Ιερά Μονή Βουλκάνου:Φωτο Βικιπαίδεια
Είθισται, λίγο πριν το πέρας της σχολικής χρονιάς , οι μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να πραγματοποιούν σχολικές εκδρομές, συνήθως τη σημερινή εποχή γίνονται κατά τάξεις. Τη δεκαετία του 1950, οι αλησμόνητες εκδρομές των Δημοτικών Σχολείων , των χωριών στην ευρύτερη περιοχή του όρους της Ιθώμης στη Μεσσηνία, δεν είχαν προηγούμενο. Ολόκληρα τα Δημοτικά σχολεία της Βαλύρας, της Λάμπαινας, από το Μαυρομάτι, τον Μελιγαλά και το Σίμιζα, συγκεντρώνονταν στην Ιερά Μονή του Βουλκάνου, κατά την ίδια ημέρα. Περίμενε η Παναγία Βουλκανιώτισσα τα νέα βλαστάρια της, για να τα ευλογήσει και να τα επιβραβεύσει για την όλη σχολική τους προσπάθεια, όσον αφορούσε τη μελέτη και συμμετοχή τους στα μαθήματα, την άριστη διαγωγή τους, και ιδίως για την πίστη και τακτικότητά τους στην εκκλησία , καθ΄ όλη τη σχολική χρονιά. Κάθε παιδί είχε πολλά πνευματικά χαρίσματα να επιδείξει, τα οποία, σαν άνθος φωτεινό, στέκονταν και κοσμούσαν την όμορφη παιδική κεφαλή του. Ανάμεσα σε αυτά τα παιδιά ήταν και εκείνα που ανέλαβαν, κατά την ενηλικίωσή τους, με ευλάβεια τα ιερατικά τους καθήκοντα και διέπρεψαν στα έδρανα του Κυρίου, από κάθε και σε κάθε γωνιά της Μεσσηνιακής γης.
Το σωτήριον έτος 1956, όταν ο καθηγητής μας Ιωάννης Δ.Λύρας και ο αγαπητός κύριος Γιώργος Π. Φειδάς ήταν μόλις 8 ετών, έλαβε χώρα μία αξέχαστη εκδρομή του Δημοτικού Σχολείου της Βαλύρας, στην Ιερά Μονή Βουλκάνου.
Από τις πέντε το πρωί οι μητέρες στη Βαλύρα ήταν στο πόδι για να ετοιμάσουν το καλαθάκι ή εκδρομικό σάκο των παιδιών με τρόφιμα, αναψυκτικά και νερό, αλλά και ό,τι άλλο ήταν άκρως απαραίτητο για τη σχολική τους εκδρομή. Τα ρούχα τους έλαμπαν και αποβραδίς είχαν κάνει μπάνιο πολύωρο και ήταν κουρεμένα με το ψαλίδι της ραπτικής τα κορίτσια και τα αγόρια με την οικογενειακή ξυριστική μηχανή. Τα αθλητικά παπούτσια τους ήταν περασμένα με λευκό βερνίκι και οι άσπρες κάλτσες τους μοσχοβολούσαν σπιτικό σαπούνι και λουλάκι.
Οι δε μικροί μαθητές, από την πολλή χαρά τους, ούτε που έκλεισαν καλά- καλά μάτι όλη τη νύχτα, αλλά παρακολουθούσαν, μισανοίγοντας τα βλέφαρα, αν άρχισε να ξημερώνει.
Βραστά αβγά, λεπτές φέτες σπιτικό ψωμί με τυρί, ή θρεψίνη, σπιτικά κουλουράκια, καραμέλες, μικρά ζαχαρωτά, φρούτα και ό,τι άλλο δημιουργούσαν οι χρυσοχέρες μητέρες και γιαγιάδες, ήταν τοποθετημένο επιμελώς μέσα στο παιδικό καλαθάκι για να αρκέσει τόσο για το ίδιο το παιδί , όσο και για τους φίλους του.
Ώρα 6:45π.μ. όλα τα παιδιά ήταν συγκεντρωμένα στην αυλή του Δημοτικού Σχολείου της Βαλύρας και περίμεναν το μαγικό σύνθημα από τις δασκάλες τους, την κα Ευτυχία Κυριακοπούλου και την κα Ελένη Τζαβάρα, για να ξεκινήσουν τη μαγική τους διαδρομή στην κορυφή της Ιθώμης.
Αγώνα αντοχής έκαναν από τη γέφυρα της Βαλύρας, μέχρι την άνοδο στου Τζούμη τη βρύση, καταϊδρωμένα και σκονισμένα, περπατώντας στον ανώμαλο τότε χωματόδρομο, για να ανταπεξέλθουν επιτυχώς στον στόχο τους, τα σχολιαρόπαιδα της Βαλύρας. Όμως, όλη αυτή η κούραση ούτε που φαινόταν στα παιδικά πρόσωπά τους. Ένα παιχνίδι ήταν η υπέροχη διαδρομή στην όμορφη φύση του ιερού όρους της Ιθώμης. Οι δασκάλες τους έκρυβαν επιμελώς την ταλαιπωρία τους, βάδιζαν με υπερηφάνεια , παρατηρώντας διαρκώς το όμιλο των μαθητών και σιγουρεύονταν ότι συμβάδιζε μαζί τους, με τάξη και ασφάλεια. Η κυρία Ευτυχία, η οποία ήταν λιγάκι αγχώδης εκ φύσεως, έβρεχε τακτικά το άσπρο μαντήλι της και δρόσιζε το πρόσωπό της για να μη την προδώσει ο ιδρώτας της. Η κυρία Ελένη, η οποία ήταν ελαφρώς στρουμπουλή και είχε πρόβλημα με τα πόδια της, πρόσθετε έξτρα βαμβάκι στις φτέρνες της, για να μη την κόβουν τα καινούρια καλοκαιρινά παπούτσια της.
Ό,τι τραγούδι γνώριζαν τα παιδιά, το τραγουδούσαν τα κορίτσια και τα αγόρια σιγοεπαναλάμβαναν ή απαντούσαν με άσχετο δικό τους τραγούδι: “Πέρα στους πέρα κάμπους που είναι οι ελιές είναι ένα μοναστήρι που πάνε οι κοπελιές”.....έλεγαν τα αηδονάκια του Δημοτικού της Βαλύρας, καθώς αντίκριζαν από τους πρόποδες της Ιθώμης την Ιερά Μονή του Βουλκάνου, και “ήταν ένα μικρό καράβι που ήταν αταξίδευτο”... απαντούσαν τα αγόρια, όταν έκαναν αγώνα ποιος θα βγει πιο δυνατός στην ανηφόρα.
Σκέπτονταν τους μοναχούς της Μονής και ανατρίχιαζαν στην ιδέα ότι ζουν μακριά από τους γονείς τους, και τραγουδούσαν όλοι, “μισεύω και τα μάτια μου δακρύζουν λυπημένα”. Τα δε κορίτσια, όταν έβρισκαν αποξηραμένα ανθάκια για την καλοκαιρινή συλλογή τους, όπως λαγουράκια, που τα έβαφαν πολύχρωμα με σπιτικές μπογιές, και ρίγανη για τη μητέρα και γιαγιά, ξεχνούσαν τα τραγούδια και έχαναν για δευτερόλεπτα τη σειρά. Στη συνέχεια έτρεχαν να προλάβουν , γιατί η σχολική βέργα της κυρίας Ευτυχίας ήταν η πρώτη που ηγείτο στην “τάξη” κατά την εκδρομή.
Τότε υπήρχε στου Τζούμη τη βρύση ο αιωνόβιος πλάτανος. Το ευλογημένο νερό της Παναγίας Βουλκανιώτισσας έτρεχε και τρέχει αστείρευτο, για να δροσίζει και να καθαρίζει κάθε διαβάτη.
Ξεδίψασαν τα περιστεράκια της Βαλύρας και πήραν τον ανήφορο για το τέρμα , που ήταν το κάτω, νέο Μοναστήρι, της Ιεράς Μονής Βουλκάνου. Περίπου είκοσι άτομα έμεναν στην Μονή εκείνη την εποχή, πολλά εξ αυτών ήταν κοσμικοί-εξωτερικοί εργάτες, οι οποίοι προσέφεραν υπηρεσίες με αμοιβή. Ηγούμενος εκείνη την περίοδο ήταν ο μακαριστός γέροντας Νεόφυτος, ο οποίος ήταν συγγενής του πατρός Νικολάου Ηλιόπουλου, ιερέα στη Βαλύρα, κατά τη δεκαετία του 1980.
Με μεγάλη χαρά τους υποδέχτηκε όλους έξω από τη Μονή , κοντά στους υψηλούς ευκάλυπτους. Αφού συγκεντρώθηκαν και τα πέντε σχολεία, και τους καλωσόρισε, επιβραβεύοντας την προσπάθεια των μαθητών κατά τη σχολική χρόνια, και τον δασκάλων για το θεάρεστο έργο τους, επίσης ευχήθηκε στους μαθητές που είχαν ολοκληρώσει την έκτη τάξη καλή συνέχεια και προκοπή, με τις ευλογίες της Θεοτόκου στο Γυμνάσιο, κάθε σχολείο σταδιακά εισήλθε στη Μονή, προσκύνησε την εικόνα της Παναγίας Βουλκανιώτισσας, άφησαν τα παιδιά τα τάματά τους, όσα τα έφεραν μαζί τους από την οικογένειά τους, και στη συνέχεια εξερχόμενα από το καθολικό της Μονής, ασπάζονταν τον μακαριστό γέροντα Νεόφυτο και λάμβαναν από τον μάγειρο ένα μεγάλο λουκούμι το καθένα για το καλωσόρισμα. Στη συνέχεια εξέρχονταν πάλι εκτός της Μονής και περίμεναν τη σειρά τους, για τη ξενάγηση στο Μοναστήρι από τους αδελφούς μοναχούς.
Η ξενάγηση κυρίως αφορούσε τις δραστηριότητες διαβίωσης και το διακόνημα του κάθε μοναχού ή εξωτερικού συνεργάτη.
Εντύπωση έκανε στα παιδιά η τάξη στο υπόγειο της Μονής, όπου αποθήκευαν οι μοναχοί τη σοδειά της χρονιάς. Η Μονή είχε στη διάθεσή της πολλά κτήματα, ελαιώνες και ωραία περιβόλια, πολλά εξ αυτών τα μοίρασε στις άπορες οικογένειες των γύρω χωριών. Στο υπόγειο υπήρχαν σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, λούπινα, φασόλια, φακές ,ρύζι, ρεβίθια, χαρούπια, ρόδια, κυδώνια, κρεμμύδια, σκόρδα, κίτρινες κολοκύθες, αλλά και φρέσκα λαχανικά και φρούτα που χρησιμοποιούσε καθημερινά ο μάγειρος για τη παρασκευή της τροφής των μοναχών και των εξωτερικών συνεργατών. Υπήρχε παράλληλα και άπλετη τροφή για την εκτροφή των ζώων της Ιεράς Μονής.
Εντυπωσιακό ήταν το παραδοσιακό ελαιοτριβείο της Μονής Βουλκάνου, με τις μυλόπετρες, και το περιβόλι κοντά στη Μονή, το οποίο ήταν μία όαση και ένας μοναδικός παράδεισος, γεμάτο καρποφόρα δένδρα, καλοκαιρινά λαχανικά και όμορφα άνθη στους φράχτες του.
Αφού τελείωσε η ξενάγηση, τα παιδιά κάθισαν εκτός της Μονής και στρώθηκαν για να φάνε το μεσημεριανό τους. Κάποιοι γνώριζαν συνομήλικα παιδιά από τα σχολεία των άλλων χωριών, ήταν ήδη φίλοι από τις προηγούμενες χρονιές, και απολάμβαναν ιδιαίτερα τη συνάντησή τους , προσφέροντας ο ένας στον άλλο φαγητό και γλυκίσματα από το καλάθι τους . Ορισμένα εξ αυτών των παιδιών, ήταν τόσο τυχερά, ώστε ολοκλήρωσαν μαζί το Γυμνάσιο στον Μελιγαλά, το οποίο σχολείο ήταν το κεντρικό εκπαιδευτικό ίδρυμα στην ευρύτερη περιοχή , και εξυπηρετούσε όλα τα γύρω χωριά. Ακόμη και σήμερα συνεχίζεται αυτή η παράδοση, αφού δεν ιδρύθηκαν νέα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Βαλύρα και στα γύρω χωριά.
Όσον αφορά τα αξιοθέατα της Ιεράς Μονής και τις δραστηριότητες των μοναχών, τα παιδιά στη Βαλύρα είχαν το πλεονέκτημα, εκτός από τους δύο φυσικούς μύλους του χωριού, τον Χειμερινό και τον Καλοκαιρινό, να επισκεφτούν και τον μύλο του Μοναστηριού , ο οποίος ήταν στον ποταμό της Μαυροζούμενας, κοντά στη περιοχή της Σουβάλας. Άλεθαν οι μοναχοί το σιτάρι τους και έφτιαχναν χυλοπίτες και τραχανά, ζύμωναν εβδομαδιαία ωραίο ψωμί, και ιδίως τα πρόσφορα και τους άρτους στην εορτή της Μεγαλόχαρης, τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Από το αμπέλι τους παρήγαγαν νάμα για τη θεία λειτουργία, αλλά και κρασί που γεύονταν μόνο με βάση το ετήσιο πρόγραμμα της νηστείας κατά τον Ορθόδοξο τύπο. Έφτιαχναν ωραίες ελιές, από τις χοντρολιές στους ελαιώνες της Μονής, και τουρσιά με τις καλοκαιρινές πιπεριές , φασόλια , γογγύλια , καρότα, σέλινα, κρεμμύδια , σκόρδα και μελιτζάνες. Φύτευαν ντομάτες και έκαναν πελτέ για όλη τη χρονιά, και από το λάδι της προηγούμενης χρονιάς έπηζαν σπιτικό σαπούνι για τις ανάγκες της προσωπικής καθαριότητας, το πλύσιμο των ενδυμάτων και όλου του ρουχισμού της Μονής. Το Μοναστήρι ήταν πολύ οργανωμένο. Διέθετε δικό του χώρο, όπου ήταν εγκατεστημένο το φαρμακείο, με όλα τα είδη πρώτων βοηθειών και φορείο για τους ασθενείς. Και τι δεν είχε η Ιερά Μονή του Βουλκάνου, με τις πρεσβείες της Μεγαλόχαρης Παναγίας Βουλκανιώτισσας.
Αφού άρχισε ο ήλιος να κατηφορίζει στο βουνό, οι εκδρομείς πήραν τον δρόμο της επιστροφής, αγκαλιάζοντας οι φίλοι ο ένας τον άλλο, και ευχόμενοι να συναντηθούν ξανά, κατά την επόμενη σχολική χρονιά. Όταν το σχολείο της Βαλύρας έφθασε στου Τζούμη τη βρύση, και πριν πάρει τον δρόμο της καθόδου, όλοι έπλυναν το πρόσωπό τους με δροσερό νερό και ήπιαν μπόλικο αγιασμένο νεράκι με τα κυπελάκια που κουβαλούσαν μαζί τους, για να ξεδιψάσουν από την ευχάριστη ταλαιπωρία της ημέρας.
Ο βοσκός Νάσερ, αυτό ήταν το παρανόμι του, φίλεψε τις δασκάλες φρέσκια μυζήθρα με μέλι και τους ευχήθηκε καλή ξεκούραση από τα σπουδαία, αλλά κουραστικά καθήκοντά τους. Ο Νάσερ, με τη γυναίκα του και τον γιό τους, εργάζονταν για τη Μονή Βουλκάνου, φύλαγαν το κοπάδι με τα γιδοπρόβατα και είχαν ένα μόνιμο μικρό σπιτάκι στη διάθεσή τους, κοντά στου Τζούμη τη βρύση, όπου έμεναν κατά την καλοκαιρινή περίοδο.
Ο ήλιος κατέβηκε πολύ χαμηλά στο βουνό, η φύση ησύχασε και η Παναγίτσα στη Βαλύρα υποδέχτηκε τους εκδρομείς της ημέρας με θείο χαμόγελο, μπροστά στην ακοίμητη καντήλα της.
Καλές διακοπές και του χρόνου ευχήθηκαν τα παιδιά και οι δάσκαλοι μεταξύ τους, όταν πέρασαν τη γέφυρα της Βαλύρας και πήραν τον δρόμο της επιστροφής προς τα σπίτια τους.
-Μητέρα, σου έφερα ρίγανη και αγόρασα θυμίαμα από τη Παναγιά, είπε ο μικρός και ευαίσθητος Γιώργος.
Να είσαι καλά παιδάκι μου, και του χρόνου, ευχήθηκε και τον φίλησε η αείμνηστη μητέρα του.
Θερμές ευχαριστίες στον κ. Γιώργο Π.Φειδά, που θυμήθηκε την εκδρομή στην Ιερά Μονή του Βουλκάνου.
Καλό Καλοκαίρι.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
2/6/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου