Στις 24 Ιουνίου η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του γενεσίου του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου και η Βαλύρα πανηγυρίζει στο όμορφο ξωκκλήσι της, τιμώντας τον Άγιο Ιωάννη Ριγανά.
-Τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο , τον “εν γεννητοίς γυναικών μείζονα” τον μεγαλύτερο σε αξία από όλους τους άλλους προφήτες, γέννησε η στείρα και ηλικιωμένη Ελισάβετ. Το βρέφος σκίρtησε στην κοιλία της μητέρας του, όταν η Παρθένος Μαρία επισκέφτηκε την Ελισάβετ και κήρυξε την παρουσία του Σωτήρα ημών Ιησού Χριστού , τον οποίο και βάπτισε. Ο Άγιος Πρόδρομος ετοίμασε την οδό του Κυρίου. Αξιοθαύμαστη φάνηκε και η όγδοη ημέρα της περιτομής, στα ονομαστήρια του παιδιού. Ο πατέρας του Ζαχαρίας, που τον ρωτούσαν και δεν μπορούσε να μιλήσει , απαντούσε με νεύματα. Ζήτησε πινακίδιο στο οποίο έγραψε “Ιωάννης εστί το όνομα αυτού” (1). Αμέσως λύθηκε η γλώσσα του από τον εννεάμηνο δεσμό και φωτισμένος από το Άγιο Πνεύμα άρχισε να ψάλλει τη β΄Ωδή της Καινής Διαθήκης (Λουκ.α΄, 68-79) , εξήγησε ο παπα-Δημήτρης Ξυδόπουλος στον χριστεπώνυμο όμιλο των γυναικών που τον συνόδευαν, έναν Ιούνιο, στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Από τις πέντε τα ξημερώματα, με τη συνοδεία της πρεσβυτέρας και άλλων ενάρετων γυναικών του χωριού, κατευθύνονταν προς το όμορφο ξωκκλήσι του Αγίου Ιωάννου Ριγανά στη Βαλύρα, που βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Ιθώμη.
- Τι λέγει η Β΄ Ωδή, που έψαλε ο Άγιος Ζαχαρίας, παπα -Δημήτρη; ρώτησε η Βγενικούλα Γρίβα, που τότε ήταν ανύπαντρη κοπέλα.
-Υπομονή Ευγενία, θα τα πούμε στο κήρυγμα, της απάντησε χαμογελώντας ο σεβάσμιος ιερέας.
Η εικοσάχρονη κόρη ακολουθούσε τους πιστούς με ευλάβεια, καθώς περνούσε από χέρι σε χέρι το βαρύ καλάθι της με τη λειτουργιά (πρόσφορο) και τους γλυκούς άρτους, που είχε ζυμώσει η μητέρα της Κωνσταντίνα, για να εκπληρώσει το τάμα της οικογένειας. Ο Άγιος Ιωάννης ο Ριγανάς, με τη ρίγανη του έσωσε τον πατέρα της Ευγενίας Γιώργο, από ένα σοβαρό πρόβλημα που παρουσίασε στο στομάχι του , και προστάτευε την προίκα των τριών ανύπαντρων κοριτσιών της οικογένειας από τα διάφορα ζωύφια, που φώλιαζαν στα ασπρόρουχα και στις υφασμένες μάλλινες κουβέρτες , που ετοίμαζε πυρετωδώς η ευλογημένη μητέρα της στον ένδοξο αργαλειό της.
Δεν είναι απλά όμορφο το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου Ριγανά στη Βαλύρα , του οποίου η ίδρυση χρονολογείται πριν από τον 18ο αιώνα, αλλά η γη είναι ευλογημένη κι ένα πέπλο από μυρωδάτη ρίγανη σκεπάζει τη γύρω περιοχή, τόση δε πολλή και καλής ποιότητας ήταν η ρίγανη κατά τις δεκαετίες 1950-1970 , που έφθανε για να μαζέψουν όλοι οι πιστοί Βαλυραίοι, και να τους καλύψει για μια ολόκληρη χρονιά. Ευλογημένη ρίγανη από τον Αη -Γιάννη τον Ριγανά έριχναν στα φαγητά τους οι αείμνηστοι παππούδες μας, και υμνούσαν τον Παντοδύναμο, γιατί έκανε την Βαλύρα , με τις 14 εκκλησιές της , έναν μικρό παράδεισο.
Κάποιες αγουροξυπνημένες ανύπαντρες κοπέλες του χωριού, τούς πρόλαβαν στη διαδρομή με βήμα γοργό και λαχανιασμένες. Ακολουθούσαν και μερικά σκυλάκια, τα οποία ήταν τόσο εθισμένα στις ετήσιες εορτές, λες και ο εγκέφαλός τους ήταν ημερολόγιο. Θυμάμαι την Αλίκη, τη σκυλίτσα του παππού μου Γιώργου Γρίβα, κατά τη δεκαετία του 1970, που περίμενε έξω από το ξωκκλήσι για να τελειώσει η θεία λειτουργία, και έτρωγε γλυκό άρτο, μέσα από τα χέρια μου, λέγοντας μου χρόνια πολλά , με τη γλώσσα της σιωπής, κουνώντας περιχαρής την ουρά της.
Η αείμνηστη Πότα Χρηστάκη τραβούσε τον γάιδαρο, που σε δύο κόφες αριστερά και δεξιά ήταν φορτωμένοι οι άρτοι, και εδέσματα για τη γιορτή που θα ακολουθούσε, μετά την απόλυση, έξω από το εκκλησάκι. Ήταν υπέροχη η αίσθηση, έμοιαζε σαν όλο το χωριό, συντονισμένο και πανηγυρίζοντας, να πήγαινε μία όμορφη εκδρομή, μακριά από τα καθημερινά βάσανα και τις στενοχώριες του πρόσκαιρου τούτου βίου. Οι φορεσιές όλων ήταν γιορτινές, μόνο τα υποδήματα ήταν καλοκαιρινά και πρόχειρα, καταμαρτυρώντας αυτό που ακολουθούσε, βαδίζοντας για περίπου μια ώρα στον χωματόδρομο , ιδίως οι ηλικιωμένοι που περπατούσαν σιγά-σιγά.Οι γέροντες, αφού περνούσαν τη γέφυρα της Βαλύρας , σταματούσαν στη συνέχεια έξω από το ξωκκλήσι της Παναϊτσας, ξαπόσταιναν για λίγο προσευχόμενοι, και ανηφόριζαν προς το ναϋδριο του Αγίου Ιωάννου Ριγανά, με ακράδαντη πίστη στον Θεό, ότι και τούτη τη χρονιά αξιώθηκαν να τιμήσουν τον Ιερό Πρόδρομο.
Ο ασπρισμένος και καταστόλιστος ναϊσκος, είχε πολλές και παλιές εικόνες εκείνη την εποχή. Σήμερα είναι άδειος και αναμετρά το μαρτύριο του . Όμως, το Άγιο Πνεύμα παραμένει σταθερά στον Αγιασμένο χώρο, στον οποίο έχει εγκαθιδρυθεί θυσιαστήριο, και φωτίζει τους πιστούς ανά τους αιώνες.
Με κατάνυξη ψυχής παρακολουθούσαν τη θεία λειτουργία, κρατώντας τα ψάθινα καπέλα τους κάτω από την αριστερή μασχάλη. Ανελλιπώς έπαιρναν μαζί τους τα υπέροχα καπέλα της δεκαετίας του 1950, άνδρες και γυναίκες, ιδίως οι νεαρές κοπέλες και τα μικρά παιδιά, γιατί χρειάζονταν προστασία από τις καυτερές ακτίνες του ηλίου, όταν μάζευαν για ώρες ολόκληρες ρίγανη, και προτού επιστρέψουν στα σπίτια τους. Παράλληλα υπήρχε παλιά στο χωριό και η εξής αντίληψη, την οποία μετέφεραν οι γιαγιάδες μας, σε εμάς τις νεότερες: “Της παρθένας κόρης το πρόσωπο ήλιος να μη το δει και λεκιάσει την ασπράδα του”.
Όλοι σώπασαν, καθώς ο πατήρ Δημήτριος ανέλυσε την Β΄ Ωδή του Ζαχαρίου.
-Αγαπητοί μου αδελφοί, η Ωδή του Αγίου Ζαχαρίου, του πατρός του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, απευθύνεται στο νεογέννητο τέκνο του Θεού και είναι ένας ύμνος προς τον Ουράνιο Πατέρα και την ευσπλαχνία Του, για τη σωτηρία του λαού του Ισραήλ, και όλων των τέκνων του Θεού, τους είπε με απλά λόγια ο μακαριστός πατήρ Δημήτριος. Λέγει η Ωδή του Ζαχαρίου:
“Ας είναι ευλογημένος και δοξασμένος ο Κύριος, ο Θεός του Ισραήλ, που επισκέφτηκε τον λαό Του και συνετέλεσε στην απελευθέρωση του λαού από τους ορατούς και αόρατους εχθρούς. Για τη χάρη μας ευδόκησε να γεννηθεί στην οικογένεια του Δαβίδ ,του δούλου του, ισχυρά και ακαταγώνιστος δύναμη, που μας σώζει, δηλαδή ο Σωτήρας του Κόσμου, ο Χριστός. Ο Θεός ανύψωσε το κέρας τούτο της σωτηρίας, σύμφωνα με εκείνα που είπε και υποσχέθηκε με το στόμα και την ομόφωνο προκήρυξη των αγίων, δηλαδή των προφητών που φάνηκαν σε κάθε εποχή, από τα παλιά χρόνια. Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε τη σωτηρία από τους ορατούς και αόρατους εχθρούς, και από την εξουσία και δύναμη όλων εκείνων που μας μισούν. Αλλά περισσότερο ανέστησε αυτό ο Θεός, για να ελεήσει τους πατέρες μας, που περιμένουν τον λυτρωτή και ελευθερωτή τους στον Άδη, και για να εκτελέσει την αγία Διαθήκη Του, την ένορκο υπόσχεση και βεβαίωση, την οποία έκανε στον πατέρα μας Αβραάμ. Το περιεχόμενο αυτής της ένορκης βεβαίωσης ήταν να μας δώσει και να μας αξιώσει ο Θεός να τον λατρεύουμε χωρίς φόβο, αφού ελευθερωθούμε από τους εχθρούς μας, που μας εμπόδιζαν να προσκυνούμε τον αληθινό Θεό. Να τον λατρεύουμε συνεχώς και όλες τις ημέρες της ζωής μας, με ευσεβή εσωτερική διάθεση και με εξωτερικό βίο ενάρετο, όχι υποκριτικό και για τα μάτια των ανθρώπων, αλλά ειλικρινή και πραγματικό και ενώπιον του Θεού αρεστό.
Και συ παιδί μου (Ιωάννη) να αναδειχθείς και να αναγνωριστείς προφήτης του Υψίστου Θεού. Διότι θα προπορευθείς εμπρός από τον ενανθρωπίσαντα Κύριο, για να ετοιμάσεις τους δρόμους, δια των οποίων ο Κύριος θα πλησιάσει προς σωτηρία έναν έκαστον από τους ανθρώπους. Η προετοιμασία αυτή θα συνίσταται στο να γνωστοποιήσεις στον λαό του Θεού ,με το κήρυγμά σου ,τον ελθόντα Σωτήρα στον κόσμο, και τη σωτηρία την οποία έφερε. Η σωτηρία αυτή δεν συνίσταται σε εθνικές και πολιτικές επιτυχίες και απελευθερώσεις, αλλά στην άφεση των αμαρτιών του λαού, και παρέχεται όχι με τα δικά μας ενάρετα έργα, αλλά για τα γεμάτα έλεος και συμπάθεια σπλάχνα του Θεού μας. Εξ αιτίας αυτής της ευσπλαχνίας του Θεού, μας επισκέφθηκε εξ ουρανού λαμπρά και θεία ανατολή, ο εξ ουρανού καταβάς ήλιος της δικαιοσύνης Χριστός.
Και ήλθε η ουράνια αυτή ανατολή για να φωτίσει εκείνους που κάθονται σαν κρατημένοι και απελπισμένοι στο σκοτάδι της πλάνης και της ασέβειας και στη σκιά της αμαρτίας και του θανάτου. Να ενδυναμώσει τη θέλησή μας που από την αμαρτία ασθένησε, ώστε η ζωή μας να ακολουθήσει σταθερά τον ίσιο δρόμο, που οδηγεί ασφαλώς στην κατά Θεό ειρήνη και την αιώνια σωτηρία”. Αμήν. (2).
Αφού οι περισσότεροι κοινώνησαν και έγινε η απόλυση, ασπάστηκαν ο ένας τον άλλο με πολλές ευχές και ακολούθησε, έξω από το ξωκκλήσι, φαγοπότι με τα ωραία εδέσματα των γυναικών .Στη συνέχεια ξεχύθηκαν σε μικρές παρέες, στις γύρω περιοχές, για να μαζέψουν ρίγανη.
Με ιδρωμένα κεφάλια, κάτω από το καπέλο τους , δεμένο με σατέν κορδέλα φιόγκο και σφιχτά κάτω από το σαγόνι, τραγουδώντας και πιασμένες σε δυάδες ,οι κόρες της Βαλύρας με τις φιλενάδες τους, κατηφόριζαν προς το χωριό, φέροντας στην εκδρομική ψάθινη τσάντα ή στα μικρά κοφίνια τους, από ένα χοντρό μάτσο ρίγανη η καθεμία.
Υπήρχε και το έθιμο του Κλύδωνα, αλλά ο παπα-Δημήτρης είχε συμβουλέψει τις ανύπαντρες κοπέλες ότι αυτή η πρακτική δεν είναι θεάρεστη, και με την πάροδο του χρόνου ξεχάστηκε στη Βαλύρα.
- " Προσεύχεσθε οι κοπέλες στον Θεό και Αυτός γνωρίζει τι είναι καλό για τη ζωή σας, έλεγε ο μακαριστός ιερέας και συνέχιζε: Να μη προκαλείτε αλλότριες δυνάμεις να σας αποκαλύψουν τα μέλλοντα, γιατί δεσμεύεστε διαβολικά. Να γνωρίζετε ότι αυτό που θα έλθει στο μέλλον, από αυτές τις μη θεάρεστες δυνάμεις, θα άγεται και θα φέρεται από τον Διάβολο και θα πικραθείτε πολύ στη ζωή σας. Ο διάβολος έχει πολλά και ελκυστικά ποδάρια, ας μη σας πιάνει αδιάβαστες. Να φυλάτε τον σταυρό που φοράτε, όταν σας καταλαμβάνει πονηρός λογισμός, να κάνετε τον σταυρό σας τρεις φορές, και να λέτε το Πάτερ ημών. Τη δύναμη του σταυρού του Κυρίου φέρετε από την ημέρα της βαπτίσεως σας , αυτό μη το ξεχνάτε”, τις συμβούλευε.
Το σωτήριον έτος 1968, σε ηλικία 8 ετών, καθώς κατηφορίζαμε με τη μητέρα μου Ευγενία και τη θεία Πότα Χρηστάκη από τον Αη-Γιάννη τον Ριγανά, μετά την εορτή, με ρώτησε η αείμνηστη θεία Πότα, αν μέσα στο εκκλησάκι έψαλα μαζί με τους μεγάλους το Απολυτίκιο του Αγίου Ιωάννου.
-Το άκουσα, απάντησα, αλλά δεν το έψαλα!
-Να μη ξεχνάς να το ψέλνεις, για να παίρνεις την ευλογία του Αγίου. Το ίδιο ισχύει για την εορτή κάθε Αγίου, αν θέλουμε την ευλογία και τα θεία δώρα του, μου εξήγησε.
-Φέτος, δεν με ευλόγησε ο Άγιος; ρώτησα αγχωμένη.
-Σε ευλόγησε παιδάκι μου, μου απάντησε χαμογελώντας, γιατί είσαι μικρή ακόμη, δεν γνωρίζεις και συγχωρείσαι.
Γενέθλιον Ιωάννου του Προδρόμου
Απολυτίκιον. Ήχος δ΄.
“Προφήτα και Πρόδρομε, της παρουσίας Χριστού, αξίως ευφημήσαι σε ουκ ευπορούμεν ημείς, οι πόθω τιμώντες σε· στείρωσις γαρ τεκούσης, και πατρός αφωνία, λέλυνται τη ενδόξω, και σεπτή σου γεννήσει, και σάρκωσις Υιού του Θεού, κόσμω κηρύττεται”.
Είθε η Χάρις του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου να προετοιμάζει την οδό της σωτηρίας όλων μας.
Βιβλιογραφία
1. Αγιολόγιον (2018).Αθήνα. Εκδοτικός Οίκος Σαϊτης.
2.Η Καινή Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας (1986). Μετάφραση Π. Τρεμπέλα. Αθήνα. Εκδόσεις Σωτήρ.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
24/6/2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου