Τέσσερεις μήνες πριν από τον θερισμό του σιταριού και ώρα έκτη (μεσημβρινή), όταν ο ήλιος κατεβαίνει κατακόρυφα επί των υδάτων των φρεάτων, συνάντησε ο Κύριος τη Σαμαρείτισσα στο φρέαρ του Ιακώβ (Ιωάν.Δ΄ 1-38). Την τέταρτη Κυριακή μετά την Κυριακή της Αναστάσεως, δηλαδή 28 ημέρες μετά το Άγιον Πάσχα, κατά τους θεόπνευστους πατέρες της Ορθοδοξίας, εορτάζουμε τη μνήμη της καλής Σαμαρείτιδος, της Αγίας Φωτεινής .
“Οποία αίγλη της αγάπης του Θεού ενώπιον ημών σήμερα απαστράπτει! Αυτός ο Άγιος Θεός συνομιλεί με μία αμαρτωλή γυναίκα και χορηγεί σε αυτή το ύδωρ το ζων. Αυτός ο Κύριος του ουρανού και της γης, για τη σωτηρία μιας ψυχής, κατά την έκτη ώρα, τη μεσημβρία, κάτω από το φλογερό του ηλίου καύμα πεζός περπατά και κάθεται ως έτυχε δίπλα στην πηγή(1)”.
“Στην τρικυμία του Χειμώνα και στη δροσερή αύρα της Άνοιξης και στον καύσωνα του Καλοκαιριού και στην αφθονία του Φθινοπώρου η παντοδύναμος χείρα του Θεού αναφαίνεται, και η ισχύς αυτού βασιλεύει και στους απώτατους κόσμους, οι οποίοι είναι σε εμάς άγνωστοι. Τα πάντα βλέπει, τα πάντα ακούει, τα πάντα γνωρίζει. Βλέπει όλες τις πράξεις μας και ακούει όλους τους λόγους μας και γνωρίζει ακριβώς όλες τις επιθυμίες της καρδιάς μας και εξερευνά κάθε λογισμό του νου μας. Δεν παρατηρεί όπως οι άνθρωποι μόνο τα έξω, δεν κρίνει μόνο κατά τα φαινόμενα, αλλά και στις διαθέσεις μας εισδύει και τα ελάχιστα που συμβαίνουν σε εμάς διακρίνει(1)”.
Ο Θεός, κατά τη θείαν Αυτού ουσία, είναι στους ανθρώπους αόρατος, ακατάληπτος, αναφής, απροσπέλαστος, “Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε”(Ιωάν. Α΄18).Παρά ταύτα εμφανίστηκε πολλές φορές στους ανθρώπους με κάποιο ορατό σχήμα, όπως με τη μορφή του Αγγέλου ή ανθρώπου ή περιστεράς ή πυρός ή νεφέλης ή και άλλων σχημάτων, τα οποία ήταν περιστασιακά και μόνο για τη συγκεκριμένη περίπτωση χρησίμευσαν. Με τη μορφή τριών Αγγέλων ή ανδρών εμφανίστηκε η Υπέρμαχος Αγία Τριάς στον Αβραάμ παρά τη δρυί τη Μαυρή (Γεν. ιη΄1) και πάλι με τη μορφή του Αγγέλου και ανθρώπου εμφανίστηκε στον Ιακώβ (Γεν. λβ΄11-30).Με τη μορφή Αγγέλου και πυρός, της καιομένης Βάτου, εμφανίστηκε επί του Χωρήβ στον Μωϋσή (Εξ.γ΄2) και πάλι με πύρινες γλώσσες στις κεφαλές των Αποστόλων κατά την Πεντηκοστή (Πραξ.β΄3).Με τη μορφή περιστεράς εμφανίστηκε στον Ιορδάνη κατά τη Βάπτιση του Κυρίου ( Ματθ.. Γ΄16, Μαρκ. Α΄10, Λουκ. Γ΄22, Ιωαν.α΄32), και με τη μορφή νεφέλης εμφανίστηκε στη θεία του Κυρίου Μεταμόρφωση (Ματθ. ιζ΄5, Μαρκ.θ΄7, Λουκ.θ 34-35),(2).
“ Στους νόμιμους γάμους χαρίζει ο νυμφίος στη νύμφη και η νύμφη στον νυμφίο δώρο, ως σημείο της ένωσής τους και ότι οι δύο είναι ένα και κατά πάντα όμοιοι. Αυτό φαίνεται να συνέβη στον Υιό του Θεού και στην ανθρώπινη φύση του, όπως ο Ευαγγελιστής γράφει: “Ωμοιώθη η Βασιλεία των Ουρανών ανθρώπω βασιλεί, όστις εποίησε γάμους τω υιώ αυτού” (Ματθ. κβ΄2).Ο νυμφίος πλούσιος ων, χάρισε στη Σαμαρίτεισσα υψηλά και μεγάλα χαρίσματα, το πλήρωμα της σοφίας Του, από τον ακένωτο πλούτο της αγιότητάς Του. Το ίδιο πράττει μέσω του Ευαγγελίου και σε εμάς. Αντί των πλουσίων δώρων Του, τι είδους δώρα έλαβε από τη νύμφη; Τη φτώχεια, την ασθένεια, κόπους και ιδρώτες, καθώς τον βλέπεις σήμερα καθισμένο στην πηγή, όπως το ελάφι στις πηγές των υδάτων. Πληγωμένος από την αγάπη της σωτηρίας της νύμφης (ανθρώπου) καταφρονεί και αυτή τη σωματική δίψα και πείνα, για να δώσει ως αφορμή να γνωρίσεις πόσα Εκείνος καταδέχτηκε, για να γίνει όμοιος με σένα, για να γίνει υποκείμενο της αγάπης σου. Πόσα υποφέρει για να γνωρίσεις, ότι προ πάντων τη δική σου σωτηρία αγάπησε (3).
Ακολουθεί ο διάλογος του Κυρίου με τη Σαμαρείτισσα, (Ιωάν.Δ΄1-38), βασισμένος σε μετάφραση του αείμνηστου Π. Τρεμπέλα (4), για να καταστεί κατανοητό το βάθος της ομιλίας του Θεανθρώπου με την αμύητη, αμαρτωλή Σαμαρείτισσα, και το έλεος του Κυρίου προς τον άνθρωπο, για τον οποίον σταυρώθηκε, προκειμένου να τον σώσει.
Όταν έμαθε ο Κύριος ότι οι Φαρισαίοι άκουσαν ότι ο Ιησούς προσελκύει και βαπτίζει περισσότερους μαθητές από τον Ιωάννη, αν και ο Ιησούς δεν βάπτιζε, αλλά οι μαθητές του βάπτιζαν, για να μη προκαλέσει τους εχθρούς του, αναχώρησε από την Ιουδαία για τη Γαλιλαία, όπου δεν υπήρχαν πολλοί αντίζηλοι. Λόγω εποχής, προτίμησε τον συντομότερο δρόμο και έπρεπε να περάσει δια μέσου της Σαμάρειας.
Έρχεται στη πόλη Συχάρ της Σαμάρειας, κοντά στη γη που έδωσε ο Ιακώβ στον γιο του Ιωσήφ. Υπήρχε εκεί πηγάδι που είχε ανοιχθεί από τον Ιακώβ. Ήταν η έκτη ώρα , δηλαδή μεσημέρι. Έρχεται η Σαμαρείτισσα να βγάλει νερό και ο Ιησούς της είπε “δος μου να πιω”. Οι μαθητές του είχαν πάει στην πόλη να αγοράσουν τρόφιμα. Λέγει η Σαμαρείτισσα στον Ιησού πώς εσύ που είσαι Ιουδαίος καταδέχεσαι και ζητάς να πιεις νερό από μία Σαμαρείτισσα (οι Ιουδαίοι μισούσαν τους Σαμαρείτες).
Αποκρίθηκε ο Ιησούς και είπε, εάν γνώριζες τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, την οποία δίνει στους ανθρώπους ο Θεός και ποιος είναι εκείνος που σου λέει τώρα, “δος μου να πιω νερό”, εσύ θα του ζητούσες και θα σου έδινε νερό τρεχούμενο , που δεν στερεύει ποτέ. Θα σου έδινε αυτός τη χαρά του Αγίου Πνεύματος, η οποία σαν άλλο πνευματικό νερό καθαρίζει , δροσίζει, και ζωοποιεί τις ψυχές, χωρίς να στερεύει ποτέ.
Κύριε, απάντησε η γυναίκα, ασφαλώς το νερό αυτό, για το οποίο μιλάς, δεν είναι από το πηγάδι αυτό. Διότι ούτε αγγείο έχεις για να βγάλεις νερό αλλά και το πηγάδι είναι βαθύ. Από πού λοιπόν έχεις το τρεχούμενο και αστείρευτο νερό; Μήπως εσύ είσαι ανώτερος από τον πατέρα μας Ιακώβ σε αξία και δύναμη, ο οποίος μας έδωσε σε κληρονομιά αυτό το πηγάδι και δεν ζήτησε καλύτερο νερό, αλλά από αυτό ήπιε και ο ίδιος, καθώς και τα παιδιά του και τα ζώα τα οποία έτρεφε και έβοσκε;
Αποκρίθηκε ο Ιησούς και είπε, βεβαίως και δεν εννοώ από αυτό το πηγάδι, γιατί όποιος πίνει νερό από αυτό θα διψάσει πάλι. Εκείνος όμως που θα πιει από το νερό που θα του δώσω εγώ, δεν θα διψάσει ποτέ στον αιώνα, αλλά το νερό θα μεταβληθεί μέσα του σε πηγή νερού, που δεν θα στερεύει, αλλά θα αναβλύζει και θα πηδά και θα τρέχει πάντοτε , για να του παρέχει ζωή αιώνια. Λέγει τότε η Σαμαρείτισσα , “δος μου Κύριε το νερό αυτό για να μη διψώ και υποβάλλομαι σε τόσο κόπο να έρχομαι να βγάλω νερό από το πηγάδι εδώ”. Λέγει σε αυτή ο Ιησούς, εφ΄όσον το νερό αυτό δεν το θέλεις μόνο για τον εαυτόν σου , αλλά και για εκείνους με τους οποίους ζεις μαζί, πήγαινε φώναξε τον άνδρα σου, ώστε να λάβει μαζί σου τη δωρεά αυτή. Αποκρίθηκε η Σαμαρείτισσα (που είχαν πεθάνει οι πέντε άνδρες της και είχε παράνομο δεσμό με κάποιον γιατί ήταν ακράτητη), δεν έχω άνδρα. Λέγει προς αυτή ο Ιησούς , καλά είπες ότι δεν έχεις άνδρα, διότι έχεις πάρει πέντε άνδρες, τον ένα μετά τον άλλο και τώρα με αυτόν που είσαι συνδεδεμένη κρυφά δεν είναι ο άνδρας σου. Λέγει προς αυτόν η Σαμαρείτισσα, Κύριε από τα μυστικά της ζωής μου, τα οποία μου είπες, καταλαβαίνω ότι είσαι προφήτης. Σε παρακαλώ να με διαφωτίσεις και στο ακόλουθο σπουδαίο ζήτημα: Οι πατέρες μας προσκύνησαν και λάτρεψαν τον Θεό στο όρος αυτό, το Γαριζείν, και σεις οι Ιουδαίοι λέτε ότι στα Ιεροσόλυμα είναι ο τόπος που πρέπει να λατρεύουμε τον Θεό. Εσύ λοιπόν, ως προφήτης, τι λέγεις γι΄ αυτό;
Λέγει προς αυτή ο Ιησούς, πίστεψέ με γυναίκα, ότι γρήγορα έρχεται καιρός οπότε ούτε στο όρος Γαριζείν ούτε στα Ιεροσόλυμα αποκλειστικά θα λατρέψετε τον Ουράνιο Πατέρα. Εσείς οι Σαμαρείτες απορρίψατε τα βιβλία των προφητών και προσκυνάτε εκείνο για το οποίο δεν έχετε σαφή γνώση. Εμείς οι Ιουδαίοι προσκυνούμε εκείνο που γνωρίζουμε περισσότερο από κάθε άλλον. Απόδειξη είναι, ότι ο Μεσσίας που θα σώσει τον κόσμο , προέρχεται από τους Ιουδαίους, που ο Θεός εξέλεξε ως λαό δικό του και οι οποίοι τελειότερα από κάθε άλλον τον γνώρισαν και τον λάτρεψαν. Πολύ σύντομα έρχεται ώρα και μπορώ να πω ότι η ώρα αυτή ήλθε τώρα, οπότε οι πραγματικοί προσκυνητές θα προσκυνήσουν και θα λατρέψουν τον Πατέρα με θεοφώτιστες τις πνευματικές τους δυνάμεις και όχι με τυπική λατρεία, αλλά πραγματική και εμπνευσμένη από πλήρη επίγνωση της αληθείας. Ο Θεός είναι πνεύμα, γι΄ αυτό και δεν περιορίζεται σε τόπους. Εκείνοι που τον λατρεύουν, πρέπει να τον προσκυνούν με τις εσωτερικές τους πνευματικές δυνάμεις, με αφοσίωση της καρδιάς και του νου, αλλά και με αληθινή επίγνωση του Θεού και της λατρείας που του πρέπει. Λέγει η γυναίκα, γνωρίζω ότι έρχεται ο Μεσσίας, όνομα το οποίο στην Ελληνική μεταφράζεται ο Χριστός. Όταν έλθει εκείνος θα μας τα διδάξει όλα.
Λέγει προς αυτή ο Ιησούς, ο Μεσσίας είμαι εγώ, που τη στιγμή αυτή σου ομιλώ. Εκείνη τη στιγμή ήλθαν οι μαθητές του και θαύμασαν, που ενώ απαγορευόταν κατά τις παραδόσεις των Ραββίνων να ομιλεί ένας άνδρας δημόσια με γυναίκα, ο Διδάσκαλος ομιλούσε με τη Σαμαρείτισσα. Κανένας δεν σχολίασε γιατί μιλάει μαζί της. Η γυναίκα, γεμάτη συγκίνηση, άφησε τη στάμνα της στο πηγάδι και έτρεξε στη πόλη να το ανακοινώσει στους άλλους και λέγει σε αυτούς: Ελάτε να δείτε άνθρωπο που μου είπε όλα όσα έκανα και αυτά τα ιδιαίτερα μυστικά μου. Μήπως είναι αυτός ο Χριστός;
Βγήκαν οι Σαμαρείτες και έρχονταν προς τον Χριστό. Εν τω μεταξύ, μέχρι να έλθουν οι Σαμαρείτες, επειδή ο Κύριος ήταν συγκεντρωμένος μόνο στο πνευματικό του έργο και δεν ενδιαφερόταν καθόλου για το φαγητό, τον παρακαλούσαν οι μαθητές να φάει.
Αυτός όμως τους είπε, έχω φαγητό να φάω το οποίο εσείς δεν ξέρετε. Επειδή δεν κατάλαβαν οι μαθητές τη σημασία των λόγων του Κυρίου, αναρωτιόνταν αν την ώρα που έλειπαν του έφερε κάποιος φαγητό και έφαγε. Λέγει σε αυτούς ο Ιησούς, δικό μου φαγητό που με χορταίνει και με τρέφει είναι να πράττω πάντοτε το θέλημα Εκείνου, που με απέστειλε στον κόσμο και να φέρω σε τέλειο πέρας το έργο Του, που είναι η σωτηρία των ανθρώπων. Το θερμό ενδιαφέρον μου για το έργο αυτό με απορρόφησε ολόκληρο τώρα, που πρόκειται έλθουν οι Σαμαρείτες και μου έκοψε κάθε όρεξη που προέρχεται από τη φυσική πείνα. Δεν λέτε εσείς ότι τέσσερεις μήνες υπολείπονται ακόμη, και ο θερισμός έρχεται; Στην πνευματική όμως σπορά είναι δυνατόν ο λόγος του Θεού να καρποφορήσει και σε χρονικό διάστημα πολύ σύντομο. Και για να πειστείτε περί αυτού, σηκώστε τα μάτια σας και κοιτάξτε το πλήθος των Σαμαρειτών που έρχονται. Είναι αυτοί λογικά χωράφια, στα οποία δεν πρόφτασε να σπαρθεί ο λόγος της αληθείας και όμως είναι λευκά και ώριμα πλέον, έτοιμα για να θεριστούν. Έτσι σε όλα τα μέρη του κόσμου, οι ψυχές των ανθρώπων είναι τώρα ώριμες για να δεχτούν τη σωτηρία. Εκείνος που θερίζει τον πνευματικό αυτό αγρό, λαμβάνει μισθό, όχι μόνο γιατί χαίρεται που κι εδώ βλέπει την πνευματική συγκομιδή, αλλά διότι θα ανταμειφθεί και στον μέλλοντα βίο του από τον Κύριο. Επειδή ελκύει στη σωτηρία αθάνατες ψυχές, συναθροίζει καρπό για την αιώνια ζωή. Και έτσι στη πνευματική σπορά που γίνεται τώρα, εγώ ο σπορεύς χαίρω μαζί σας, που θα θερίσετε. Στη δική μας περίπτωση εφαρμόζεται η παροιμία ότι άλλος έσπειρε και άλλος θερίζει. Έσπειρα εγώ και θα θερίσετε εσείς, όπως και στο μέλλον θα σπείρετε εσείς και θα θερίσουν οι διάδοχοί σας. Εγώ, ο Κύριος του αγρού σας, έστειλα για να θερίσετε εκείνο, που εσείς δεν έχετε κοπιάσει για να σπείρετε. Άλλοι, εκτός από εμένα, και οι πριν από εμένα προφήτες έχουν κοπιάσει και έχουν σπείρει , και εσείς έχετε μπει σε κόπους την σπορά τους να θερίσετε.
Από την πόλη Συχάρ πολλοί από τους Σαμαρείτες πίστεψαν ότι ήταν ο Μεσσίας ένεκα του λόγου της γυναίκας που μαρτύρησε ότι μου είπε όλα όσα έπραξα και αυτά τα ιδιαίτερά μου, τα οποία δεν ήξεραν ούτε εκείνοι με τους οποίους συζώ και από χρόνο πολύ με γνωρίζουν. Όταν ήλθαν οι Σαμαρείτες παρακαλούσαν τον Χριστό να μείνει μαζί τους δια παντός.
Έμεινε εκεί δύο ημέρες. Από τη διδασκαλία, την οποία τους έκανε πίστεψαν πολλοί περισσότεροι από εκείνους που ήλθαν στο πηγάδι και τον προσκάλεσαν να μείνει στην πόλη τους. Στη δε γυναίκα έλεγαν, δεν πιστεύουμε πλέον μόνο στα όσα μας είπες εσύ, διότι οι ίδιοι έχουμε ακούσει Αυτόν και γνωρίζουμε ότι είναι αληθώς ο Σωτήρ ολόκληρου του κόσμου, ο αναμενόμενος Μεσσίας, ο Χριστός.
H Αγιογράφηση της εικόνας του Ιησού Χριστού και της Καλής Σαμαρείτιδος
Ανάμεσα στα όρη της Ιουδαίας και στο όρος Γαριζείν της Σαμάρειας, υψώνεται τείχος απόρθητο. Από τη πλευρά της Ιουδαίας αριστερά κάθεται επάνω σε άσπρο λιθάρι ο Κύριος, στο κτήμα του Ιωσήφ, του γιου του Ιακώβ, και εμπρός ακριβώς από το φρέαρ του Ιακώβ, το οποίο άλλοτε αγιογραφικά απεικονίζεται με σταυροειδές στόμιο ή πολυγωνικό και άλλοτε όπως τα συνηθισμένα πηγάδια. Η Σαμαρείτισσα έρχεται από τη πόλη Συχάρ της Σαμάρειας , δεξιά, για να αντλήσει ύδωρ προς πόσιν. Κρατεί αριστερά τη στάμνα της και κοιτάζει αντικριστά τον Κύριο, σε ορθή στάση, ενώ έχει υψώσει τη δεξιά της χείρα και ρωτά τον Κύριο. Φορεί μακρύ φόρεμα, έως τα πέλματα, με χρυσά επιμανίκια, επιβραχιόνια και ζώνη στη μέση. Το ωμοφόριο της είναι δεμένο στον λαιμό και ριγμένο πίσω στην πλάτη της. Η κόμη της είναι ακάλυπτη, που δηλώνει ότι η γυναίκα είναι σε αυτή τη φάση κοσμική και αμύητη. Εκείνη και οι Σαμαρείτες λάτρευαν τον Θεό στο όρος Γαριζείν, αγνοώντας τον λόγο των προφητών. Το όρος υψώνεται ακριβώς πίσω της, ενώ οι Ιουδαίοι λάτρευαν τον Θεό στην Ιερουσαλήμ. Ο Κύριος στην αριστερή του χείρα κρατεί κλειστό ειλητάριο. Με απλωμένη εμπρός τη δεξιά του χείρα ευλογεί και ομιλεί για το θείον ύδωρ της αιώνιας ζωής στην αμαρτωλή Σαμαρείτισσα. Φορεί κόκκινο χιτώνα εσωτερικά και μπλε ιμάτιο εξωτερικά. Ο Κύριος φέρει χρυσοκονδυλισμένο σημείο επί του δεξιού βραχίονα, ως περιβραχιόνιο, το οποίο δηλώνει το ύψος της αγιότητάς Του. Ενώ ο ήλιος μεσουρανεί, οι θείες ακτίνες της Τριαδικής Θεότητος λαμπρύνουν τον χώρο. Ο λόγος του Κυρίου, ως ρέον θείον ύδωρ, φωτίζει τον νου και την ψυχή της Σαμαρείτιδος, η οποία έκπληκτη διαπιστώνει τις δυνάμεις και τη σοφία του Παντοδύναμου Θεού. Ο Χριστός αψηφά την παράδοση των Ραββίνων και ομιλεί δημοσίως με μία άγνωστη γυναίκα, Σαμαρείτισσα παράλληλα, προκειμένου να τη σώσει. Ο χαρακτήρας της σκηνής δηλώνει ότι τα γεγονότα λαμβάνουν χώρο σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, σε γήϊνο επίπεδο.
Απολυτίκιον.Ήχος δ΄.
Χριστώ συνωμιλήσας επί το φρέαρ σεμνή, και πίστιν εισδέδεξαι την προς αυτόν ακλινώς, Φωτεινή ισαπόστολε· όθεν της ευσεβείας, εφαπλούσα το φέγγος, ήθλησας υπέρ φύσιν, συν υιοίς και συγγόνοις· μεθ΄ων απαύστως πρέσβευε υπέρ των τιμώντων σε.
Είθε Θείον Ύδωρ να πληρώσει τις ψυχές και τα σώματα όσων με ευλάβεια τιμούν τη μνήμη της Αγίας Φωτεινής.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η.Κοντοπούλου
21/5/2022
Βιβλιογραφία
1.Θεοδώρου Ζωγράφου Ιωαννίτου, Βόλος 1914 στον Μ. Συν. 1967, μην. Μαϊου, σελ. 228-238.
2.Μ.Συν.1967,μην. Μαϊου, σελ.209.
3.Εκ της Ευαγγελικής Σάλπιγγος Μακαρίου του εν Πάτμω, ελαφρώς διασκευασμένος λόγος. Μ.Συν.1967, μην. Μαϊος, σελ. 222.
4.Η Καινή Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας. Π.Τρεμπέλας, 1986. Ιωάν. Δ΄1-38, σελ.380-384. Αθήνα. Εκδόσεις Σωτήρ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου