι δυνατόν η ψυχή μας να φθάσει στον Ναό του Αγίου Πνεύματος, εφ΄ όσον το πνεύμα της οργής συσκότισε τον νου, θα κατακυριεύσει και εμάς. Έχοντας στο νου την ανάμνηση του θανάτου , πρέπει να προφυλάξουμε τον εαυτόν μας από την οργή. Και να αντιληφθούμε ότι ούτε από τη σωφροσύνη, ούτε από τη περιφρόνηση ολόκληρου του υλικού κόσμου, ούτε από τις νηστείες και τις αγρυπνίες θα προκύψει όφελος, εάν από την οργή και το μίσος οδηγούμενοι , βρεθούμε ένοχοι κατά τη τελική κρίση.
Πραότητα και εσωτερική διαγραφή του θυμού που μας κατακλύζει κατά του πλησίον και καταστρέφει τη ψυχή μας προτείνει ο Οσιώτατος Άγιος Κασσιανός για να σωθεί η ψυχή μας από τον όλεθρο. Το ταξίδι μας πάνω στο φωτεινό μονοπάτι που χάραξε ο Άγιος διδάσκαλος Κασσιανός συνεχίζεται.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η.Κοντοπούλου
23/2/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου