Όλα τα αποκριάτικα δρώμενα στη Βαλύρα, κατά τις δεκαετίες 1950-1970, είχαν θέμα τα μυστήρια της Εκκλησίας μας, όπως τη βάπτιση, και τον γάμο, με γέλια και χαρές, αλλά και την ακολουθία της εξόδου με θρήνους και κλάματα! Ο ρόλος του ιερέα, ήταν αυτός που κανένας άλλος δεν είχε κατακτήσει στο χωριό, τους προκαλούσε δέος, γι΄ αυτό και ήταν ο πρώτος σε προτίμηση, στα μεγαλειώδη αποκριάτικα σενάρια. Μία χρονιά, πάντρεψαν με λευκό πέπλο τον αείμνηστο Ντουραμάκο, την άλλη περιέφεραν σε κανονικό φέρετρο τον μικροκαμωμένο και αλησμόνητο μπάρμπα-Γιώργη Σφήκα. Στις Αποκριές όμως του 1958, κατ΄ εξαίρεση, την παράσταση έκλεψε η ενός έτους σκυλίτσα των αδελφών Περιβολάρη, που Ρίμανης ήταν το παρατσούκλι τους. Η όμορφη Μπούλα, που ήταν φτυστή σαν εγγονή της διάσημης Λάικα, η οποία θυσιάστηκε στο διάστημα, υπέρ της επετείου της Ρωσικής Επανάστασης , τον Νοέμβριο του 1957, και προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση παγκοσμίως, ήταν το μείζον θέμα αυτής της Αποκριάς.
Αφού οι Βαλυραίοι δεν μπορούσαν επισήμως στην Εκκλησία να βαπτίσουν την εγγονή τής Λάικα και να τιμήσουν το όνομά της, λόγω σκυλίσιας καταγωγής, άρπαξαν άνευ εξηγήσεων το καζάνι της Καποτοσταυρούλας, που σχεδόν έπεσε λιπόθυμη στο Μπιζάνι, και τα παλιά ράσα του παπά- Δημήτρη Ξυδόπουλου κρυφά, από τα συρματόσχοινα της πρεσβυτέρας, και μεγάλη βάπτιση σκάρωσαν, με καλεσμένους επισήμως τσολιάδες, Αμαλίες, βλάχους και βλαχοπούλες, από τις πάνω ρούγες του Μπιζανίου και του Αγίου Δημητρίου απέναντι.
Στην Πλατεία της Βαλύρας, την Κυριακή Τυρινή το απόγευμα, όπως θυμάται ο συμπατριώτης μας κ. Γιώργος Παρ. Φειδάς, έγινε το αδιαχώρητο!
Ο Μίμης, ο Θανάσης και ο Γιώργος, τα τρία αδέλφια της οικογένειας Περιβολάρη στο Μπιζάνι, είχαν μία παιχνιδιάρα και πανέξυπνη σκυλίτσα που την αγαπούσαν τόσο, όσο η ιδέα να τη χάσουν κολλούσε τη μπουκιά στο λαρύγγι τους. Τους είχε συγκινήσει ιδιαίτερα η θυσία της ηρωίδας Λάικα, στην οποία έμοιαζε το σκυλάκι τους, και αισθάνονταν οργή για τα πειραματόζωα του διαστήματος, το οποίο έδρασε καταλυτικά για τη διακωμώδηση και εκτόνωση με τη βάπτιση της Λάικα αποκριάτικα, στην πλατεία της Βαλύρας.
Μια στιγμή χρειάστηκε, την Πέμπτη το μεσημέρι, να διασταυρωθούν τα βλέμματά τους σε κοινή συμφωνία, και να πάρουν το στρατί προς τις πάνω ρούγες στο Μπιζάνι, αναζητώντας το κατάλληλο καζάνι-κολυμβήθρα!
Η γιαγιά Σταυρούλα Καπότη, η προκομμένη νοικοκυρά και σοφή γερόντισσα του Μπιζανίου, είχε αφήσει επάνω στη μεγάλη σιδεροστιά της αυλής της το αστραφτερό καζάνι της, που μόλις τής το είχε φέρει στο σπίτι ο ακούραστος καλαϊτζής του χωριού μας, ο αείμνηστος παππούς του Χρήστου-Patric Καίσαρη. Από τη χαρά της το κρυφοκαμάρωνε και περίμενε να γυρίσει ο άνδρας της με τα πρόβατα, για να του το δείξει χαρούμενη, αλλά πού;
Χωρίς να το πολυκαταλάβει, έξη χέρια όρμησαν ξαφνικά και σήκωσαν το “καμάρι” της στον αέρα.
-Πού πάτε το καζάνι μου ορέ παιδιά, κακό που με βρήκε, άρχισε να σταυροκοπιέται.
-Να βαπτίσουμε το κορίτσι μας θεια , θα στο επιστρέψουμε τη Δευτέρα το πρωί, της είπαν και οι τρεις βροντόφωνα και αποφασιστικά. Όπως ήταν ισχή και λιτοδίαιτη, από το απρόσμενο της εισβολής, την έπιασε ασυγκράτητη τρεμούλα και λύγισαν στα γόνατά της στης αυλής το πλακόστρωτο.
-Δεν βαπτίζει ο παπά -Ξύδης σε καζάνι, μόνο στην κολυμπήθρα τού Άγιο-Θανάση, πρόλαβε να διαμαρτυρηθεί, μπερδεύοντας τα λόγια της.
-Γι΄αυτό θα βαπτίσω εγώ το κορίτσι μας στην πλατεία, απάντησε αποφασιστικά ο Μίμης.
-Μη το κάνεις αυτό παιδάκι μου, θα σε αφορίσει , είναι αυστηρός ο παπά-Δημήτρης. Δεν ισχύει αυτή η βάπτιση!
-Δεν ισχύει; Τώρα θα πάω από κει να του πάρω τα ράσα!
- Παρεξηγηθήκατε με τον παπά-Ξύδη παιδάκι μου; τι κακό κάνατε και δεν σας βαπτίζει το κορίτσι; προσπάθησε να τον ρωτήσει τραυλίζοντας, καθώς χτυπούσαν δυνατά τα φυλλοκάρδια της.
- Ο παπά-Ξύδης δεν βαπτίζει σκυλάκια στον Άγιο-Θανάση, αποκρίθηκε ο συνονόματος Θανασάκος Περιβολάρης, και στο αναπάντεχο άκουσμα σωριάστηκε κάτω η δόλια Καποτοσταυρούλα λιπόθυμη, από το κακό που τη χτύπησε κατακέφαλα.
Έκρυψαν γρήγορα το καζάνι στην πίσω αυλή στο παλιό , πέτρινο αρχοντικό τους, και πήραν τον δρόμο για το σπίτι του παπά- Δημήτρη Ξυδόπουλου, προς τον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου. Η πρεσβυτέρα είχε απλώσει φρεσκοπλυμμένα τα παλιά ράσα του παπά-Δημήτρη, μετά από κοπιαστική εργασία στους αγρούς, και εκείνος, ο Άγιος άνθρωπος του Θεού, με το μικρό ευχολόγιο ανά χείρας, είχε ξαπλώσει στο σκληρό ντιβάνι του και λαγοκοιμόταν τόσο, όσο να μην τον προκαλέσει ο πονηρός με ακάθαρτους λογισμούς. Ούτε που κατάλαβε η πρεσβυτέρα πώς εξαφανίστηκαν τα ράσα, μόνο οι τριανταφυλλιές είδαν τον Γιώργο Περιβολάρη, που Κουρούνης ήταν το παρανόμι του, και κάρφωσαν τα αγκάθια τους στο παντελόνι του, όταν όρμησε ατρόμητος επάνω από την πέτρινη φρεσκοασπρισμένη μάντρα, και πήδησε στης αυλής το πλατύσκαλο.
Αυτό ήταν! Το σενάριο ολοκληρωμένο, μόνο η ενημέρωση των καλεσμένων και ο λόγος της βαπτίσεως έλειπαν!
Την ενημέρωση ανέλαβαν τα σαΐνια του Δημοτικού Σχολείου της Βαλύρας. Με μισή δραχμή το καθένα, μία κουδούνα στο δεξί χέρι και μία πέτρα στο αριστερό παραμάσχαλα, όργωσαν τις γειτονιές του χωριού, και προσκάλεσαν τους νοικοκυραίους και τις αρχόντισσες της Βαλύρας, να προσέλθουν με εδέσματα το απόγευμα της Κυριακής της Τυρινής στη βάπτιση, στην πλατεία του χωριού.
Το Σάββατο το πρωί, άνοιξαν τα προπολεμικά μπαούλα στα κατώγια του χωριού και παρέλασαν οι Βαλυραίοι με εθνικές ενδυμασίες, αλλά και άλλες παλιές και δυσεύρετες, βλάχικες και τοπικές, ανεκτίμητης αξίας στολές, επίσης παρασκευάστηκαν πεντανόστιμα εδέσματα με πολύ κέφι, από τις χρυσοχέρες γυναίκες του χωριού.
Έξω από του Λαμπρόπουλου την ταβέρνα, που Μπετσούνης ήταν το παρατσούκλι του, στήθηκαν τα τραπέζια για το μεγάλο γλέντι...κανένας δεν απουσίαζε, και οι γέροντες κουτσαίνοντας περπάτησαν και έφθασαν έως εκεί , σέρνοντας τα σκαμνάκια μαζί με τα καταπονημένα μέλη τους.
Τα φαγητά της Τυρινής και τα νηστίσιμα δεν χωρούσαν επάνω στα τραπέζια της πλατείας -τιμούσαν σωστά τα έθιμα, δεν κατανάλωναν κρέας την Κυριακή της Τυροφάγου. Η αγωνία και η περιέργεια συνάμα κορυφώθηκαν, προσμένοντας τον νονό με τον παπά και τη μάνα με τη θυγατέρα, τη Μπούλα την αβάπτιστη, που έκλεψε κυριολεκτικά την παράσταση!
Φωτό: lyrasi.blogspot.com
Κατηφόριζαν οι παρέες από το Μπιζάνι , τσολιάδες, Αμαλίες, γιαγιάδες με τσεμπέρια, βλάχοι και βλαχοπούλες , ανάμεσά τους ο Φώτης Ηλιόπουλος, που εκείνα τα χρόνια είχε γνωρίσει την όμορφη Ασπασία του, τραγουδώντας:
Γιορτή μεγάλη γίνεται ....
βαπτίζεται η μικρούλα μας,
η σκύλα, η μαυρούλα μας,
η Μπούλα, η Μπεμπούλα μας!
Προσήλθαν ο Μίμης ντυμένος παπάς, φτυστός ο διάβολος με ράσα, ο Θανάσης ως μάνα, με τη Μπούλα τυλιγμένη σε λευκή κουβερτούλα στην αγκαλιά του, μόνο το μουσούδι της εξείχε, καθώς παρατηρούσε τρομαγμένη τα δρώμενα, ο Γιώργος Κουρούνης ήταν ο ανάδοχος. Δεν πρόλαβαν να σταθούν εμπρός στην "κολυμβήθρα", και πλάκωσαν οι φωτογράφοι μαζί με το έξαλλο πλήθος, που ήθελαν να απαθανατίσουν τα σκυλίσια βαπτίσια εκείνης της αξέχαστης αποκριάς.
Ο “παπάς” με σοβαρότητα, ξεκίνησε με έναν συγκινητικό και δακρύβρεκτο λόγο, προς την κεκοιμημένη Λάικα, που όλους τους καθήλωσε εμβρόντητους:
“Στις 3 Νοεμβρίου του 1957, αείμνηστη Λάικα, έγινες το πρώτο πειραματόζωο και θύμα της Σοβιετικής Διαστημικής Υπηρεσίας και των πολιτικών συμφερόντων, και εκτοξεύτηκες με τον πύραυλο «Sputniκ 2» , ως τρόπαιο της επετείου της Ρωσικής Επανάστασης. Ήσουν τριών ετών σκυλάκι και πέθανες από θερμοπληξία, καταπόνηση και ακραίο στρες, σε 5 έως 7 ώρες μετά την εκτόξευση, αφού είχε συμπληρώσει το διαστημόπλοιο 4 τροχιές γύρω από τη Γη. Ηρωίδα Λάικα, σε αγαπήσαμε πολύ , μάς συγκίνησε η θυσία σου, και συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ, για να βαπτίσουμε ένα σκυλάκι στη μνήμη σου.
Οι βλάχοι έβγαλαν τα μαντήλια τους και άρχισε το μυστήριο της βαπτίσεως μέ ό,τι θυμόταν ο Μίμης απέξω, από τις πολλές βαπτίσεις που είχε παρακολουθήσει στο Άγιο Αθανάσιο....κανένας δεν θα τολμούσε να κατάσχει το μικρό ευχολόγιο του μακαριστού πατρός Δημητρίου Ξυδόπουλου, γιατί θα του έκαιγε ο Θεός τα χέρια!
Κι εκεί που όλοι περίμεναν να ολοκληρωθεί το μυστήριο της βαπτίσεως, με το πρώτο βούτηγμα μέσα στο καζάνι, πάγωσε το ζωντανό που είχε κουρνιάσει μέσα στη ζεστή κουβερτούλα του, σηκώθηκαν οι τρίχες του όρθιες, και πνεύμα εξ ουρανού το βοήθησε να δραπετεύσει μαχητικά και τάχιστα! Με έναν δυνατό σάλτο, ξέφυγε από τα χέρια του "παπά", και τρέχοντας αφηνιασμένο, ανάμεσα στα πόδια των καρναβαλιστών, προκειμένου να βρει διέξοδο, πήρε τον δρόμο προς το Μπιζάνι, για να κρυφτεί η νέα Λάικα στο λαγούμι της , ανάμεσα στου Περιβολάρη τα ψηλά χορτάρια και δροσερά λάχανα.
Πιάστε το σκυλί! φώναζαν οι καρναβαλιστές ματαιωμένοι, αλλά τα Ριμανάκια δεν έχασαν την ψυχραιμία τους. Αμέσως άρπαξαν τον μικροκαμωμένο μπάρμπα-Γιώργη Σφήκα, και τον βούτηξαν με τα ρουχαλάκια του δέκα φορές μέσα στην κολυμβήθρα, εκτινάσσοντάς τον στη συνέχεια με κραυγές στον αέρα τόσο, όσο να μην του βγει η ψυχή, απογειώνοντας τούς καρναβαλιστές με το υπερθέαμα. Έκτοτε, για μία δεκαετία στη Βαλύρα, τα θηλυκά σκυλάκια τα φώναζαν Λάικα!
Κι αφού καταχάρηκαν με τη βάπτιση, και έσωσε στη συνέχεια τον άνδρα της θυμωμένη, με έντονες διαμαρτυρίες, η αείμνηστη Γιώργαινα, καθώς εκείνος της έκλεινε το μάτι και της έλεγε “σώπα, αποκριές έχουμε”, στρώθηκαν όλοι πεινασμένοι σε ανείπωτο φαγοπότι, τραγούδι και χορό, τιμώντας του καρνάβαλου τα απαράδεκτα καμώματα.....
Θερμές ευχαριστίες στον κ. Γιώργο Παρ. Φειδά, επιχειρηματία στο Road Island των Η.Π.Α., που θυμήθηκε τα αποκριάτικα δρώμενα του 1958 στη Βαλύρα, και στον καθηγητή Βιολογίας και Ιστοριοδίφη κ. Ιωάννη Δ. Λύρα, για τη συλλογή του ανεκτίμητου φωτογραφικού υλικού.
Καλή σας Μεγάλη Τεσσαρακοστή!
Ο Θεός μεθ΄ημών
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
15/3/2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου