Αργεί ακόμη το ελαιομάζωμα, αλλά ο προγραμματισμός και η προετοιμασία κάλλιστα αρχίζει από τον μήνα Οκτώβριο. Ιδιαίτερα στα παιδικά μας χρόνια, οι αείμνηστες γιαγιάδες και μητέρες μας , στα μέσα Οκτωβρίου, κατά τη δεκαετία του 1960, ετοίμαζαν τα ελαιόπανα και τα σακιά και όλα τα σύνεργα του τινάγματος. Εκείνα τα αλησμόνητα χρόνια, είχαμε την ευλογία να βιώσουμε το τίναγμα της ελιάς στη μακαρία Μεσσηνιακή γη, και να εκλεπτύνουμε τα συναισθήματα μας με τα επανωτά χτυποκάρδια, για την προσμονή της μεγάλης ανταμοιβής με το λάδι το χρυσό της χρονιάς, μετά από εβδομάδων επίπονη εργασία στο ξεροβόρι στα μεγάλα ελαιοπερίβολα. Πολλά και ανεπανάληπτα ήταν τα απρόοπτα κατά το ελαιομάζωμα!
Η κα Γωγώ Μαγκλάρα, φιλόλογος και ιστοριοδίφης, περιγράφει τη διαδικασία του τινάγματος της ελιάς με ύφος γλαφυρό, όπως η ίδια τη βίωσε και χαράχτηκε στη δυνατή μνήμη της. Πολλά απρόσμενα γεγονότα συνέβαιναν στους ελαιώνες, όπως να τραυματίσουμε μέρος του σώματός μας, να κόψουμε το δάκτυλό μας και να αναγκαστούμε να σχίσουμε την υφαντή πετσέτα της γιαγιάς για να το δέσουμε, να προβάλλει κάτω από τα λιθάρια στους φράχτες στο κτήμα κανένα μισοναρκωμένο φιδάκι, να κοπεί η αλυσίδα του βαπτιστικού σταυρού μας και να αδειάζουμε τα σακιά στην αράδα, με αγωνία και θερμά παρακάλια στην Παναγία Βουλκανιώτισσα, να μας βοηθήσει να βρούμε τον πολύτιμο σταυρό... να χάσουμε το παιδικό μας δακτυλίδι ή σκουλαρίκι και να κλαίμε σπαρακτικά, να μας πιάσει η κοιλιά μας γιατί η λακέρδα ή το καλαμαράκι της κονσέρβας δεν κάθισαν καλά στο στομάχι μας .... να μη βρίσκουμε πού να τρέξουμε για να κρυφτούμε προς ανακούφιση, αλλά και κάτι ακόμη χειρότερο... Να πέσει το κλειδί του σπιτιού μέσα στις ελιές, και να μείνουμε βραδιάτικα για αρκετή ώρα εκτός οικίας, με ξυλιασμένα χέρια και κόκκινα αυτιά, σαν έτοιμα να πέσουν από τη μαχαίρα του χασάπη, εμπρός στο πέτρινο πλατύσκαλο!
Ας απολαύσουμε το μοναδικό βίωμα της εμπνευσμένης φιλολόγου, κας Γωγώς Μαγκλάρα, αναβιώνοντας μοναδικές στιγμές από το παρελθόν μας, στην όμορφη γενέτειρά μας.
Το χαμένο κλειδί του σπιτιού… στο σωρό με τις ελιές!
Παιδάκια εγώ και η αδελφή μου , του δημοτικού ακόμα , το φθινόπωρο προς τον χειμώνα όταν άρχιζε το ελαιομάζωμα , πηγαίναμε τα απογεύματα μετά το διάβασμα στους ελαιώνες μας να βοηθήσουμε και εμείς στο άπλωμα των πανιών. Ερημιές δηλ. Εμείς χαζοσκοπούσαμε και κοιτούσαμε πώς να αρπάξουμε καμιά χούφτα ελιές από το σωρό να πάμε το βράδυ να πουλήσουμε και όσες μαζεύαμε από κάτω .τις πεσμένες από τα δέντρα. Παρ όλα αυτά αυτή η διαδικασία του ελαιομαζώματος ήταν για εμάς αλλά και για τα άλλα τα παιδιά του χωριού μάθημα .Αρχικά τα πανιά ήταν “ κάλτσες “, δηλ. πολύ στενά και μικρά σε μέγεθος και από νήμα , υφασμένα στον αργαλειό. Αυτά τα πανιά, έτσι όπως μου έρχονται στο νου , είχαν ένα χρώμα ξεθωριασμένο, προς το πορτοκαλοκεραμιδομπορντό αν μπορώ να το αποδώσω επακριβώς , λόγω φυσικά της πολλής χρήσης τους.
Σαν τώρα θυμάμαι τον πατέρα μου να ανεβαίνει στο δέντρο και με το τσεκούρι και το πριόνι να κόβει τις κλάρες με τον καρπό και να πέφτουν πάνω στα πανιά , στη μεριά που ήταν στρωμένη η μισή ελιά , γιατί τα πανιά δεν ήταν αρκετά για να στρωθεί όλη. Ο πατέρας στη συνέχεια με ένα ραβδί κτυπούσε τον καρπό από πάνω, ενώ η μητέρα με μία τέμπλα κτυπούσε τον καρπό γύρω από το δέντρο. Τα ραβδιά τα έφτιαχναν από λυγαριά και μουριά αφού πρώτα έβγαζαν τη φλούδα και τα άφηναν να στεγνώσουν. Τις τέμπλες τις έφτιαχναν από κυπαρίσσια που έκοβαν, όντας μικρά, από μέρη που είχαν φυτρώσει μόνα τους. Το μήκος τους εξαρτιόταν και από το αν οι ελιές ήταν μεγάλες ή μικρές . Ξεκινούσαν από έξι μέτρα και κατέβαιναν. Τα δε ραβδιά ήταν ένα μέτρο.
Εμείς τα μικρά βοηθούσαμε τη γιαγιά στο ξεκοτσάλισμα, στο να καθαρίζουμε τον καρπό από τα φύλλα και τα σπασμένα κλαδάκια. Βοηθούσαμε ακόμα και στο στρώσιμο των ασήκωτων πανιών για εμάς. Σακιάζαμε όσο μπορούσαμε τον καρπό αλλά το τελείωμα ήταν του πατέρα. Τρείς μήνες τίναζαν και συγκέντρωναν τον καρπό οι γονείς μας. Καμιά φορά κατέβαινε μια εξαδέλφη της μητέρας από την Άνω Μεσσηνία να πάρει και εκείνη το λαδάκι της χρονιάς .Επίσης άλλη μια φορά θυμάμαι κατέβηκε και ένας εργάτης από την Καρδίτσα. Έμεναν οι άνθρωποι στο σπίτι μας , δούλευαν για καμιά εβδομάδα και πήγαιναν και αυτοί στο σπίτι τους με το λαδάκι της χρονιάς.
Μια φορά ο καρπός σε ένα πανί είχε φτιάξει ένα μικρό λοφάκο και έπρεπε να σακιαστεί. Εγώ κρατώντας το κλειδί της εισόδου του σπιτιού το χώνω στο σωρό. Ο λοφάκος ισοπεδώθηκε αστραπιαία στην αναζήτηση του κλειδιού. Άντε να βρεις ψύλλους στα άχυρα . Δεν θυμάμαι να μου φώναξε ο πατέρας . Είχα και το όνομα της μάνας του. Πλησίαζε και η ώρα να σταματήσουμε γιατί βράδιαζε. Πάνω όμως στην κούρασή τους θα μπορούσαν να το κάνουν. Αφού λοιπόν σακιάσαμε τον καρπό και το κλειδί δεν φάνηκε πουθενά , χωρίς να χάσουν οι γονείς την ψυχραιμία τους βάλανε χώρια τα σακιά αυτού του σωρού.
Φόρτωσαν λοιπόν τα σακιά στα δύο άλογα. Έβαλαν και μερικές αγκαλιές λιόκλαρα πάνω από τα σακιά ,τροφή για τις κατσίκες και τις προβατίνες και κατευθυνθήκαμε για το χωριό. Στο καλύβι μας ,πλησίον του χωριού ξεφόρτωσαν τα σακιά πάνω στο αλώνι και άδειασαν τον καρπό. Ο πατέρας άρχισε να λιχνίζει με το φτυάρι τον καρπό από τον σωρό και έφτιαχνε άλλο σωρό. Μετά από πολλές φτυαριές ξεπρόβαλε το χαμένο κλειδί. Το πήραμε εμείς και βουρ για το σπίτι γιατί μας είχε φάει και το κρύο. Οι γονείς τσουβάλιασαν πάλι τις ελιές .. Και την άλλη μέρα πάλι μία από τα ίδια , εκτός και αν έβρεχε. Γιατί αρχηγού παρόντος κάθε αρχή παυσάτω....
Θερμές ευχαριστίες στην κα Γωγώ Μαγκλάρα, φιλόλογο και ιστοριοδίφη, που μάς ταξίδεψε μοναδικά, στο ελαιομάζωμα των παιδικών μας χρόνων, και στον κ. Γιώργο Δ. Καπότη, ιδιωτικό υπάλληλο, για το πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
13/10/2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου