Φωτό: κ. Ιωάννης Δ. Λύρας, στο lyrasi.blogspot.com
Αφιερωμένο στους αγωνιστές και ήρωες της Μεσσηνιακής Γης
Πρόλογος
Στην όμορφη γενέτειρα Βαλύρα μας, οι παλιότερες γενιές, με την εμπειρική τους γνώση και τα λιγοστά γράμματα της εποχής τους, συνέθεταν εορταστικά σενάρια για την επέτειο της 25ης Μαρτίου, και τα υλοποιούσαν με εθνική συνείδηση στην πλατεία του χωριού. Τούτο το σενάριο που σας παραδίδω προς αξιοποίηση από τις γενιές του σήμερα και αύριο, αφορά την “επανάσταση μετά την επανάσταση” και την αέναη πάλη του Έλληνα να αποκτήσει την πραγματική ελευθερία του. Ό,τι συνέβαινε τότε, επαναλαμβάνεται και σήμερα, σε έναν ξενόφερτο κόσμο κοινωνικής αμάθειας και έλλειψης της κατά Θεόν πίστης, που όλο και περισσότερο οδηγεί το έθνος μας στη λήθη. Με το ύδωρ της μνημοσύνης ας κοινωνήσουμε σήμερα, για να τιμήσουμε με ιστορική γνώση και δικαιοσύνη εκείνους που χάθηκαν για ένα όραμα: Να μείνει η Ελλάδα για πάντα ελεύθερη!
Αφηγητής:
Το Σωτήριον έτος 1804, γεννήθηκαν την ίδια ημέρα, στον Δήμο Δερρών της Μεσσηνίας , δύο αρσενικά παιδιά , που οι μανάδες τους ήταν ξαδέρφες και λέγονταν Τζαμαλίνες . Το πρώτο παιδί βαπτίστηκε Θεοφύλακτος- Ιωάννης και το δεύτερο Αναστάσης. Ονομάστηκε ο Ιωάννης Θεοφύλακτος, γιατί όταν το συνέλαβε η μητέρα του και πριν καταλάβει ότι έμεινε έγκυος , είδε στον ύπνο της τη Παναγία , που κρατούσε και κοιτούσε με αγάπη το θείο βρέφος. “Ο Θεός το φυλάει” είπε η Παναγία στη Τζαμαλίνα. Γι αυτό, κι όταν γέννησε εκείνη τον γιο της , τον ονόμασε Θεοφύλακτο και σπάνια τον φώναζε Ιωάννη, το όνομα του πεθερού της. Ο Θεοφύλακτος και ο Αναστάσης γεννήθηκαν σημαδεμένοι. Ο μεν πρώτος κουτσός στο αριστερό του πόδι και ο δεύτερος με λυγισμένα τα δάκτυλα στο αριστερό του χέρι, λες και ο Θεός του έδωσε να κρατεί τη Γη εσταυρωμένη, σαν τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.
Ενώ μεγάλωναν μαζί τα δυο παιδιά μέχρι τα δεκαπέντε τους χρόνια, στη συνέχεια ο Αναστάσης έφυγε καβάλα στο άλογο και πήρε τα βουνά, πήγε να πολεμήσει κοντά στον γέρο του Μοριά, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Ο Θεοφύλακτος τελείωσε το Ελληνικό σχολείο της εποχής του και έκανε ιερατικές σπουδές, κοντά σε ντόπιους δασκάλους και ιεράρχες. Μελετούσε πολύ, ήταν ένας μοναδικός, αυτοδίδακτος δάσκαλος και ιστοριοδίφης της εποχής του. Ο πατέρας του είχε πεθάνει και ζούσε με τη μητέρα του σε ένα παλιό πέτρινο αρχοντικό στη Βαλύρα.
Αυτά που θα σας διηγηθώ, συνέβησαν μετά την ερήμωση του Δήμου των Δερρών το 1833, την καταστροφή του Μελιγαλά και της Σκάλας από τον Φέδερ, που είχε αναλάβει να καταστείλει κάθε αντίσταση των κατοίκων της Πελοποννήσου, μαζί με τους αντικαποδιστριακούς στρατιώτες του Κωλέττη. Ο Κολοκοτρώνης, ο γέρος του Μοριά, μαζί με τον Πλαπούτα ήταν κλεισμένοι στις φυλακές της Ύδρας. Τα παλικάρια του Κολοκοτρώνη και οι συγγενείς του φύλαγαν την Πελοπόννησο. Μαζί τους ήταν και ο Αναστάσης Τζαμαλής.
Ήταν αρχές του Ιουλίου, 1834. Μόλις είχε δύσει ο ήλιος και μια σκιά φόβου σκέπαζε τα φτωχικά αγροτόσπιτα της Βαλύρας. Ο Θεοφύλακτος και η μάνα του κάθονταν γύρω από ένα παλιό ξύλινο τραπέζι, που εκείνος χρησιμοποιούσε ως γραφείο, στο ανώγι του σπιτιού τους. Μια κανδήλα λαδιού φώτιζε τον χώρο.
Καθώς εκείνος τακτοποιούσε τα χαρτιά του, κάπου -κάπου σταματούσε , διάβαζε κάτι και συνέχιζε, η Τζαμαλίνα έραβε με μία καπλατοβελόνα ένα ζευγάρι τερλίκια , που είχε πλέξει με πρόβειο μαλλί για τον ανεψιό της Αναστάση. Κόντευε να τελειώσει, και ήθελε με τη πρώτη ευκαιρία που θα συναντούσε τη ξαδέρφη της να του τα στείλει, για να μην κρυώνουν τα πόδια του, εκεί ψηλά στα βουνά που έτρεχε. Ξαφνικά, ένας αρματωμένος σίφουνας ξεπέζεψε το άλογό του μπροστά από το σπίτι και χτύπησε γερά την πόρτα.
Αναστ. Θεια Τζαμαλού, δάσκαλε, εγώ είμαι, ανοίξτε!
( Η Τζαμαλίνα, μόλις άκουσε τη φωνή του Αναστάση δεν πίστευε στα αυτιά της. Πήδηξε δυο- δυο τα σκαλοπάτια της εσωτερικής σκάλας, τράβηξε δυνατά τους σύρτες, ένα μέτρο οριζοντίως και μισό μέτρο καθέτως, άνοιξε διάπλατα τη χοντρή ξύλινη εξώπορτα και έσφιξε στην αγκαλιά της τον αγαπημένο της ανεψιό).
Τζαμαλ. Παλικάρι μου, ο Χριστός σε έφερε. Έχω δυο χρόνια να σε δω (είπε βουρκωμένη).
Αναστ. Πώς είσαι Τζαμαλού μου; (Ρώτησε ο Αναστάσης και τη φίλησε σταυρωτά. Στη συνέχεια της πέρασε στο χέρι έναν σφαγμένο κόκκορα).
Κι αυτόν από τη μάνα μου . Δεν είχε καρδιά να φάει σήμερα που θα έφευγα , και σου τον έστειλε.
Τζαμ.Γιατί; μήπως έχω εγώ, που τρέμει κάθε μέρα το φυλλοκάρδι μου αν είσαι καλά; Να τον πάρεις στα βουνά τον κόκκορα, να τον ψήσετε με τα παλικάρια να τον φάτε, (αποκρίθηκε η Τζαμαλίνα, και τον τοποθέτησε επάνω στο τραπέζι της κουζίνας).
Ο Αναστάσης ανέβηκε με μια δρασκελιά τα σκαλιά, άρπαξε τον Θεοφύλακτο, τον σήκωσε όρθιο μέχρι το ταβάνι και του είπε:
Αναστ. Κατάσχεσαι!
Θεοφ. Άσε με κάτω μουρλέ, ( διαμαρτυρήθηκε ο Θεοφύλακτος και του τράβηξε το φέσι από το κεφάλι).
(Αφού τον φίλησε σταυρωτά ο Αναστάσης, τον ελευθέρωσε απαλά, επάνω στην καρέκλα του).
Αναστ. Για να δω; θυμάσαι τι σου είχα υποσχεθεί να σου φέρω; Γιατί αυτές τις ημέρες έπεσε στα χέρια μου και είπα, πρέπει να το πάω στον ιστοριοδίφη της οικογένειας, για το πολύτιμο αρχείο του.
(Του Θεοφύλακτου άνοιξαν διάπλατα τα μάτια και κορυφώθηκε η αγωνία του, όπως των μικρών παιδιών, που περιμένουν ανυπόμονα να σχίσουν το χαρτί για να αποκαλυφθεί το δώρο τους. Ο Αναστάσης αφαίρεσε από τη ζώνη του το τυλιγμένο σε ρολό έγγραφο , το ειλητάριο της νεοτέρας ιστορίας της Ελλάδος και το έδωσε στον Θεοφύλακτο. Εκείνος το άνοιξε προσεκτικά, και καθώς ρουφούσε με τη ματιά του κάθε λέξη, διαμαρτυρήθηκε η μάνα του λέγοντας):
Τζαμ. Θεοφύλακτε, σε παρακαλώ διάβασε το δυνατά για να ακούσω κι εγώ τι λέει.
Θεοφ. (διαβάζει)
Αρ. 262 Ελληνική Πολιτεία
Η Γερουσία της Ελλάδος
Προς τους Έλληνας
Με βαθείαν λύπην και δάκρυα εις τους οφθαλμούς κοινοποιεί η Γερουσία προς τους Έλληνας την θλιβεράν είδησιν ότι ο Κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Α. Καποδίστριας δεν υπάρχει πλέον εις την ζωήν. Σήμερον το πρωί προς την 6 ώραν ενώ ο αείμνηστος Κυβερνήτης εισήρχετο εις την Ιεράν του Θεού εκκλησίαν, εδολοφονήθη υπό των εθνοκαταράτων και πατροκτόνων Κωνστ. Μαυρομιχάλη και Γεωργίου Μαυρομιχάλη, τον οποίον ο πρώτος έγινε ευθύς παρανάλωμα της δικαίας αγανακτήσεως του λαού. Τούτο το τρομερόν και ανεπανάληπτον συμβάν, το οποίον δικαίως ρίπτει την Γερουσίαν μετά των συμπολιτών της Ελλήνων εις βαθείαν θλίψιν, βιάζει σήμερον αυτήν να λάβει πρόχειρα μέτρα προς συντήρησιν της κοινής ασφάλειας και ησυχίας, και προς εξακολούθησιν της κυβερνήσεως των πραγμάτων να συστήση μίαν Διοικητικήν Επιτροπήν προσωρινώς εκ τριών μελών, σύμφωνα με τον ςς ΙΓ΄του υπ Αρ. Β΄΄ψηφίσματος της εν Άργει Δ Εθνικής Συνελεύσεως. Μέλη αυτής της επιτροπής ωνόμασε κατά το εκδιδόμενον σήμερον Ψήφισμα τους Κυρίους Αυγουστίνον Α. Καποδίστριαν, Θεόδωρον Κολοκοτρώνην και Ιωάννην Κωλέττην, και δι΄ευγνωμοσύνην του Έθνους προς τον αοίδημον Αρχηγόν του, Πρόεδρον αυτής της Επιτροπής, τον αδελφόν του Κύριον Αυγουστίνον Α. Καποδίστριαν.¨Η Γερουσία χωρίς αναβολή θέλει δώσει τα καθήκοντα αυτής της Επιτροπής.
Η Γερουσία προσκαλεί όλους τους πολίτας να δείξωσι δια την αγάπην της πατρίδος , δια την κοινήν ησυχίαν και ασφάλειαν προς την Διοικητικήν Επιτροπήν, ήτις σήμερον διορίζεται, την αφοσίωσιν των, την ευπείθειαν και υπακοή των, επειδή από τον πατριωτισμόν και την φρόνησιν όλων εν γένει των πολιτών κρέμαται κατ΄αυτήν την τρομερωτάτην περίστασιν η κοινή ησυχία και ασφάλεια της πατρίδος εσωτερικώς και εξωτερικώς.
Εν Ναυπλίω, την 27 Σεπτεμβρίου 1831
Ο Πρόεδρος
Δ.Τζαμαδός
Εν απουσία του Γραμματέως,
ο Συγγραμματεύς
Α.Αναγνωστάκης
( Αφού τελείωσε ο Θεοφύλακτος και ακούμπησε το έγγραφο επάνω στο τραπέζι, πήρε τη μαγκούρα του, σηκώθηκε όρθιος, πήγε κοντά στον ξάδελφό του, που καθόταν απέναντι του, και τον χτύπησε στον ώμο).
Θεοφ. Να είσαι καλά Αναστάση , ήθελα αυτό το ιστορικό τεκμήριο σίγουρα για το αρχείο μου, (είπε και επέστρεψε στη θέση του).
(Ο Αναστάσης χάρηκε για μια στιγμή, ύστερα η σκέψη του βυθίστηκε στην παρούσα κατάσταση και είπε):
Αναστ. Αυτό ήταν δάσκαλε, δυστυχώς δεν είχε διάρκεια η προσωρινή διακυβέρνηση του κράτους. Η διχόνοια , ο ξένος δάκτυλος και τα ατομικά συμφέροντα μάς χώρισαν και σκοτωνόμαστε μεταξύ μας. Ο Κωλέττης και οι πεινασμένοι λύκοι της Ρούμελης, έγιναν μαχητές ενάντια στη μάνα τους . Παίρνουν στον λαιμό τους κι όλους τους μεγάλους πατριώτες της Ρούμελης, που δεν ευθύνονται για την τρέλα της μαϊμούς του Κωλέττη. Σκορπίστηκαν στην Πελοπόννησο για να μας πάρουν το κεφάλι για δυο ψωροδεκάρες. Δεν εκτίμησαν ποτέ την αυτοθυσία του Καποδίστρια και τα έχουν κάνει μαντάρα.
Θεοφ. Πόσο σοβαρή είναι η παρούσα κατάσταση;
Αναστ. Θα είχαμε σφαχτεί εξ αρχής Πελοποννήσιοι και Ρουμελιώτες, αλλά ο Στρατφόρδος Κάννιγκ φρόντισε στην Κωνσταντινούπολη και ορίστηκαν τα όρια της Ρούμελης πέρα από τον Ισθμό της Κορίνθου, στην Περαχώρα. Όλοι οι αντικαποδιαστριακοί έκαναν Ρουμελιώτικη κυβέρνηση με πρόεδρο τον Κωλέττη και γραμματέα τον Χρηστίδη. Οι οπλίτες μαζεύτηκαν στο στρατόπεδο του Κωλέττη, άνεργοι, φτωχοί, και πεινασμένοι, να παίρνουν φράγκα σκοτώνοντας όποιον διατάξει ο αρχηγός. Ονόμασαν Συνταγματικό το κόμμα τους, ενάντια στους οπαδούς της μοναρχίας, τη μερίδα του Αυγουστίνου Καποδίστρια και του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Θεοφ. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς ο Κωλέττης αναχαιτίστηκε και δεν μάς έχει κατασφάξει όλους.
Αναστ. Είχε πάρει απόφαση να εκστρατεύσει στην Πελοπόννησο, αλλά δεν είχε χρήματα για να πληρώσει τους στρατιώτες. Τον έβγαλε από τη δύσκολη θέση ο Θείρσιος, πράκτορας του Λουδοβίκου με φιλελληνική προσωπίδα, που ήρθε στην Ελλάδα για να μεταφέρει επιστολές από τον Λουδοβίκο στον Καποδίστρια. Την ημέρα του θανάτου του Κυβερνήτη ήταν στο Ναύπλιο και στη συνέχεια πήγε περιοδεία στα νησιά, για να διαπιστώσει τι κλίμα επικρατεί. Χάρηκε που τον υποδέχτηκαν με τιμές, ως μεσάζοντα του Λουδοβίκου, που θα τους φέρει τον Όθωνα στην Ελλάδα. Μόλις άκουσε για την εκστρατεία του Κωλέττη, έτρεξε αρχικά για να την σταματήσει. Ο Κωλέττης τον δέχτηκε με τιμές και του ζήτησε δανεικά για να πληρώσει τους στρατιώτες. Εκείνος τον δάνεισε και σταμάτησε για λίγο το αδελφοκτόνο σχέδιό του. Στη συνέχεια ο Κωλέττης τον έπεισε ότι πρέπει να κατέβει και να καταλάβει τη Πελοπόννησο και δεν του έφερε αντίρρηση ο Θείρσιος. Έφθασε, ο άθλιος, μέχρι τον Ισθμό με τον στρατό του, και κατέλαβε τον ασθενή κυβερνητικό στρατό που όδευε προς το Ναύπλιο. Όταν όμως έγινε η πρώτη αιματηρή μάχη, ο Θείρσιος εμφανίστηκε ως φιλέλληνας και ζήτησε σε όλους να παύσουν τα πυρά, να μην σκοτώνει αδελφός τον αδελφό. Παραιτήθηκε η κυβέρνηση της τριανδρίας και έφυγε ο Αυγουστίνος με τη σωρό του αδελφού του για την Κέρκυρα.
Ιδρύθηκε νέα κυβέρνηση, που μετείχε και ο Κωλέττης. Αλλά κι αυτό το νέο πολιτικό σχήμα προβληματικό αποδείχτηκε.
Θεοφ. Η ειρήνη παραμένει ερμητικά κλεισμένη στα χρονοντούλαπα της ιστορίας, (είπε θλιμμένος ο Θεοφύλακτος).
Τζαμ. Και τι έγινε μετά παιδάκι μου;
Αναστ. Οι λύκοι της Ρούμελης, με αρχηγό τους τον Κωλέττη, όρμησαν στην Πελοπόννησο, σαν σε εχθρική χώρα. Έφεραν καταστροφή, τρόμο, αναρχία, άρχισαν οι αρπαγές στο όνομα της σημαίας του Κωλέττη, αλλά γλιτώνουν προσωρινά τα μέρη στα οποία έχει επικρατήσει ο Γέρος. Το κόμμα όμως του Κολοκοτρώνη δεν είναι νόμιμο. Ο Κολοκοτρώνης είναι πατέρας και ευεργέτης μας Τζαμαλού μου.
Θεοφ. Με τη Γερουσία τι συνέβη;
Αναστ. Έφυγε από το Ναύπλιο και πήγε υπό την προστασία της ρωσικής ναυτικής μοίρας του Ρικόρδου.
Θεοφ. Ποιος από τους δικούς μας πήγε στο Μόναχο; Άκουσα αλλά δεν έλαβα σαφή απάντηση.
Αναστ. Ο Νότης Μπότσαρης για τη Ρούμελη, ο Αντρέας Μιαούλης για τα νησιά και ο Δημήτρης Πλαπούτας για την Πελοπόννησο πήγαν για να ορκιστούν πίστη στον βασιλιά. Του Γενναίου, του γιου του Κολοκοτρώνη, δεν του το επέτρεψαν. Τους υποδέχτηκαν με τιμές οι Γερμανοί και έμειναν εκεί από τον Οκτώβρη μέχρι τον Δεκέμβρη. Επειδή ο Όθωνας είναι ανήλικος, διορίστηκε τριμελής επιτροπή αντιβασιλείας. Έπεσαν οι πρώτες προκαταβολές του δανείου που εγγυήθηκαν η Ρωσία, η Αγγλία και η Γαλλία για την κυβέρνηση του Όθωνα και μετά ήρθε ο Όθωνας με τον Γερμανικό στρατό του στην Ελλάδα.
Θεοφ. Ευγενής έφηβος μετά πολλών φροντίδων και πατρικών υποχρεώσεων, θυσία για τους ιερούς σκοπούς της μοναρχίας απ΄ ο,τι είδα στη φωτογραφία του. Οπότε έχουμε απόλυτη μοναρχία.
Αναστ. Ακριβώς. Δεν έχουμε σύνταγμα. Η Γαλλία και η Αγγλία πρότειναν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα φιλελεύθερες συνταγματικές αρχές, αλλά ο Τσάρος Νικόλαος, που εκπροσωπεί την υπέρτατη αρχή της μοναρχικής νομιμοφροσύνης, με υπουργό τον κόμη Νεσσελρόδε, κήρυξε ότι μόνη αρχή και πηγή παντός νόμου στην Ελλάδα αναγνωρίζει τον Όθωνα.
Θεοφ. Προς το παρόν η εξουσία είναι συγκεντρωμένη στην αντιβασιλεία .
Αναστ. Ακριβώς. Οργάνωσαν υπουργικό συμβούλιο και συμβούλιο επικρατείας. Είπαν ότι θα διορίσουν πολιτικούς και στρατιωτικούς άνδρες που προσέφεραν μεγάλες υπηρεσίες στον αγώνα για τη λευτεριά του τόπου. Ένα μάτσο τυχοδιώχτες, άνεργοι από τη Γερμανία, συγκρότησαν τον στρατό του Όθωνα για να αποτελέσουν τον ακριβοπληρωμένο πυρήνα του Ελληνικού στρατού και έλαβαν τις καλύτερες στρατιωτικές θέσεις. Διαμαρτύροτναν οι οπλαρχηγοί για τη στάση του Καποδίστρια, τώρα τα πράγματα είναι χειρότερα.
Τζαμ. Κι εκεί που πληρώναμε 10% χαράτσι στους Τούρκους για τα προϊόντα που παράγει η γη μας, τώρα πληρώνουμε φέσι συν 15% επάνω για φόρο επικαρπίας.
Αναστ. Και βάλε θειούλα μου... Καταφθάνουν πλούσιοι Ελληνοευρωπαίοι, χειρότεροι φεουδάρχες από τους Τούρκους, και ο λαός δούλος στενάζει κάτω από τα σιδηρά μέτρα και δεσμά τους. Ένα έδιναν οι δούλοι στον Τούρκο αφέντη, δέκα τώρα, μαζί με τη γυναίκα και την κόρη τους!
Θεοφ. Ένα μόνο καλό είδα να κάνει ο Άρμανσμπεργκ . Τον νόμο της Δασονομίας, αλλά κι αυτός είναι ελλιπής. Συμφωνώ, να μην ξεχερσώνονται τα δάση και να καίγονται, αλλά χρειάζονται ρυθμίσεις για την υλοτομία.
Αναστ. Τα δάση δάσκαλε, κινδυνεύουν λιγότερο από όλους μας. Δεν βλέπεις εδώ σε τι εξαθλίωση έχουμε οδηγηθεί; Ο Βαυαρός Στρατηγός Χρ. Σμάλτ με τον στρατό της κυβέρνησης και τους λυσσασμένους λύκους του Κωλέττη έχουν ξεχυθεί παντού στην Πελοπόννησο.
Τζαμ. Γιατί παιδάκι μου μάς έβαλαν φωτιά; Μας κατέστρεψαν πέρυσι τον Μελιγαλά; Επειδή λένε ότι κάποιοι δεν πλήρωναν φόρους, αλλά έσφαζαν τα ζώα τους και τα έτρωγαν;
Αναστ. Αχ! Τζαμαλού μου . Κοιμόμαστε όλοι με το τουφέκι στο χέρι, γιατί δεν γνωρίζουμε τι θα μας ξημερώσει. Έσφαξαν ορισμένοι τα ζώα τους γιατί δεν είχαν χρήματα να πληρώσουν τους κοτσαμπάσηδες της αντιβασιλείας και τροφή για να φάνε. Μυρίζονται οι λύκοι εξέγερση του λαού και τρέχουν να προλάβουν. Έκλεισαν τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα στο μπουντρούμι στην Ύδρα και δεν ξέρουμε αν θα ξημερώσει την επόμενη ο Γέρος, από την υγρασία και κακοπάθεια εκεί μέσα.
Τζαμ. Αλήθεια, πες μας , πώς είναι τα πράγματα Αναστάση μου; Μου είπε η μάνα σου ότι πήγες και τους είδες....
Αναστ. Ο Γέρος είναι ψύχραιμος. Παίζει με το κομπολόι του και σκέφτεται τι θα απογίνουμε. Ποιος θα φυλάει τα πρόβατα στο μαντρί να μην τα φάνε οι λύκοι. Όταν με είδε φώναξε:
Καλώς τον Αναστάση, καλή Ανάσταση να μας βρει. Μνήσθητί μου Κύριε, όταν έλθεις εν τη βασιλεία σου, είπε στο δικαστήριο, όταν βγήκε η απόφαση.
Πότε θα αράξω στη καλύβα μου Αναστάση; με ρώτησε. Άσπρισα, γέρασα, ετοιμάζομαι για φευγιό και τη λευτεριά δεν την είδα ακόμη. Ο Πλαπούτας φοβάται και έχει κιτρινίσει ολόκληρος. Έχει εφτά κόρες και έναν γιο. Δεν σκέφτεται τον εαυτό του, αλλά τι θα απογίνουν στιγματισμένα και πάμφτωχα τα παιδιά του στην άθλια κοινωνία που ζούμε υπό το Γερμανικό καθεστώς.
Τζαμ. Πες μας για σένα Αναστάση μου. Ο Φέδερ κυνηγάει και σένα, όπως τους Μελιγαλαίους;
Αναστ. Εμένα με κυνηγάνε όλοι. Είμαι το πρώτο θήραμα στο πιάτο τους. Έχω από τα δεκαπέντε μου χρόνια να ξαπλώσω σε κρεβάτι θεια. Μια η λευτεριά από τα δεσμά των Τούρκων και τώρα οι ξένοι δυνάστες, τι περιμένεις;
Τζαμ. Κατάλαβα! Καβάλα πας στην εκκλησιά, καβάλα προσκυνάς, καβάλα παίρνεις αντίδωρο απ του παπά το χέρι, (ψιθύρισε δακρυσμένη η Τζαμαλίνα).
Αναστ. Μακάρι να πήγαινα στην εκκλησιά Τζαμαλού μου.
Βλέπεις ο Θεός μού έδωσε το αριστερό χέρι κουλό για να μην πράξει το κακό. Να μου μείνει και μένα κάτι, όταν φύγω από τούτη τη ζωή. Έχω διαπράξει φόνο. Θα μου κόψει ο Χριστός το δεξί μου χέρι μαζί με το κεφάλι μου!
Θεοφ. Για την πατρίδα αγωνίζεσαι Αναστάση. Είσαι πολεμιστής, δεν είσαι δολοφόνος, αμύνεσαι υπέρ πάτρης. Ο δίκαιος Θεός είναι μέσα σου και τα βλέπει όλα.
Αναστ. Ακόμη χειρότερα που τα βλέπει όλα .
Εσύ να μου πεις Τζαμαλού. Πώς τα περνάς εδώ με τον διανοούμενο ξάδερφο. Τα ζωντανά σου καλά είναι;
Τζαμ. Ποια ζωντανά Αναστάση μου; Τα πουλήσαμε όλα για να ζήσουμε και να ανταπεξέλθουμε. Δυο κοτούλες έχω κρατήσει όλες κι όλες και τις κρύβω πίσω στην αυλή, για να έχω κανένα αυγουλάκι να βράζω για τον Θεοφύλακτο.
Αναστ.Το χωράφι σου ποιος το θερίζει, που δεν μπορεί ο ξάδερφος;
Τζαμ.Πέρυσι το θέρισε ο θείος σου ο Σκαλαίος και μοιράσαμε το σιτάρι μεταξύ μας. Αλλά δεν το πήγαμε στον μύλο για να το αλέσουμε. Τι να πάμε, δυο σακιά σιτάρι; Τι θα μας μείνει για να φτιάξουμε ψωμί όλο τον χρόνο; Είναι του κράτους ο μύλος. Δεν ακούς τι λένε; Κατάσχεσε το κράτος τους 5500 από τους 6000 χιλιάδες μύλους για να έχει έσοδα. Το τρίβω σιγά- σιγά μόνη εδώ στο σπίτι το σιτάρι, με τον παλιό μύλο της πεθεράς μου, και ψήνουμε στο φούρνο στην αυλή κρυφά ψωμάκι. Κουράζομαι, αλλά τι να κάνουμε; Πλούσιοι δεν είμαστε, έχουμε πρόβλημα αναπηρίας, πώς να βοηθήσουμε το κράτος; Ο Θεοφύλακτος θα έπρεπε να παίρνει κάτι, ένα βοήθημα....
Θεοφ.Τώρα σώθηκες !
Αναστ. Δεν είσαστε εδώ μέσα λιγάκι σκοτεινά; Γιατί τα κλείσατε μόνιμα με πέτρες τα παράθυρα; Έχει δέκα παράθυρα το σπίτι και βλέπω ανοιχτά μόνο τα τρία.
Τζαμ. Φοβόμαστε παιδάκι μου, μη μας έρθει καμιά αδέσποτη, μπορεί να μπουν κλέφτες μέσα στο σπίτι και να μας σφάξουν για ένα κομμάτι ψωμί. Δεν θέλουμε να πληρώνουμε και τα παραθυριάτικα. Δεν ακούς τι λέει ο εισπράκτορας; Ρωτάει πόσα παράθυρα έχει το σπίτι για να μας φορολογήσει. Αν έχουμε τσοπανόσκυλο, το φορολογεί κι αυτό. Τα τσοπανόσκυλα του χωριού τα πήγαμε όλα και ζουν μόνα τους στο ποτάμι, στη Μαυροζούμενα , ψηλά στον Κάκαβο και όποιος έχει λίγη τροφή που του περισσεύει, πηγαίνει και τους την αφήνει.
Θεοφ. Συγνώμη μητέρα,( είπε ο Θεοφύλακτος σκεπτικός). Να σε ρωτήσω Αναστάση, η αντιβασιλεία τι σκοπεύει να κάνει; Πώς σκέπτονται να προχωρήσουν;
Αναστ. Αν και οι τρεις είναι ισόβαθμοι, ο Άρμανσμπεργκ φαίνεται να θέλει να τους παρακάμψει όλους και να κυβερνήσει αν είναι δυνατόν αντί για τον Όθωνα. Τα έχει βρει αυτός με την Αγγλία και πορεύεται δεόντως. Αν μπορούσε, αύριο το πρωί θα έστελνε πίσω στη Γερμανία τους άλλους δύο. Ο Μάουρερ είναι προτεστάντης της ολκής και δεν καλοβλέπει την Ορθοδοξία. Συνεργάζεται με τον Θεόκλητο Φαρμακίδη για να κόψει την κεφαλή της εκκλησίας που είναι το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως και να γίνει ανεξάρτητη Εκκλησία της Ελλάδος . Όχι βέβαια για το καλό της Εκκλησίας. Έτσι θα ελέγχεται καλύτερα η εκκλησιαστική περιουσία από το κράτος, και οι αποφάσεις της ιεραρχίας της εκκλησίας θα λαμβάνονται σε συνεννόηση με τον βασιλιά. Τι να πεις και τι να ομολογήσεις ξάδερφε (είπε ο Αναστάσης με βαρύ αναστεναγμό).
Θεοφ. Μη στενοχωριέσαι. Η μόνη που θα επιβιώσει είναι η Ορθοδοξία, γιατί έχει την έδρα της στην Ουράνια Βασιλεία, (απάντησε ο φωτισμένος Θεοφύλακτος).
Αναστ. Ο Μάουρερ είναι φιλόδοξος. Θέλει να φτιάξει πανεπιστήμια, καλεί πολλούς από το εξωτερικό να έλθουν στην Ελλάδα για να διδάξουν.
Θεοφ. Κι ο Κωλέττης;
Αναστ. Παραμονεύει να σου ξεπαστρέψει τον ξάδερφο, τι άλλο να σου πω!
Τζαμ. Εσένα παλικάρι μου, που είσαι ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος στο άλογο καβάλα; Εσένα που σε βλέπει ο Χάρος και προσκυνά; Που μας φυλάς μέσα στο μαντρί για να μη μας φάνε οι λύκοι; (Είπε δακρυσμένη η Τζαμαλίνα).
Αναστ. Μη κλαις Τζαμαλού , μού ραγίζεις τη καρδιά και δεν θα μπορώ να πιάσω το τουφέκι στο χέρι , ( διαμαρτυρήθηκε με σφιγμένα χείλη ο Αναστάσης). Τυχερός είσαι ξάδερφε. Ο Θεός σου έσπασε το πόδι από τη κοιλιά της μάνας σου και δεν σε άφησε να αμαρτήσεις. Θα φύγεις ως άγγελος στον Παράδεισο.
Θεοφ. Ενώ εσύ θα πας στην κόλαση με τον Φέδερ, τον Σμάλτ και τον Κωλέττη για να λύνετε τις διαφορές σας! Δεν με παρατάς Αναστάση!
Αναστ. Γιατί, ψέματα είναι; Έτσι δεν λέει η Αγία Γραφή, ότι πρέπει όλα να τα λύσουμε εδώ και να μην τα πάρουμε μαζί μας στην άλλη ζωή;
Θεοφ. Γι αυτό πήρες εσύ τα βουνά, για να προλάβεις να τα λύσεις όλα εδώ και τώρα.
Αναστ. Όχι, να αφήσω να βλέπω να σας καταδυναστεύουν, να σας σφάζουν και να χαίρομαι, (βροντοφώναξε ο Αναστάσης).
Τζαμ. Πω!Πω! Ξεχάστηκα με τη συζήτηση . Πάω να σου φέρω κάτι να φας.
Αναστ. Κάθισε κάτω θεια. Είμαι φαγωμένος και πιωμένος. Την ξέρεις τη μάνα μου. Με κυνηγάει στο δρόμο να φάω και ό,τι της μένει στο χέρι το χώνει στο στόμα του αλόγου, για να μην αισθάνεται ότι δεν τα κατάφερε!
(Η Τζαμαλίνα κάθισε κάτω γελώντας).
Θεοφ. Θα ήθελα να μου πεις την άποψή σου, πώς υποκινήθηκε η δίκη του Κολοκοτρώνη.
Αναστ. Ο Άρμανσμπεργκ είχε από κοντά του τον Γέρο και τον Γενναίο για να μπορεί να ελέγχει την κατάσταση στην Πελοπόννησο. Ο Κωλέττης έβαλε λόγια στους άλλους δύο ότι απειλούνται από τον Άρμανσμπεργκ, γιατί κάτι σχεδιάζει εναντίον τους με τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα. Οι Ευρωπαίοι παράλληλα, δεν βλέπουν με καλό μάτι τον Κολοκοτρώνη, γιατί εχθρεύονται την υπερδύναμη της Ρωσίας και την εξουσία του Τσάρου. Δεν αντιλαμβάνονται ότι ο Κολοκοτρώνης, από τη στιγμή που ιδρύθηκε Ελληνικό κράτος, είναι ένας νομοταγής πατριώτης. Έτσι τους τράβηξαν στο δικαστήριο και τους μάντρωσαν. Η δίκη ξεκίνησε στις 30 Απρίλη και τελείωσε στις 26 του Μάη.
Τζαμ. Και τι θα απογίνουν τώρα;
Αναστ. Από τις αντιδράσεις του Όθωνα κατάλαβα ότι θα τους δώσει χάρη κάποια στιγμή, για να μπορέσει να κυβερνήσει. Διαφορετικά η οργή του λαού θα αποδυναμώσει τη βασιλεία του.
Τζαμ. Δεν φοβάσαι παιδάκι μου, εκεί που τρέχεις μέσα στα βουνά και τα λαγκάδια;
Αναστ. Τι να φοβάμαι θεια; Τα θηρία της γης; Πιο αγαθά είναι από τον άνθρωπο. Δεν αλληλοτρώγονται με το γένος τους. Εμείς εδώ δεν φθάνει που χάσαμε 800 χιλιάδες ψυχές για να σηκώσουμε την ταφόπλακα της Τουρκοκρατίας, φορέσαμε τις αλυσίδες της υποτέλειας και γίναμε είλωτες σε ξένους δυνάστες. Και να ήταν μόνο αυτό; Βράζει το αίμα μέσα μας για να φάμε ο ένας το κεφάλι του άλλου. Η αιώνια κατάρα από τότε που γεννήθηκε ο Έλληνας σε αυτόν τον τόπο. Από τη διχόνοια και το μίσος, μόνο ο Θεός μας σώζει.
Θεοφ. Αμήν! Να μας δώσει λογικό νου και αγάπη στην καρδιά να δούμε τι πραγματικά πράττουμε .
Αναστ. Να σε χαρώ εσένα και την αγάπη σου, ( απάντησε χαμογελώντας ο Αναστάσης, ενώ αγκάλιαζε δυνατά τον Θεοφύλακτο ).
Θεοφ. Πέρασες καθόλου από την Αθήνα και το Ναύπλιο;
Αναστ. Πέρασα... και τι δεν είδα! Είναι θλιβερή η κατάσταση. Πεινάει ο κόσμος και βάζει ενέχυρο ό,τι έχει και δεν έχει. Αρπαγές, κλοπές, ληστείες, αναρχία, ό,τι κακό βάζει ο νους σου το έχει ο μπαξές. Γερμανοί, Φαναριώτες και ντόπιοι τυχοδιώχτες έχουν ξεχυθεί και αρπάζουν τα πάντα. Πεινάνε οι άνθρωποι και δανείζονται χρήματα. Ένα λαμβάνουν και δέκα επιστρέφουν. Υποθηκεύουν τα σπίτια τους με 2% δάνειο για να ζήσουν, δεν καταφέρνουν να αποπληρώσουν το δάνειο και μέσα σε έναν χρόνο κατάσχουν τα αρπακτικά τη περιουσία τους. Τους έχουν πάρει τα καλύτερα αρχοντόσπιτα των Ελλήνων.
Θεοφ. Ο Γιαννάκης Γκρίζαλης τι λέει;
Αναστ. Αυτός κι αν είναι. Είναι ήδη σεσημασμένος. Με την πρώτη ευκαιρία θα τον εκτελέσουν.
Εξήντα παράδες το σφαχτό
δυο γρόσια το μοσχάρι
και τρία γρόσια τ΄ άλογο
ποιος Θεός το υποφέρει;
Αυτό λέει!
Θεοφ. Αναρωτιέμαι τι θα απογίνουν οι επόμενες γενιές των Ελλήνων, όταν θα αυξάνονται τα χρεολύσια .
Τζαμ. Ούτε βρακοζώνι δεν θα έχουν για να δέσουν το βρακί τους οι Έλληνες.
Αναστ. Δεν θα έχουν καθόλου βρακί για να το δέσουν .
Θεοφ. Εσείς τώρα τι ζητάτε που είστε όλοι ταμπουρωμένοι;
Αναστ. Τι ζητάμε;
-Πάταξη της ακρίβειας, γιατί δεν έχει ο κόσμος χρήματα να ζήσει.
-Να φύγουν οι τυχοδιώχτες από τον τόπο.
-Να πληρώνουμε μόνο 10% για τους δημητριακούς καρπούς που παράγουμε.
-Να καταργηθεί ο φόρος των ποιμνίων για όλα τα ζώα.
-Να ρυθμιστεί ο νόμος για την υλοτομία.
-Να δίνουν στις ιδιόκτητες αμπέλους 40 λεπτά το στρέμμα και στις εθνικές 120.
-Να δοθούν στρατιωτικοί βαθμοί , τον Ιωάννη Μακρυγιάννη ούτε και ο σοφός Καποδίστριας δεν τον τίμησε δίκαια και είναι με πικρία στο στόμα.
-Να αποδοθούν στους στρατιωτικούς όσα έχουν να λάβουν από εκδουλεύσεις.
-Να φύγουν οι Βαυαροί από τη χώρα.
-Να ελευθερωθούν οι φυλακισμένοι πατριώτες και ήρωές μας.
-Να έχει σύντομα η χώρα σύνταγμα, όπως αξίζει στην αιματοβαμμμένη και ένδοξη χώρα των Ελλήνων.
-Να ανασάνει ο τόπος επουλώνοντας τις πληγές 400 χρόνων.
-Να τύχουν άριστης Ελληνικής παιδείας τα τέκνα μας.
-Ο λαός να βαδίσει με δικαιοσύνη, πίστη στον Θεό, ομόνοια και αγάπη.
-Να δούμε άσπρες ημέρες υπό το φως του ηλίου της κατά Θεόν δικαιοσύνης.
Θεοφ. Αυτά παρέλειψες να μου τα φέρεις γραπτώς, να τα έχω στο αρχείο.
Αναστ. Αυτά θα σου τα παραδώσει η ιστορία γραμμένα με αίμα δάσκαλε, (απάντησε ο ήρωας της Μεσσηνιακής Γης).
( Ύστερα σηκώθηκε, άνοιξε λίγο το εξώφυλλο του παραθύρου και κοίταξε προς τον ουρανό).
Αναστ. Έπεσε βαρύ σκοτάδι (είπε χαμηλόφωνα), είναι ώρα να φεύγω.
Τζαμ. Που θα πας τέτοια ώρα παιδάκι μου; Κοιμήσου εδώ απόψε και φεύγεις το πρωί.
Αναστ. Δυστυχώς, πρέπει να πηγαίνω Τζαμαλού μου. Ενωρίς το πρωί πρέπει να βρίσκομαι στην Τριπολιτσιά.
Τζαμ. Μια στιγμή τότε, να σου φέρω κάτι. Σου έπλεξα τερλίκια να φοράς , να μην κοιμάσαι τη νύχτα με τα τσαρούχια.
Αναστ. Αν βγάλουμε και τα τσαρούχια μας.....πάει Τζαμαλού μου, το χάσαμε το αμπέλι, (είπε έκπληκτος και χαμογελώντας ο Αναστάσης, ύστερα έσπρωξε την καρέκλα του , πλησίασε τον Θεοφύλακτο και ακούμπησε ανοιγμένη τη δεξιά του παλάμη, πάνω στον αριστερό μηρό του ξαδέλφου του).
Αναστ. Αυτό είναι το δεξί χέρι του Πέλοπα , που πλέει πάνω στο κουτσό πόδι του Ηφαίστου , ανάμεσα στο Ιόνιο και το Αιγαίο Πέλαγος.
Η Πελοπόννησος η μάνα μας είναι!
(Ο Θεόκλητος ανασήκωσε ελαφρά τον παράμεσο δάκτυλο του Αναστάση).
Θεοφ. Κι αυτή είναι η φλέγουσα άμπελος του Κυρίου στην ευλογημένη Μεσσηνιακή Γη, που δαχτυλίδι της φορεί τον ξάδελφο μου, την ψυχή την αδελφή και εσταυρωμένη μου.
( Ο Αναστάσης δάκρυσε και τον αγκάλιασε σφιχτά, λέγοντας):
Σε πεθύμησα απίστευτα δάσκαλε, εσένα και τη λευτεριά της πατρίδος μας!
(Ύστερα, τράβηξε την καρέκλα του πιο μακριά, τον κοίταξε κατάματα και είπε):
Αναστ. Γεννηθήκαμε την ίδια ημέρα και δώσαμε διπλή χαρά στις μανάδες μας.
Θεοφ. Αμήν ,να πεθάνουμε και την ίδια ημέρα, σε βαθιά γεράματα, χριστιανά να είναι τα τέλη μας .
Αναστ. Όσο γι αυτό θα σε απογοητεύσω, ( αποκρίθηκε με δακρυσμένο βλέμμα ο Αναστάσης). Δεν έχεις ακούσει; Μάχαιραν έδωσες, μάχαιραν θα λάβεις. Βόλι έδωσες, βόλι θα λάβεις! Αλλά ούτε που με νοιάζει πια. Επάνω στο άλογο του νου μου καβαλάρης , με τη σημαία της πατρίδος μας να ανεμίζει ψηλά θα πεθάνω. Ο,τι θέλει ο Θεός ας ξημερώσει για δίκαιους και αδίκους. Εσύ μόνο πρόσεξε, μη με βρει κακό βόλι και κλάψεις, θα σε διαγράψει η ψυχή μου και η ιστορία αιωνίως. Κλέφτικα να τραγουδήσεις. Στου Διγενή τη μάχη νικητής δεν είναι ο Χάρος, αλλά ο ίδιος ο Διγενής. Και τα παράθυρα να τα ανοίξεις για να μπαίνει μέσα στο σπίτι ουράνιο φως. Να φτιάξεις και μια αητοφωλιά. Γιατί πού ξέρεις; Μπορεί να έλθει ένας σταυραετός να κουρνιάσει, γιατί βρήκε σε τούτη την καρδιά την αγάπη.
Τζαμ. Δεν πας να πλυθείς Θεοφύλακτε που σπαράζεις ολόκληρος; Δεν αντέχει η καρδιά μου να σας βλέπει έτσι.
Αναστ. Κουράγιο να λευτερώσουμε τη πατρίδα από τον ξένο ζυγό, Τζαμαλού , (ξεφώνισε με αγωνιστικό πείσμα ο Αναστάσης , κι εκείνη αναλύθηκε σε κλάματα). Αναστ. Μην κλαις Τζαμαλού, ( τη μάλωσε ο Αναστάσης), γιατί θα ρίξω στον αέρα νυχτιάτικα τουφεκιές και θα φύγουν τρέχοντας όλα τα χελιδόνια από τη στέγη σου!
(Αφού τους αγκάλιασε και τους φίλησε στο μέτωπο, πήρε το δισάκι του στον ώμο , τον κόκκορα και τα τερλίκια του, έλυσε το άλογο και χάθηκε μέσα στα σκοτεινά μονοπάτια της νύχτας, καθώς ούρλιαζαν τα πεινασμένα σκυλιά και η Μεσσηνιακή Γη θρηνούσε βαμμένη στο αίμα).
Αφηγητής:
Η επανάσταση στη Μεσσηνία ξέσπασε τον Ιούλιο του 1834. Ο οπλαρχηγός Αναστάσιος Τζαμαλής έδωσε τη τελευταία του μάχη στις 29 Ιουλίου, στο χωριό Ασλάναγα (Άρι ) Μεσσηνίας. Τον συνέλαβε ο κυβερνητικός στρατός υπό την εποπτεία του Βαυαρού Στρατηγού Χρ. Σμαλτ και οι αντικαποδιστριακοί του Κωλέττη. Φυλακίστηκε στο Νιόκαστρο της Πύλου , έγινε έκτακτο στρατοδικείο με στρατιωτικό νόμο του Κωλέττη, καταδικάστηκε σε θάνατο και τουφεκίστηκε αμέσως. Ήταν μόλις 30 ετών. Το 1839 ανέλαβε Δήμαρχος , με έδρα Δήμου τη Βαλύρα, ο Βασίλης Λινάρδος. Κατάφερε να συλληφθεί στην περιοχή ο ληστής Κουμπαρούλης, που κατέκλεβε τον κόσμο και το χωριό βίωσε μία μικρή περίοδο ησυχίας. Η Ελλάδα πορεύτηκε επαναλαμβάνοντας το σενάριο της διχόνοιας και εσωτερικής διάσπασης μέχρι τις ημέρες μας. Γέννησε Θεοφύλακτους, Τζαμαλήδες, αλλά και πολλούς Κωλέττηδες.
Θεώρησε , είπε ο Φιλήμων , ότι υπάρχει Θεός. Λάτρευέ τον, αλλ΄ας μην ερευνάς, κατεχόμενος από πλείστη περιέργεια και την ουσία του Θεού, γιατί δεν πρόκειται να επιτύχεις άλλο εκτός του να κουραστείς ματαίως. Μη μεριμνάς, λοιπόν, να μάθεις αν υπάρχει ή δεν υπάρχει Θεός, αλλά λάτρευέ τον σαν να υπήρχε πράγματι και σαν να είναι παρών μπροστά σου.
Η διχόνοια και το μίσος καιροφυλαχτούν να μάς πιάσουν αδύναμους και να μας καταλάβουν. Αυτό έχει αποδείξει η ιστορία στον τόπο μας. Αν δούμε συνειδητά τον Χριστό μπροστά μας , μέσα στα μάτια του αδελφού μας, η Ελλάδα θα γίνει οίκος του Θεού κι εμείς άγιο εκκλησίασμα. Επειδή ποτέ δεν θα μας αφήσει ο διάβολος να αγιάσουμε, ας δυναμώσουμε την πίστη μας, γιατί η πίστη οδηγεί σε έργα αγαθά και σώζει με την άσκηση της αγάπης προς τον πλησίον. Μόνο έτσι θα μπορέσει να προχωρήσει προς την οδό της σωτηρίας ο τόπος μας.
Ευχαριστίες:
Ευχαριστώ θερμά τον καθηγητή Ιωάννη Δ. Λύρα, Βιολόγο και Ιστοριοδίφη, που μοιράστηκε μαζί μου το έτος 2021, την ενδιαφέρουσα ομιλία του με θέμα: Η Μεσσηνιακή Κοινωνική Επανάσταση του 1834.
Ο Θεός μεθ΄ημών
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
23/3/2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου