Αικατερίνα, η ένδοξος του Χριστού Μεγαλομάρτυς καταγόταν από τη μεγαλόπολη Αλεξάνδρεια, μαρτύρησε δε κατά τον καιρό του Βασιλέα Μαξεντίνου το έτος 304. Στις αρχές του τετάρτου αιώνα κλήθηκε να αρνηθεί τη πίστη της. Κατά τη παράδοση συγκροτήθηκε ειδικό πολυμελές συμβούλιο από εθνικούς φιλοσόφους, για να καταρρίψουν τα επιχειρήματα της Αικατερίνης. Ήταν θυγατέρα του Βασιλέα Κωνστάντου, πολύ ωραία. Με τη σοφία της και ομολογία της έκαμε τα μέλη του συμβουλίου που την ανέκριναν να ασπαστούν τη χριστιανική πίστη και να καούν μάλιστα ζωντανοί. Κατά τον αποκεφαλισμό της ανέβλυσε από τον λαιμό της γάλα αντί για αίμα και το σώμα της, κατά τους βιογράφους της, μεταφέρθηκε από Αγγέλους στο όρος Σινά, όπου και η ομώνυμη Μονή (1) .
Τον παλιό καιρό οι άνθρωποι ως καλοπροαίρετοι και ευγνώμονες, βιάζονταν κατά το δυνατόν να αξιωθούν της μακαριότητας να είναι κοντά στον Θεό και άλλοι μεν δίδονταν σε άκρα άσκηση και σκληραγωγία του σώματος, μακριά από τους ανθρώπους και κατοικούσαν σε όρη και σπήλαια μόνοι , προσευχόμενοι στον Θεό. Άλλοι, θερμότεροι στην ευσέβεια και ζηλωτές της αληθινής πίστεως, καταφρονούσαν όχι μόνο τον πλούτο και τα υπάρχοντά τους, αλλά και αυτή τη ζωή τους παρέδιδαν στον θάνατο για τη πολλή τους αγάπη και άμετρο έρωτα, τον οποίον είχαν προς τον ποθούμενο Χριστό (2). Όσο δε έβλεπαν τους αιμοβόρους τυράννους εφευρίσκοντας κατ΄ αυτών διάφορα κολαστήρια, τόσο αυτοί παρρησιάζονταν εθελουσίως προς θάνατον. Το δε θαυμασιώτερον ήταν ότι όχι μόνο άνδρες, τους οποίους βοηθεί η φύση και δυναμώνει, αλλά και κορίτσια τρυφερά με πόθο και εγκάρδιο φίλτρο προς τον νυμφίο τον επουράνιον, λησμονούσαν τη χαυνότητα του θηλυκού. Δεν πτοούνταν βασιλέων και τυρράνων θρασύτητα, δεν συλλογίζονταν τη δριμύτητα των κολαστηρίων, ούτε λυπούνταν τη σωματική ωραιότητα, αλλά απαρνιούνταν κάθε απόλαυση πρόσκαιρη και σαρκική ηδυπάθεια και έτρεχαν εκούσια σε θάνατο, ξέροντας ότι δια μέσου τούτου του θανάτου αξιώνονταν της αιώνιας ζωής και μακαριότητας και μάλιστα αύτη η σήμερον από εμάς χαρμονικά εορταζομένη και προκειμένη σε έπαινο, η όντως ωραία και πάγκαλος νύμφη του επουρανίου Βασιλέα Χριστού, η πάσα τις άλλες υπερβαίνουσα σε σοφία και ωραιότητα και σε άλλα πολλά αξιώματα, η Αγία Αικατερίνα, η περίφημος όντως και πάνσοφος, η οποία απέκτησε Ελληνική Παιδεία, έμαθε όλους τους ποιητές, Όμηρο, Βιργίλιο, Αριστοτέλη, και Πλάτωνα, όχι μόνο τους φιλοσόφους, αλλά και τις βίβλους των φιλοσόφων, των ιατρών Ασκληπιού, Ιπποκράτους και Γαληνού και όλη τη ρητορική και Λογική και πάσα λέξη και γλώσσα έμαθε, ώστε όλοι θαύμαζαν τη σοφία της, όχι μόνο οι ορώντες , αλλά και οι εξ ακοής εξεπλήττοντο. Πολλοί πλούσιοι άνδρες της συγκλήτου ζήτησαν αυτή σε γάμο για τον μέγα διωγμό τον οποίο κίνησε κατά τον καιρό εκείνο ο Μαξέντιος. Οι συγγενείς και η μητέρα αυτής την συμβούλευαν να παντρευτεί και να αναλάβει τη πατρική βασιλική της περιουσία. Όταν την πίεζαν είπε το ακόλουθο:
-Βρείτε έναν νέο να είναι όμοιός μου σε τέσσερα χαρίσματα τα οποία ομολογείτε ότι υπερβαίνω τις λοιπές νεανίδες και τότε θα τον λάβω σύζυγό μου, γιατί δεν καταδέχομαι να λάβω έναν αναξιώτερον μου και ευτελέστερον. Ερευνήσατε λοιπόν πανταχού εάν είναι κάποιος όμοιός μου στην ευγένεια, στον πλούτο, στη σοφία και στην ωραιότητα, άμα όμως του λείπει κάτι από αυτά τα τέσσερα χαρίσματα δεν είναι άξιος για μένα.
Της αποκρίθηκαν ότι ο γιος του βασιλιά της Ρώμης και άλλοι ορισμένοι ήταν ευγενείς και πλουσιώτεροι από αυτήν, μόνο στη σοφία και ωραιότητα δεν έμοιαζαν. Η δε έλεγε ότι δεν καταδέχεται να λάβει άνδρα κανένα αγράμματο. Η δε μητέρα της είχε ένα πνευματικό αγιώτατο άνθρωπο, ο οποίος ήταν κρυμμένος έξω από τη πόλη. Έλαβε λοιπόν την Αικατερίνα και πήγαν να τον συμβουλευτούν.Ο δε ασκητής, είδε της κόρης την ευταξία και άκουσε αυτής τα γνωστικά και μέτρια λόγια, έβαλε κατά νου να την ελκύσει για επίγνωση του ουρανίου Βασιλέα Χριστού και της λέγει: Γνωρίζω ένα θαυμάσιο άνθρωπο, ο οποίος σε υπερβαίνει ασύγκριτα σε όλα τα χαρίσματα και την οδήγησε στον θείο νυμφώνα του βασιλέως των όλων. Η Θεοτόκος έλαβε τη δεξιά χείρα της κόρης και είπε σε αυτή:
- “Δος της για αρραβώνα τέκνον μου δακτυλίδιον ωραιότατον να την νυμφευτείς και να την αξιώσεις της βασιλείας σου. Τότε ο Δεσπότης Χριστός της έδωσε ένα ωραιότατο δακτυλίδι λέγων ταύτα:
Ιδού σήμερα σε λαμβάνω για νύμφη μου άφθορο και αιώνιο και φύλαξε ακριβώς τη συμφωνία ταύτη, να μη λάβεις ποσώς άλλον νυμφίον επίγειο. Ταύτα είπε και έλαβε τέλος η έκσταση και εγερθείσα η κόρη βλέπει κατά αλήθεια στη δεξιά της χείρα το δακτυλίδι και αιχμαλωτίστηκε από θείο έρωτα στην καρδιά της.
Ο παράνομος βασιλιάς Μαξέντιος είχε ζήλο πολύ και ανείκαστο προς τους θεούς, ο αναισθητότερος τούτων και αλογώτερος έστειλε στις πόλεις και χώρες της επαρχίας του πρόσταγμα όπου έγραφε:
-Εγώ, ο βασιλιάς Μαξέντιος, χαιρετώ όλους εκείνους που είναι υπό την εξουσίαν μου, και προστάσω να συναχθείτε όλοι το γρηγορότερον εδώ στα βασίλεια, να τιμήσουμε άξια τους μεγάλους θεούς, δείχνοντας ευγνωμοσύνη τη πρέπουσα και προσφέροντες θυσίας έκαστος όσον δύναται, επειδή και μας έκαμαν πολλές ευεργεσίες και χάριτες. Όποιος δεν καταφρόνησε τούτο μου το πρόσταγμα και τολμήσει να προσκυνήσει άλλον Θεό, θέλει λάβει από εμάς πολλές ζημιές και διάφορα κολαστήρια. Αφού έφτασαν στις πόλεις ταύτα προστάγματα, συναθροίστηκε πλήθος λαού αναρίθμητο φέροντες έκαστος κατά το δυνατόν, κάποιοι βόδια,και άλλος πρόβατα και οι φτωχοί πετεινά και άλλα παρόμοια. Όταν ήρθε η μέρα της πανηγύρεως θυσίασε ο βασιλεύς εκατό ταύρους και τριάντα, οι δε λοιποί ηγεμόνες άρχοντες ολιγότερα. Επλήσθη όλη η πόλη από τις φωνές των σφαγέντων ζώων και από την κνίσσαν των θυσιών, ώστε ήταν πανταχού μεγάλη στενοχώρια και σύγχυση. Όταν είδε η ευλαβής και περικαλλέστατη Αικατερίνα τοιούτον ναυάγιον χαλεπώτατον, που είχαν οι άνθρωποι και έτρεχαν βίαια στην ασέβεια και για να αποφύγουν τον πρόσκαιρο θάνατο πρόδιδαν την ψυχή τους στο αιώνιο, πληγώθηκε πολύ η καρδιά τους , γιατί συμπόνεσε την απώλεια αυτών και συνέπασχε. Με ένθεο ζήλο έλαβε στη συνοδεία αυτής λίγους δούλους, πήγε στον ναό, στον οποίο τη θυσία τελούσαν οι άφρονες και σταμάτησε στη θύρα, έλκυσε τα βλέμματα όλων προς το αμήχανο κάλλος αυτής, το οποίο μαρτυρούσε και την εσωτερική ωραιότητα. Μήνυσε λοιπόν στον βασιλέα ότι έχει να του μιλήσει για μία αναγκαία υπόθεση ώστε πρόσταξε να εισέλθει. Η Αγία Αικατερίνη υποκλίθηκε και είπε ευθαρσώς και αυθόρμητα:
Έπρεπε , ω βασιλεύ, και πρότερον να γνωρίσεις την πλάνη την οποίαν έχετε, λατρεύοντας τους θεούς ως είδωλα φθαρτά και αναίσθητα. Ότι ντροπή σας μεγάλη είναι να είστε τόσο φανερά τυφλοί στην αλήθεια, προσκυνούντες ανόητοι ταύτα βδελύγματα, τουλάχιστον τον σοφόν σου Διόδωρον δεν πιστεύεις o όποιος λέγει ότι ήσαν άνθρωποι οι θεοί σας και τελείωσαν τον βίο ελεεινώς, αλλά για κάποιες πράξεις τις οποίες τέλεσαν ανδρείας ή άλλης σπουδής τους oνόμασαν αθανάτους, ως ανόητοι και με στήλες και είδωλα και όμοια τους τίμησαν. Οι δε μεταγενέστεροι
μη γνωρίζοντες τη γνώμη των προγόνων μόνο για ενθύμηση τους έστησαν ανδριάντες, αλλά νομίζοντες ότι είναι πράγμα ευσεβές και δίκαιον, τους προσκυνούσαν ως θεούς. Ο Πλούταρχος μέμφεται και καταφρονεί όσους πλανήθηκαν να σέβονται τοιαύτα αγάλματα.
Σε αυτούς τους δασκάλους έπρεπε να πιστέψεις ω βασιλεύ και να μην είσαι η αιτία της απώλειας. τοσούτων ψυχών για τις οποίες θα κληρονομήσεις ατελεύτητο κόλαση. Ένας είναι ο αληθινός Θεός, Αϊδιος, Προάναρχος και Αθάνατος , ο οποίος ύστερα έγινε για τη σωτηρία μας άνθρωπος.
Γι αυτό τον λόγο οι βασιλείς βασιλεύουν, οι επαρχίες κυβερνούνται, τα στοιχεία και όλος ο κόσμος συνίσταται και πάντα τα κτίσματα κτίστηκαν με ένα του λόγο και διαμένουν. Ο παντοδύναμος Θεός έχει χρεία από τέτοιες θυσίες, ούτε ευφραίνεται από τις σφαγές των ανεύθυνων ζώων που δεν έφταιξαν, αλλά μόνο προστάζει να φυλάσσουμε τις εντολές του απαρασάλευτα.Αφού τέλεσε τη πανηγυρική εορτή πρόσταξε να φέρουν την Αγία στα βασιλέα και της λέγει:
-Πες μας ποιοι είναι οι λόγοι που μας έφερες; Η Αγία αποκρίθηκε:
- Είμαι πεπαιδευμένη σε όλες τις επιστήμες των γραμμάτων, Ρητορική, Φιλοσοφία, Γεωμετρία και τις λοιπές, αλλά ταύτα ως μάταια και ανωφελή καταφρόνησα και ήλθα να νυμφευθώ τον Δεσπότη Χριστό, ο οποίος λέγει αυτά με τον Προφήτη αυτού. Απολύω τη σοφία των σοφών και την σύνεση των συνετών αθετώ.
Ο δε βασιλεύς θαύμασε τη σοφία αυτής και βλέπων τόσο κάλλος και ωραιότητα, νόμισε ότι δεν ήταν στη γη από γονείς θνητούς γεννημένη, αλλά καμιά θεά απ΄εκείνες τις οποίες αυτός σεβόταν και διαλεγόταν προς αυτόν με σχήμα ανθρώπινο.
Είπε ο Μαξέντιος:
-Ετοιμαστείτε επιμελέστατα να αγωνιστείτε ανδρεία και μην αμελήσετε, νομίζοντες ότι με γυναίκα έχετε τη διάλεξη, αλλά σαν να έχετε ανταγωνιστή ανδρειότατο και τον σοφότερο ρήτορα, βάλλετε όλη τη σπουδή και δείξετε τη σοφία σας, ότι καθώς εγώ ακριβώς τη γνώρισα, υπερβαίνει τη σοφία και αυτόν τον θαυμάσιο Πλάτωνα. Σαν να είχατε εκείνον ανταγωνιστή, τόση επιμέλεια και προσοχή να επιδείξετε. Αν νικήσετε θα σας δώσω μεγάλα χαρίσματα, αν όμως νικηθείτε, θα αισχυνθείτε και ο θάνατός σας θα είναι επονείδιστος. Ο δε επιφανέστερος ρήτορας αποκρίθηκε:
- “Αν είναι και η φρονιμοτέρα γυναίκα, ω βασιλεύ και η φιλοσοφωτέρα, δεν θέλει δυνηθή να συζητήσει μεθ΄ημών, πρόσταξε λοιπόν να έλθη και τότε θα ιδής την αλήθεια”.
Αφού άκουσε ο Μαξέντιος τον ρήτορα καυχώμενος, ενεπλήσθη όλος ηδονής και φαιδρότητος, ελπίζοντας ο μάταιος να νικήσει η θρασεία και ακόλαστη γλώσσα τους της φιλοσοφίας και χάριτος γεμάτη. Ήταν μαζεμένοι πολλοί στο θέατρο να ιδούν το αποβησόμενο, αλλά πριν φθάσουν οι απεσταλμένοι στα Άγια, ήλθε ουρανόθεν ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και της είπε:
-Μη φοβού παις του Κυρίου.Ιδού γαρ ο Κύριος θέλει σου δώσει σοφία στη σοφία σου να νικήσεις τους εκατόν πεντήκοντα ρήτορες και όχι μόνο αυτό, αλλά και άλλοι πολλοί θα πιστέψουν μέσα από αυτό σε σένα.
Η Αγία Αικατερίνη είπε προς τον Μαξέντιο:
-Δεν είμαι γη και πηλός και με έπλασε ο Θεός σε μορφή τοιαύτη, με τίμησε με το κατ΄εικόνα αυτού και κατ΄ομοίωση. Από τούτο πρέπει να θαυμάζετε τη σοφία του πλάσαντος, επειδή σε τόσο ευτελή ύλη του πηλού δόθηκε η δυνατότητα για ευμορφία και ωραιότητα.
Απάντησε ο Μαξέντιος:
-Μη λέγεις κακό για τους Θεούς οι οποίοι έχουν δόξαν αθάνατον.
Η Αγία ανταποκρίθηκε:
-Εάν θέλεις να αποτινάξεις λίγο την ομίχλη και το σκοτάδι της απάτης, θα γνωρίσεις την ευτέλεια των Θεών σου και θα καταλάβεις τον αληθή Θεό, του οποίου το θαυμάσιο όνομα μόνο όταν λέγεται και ο Σταυρός αυτού τυπώνεται στον αέρα διώκει τους Θεούς σου και αφανίζει αυτούς. Και αν ορίζεις θα σου αποδείξω φανερά την αλήθεια.
Είπε ο υπερήφανος ρήτορας :
-Συ είσαι αυτή που βρίζει τους θεούς μας τόσο αναίσχυντα;
-Εγώ είμαι, πλην ουχί αδίκως, είπε η Αγία Αικατερίνη και αποστόμωσε τον φιλόσοφο με τα ακόλουθα:
Ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο εκ του μη όντος και στο είναι παρήγαγε, διακρατεί και συνέχει τον κόσμο.Υπάρχει ομοούσιος τω πατρί, έγινε άνθρωπος για εμάς και περιπατάει τη γη, νουθετώντας, διδάσκοντας και παντού πραγματευόμενος για εμάς. Τον θάνατο καταδέχεται για εμάς τους αγνώμονες για να λύσει τη πρώτη καταδίκη, να λάβουμε την αρχαία απόλαυση και μακαριότητα και ούτως ανοίγονται πάλι οι πύλες του Παραδείσου, τις οποίες κακώς αποκλείσαμε.
Αναστήθηκε τριήμερος, ανήλθε στους ουρανούς και κατήλθε.Απέστειλε στους μαθητές το πνεύμα το Άγιον, τους οποίους απέπεμψε σε όλο τον κόσμο και κήρυξε την θεότητα αυτού για να λυτρώσουν τις ψυχές τους από την πλάνη της απιστίας.Αυτά πρέπει και συ να πιστέψεις φιλόσοφε, να γνωρίσεις τον αληθινό Θεό και να γίνεις δούλος του για τη σωτηρία σου.
Ο βασιλέας προσπάθησε να πείσει την Αγία Αικατερίνη με σοφίσματα , όπως “σοι πρέπει το βασίλειον θύγατερ, ηλιόμορφε κόρη η οποία υπερβαίνει την Αφροδίτη σε ευπρέπεια ώστε να απαρνηθεί τη παλιά θρησκεία της, αλλά εκείνη ήταν αμετάπιστη. Δεν απαρνήθηκε τον νυμφίο της Χριστό και γι αυτό βασανίστηκε που δεν προτίμησε βασιλικό στέφανο. Καταδικάστηκε και φυλακίστηκε από τον Μαξέντιο. Η Αγία δεν υπερέβη τόσο τον εαυτό της ώστε ζήτησε να συγχωρηθούν οι ανεύθυνοι για τα βασανιστήρια της λέγοντας:
-Εμοί βασιλεύ ,τροφήν ποσώς δεν έδωσεν άνθρωπος, αλλά με έτρεφεν ο Δεσπότης μου Χριστός, ο οποίος φροντίζει δια τους δούλους αυτού.
Ο βασιλιάς θέλοντας να την δελεάσει της είπε ΄ότι να μην αφήσει να την βασανίσουν, να γίνει βασίλισσα και να ζήσει ευτυχισμένη ζωή και πανευφρόσυνον ,να μη θελήσει να απολεστεί τόση ωραιότητα στα κολαστήρια. Ένας ονόματι Χουρσασαδέν, οξύς , με οργή και ευμήχανος, θέλοντας να δείξει προς τον βασιλέα αγάπη και εύνοια, με μικρή διάνοια, είπε τα ακόλουθα:
-Εγώ βασιλεύ βρήκα μία μηχανή με την οποία ή θα νικήσεις τη κόρη ή θα λάβει πολυώδυνο θάνατο. Πρόσταξε να κάνουν τέσσερεις ξύλινους τροχούς με μία περόνη στους οποίους θα καρφώσουν γύρω ξυράφια και άλλα σίδερα κοφτερά και οξύτατα. Οι δύο να γυρίζουν δεξιά και οι άλλοι αριστερά. Στο μέσον αυτών ας την βάλλουν δεμένη και όταν γυρίζουν οι τροχοί να καταξεσχίσουν τις σάρκες της. Γύρισαν πρώτα τους τροχούς μήπως φοβηθεί το σκληρό τούτο μηχάνημα και πράξει όπως της ζήτησε ο βασιλιάς για να λάβει ελεεινό θάνατο. Σε τρεις ημέρες ετοιμάστηκε το δεινό τούτο κολαστήριο και φέροντες την Αγία σε αυτό γύρισαν με βία πολλή τους τροχούς για να την φοβίσουν. Λέγει δε στην Αγία ο βασιλεύς. Βλέπεις αυτό το μηχάνημα; Μέλλεις να λάβεις πικρότατο θάνατο , εάν δεν προσκυνήσεις τα είδωλα. Εκείνη αρνήθηκε με πίστη στον Θεό και υπέμεινε πικρότατο θάνατο. Άγγελος Κυρίου κατήλθε ουρανόθεν βοήθησε την Αγία, η οποία ευθύς ευρέθη λυμένη εκ των δεσμών σώα και αβλαβής, οι δε τροχοί μοναχοί κυλίστηκαν και πολλούς απίστους ελεεινώς θανάτωσαν. Οι δε παριεστώτες είδαν το παράδοξο θέαμα και ανέκραξαν” Μέγας ο Θεός των Χριστιανών”.Μόλις το έμαθε η μακαρία Αυγούστα, εξήλθε από τον κοιτώνα αυτής και έλεγξε με παρρησία τον βασιλέα, λέγουσα”επ΄αληθείας μωρός και ανόητος είσαι να πολεμείς με τον ζώντα Θεόν και να βασανίζεις την δούλη του άδικα. Ο βασιλεύς αγριώθηκε από τη μανία, έγινε πάντων των θηρίων απανθρωπότερος και στρεφόμενος προς την Αυγούστα ζήτησε να σπάσουν τους μαστούς της γυναίκας του με κάποια όργανα και στη συνέχεια να της κόψουν το κεφάλι. Όσο για την Αγία Αικατερίνη υπέμεινε με γενναιότητα ψυχής όλα τα μαρτύρια του αποκεφαλισμού της και πορεύτηκε με ειρήνη για να βασιλεύσει στον χρηστό αιώνα. Αφού έφτασαν στον τόπο της τελειώσεως έκανε τη προσευχή της η Αγία και είπε:
-Έκτεινον τώρα τας αχράντους παλάμας σου, τας οποίας στον σταυρό τραυμάτισες και δέξαι μου την ψυχή, την οποίαν έθυσα δια την αγάπη σου.Ενθυμήσου Κύριε ότι σάρκα και αίμα είμαστε και μη αφήσεις να φανερωθούν από δεινούς δικαστές στο φοβερό σου κριτήριο τα εν αγνοία μου πταίσματα, αλλά απόπλυνον αυτά τα αίματα, τα οποία έχυσα δι εσέ και οικονόμησε να γίνει το σώμα τούτο που κατακόπηκε αθέατο σε εκείνους οι οποίοι το θέλουν και το ζητούν και φύλαξε αυτό σώο και ακέραιο, όπου ορίσει η Βασιλεία σου.
Ας δοξάζουμε την Αγία Αικατερίνη στους απέραντους αιώνες των ατελευτήτων αιώνων(2).
Απολυτίκιον. Ήχος πλ.α΄. Τον συνάναρχον λόγον.
Την πανεύφημον νύμφην Χριστού υμνήσωμεν, Αικατερίναν την θείαν και πολιούχον Σινά, την βοήθειαν ημών και αντίληψιν· ότι εφίμωσε λαμπρώς, τους κομψούς των ασεβών, του Πνεύματος τη μαχαίρα· και νυν ως μάρτυς στεφθείσα, αιτείται πάσι το μέγα έλεος.
Βιβλιογραφία
1. Ημερολόγιον Αγιολόγιον Σαΐτης (2018). Αθήνα. Εκδόσεις Σαΐτης.
2. Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας (1950). Μήν, Νοεμβ. σ. 576-593.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
25/11/2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου