Στην ευλογημένη Βαλύρα Μεσσηνίας , όταν αναγνωρίστηκαν οι τρεις ιεράρχες ως Προστάτες της Παιδείας το έτος 1843, άρχισε να τιμά τη μνήμη τους επίσημα το Δημοσχολείο καθώς και το Σχολαρχείο του χωριού μας. Το Σχολαρχείο λειτούργησε σχεδόν έως το τέλος της δεκαετίας του 1920, ενώ στη συνέχεια μεταφέρθηκε στη Μεσσήνη. Βέβαια οι κάτοικοι της παλιάς Τζαφερεμίνης, ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι, από το 1100 μ.Χ. τιμούσαν και τους τρεις Ιεράρχες μαζί. Οι μαθητές με τις παραδοσιακές στολές τους μετά την απελευθέρωση του γένους έκαναν παρέλαση κρατώντας την κυανόλευκη σημαία με τον χρυσό σταυρό, και παρακολουθούσαν με ευλάβεια τη Θεία Λειτουργία των Φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος στον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου, μετά το 1826. Ο Άγιος Αθανάσιος αντικατέστησε τον ερειπωμένο πλέον ναό του Αγίου Βλασίου, που κοιμάται τυλιγμένος στην παλιά αίγλη του κοντά στη γέφυρα της Μαυροζούμενας στη Βαλύρα. Εκκλησιαστικοί και τοπικοί εκπρόσωποι, παράλληλα με τους αείμνηστους δασκάλους του χωριού, εκφωνούσαν πανηγυρικούς λόγους, οι μαθητές απήγγειλαν ποιήματα και γενικά όλη η ενορία της Βαλύρας τιμούσε με σεβασμό τους τρεις ιεράρχες στις 30 Ιανουαρίου. Το ίδιο όμως συνέβη και κατά τα παιδικά μας χρόνια, κατά τις δεκαετίες 1960-1970. Πολλές και όμορφες εικόνες έχουν εντυπωθεί στη μνήμη μας , ενώ χαιρόμαστε όταν βλέπουμε τη νέα σπορά, τα παιδιά και εγγόνια μας , που συνεχίζουν με ενθουσιασμό την παράδοση και τιμούν τους Πατέρες της Παιδείας, τον Μέγα Βασίλειο, τον Ιωάννη Χρυσόστομο και τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο ή Ναζιανζηνό.
Ο λόγος που οι μεγάλοι φωστήρες της Ορθοδοξίας, ενωμένοι ως Πύρινος Στύλος, εορτάζονται από το έτος 1100 μ.Χ., είναι διότι εκείνη την εποχή υπήρχε πρόβλημα μεταξύ των πιστών , ιδίως στην Κωνσταντινούπολη, για το ποιος από τους τρεις ιεράρχες είναι ο πιο μεγάλος άγιος. Οι χριστιανοί ήταν διχασμένοι μεταξύ τους και μεγάλη έχθρα ήταν εμφανής που τους έστρεφε τον ένα εναντίον του άλλου, αγνοώντας την κατά Χριστόν αγάπη προς τον πλησίον. Τότε εμφανίστηκαν και οι Τρεις Ιεράρχες μαζί, σε όνειρο στον μακαριστό Ιωάννη, επίσκοπο Ευχαϊτών και δήλωσαν (Μεγ. Συν. 1987, Μην. Ιαν):
“Εμείς ένα είμαστε πλησίον στο Θεό. Όσα διδαχθήκαμε από το Άγιο Πνεύμα αυτά και γράψαμε για τη σωτηρία των ανθρώπων. Να μη χωρίζονται οι άνθρωποι εξ αιτίας μας. Σε μια ημέρα ένωσε και τους τρεις μας, και συνέθεσε τα τροπάρια”, είπαν στον μακάριο Ιωάννη, Επίσκοπο Ευχαϊτών ( Αγιολόγιον Σαϊτης, 2018). Ο Επίσκοπος Ευχαϊτών επειδή μέσα στον μήνα Ιανουάριο εορτάζουν χωριστά οι Τρεις Ιεράρχες, τους συνένωσε, ώστε να τιμάται η μνήμη τους στις 30 Ιανουαρίου.
Η εορτή έχει χαρακτήρα εκπαιδευτικό, δεν είναι αργία, αλλά θεωρείται ως η εορτή των Ελληνικών Γραμμάτων, καθόσον οι τρεις φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος, ιδίως ο Μέγας Βασίλειος, υπήρξε κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο “παδαγωγός της νεότητος”. Συνετέλεσε στην ανάπτυξη της Χριστιανικής διδασκαλίας, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των Αρχαίων Ελληνικών Γραμμάτων (Νεωτ. Εγκυκ. Λεξ. Ηλίου, τομ. 9, σελ.818). Όμως, τόσο ο ιερός Χρυσόστομος, όσο και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρονται στους λόγους τους με σαφήνεια και θεία σοφία, όσον αφορά τη διαπαιδαγώγηση των παίδων. Η φράση που χρησιμοποιούμε προ αμνημονεύτων χρόνων “πες το χρυσόστομε”, είναι δείγμα της απήχησης που άφησε ανά τους αιώνες ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος με τις θεόπνευστες διδαχές του -1447 λόγους και 249 επιστολές - ως χρυσή παρακαταθήκη στην ανθρωπότητα.
Απολυτίκιον των Τριών Ιεραρχών ,ήχος α΄.
Τους τρεις μεγίστους φωστήρας της Τρισηλίου Θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι, δογμάτων θείων πυρσεύσαντας· τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας· Βασίλειον τον μέγαν, και τον θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω τη γλώτταν χρυσορρήμονι· πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν·αυτοί γαρ τη Τριάδι, υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν.
Η αγιογράφηση των Τριών Ιεραρχών
Εικονίζεται από αριστερά μας πρώτος ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, στο κέντρο ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος και δεξιά ο Μέγας Βασίλειος. Είναι όρθιοι, ολόσωμοι, με στάση κατ΄ ενώπιον. Στην εικόνα που παραθέτουμε, και οι τρεις πατέρες φορούν εσωτερικά ποδήρη χιτώνα, επιτραχήλιον και χρυσοκέντητο σάκκο. Επάνω φέρουν αρχιερατικό μανδύα και επάνω από τον μανδύα λευκό ωμοφόριο με μαύρους σταυρούς, με τα αρχικά στις άκρες των σταυρών Φ.Χ.Φ.Π. (Φως Χριστού Φαίνει Πάσι). Κρατούν στο αριστερό τους χέρι, επάνω στην άκρη του ωμοφορίου τους, Ευαγγέλιο με στάχωση ( διακοσμημένο εξώφυλλο), ενώ με τη δεξιά χείρα ευλογούν. Ο Μέγας Βασίλειος εικονίζεται με μακριά, σκούρα καστανή γενειάδα, ο Άγιος Γρηγόριος με μετρίου μήκους φουντωτή γκρίζα γενειάδα, και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος με κοντή γενειάδα . Οι Άγιοι φέρουν χρυσό φωτοστέφανο. Οι ασκητικές μορφές προσδίδουν ύψος δυσθεώρητο στα ουράνια μεγέθη της Τρισηλίου Θεότητος. Μεταδίδουν οι Πατέρες της Παιδείας φροντίδα για το εκκλησίασμα με το βλέμμα τους, το δε μέτωπό τους δηλώνει τις πνευματικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Με τις εγκάρδιες ευχές μας η μαθητική και τοπική κοινότητα της Βαλύρας να τιμήσει τους Μεγάλους Πατέρες της Παιδείας μας.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
30/1/2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου