Φωτογραφίες: κα Γιώτα Γεωργακοπούλου, Δήμαρχος Οιχαλίας, στο FB.
Η αναμμένη λαμπάδα ή δάδα και η ομαδική μεταφορά της συμβολίζει για τον Έλληνα την επικράτηση του πνευματικού φωτός του Χριστού και πάταξη του σκότους του Άδη σε ομαδικό επίπεδο, την αναγέννηση και ανάσταση του χριστεπώνυμου πλήθους των Ελλήνων Ορθοδόξων με κεφαλή τον Χριστό, και κατ΄ επέκταση του Ελληνικού Έθνους ενάντια στη δουλεία και λήθη της ένδοξης ιστορίας του.
Λαμπαδηδρομίες στη Μεσσηνία του 1950-60
Η κα Ευτυχία Κυριακοπούλου, δασκάλα στο Δημοτικό Σχολείο Βαλύρας Μεσσηνίας, όπως θυμάται μετά από 60 χρόνια ο μαθητής της κ. Γιώργος Παρ. Φειδάς, ασκούσε τους μαθητές της στις λαμπαδηδρομίες, κατά τις δεκαετίες του ΄50 και ΄60. Το απόγευμα της παραμονής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και εορτής της Επανάστασης του 1821, η δεινή δασκάλα, οργάνωνε τους μαθητές σε ομάδες, και ξεχύνονταν στις επάνω και κάτω ρούγες του χωριού, μεταφέροντας συμβολικά το μήνυμα της Επανάστασης για την Ανάσταση του Ελληνικού Έθνους, κρατώντας δάδες και λάβαρα της Επανάστασης του 1821.
Ο αγώνας ήταν ομαδικός και βραβείο από δάφνινο στεφάνι λάμβανε η νικήτρια ομάδα, που με τη μεγαλύτερη ανδρεία και υπευθυνότητα, στο συντομότερο χρονικό διάστημα, μετέφερε το θεάρεστο μήνυμα στους κατοίκους του χωριού. Οι πόρτες της Βαλύρας άνοιγαν διάπλατα, και οι κάτοικοι έδιναν στους μαθητές κλαδιά από δάφνες για το μεγάλο στεφάνι τους , που έφτιαχναν στο σχολείο και κατέθεταν την επόμενη ημέρα της 25ης Μαρτίου, στο μνημείο των ηρώων. Τα παιδιά της μεταπολεμικής Ελλάδας άκουγαν με προσοχή την δασκάλα τους, όταν κάθε χρόνο τούς μιλούσε για την ιστορία και τον συμβολισμό των λαμπαδηδρομιών, τονίζοντας τα ακόλουθα:
Φωτό: lyrasi.blogspot.com
“Οι λαμπαδηδρομίες ήσαν συμβολικοί δρομικοί αγώνες με λαμπάδες , που αφορούσαν τον εξαγνισμό δια του θείου πυρός, και αρχικώς ελάμβαναν χώρα κατά την διάρκεια εορτών προς τιμήν θεοτήτων σχετιζομένων με την λατρεία του αρρήτου πυρός (1). Στην πόλη των Αθηνών αναφέρονται αρχικώς τρεις, μία κατά τα Προμήθεια , (εορτή προς τιμήν του Προμηθέως, ο οποίος έδωσε το φως της θείας γνώσεως στους ανθρώπους), μία κατά τα Ηφαίστεια (προς τιμήν του Ηφαίστου που κατασκεύασε θείες πανοπλίες δια την προστασία από την διαβολή των παθών) και μία κατά τα Παναθήναια (προς τιμήν της Αθηνάς , της παρθένου θεάς της υψίστης σοφίας του Παντοδύναμου Θεού). Οι λαμπαδηδρομίες, έχαιραν ιδιαιτέρου εκτιμήσεως, και σταδιακώς, με το πέρασμα του χρόνου εξελίχθησαν. Από τον 5ο αιώνα π.Χ. παρατηρείται πολλαπλασιασμός των αγώνων. Ελάμβαναν χώρα σε όλες τις περιοχές της Ελλάδος και της Μεγάλης Ελλάδος, τουλάχιστον έως την Ρωμαϊκή Περίοδο (2). Παρέμειναν, ωστόσο, ένας καθαρώς ελληνικός πολιτιστικός θεσμός, καθώς οι Ρωμαίοι δεν ενδιαφέρονταν δι' αυτόν (1). Οι αρχαίες λαμπαδηδρομίες ενέπνευσαν τον Καρλ Ντίεμ και ενσωμάτωσε, μετά το 1936, στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες την σκυταλοδρομία της Ολυμπιακής Φλόγας , από την Ελλάδα έως την διοργανώτρια χώρα και πόλη (3).
Στην Αρχαία Ελλάδα, επρόκειτο δια αγώνα συναγωνισμού μεταξύ των προερχομένων από την μεταρρύθμιση του Κλεισθένους φυλών. Οι συμμετέχουσες φυλές, πέντε στον αριθμόν σε κάθε αγώνα, επέλεγαν έναν γυμνασιάρχη · λαμπαδάρχης αποκαλείται στις υπόλοιπες πόλεις της Ελλάδος. Ο λαμπαδάρχης, ήταν υπεύθυνος για την κατάταξη, με προσωπικά του έξοδα, των δρομέων μεταξύ των εφήβων και των νεαρών ανδρών της φυλής του (3). Ο αγών ελάμβανε χώρα στην διαδρομή μεταξύ της Ακαδημίας, η οποία ευρίσκετο στα βορειοανατολικά των Αθηνών, και της Δίπυλης Πύλης, με την μεταξύ τους απόσταση των περίπου έξι σταδίων. Η κάθε φυλή διέθετε σαράντα δρομείς, ενώ ο καθείς εξ' αυτών διένυε απόσταση της τάξεως των 25 μ. περίπου, πριν παραδώσει την λαμπάδα, η οποία θα έπρεπε να παραμείνη αναμμένη, στον αμέσως επόμενον δρομέα. Η νίκη ήταν ομαδική (1,2).
Στο ξεκίνημα της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, συμφώνως με την παράδοση, οι επαναστατημένοι Έλληνες διέδιδαν το μήνυμα της ενάρξεως του απελευθερωτικού αγώνος με αναμμένες δάδες στα χέρια. Στην Δημητσάνα, η κατ΄ οίκον παρασκευή πυρίτιδος από το 1461 και η παραγωγή εμπορίου μπαρούτης, ταυτίστηκε με την ανεξαρτησία του έθνους.
Αγαπητοί μαθητές, κι εμείς σήμερα, ως γνήσιοι απόγονοι των ηρώων της πατρίδος μας, αναβιώνουμε συμβολικώς τις λαμπαδηδρομίες, μεταφέροντας το φως της Αναστάσεως του Έθνους μας στο περιβάλλον της τοπικής μας κοινότητος.”
Oι επιμελείς μαθητές στο ιστορικό Δημοτικό Σχολείο Βαλύρας, που ορθώνεται περίλαμπρα αγέρωχο στον χρόνο του σήμερα, ξεχύνονταν με αναμμένες δάδες στους δρόμους της μυθικής γενέτειράς μας, και ουδέποτε διέγραψαν αυτό το μοναδικό γεγονός από την παιδική μνήμη τους...
Λαμπαδηδρομίες στη Μεσσηνία του σήμερα
Στις ημέρες μας, τις λαμπαδηδρομίες του 1821 αναβιώνει ο Δήμος Οιχαλίας στη Μεσσηνία, το βράδυ της παραμονής της 25ης Μαρτίου.
Ο δραστήριος Δήμος, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και συλλόγους , αναβιώνουν το παλαιό έθιμο της Λαμπαδηδρομίας, την παραμονή της 25ης Μαρτίου, στο Μελιγαλά, το Διαβολίτσι, και το Δώριο. « Καλούν όλους να τιμήσουν τους αγώνες των προγόνων μας, σαν ενθύμηση της εξόδου από την σκοτεινή περίοδο του Γένους μας, και με την ελπίδα ότι και σήμερα το φως θα κυριαρχήσει στο σκοτάδι», σημειώνεται σε ανακοίνωση – πρόσκληση του Δήμου Οιχαλίας στο FB .
Θερμές ευχαριστίες στην κα Γιώτα Γεωργακοπούλου, Δήμαρχο Οιχαλίας, για το πλούσιο φωτογραφικό υλικό στη σελίδα της στο FΒ, και στον κ. Γιώργο Παρ. Φειδά, επιχειρηματία στο Road Island των Η.Π.Α., που μοιράστηκε μαζί μας τις μαθητικές του αναμνήσεις, από τις λαμπαδηδρομίες στο Δημοτικό Σχολείο Βαλύρας, κατά τη δεκαετία του 1950.
Βιβλιογραφία
1. Claude Vial, Lexique de la Grèce ancienne, 2008, σελ. 113
2. Claude Vial, Lexique de la Grèce ancienne, 2008, σελ. 131
3. Λήμμα Λαμπαδηδρομία, στο Βικιπαίδεια.gr
Ο Θεός μεθ΄ημών
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
27/3/2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου