Τι εγκώμιο να πλέξω η πτωχή στο πνεύμα, εμπρός στα θαυμαστά έργα του Υψίστου, προς τη Μεγαλόχαρη, τη θαυματουργή Παναγία Βουλκανιώτισσα, που ορθώθηκε ως τείχος απροσμάχητον και άσβεστος λύχνος στην απάτητη κορυφή της Αρχαίας Ιθώμης, σε χρόνους μεγάλης απιστίας και πνευματικής τύφλωσης, σε καιρούς αδυσώπητου μίσους, ενάντια στις θαυματουργές ιδιότητες των αγίων εικόνων της Ορθοδοξίας , κατά την εποχή της εικονομαχίας, τον 8ο μ.Χ. αιώνα;
Σήμερα η παλαιά μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου που ιδρύθηκε το 725 μ.Χ. είναι κλειστή και λειτουργεί μόνο την περίοδο του Δεκαπενταυγούστου. Η νέα ιερά μονή Βουλκάνου εορτάζει στις 15 Αυγούστου μαζί με το επάνω μοναστήρι, στο Γενέσιο της Θεοτόκου καθώς και στις 20 Σεπτεμβρίου που γίνεται πολυήμερος εορτασμός και λιτάνευση της Αγίας Εικόνος στη Μεσσήνη( 1-4).
Ιδιαίτερη προσοχή και λατρευτικό ενδιαφέρον ελκύουν οι εορτές και πανηγύρεις της Μονής, τόσο τον Δεκαπενταύγουστο με τη μεταφορά της Εικόνος της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης στον θρόνο Της, στο μοναστήρι της Κορυφής, και την έναρξη των εορταστικών ιερών ακολουθιών, όσο και τη νύκτα της 19ης προς 20ή Σεπτεμβρίου με την Κάθοδο της Μεγαλόχαρης στην πόλη της Μεσσήνης, σε ανάμνηση της θαυμαστής επεμβάσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, όταν φοβερή επιδημία πανούκλας είχε απλωθεί σε όλη σχεδόν τη Μεσσηνία και είχε σκορπίσει το θάνατο και τη δυστυχία, γύρω στα 1755 μ.Χ. , τότε που πρωτολιτανεύτηκε η Αγία Εικόνα Της. Αυτή τη νύχτα, χιλιάδες άνθρωποι οδοιπορούν και ανάμεσά τους πολλοί νέοι άνθρωποι και παιδιά, συνοδεύοντας τη Μεγαλόχαρη Βουλκανιώτισσα και διανύοντας απόσταση 20 χιλιομέτρων πεζοπορίας (1 ).
“Η Οδηγήτρια Επονομαζωμένη τω Όρει Βουλκάνω”, όπως είναι εγγεγραμμένο επάνω στον αργυροεπένδυτο κάμπο της αγίας εικόνας Της, φόρεσε το πεποικιλμένο υποκάμισό Της το 1857, στο Μετόχιο της Μονής, που βρισκόταν στη Σμύρνη. Η εικόνα είναι διαστάσεων 0,36Χ0,29 εκ. και φέρει σφυρήλατο φυτικό διάκοσμο. Ανάμεσα στο ξύλο και στο ανάγλυφο μεσολαβεί κερί ( 2-4).
Όπως η Αειπαρθένος Μαρία ταπεινά παρέδωσε τον εαυτόν της στον Τριαδικό Θεό με ευλάβεια και αναφώνησε “γένοιτο μοι κατά το ρήμα σου” (Λουκ. 1, 38), έτσι και η ολοζώντανη Παναγία Βουλκανιώτισσα, τραυματισμένη και αιμορραγούσα από χέρι βέβηλο στο πρόσωπο, μέσα από τη σιωπή και την αφάνεια Της, κρεμασμένη σε ένα πουρνάρι που φώτιζε άσβεστη καντήλα, στον παλιό ναό του Ιθωμάτα Δία , το 725 μ.Χ. , δέχτηκε τούτη την θεάρεστη αποστολή της προστασίας των κατά χάρη τέκνων Της στη Μεσσηνία.
Μεγάλη μητέρα των Μεσσηνίων αναδείχθηκε ανά τους αιώνες , συγκεντρώνοντας πλήθος προσκυνητών τόσο στο καθολικό Της στην κορυφή της Ιθώμης, όσο και στην νεότερη ιερά μονή Της, στο διάσελο μεταξύ της Εύας και Ιθώμης.
Σιωπή καλύπτει τη θαυμαστή εικονογράφηση της Αγίας Εικόνος της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης, ποτέ κανένας δεν έμαθε ποιο χέρι την αγιογράφησε, αν ποτέ ήταν ανθρώπινο χέρι! Όσοι προσπάθησαν να αντιγράψουν τη μορφή της Οδηγήτριας των όρει Βουλκάνω απέτυχαν οικτρά, γιατί τούτη η αχειροποίητη εικόνα, αποτυπωμένη με θεία χάρη επί ηγιασμένου ξύλου, μόνο φωτογραφικά απαθανατίζεται και αυτό σχετικό είναι, διότι δεν αποτυπώνεται το μεγαλείο Της και η υπερκόσμια λάμψη της Παναγίας μας με τον απλό τεχνητό φακό των ανθρώπων. Πάραυτα, η θαυματουργή Μητέρα μας, η Μεγαλόχαρη Βουλκανιώτισσα, επικάθησε και στα ευλογημένα αντίγραφα της μορφής Της, προκειμένου να επιτελέσει το έργο μεσιτείας υπέρ ημών, ενώπιον του Υιού και Λόγου του Θεού, του Θεανθρώπου Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.
Φωτό: κα Βάσω Φ. Ηλιοπούλου
Από την αφάνεια και τον ανελέητο διωγμό ήλθε στο φως ως Βασίλισσα του Ουρανού και της μακαρίας Γης της Μεσσηνίας, και υψώθηκε με άκρα ταπείνωση, ως μητέρα της Εσταυρωμένης Αγάπης, του Θεανθρώπου Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ως θαυμαστή μεσίτρια , παρηγορήτρια και παραμυθία στον πόνο και καημό των προσκυνητών Της, ως θαυμαστή εκπληρώτρια σε τάματα χιλιάδων πιστών, πόλεων και χωριών στη Μεσσηνία, ανά τους αιώνες.
Η εικόνα της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης δηλώνει τη μίμηση του πρωτοτύπου. Δεν πρόκειται για φυσιοκρατική προσωπογραφία, ούτε ιστορική μαρτυρία, αλλά για δισδιάστατη, θεόπνευστη και αχειροποίητη απεικόνιση. Η χάρη του Αγίου Πνεύματος αναδεικνύει την αγιότητα των αναπαριστώμενων προσώπων του Ιησού Χριστού και της Θεοτόκου και είναι μέσα σε αυτή την χάρη που ενεργείται η σχέση ανάμεσα στον πιστό και στον Θεό, διαμέσου της Αγίας Εικόνος. Ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής αναπαρέστησε τη μορφή της Θεοτόκου, η οποία του αποκαλύφθηκε ταπεινή, σεπτή, με διάκριση, σε εγρήγορση, με θεία δύναμη , έχοντας οφθαλμούς για να δει και ώτα για να ακούσει τα πάντα, και τόσες άλλες θείες ιδιότητες, που διακρίνουν την Παναγία μας, την Οδηγήτρια, όπως εξυμνείται στον μικρό Παρακλητικό Κανόνα (Ωδή θ΄).
Η εικόνα μετέχει στην αγιότητα του πρωτοτύπου της , γιατί δεν υπάρχει χάσμα μεταξύ εικόνας και πρωτοτύπου. Εμείς μετέχουμε με τη σειρά μας σ΄ αυτή την αγιότητα όταν προσευχόμαστε, “ευλόγησον ημάς και αγίασον ως φιλάνθρωπος τη λάμψει της Πανάγνου σου Εικόνος” (2ο, 3ο στιχηρό, ήχος δ΄).Επέρχεται μεταμόρφωση, κάνοντας τον εαυτό μας ζωντανή εικόνα της Παναγίας και του Κοσμοσωτήρα μας, Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.
Τελικός σκοπός της κτίσης ολόκληρης είναι η κατά Θεόν μεταμόρφωσή της. Ο άνθρωπος , ως εικόνα του Θεού , γίνεται η οδός μέσα από την οποία ο Θεός ενεργεί επάνω στην κτίση ( 5), “ημείς δε κατοπτριζόμενοι την αυτή εικόνα μεταμορφούμεθα από δόξης εις δόξαν” (Β΄Κορ.3,18). Ο Θεός είναι κάλλος, μάς άφησε ως ιερά παρακαταθήκη ο Άγιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης. “Ο Κύριος εβασίλευσεν, ευπρέπειαν ενεδύσατο” λέγει ο προφητάναξ Δαβίδ (ψαλμ. 92,1) . Η αξία του ορατού κόσμου για την Εκκλησία μας στηρίζεται στη μεταμόρφωσή του , με τη συμμετοχή του ανθρώπου σε λάμψη του Αγίου Πνεύματος, σε αγιότητα και μετοχή στον μέλλοντα αιώνα. Στο μυστήριο της θεώσεως , όταν η ψυχή γίνεται φως, μεταδίδει και στο σώμα από τη δική της λαμπρότητα, όπως η φωτιά μεταδίδει στο σίδηρο από τη δική της ενέργεια, έλεγε ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος (ΕΠΕ, Φιλοκαλία).
Η εικόνα της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης έχει μεταμορφώσει γενιές και γενιές ανθρώπων, επίσης έχει καθοδηγήσει και φωτίσει πολλά από τα τέκνα της , μέσα από το ιερατικό αξίωμα και τον δρόμο του μοναχισμού . Η Μεγαλόχαρη ζητά από εμάς όχι μόνο να είμαστε εικόνα του δημιουργού μας, αλλά και να οδεύσουμε στο κατ΄ομοίωσιν με τον Τριαδικό Θεό μας. Το έργο μας έχει χαρακτήρα δυναμικό και η Παναγία μας είναι η θεία Μητέρα και λαμπρή Καθηγήτειρα ως προς τη διαπαιδαγώγηση και ανατροφή μας.
Ο Χριστός αναπαριστά τη θεία απεικόνιση του Ουράνιου Πατέρα μας, είναι Θεάνθρωπος που ενώνει αναλλοίωτα και αδιαίρετα τις δύο φύσεις του, “ο εωρακός εμέ εώρακε τον Πατέρα” , είπε ο Κύριος (Ιωαν.14,9) και “ουδείς δύναται ειπείν Κύριον Ιησούν ει μη εν Πνεύματι Αγίω” (Α΄Κορ.12,3).Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να μπορέσει ο άνθρωπος να γίνει ένα με τον Θεό. Στην εικόνα αναπαρίσταται ο Θεάνθρωπος όμοιος με άνθρωπο, εκτός από την αμαρτία, έλεγε ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής . Η δόξα του Θεού μεταδίδεται στα ανθρώπινα μάτια μέσα από την εικόνα, μας αγιάζει και μετέχουμε στην αλήθεια της σαρκώσεως του Θεού. Η θεία μορφή της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης συνδυάζει την ομορφιά του γήινου με το ουράνιο, αναδεικνύεται η εσωτερική ωραιότητα και η πνευματική καθαρότητα.
Η “ πορεία της Θεοτόκου” είναι ένας δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε , η αγία εικόνα Της ένα μέσον για μετάνοια και προσευχή και οι ιδιότητες Της οι στόχοι που χρειάζεται να κατακτήσουμε στην προς θέωση μαθητεία μας. Η εικόνα της Παναγίας μάς αποκαλύπτει την απελευθέρωση από τα πάθη , έλεγε ο άγιος Δωρόθεος.
Όσον αφορά τις θείες ιδιότητες της Παναγίας μας, “Θεοτόκος” είναι διότι τον Μονογενή Υιό και Λόγο του Θεού έτεκεν εντός της και τίκτει αέναα στις καρδιές των αμέτρητων τέκνων της, “Αειπαρθένος” Μαρία παραμένει επειδή η χάρη Της δεν μειώνεται, αλλά η αθάνατη ιδιότητά Της, ως τρία άστρα στολίζει το μαφόριό επί της κεφαλής Της, και επικάθεται στους ώμους Της, δηλώνοντας την πριν, κατά, και μετά τον θείο τόκο παρθενία Της. “Απειρόγαμος” είναι, γιατί δεν πλάγιασε σε ανθρώπινη συζυγική κλίνη για την απόκτηση του θείου τέκνου Της (6 ).
Όπως η Παναγία μας δέχτηκε τον Λόγο του Θεού και παρέδωσε τον εαυτόν Της για την εκπλήρωση του θείου σχεδίου της σωτηρίας του κόσμου, πέθανε το ανθρώπινο φρόνημά Της και φωτίστηκε η ύπαρξή Της από τη χάρη του Θεού, παρομοίως ο γλυκύς Ιησούς Χριστός αγίασε τον Σταυρό Του, εμπρός στο μαρτύριο του φυσικού θανάτου, λέγοντας προς τον Πατέρα Του “μη το θέλημά μου, αλλά το σον γενέσθω” (Λουκ., κβ, 42). Έτσι και κάθε πιστός χριστιανός οφείλει να οδεύσει με ταπείνωση και σιωπή , εαυτώ και Θεώ συστρεφόμενος - μέσα από την αφάνεια, με βαθιά πίστη και αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον - προς το κατ΄ ομοίωσιν με τον αγαθό Δημιουργό του, παραδίδοντας τον εαυτόν του στον Πατέρα του, προκειμένου να συλλάβει θείο τόκο εντός του απειρογάμως (όχι σε συζυγικό κρεβάτι), με τις χάρες του Αγίου Πνεύματος και τον ενάρετο βίο του. Γιατί η φώτιση, θεία διάκριση και θέωση του κάθε ανθρώπου είναι ο πρωταρχικός στόχος κατά τη μαθητεία αυτής της πρόσκαιρης ζωής.
Ο άνθρωπος , μέσα από την ψυχική του σύνδεση με την εικόνα της Θεοτόκου “σπείρεται εν φθορά, εγείρεται εν αφθαρσία, σπείρεται εν ατιμία, εγείρεται εν δόξη, σπείρεται εν ασθενεία, εγείρεται εν δυνάμει, σπείρεται σώμα ψυχικόν, εγείρεται σώμα πνευματικόν (στιχ. 42-44).
Η προσευχή μας με κατάνυξη ψυχής, εμπρός στην εικόνα της Παναγίας Βουλκανιωτίσσης, αγιάζεται από τη θεία χάρη Της και ελκόμαστε ολόκληροι προς τον Θεό από μία άγνωστη δύναμη, που παρασύρει μαζί της και το σώμα μας. Συνεπαρμένη η σάρκα από το πνεύμα, γίνεται όλος ο άνθρωπος πνευματικός (7).
Το φωτοστέφανο δεν είναι απλά ένα φωτεινό στεφάνι γύρω από την κεφαλή της Θεοτόκου και του Χριστού για την Ορθοδοξία. Είναι ένας ανέσπερος ήλιος της δικαιοσύνης νοητός , μέσα από το κέντρο του οποίου αναδεικνύεται η Θεοτόκος και ο Θεάνθρωπος. Στην ευλογημένη εικόνα της Μεγαλόχαρης στην Ιερά Μονή Βουλκάνου ο Θεός επιστατεί και τίποτα δεν χάνεται!
Είθε το άμορφο να λαμβάνει μορφή , όλα να μπαίνουν σε τάξη και αρμονία, και η ζωή μας να ακτινοβολείται από το άπλετο φως της Παναγίας της “Οδηγήτριας, Επονομαζωμένης τω Όρει Βουλκάνω”. Είθε η χάρη του Αγίου Πνεύματος, που επικάθεται στην εικόνα της Παναγίας μας Βουλκανιωτίσσης, να γιατρεύει τις ψυχικές και σωματικές μας ασθένειες. Αμήν!
Βιβλιογραφία
1.Βικιπαίδεια
2. ΑΡΧΩΝ-Το Ιστορικό Μοναστήρι του Βουλκάνου στη Μεσσήνη
3.Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών-Ιερά Μονή Βουλκάνου
4.Μοναστήρια της Ελλάδας-Ιερά Μονή Παναγίας Βουλκάνου Μεσσηνίας
5. Ουσπένσκυ Λ.(1998) .Η Θεολογία της Εικόνας, σελ. 182.Αθήνα. Εκδόσεις Αρμός
6.ekklisiaonline.gr/nea/mesogeas-nikolaos-i-panagia-apoteli-ke-protypo-zois-ke-pigi-dynameos/
7. Αββά Φιλήμονος. “Λόγος πάνυ ωφέλιμος”, Φιλ., τομ. ΙΙ.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία η. Κοντοπούλου
15-8-2023
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου